Czym jest, a czym nie jest miłość (agape)
„Przydajcie (...) do waszego przywiązania braterskiego miłość” (2 PIOTRA 1:5, 7, NW).
1. (a) Jaki przymiot Biblia stawia wyżej od innych? (b) Jakie cztery słowa greckie często są tłumaczone na „miłość” i którego z nich użyto w 1 Jana 4:8?
SPOŚRÓD wszystkich przymiotów i zalet Słowo Boże, Biblia, największe znaczenie przypisuje miłości. W języku greckim, w którym pierwotnie spisano Pisma Chrześcijańskie, istnieją aż cztery wyrazy często tłumaczone na „miłość”. Ale nie będzie nas w tej chwili interesować miłość opierająca się na powabie płciowym, określana słowem eʹros (które w ogóle nie pojawia się w Chrześcijańskich Pismach Greckich), ani uczucie wynikające z pokrewieństwa, oddawane wyrazem stor·geʹ. Nie będziemy się też zajmować tym, co obejmuje wyraz fi·liʹa, czyli gorącą miłością łączącą przyjaciół, u podstaw której leży głęboki wzajemny szacunek i którą omówiono w poprzednim artykule. Chodzi nam raczej o uczucie kryjące się pod słowem a·gaʹpe, to znaczy o miłość opartą na zasadach, którą można by też nazwać bezinteresownością, o przymiot, który miał na myśli apostoł Jan, mówiąc: „Bóg jest miłością” (1 Jana 4:8).
2. Co trafnie powiedziano na temat miłości (a·gaʹpe)?
2 Oto, co na temat tej miłości (a·gaʹpe) powiedział w dziele New Testament Words (Słownictwo Nowego Testamentu) profesor William Barclay: „Agapē wiąże się z umysłem: nie chodzi tu o uczucie, które spontanicznie rośnie w naszych sercach [jak to może się dziać w wypadku miłości fi·liʹa], lecz o zasadę, którą świadomie kierujemy się w życiu. Agapē kojarzy się przede wszystkim z wolą. Wskazuje na ujarzmienie czegoś, na zwycięstwo, wyczyn. Normalnie nikt nie pała miłością do swych nieprzyjaciół. Miłowanie ich wymaga ujarzmienia wszystkich naszych naturalnych uczuć i skłonności. Agapē (...) jest w rzeczywistości siłą pozwalającą miłować to, co nie wzbudza w nas ciepłych uczuć, kochać ludzi, których nie lubimy”.
3. Jak wielkie znaczenie przypisywali miłości Jezus Chrystus i Paweł?
3 Podkreślanie wagi tego rodzaju miłości jest w gruncie rzeczy jedną z cech odróżniających czyste wielbienie Jehowy Boga od wszystkich innych form kultu. Wymieniając dwa największe przykazania, Jezus Chrystus nie bez powodu oświadczył: „Pierwsze przykazanie jest to: (...) Będziesz tedy miłował Pana, Boga swego, z całego serca swego i z całej duszy swojej, i z całej myśli swojej, i z całej siły swojej. A drugie jest to: Będziesz miłował bliźniego swego jak siebie samego. Innego przykazania, większego ponad te, nie masz” (Marka 12:29-31). Równie istotne znaczenie przypisał miłości apostoł Paweł w 13 rozdziale Listu 1 do Koryntian. Podkreślił tam, że jest ona najważniejszym i nieodzownym przymiotem, a swój wywód zakończył słowami: „Teraz jednak pozostaje wiara, nadzieja, miłość — te trzy; lecz z nich największa jest miłość” (1 Koryntian 13:13; w artykule tym wszystkie cytaty z 13 rozdziału Listu 1 do Koryntian pochodzą z przekładu NW). Jezus słusznie zaznaczył, że miłość będzie znakiem rozpoznawczym jego naśladowców (Jana 13:35).
Miłość nie jest...
4. Ile cech miłości określił Paweł w 1 Koryntian 13:4-8 zdaniami przeczącymi, a ile twierdzącymi?
4 Ktoś zauważył, iż łatwiej powiedzieć, czym miłość nie jest, niż czym jest. W stwierdzeniu tym mieści się trochę prawdy, gdyż w rozdziale o miłości, to znaczy w 13 rozdziale Listu 1 do Koryntian, w wersetach od 4 do 8, Paweł opisał dziewięć jej cech zdaniami przeczącymi, a siedem za pomocą zdań twierdzących.
5. Jak można zdefiniować „zazdrość” i jak Pismo Święte posługuje się tym wyrazem w pozytywnym znaczeniu?
5 Wymieniając te pierwsze cechy, Paweł najpierw powiedział, że miłość „nie jest zazdrosna”. Wymaga to kilku słów objaśnienia, gdyż zazdrość ma dwa oblicza — pozytywne i negatywne. Pewien słownik definiuje ją jako „nietolerowanie współzawodnictwa” oraz jako „wymaganie wyłącznego oddania”. Mojżesz na przykład oznajmił w Księdze Wyjścia (2 Mojżeszowa) 34:14: „Nie będziesz bić pokłonów przed innym bogiem, ponieważ Jehowa, któremu Zazdrosny na imię, jest Bogiem zazdrosnym” (NW). A w Księdze Wyjścia 20:5 Jehowa oświadczył: „Ja Jehowa, twój Bóg, jestem Bogiem wymagającym wyłącznego oddania” (NW). Podobny duch przebija z wypowiedzi apostoła Pawła: „Jestem bowiem o was zazdrosny Boską zazdrością” (2 Koryntian 11:2, BT).
6. Jakie biblijne przykłady pozwalają zrozumieć, dlaczego miłość nie jest zazdrosna?
6 Na ogół jednak słowo zazdrość ma wydźwięk negatywny i z tego względu w Liście do Galacjan 5:20 zaliczono ją do uczynków ciała. Tego typu zazdrość jest samolubna i rodzi nienawiść, będącą przeciwieństwem miłości. Powodowany zazdrością Kain do tego stopnia znienawidził Abla, iż w końcu go zamordował; dziesięciu przyrodnich braci zapałało taką nienawiścią do Józefa, że postanowiło się go pozbyć. Król Achab patrzył zazdrosnym okiem na winnicę Nabota, ale miłość nie zazdrości drugim ich majątku ani uprzywilejowanej pozycji (1 Królewska 21:1-19).
7. (a) Jakie zdarzenie ukazuje, że chełpliwość nie podoba się Jehowie? (b) Dlaczego miłość się nie chełpi, nawet bezmyślnie?
7 Następnie Paweł oznajmił, że miłość „nie chełpi się”. Chełpliwość świadczy o braku miłości, gdyż pobudza do stawiania siebie wyżej od innych. Jehowie nie podobają się samochwalcy, o czym świadczy sposób, w jaki upokorzył przechwalającego się króla Nabuchodonozora (Daniela 4:27-32, BT). Ludzie często chełpią się bezmyślnie, gdyż są przesadnie zachwyceni własnymi osiągnięciami lub mieniem. Niektórzy lubią się szczycić swymi sukcesami w chrześcijańskiej służbie kaznodziejskiej. Inni czynią podobnie jak pewien starszy, który po prostu musiał zadzwonić do swych przyjaciół, by ich powiadomić, że kupił sobie nowy samochód za blisko 50 000 dolarów. Tego rodzaju postępowanie jest obce miłości, gdyż sugeruje, jakoby samochwała był lepszy od słuchaczy.
8. (a) Jak Jehowa zapatruje się na ludzi nadętych pychą? (b) Dlaczego miłość się nie nadyma?
8 Powiedziano nam też, że miłość ‛się nie nadyma’. Człowiek nadęty pychą wynosi się nad innych, dowodząc tym braku miłości. Postawa taka jest bardzo niemądra, gdyż „Bóg się pysznym przeciwstawia, a pokornym łaskę daje” (Jakuba 4:6). Miłość zachowuje się dokładnie odwrotnie: Innych ludzi uważa za wyższych, jak to zaznaczył Paweł w Liście do Filipian 2:2, 3: „Dopełnijcie radości mojej i bądźcie jednej myśli, mając tę samą miłość, zgodni, ożywieni jednomyślnością. I nie czyńcie nic z kłótliwości ani przez wzgląd na próżną chwałę, lecz w pokorze uważajcie jedni drugich za wyższych od siebie”. Jeżeli mamy takie usposobienie, inni przebywają z nami chętnie, natomiast osoba pyszna swoją kłótliwością zraża do siebie.
9. Dlaczego miłość nie zachowuje się nieprzyzwoicie?
9 Dalej Paweł oświadczył, iż miłość „nie zachowuje się nieprzyzwoicie”. Według definicji słownikowej „nieprzyzwoity” to „niezgodny z panującymi normami obyczajowymi, zasadami, etykietą”. Osoba postępująca nieprzyzwoicie lekceważy odczucia drugich (czym dowodzi braku miłości). W niektórych przekładach Biblii występujące w tym miejscu słowo greckie przetłumaczono na „nietaktownie”. Człowiek taki kpi sobie z tego, co uchodzi za właściwe i w dobrym guście. Wypływające z miłości zainteresowanie pomyślnością drugich niewątpliwie powstrzyma nas od wszystkiego, co nietaktowne lub nieprzyzwoite, co mogłoby kogoś urazić czy nawet zgorszyć.
Co jeszcze jest obce miłości
10. W jaki sposób miłość nie upatruje własnych korzyści?
10 Następnie czytamy, że miłość „nie upatruje własnych korzyści”. Chodzi tu o sytuację, gdy mamy do wyboru, czyje dobro postawić wyżej: własne czy cudze. W innym miejscu apostoł oznajmił: „Nikt nigdy ciała swego nie miał w nienawiści, ale je żywi i pielęgnuje” (Efezjan 5:29). Kiedy jednak występuje sprzeczność interesów, a nie wchodzą w grę żadne inne zasady biblijne, powinniśmy uczynić tak, jak postąpił Abraham wobec Lota: Kierując się miłością, dać pierwszeństwo drugiej osobie (1 Mojżeszowa 13:8-11).
11. Co to znaczy, że miłość nie daje się rozdrażnić?
11 Prócz tego miłość nie obraża się z byle powodu. Paweł powiedział o niej, że „nie daje się rozdrażnić”. Nie jest przeczulona. Przejawia panowanie nad sobą. Napomnienie to powinni wziąć sobie do serca zwłaszcza mężowie i żony i wystrzegać się krzyczenia na siebie lub mówienia podniesionym, zniecierpliwionym tonem. W pewnych okolicznościach łatwo jest się unieść gniewem, toteż Paweł dostrzegł potrzebę udzielenia Tymoteuszowi następującej rady: „Niewolnik Pana nie potrzebuje toczyć walki, ale ma być uprzejmy wobec wszystkich, wykwalifikowany do nauczania, trzymający się w ryzach w obliczu zła” — czyli nie dający się rozdrażnić — „z łagodnością pouczający usposobionych nieprzychylnie” (2 Tymoteusza 2:24, 25, NW).
12. (a) Co oznaczają słowa, że miłość nie prowadzi rachunku krzywdy? (b) Dlaczego prowadzenie rachunku krzywdy byłoby niemądre?
12 W dalszym ciągu wyjaśniając, jakie postępowanie kłóciłoby się z miłością, Paweł radził: „Miłość (...) nie prowadzi rachunku krzywdy”. Słowa te nie oznaczają, że nie zwraca żadnej uwagi na doznaną niesprawiedliwość. Jezus wskazał, jak należy postąpić, gdybyśmy zostali poważnie skrzywdzeni (Mateusza 18:15-17). Ale miłość nie pozwoli nam stale się gniewać ani chować urazy. Nie będziemy prowadzić rachunku krzywdy, jeśli przebaczymy oraz zapomnimy o całej kwestii, gdy tylko problem zostanie rozwiązany w sposób biblijny. Nie dręcz więc siebie ani nie pozbawiaj się radości przez ciągłe rozpamiętywanie doznanego zła, gdyż równałoby się to prowadzeniu rachunku krzywdy!
13. Co to znaczy nie radować się z niesprawiedliwości i dlaczego miłość tego nie czyni?
13 Powiedziano nam także, iż miłość „nie raduje się z niesprawiedliwości”. Świat się z niej raduje, o czym świadczy popularność utworów literackich, filmów i programów telewizyjnych pełnych przemocy i scen pornograficznych. Kto znajduje przyjemność w czymś takim, obnaża własne samolubstwo, gdyż nie ma względu na sprawiedliwe zasady Boże ani na cudze dobro. Sieje dla ciała i w odpowiednim czasie z ciała żąć będzie skażenie (Galacjan 6:8).
14. Dlaczego z całym przekonaniem można powiedzieć, że miłość nigdy nie zawodzi?
14 Przejdźmy teraz do ostatniej cechy, która jest obca miłości: „Miłość nigdy nie zawodzi”. Ona nigdy nie zawiedzie — czyli nigdy jej nie zabraknie — między innymi dlatego, że Bóg, będący miłością, jest zarazem „Królem wieczności” (1 Tymoteusza 1:17, NW). List do Rzymian 8:38, 39 poświadcza, że miłość Jehowy do nas nigdy się nie skończy: „Jestem tego pewien, że ani śmierć, ani życie, ani aniołowie, ani potęgi niebieskie, ani teraźniejszość, ani przyszłość, ani moce, ani wysokość, ani głębokość, ani żadne inne stworzenie nie zdoła nas odłączyć od miłości Bożej, która jest w Chrystusie Jezusie, Panu naszym”. Ponadto miłość nigdy nie zawodzi w tym sensie, iż w żadnych okolicznościach nie wykazuje braków. Potrafi sprostać każdej sytuacji i każdemu wyzwaniu.
Miłość jest...
15. Dlaczego na samym początku listy pozytywnych cech charakteryzujących miłość Paweł umieścił wielkoduszność?
15 Apostoł Paweł podał też szereg pozytywnych cech charakteryzujących miłość i rozpoczął słowami: „Miłość jest wielkoduszna”. Ktoś zauważył, że wspólnota chrześcijańska nie mogłaby istnieć bez wielkoduszności, to znaczy bez cierpliwego znoszenia siebie nawzajem. Wynika to z faktu, że każdy z nas jest niedoskonały, a nasze wady i błędy wystawiają drugich na próbę. Nic więc dziwnego, że ten aspekt miłości apostoł Paweł wymienił na samym początku!
16. W jaki sposób członkowie rodziny mogą okazywać sobie życzliwość?
16 Paweł oznajmił, iż miłość jest także „życzliwa”. Oznacza to, że miłość chętnie pomaga, bierze pod uwagę drugich, ma na nich wzgląd. Życzliwość uwidacznia się zarówno w rzeczach wielkich, jak i małych. Miłosierny Samarytanin niewątpliwie okazał ją mężczyźnie napadniętemu przez rozbójników (Łukasza 10:30-37). Miłość bardzo lubi mówić „proszę”. Słowa: „Podaj mi chleb” są poleceniem. Jeżeli poprzedzimy je zwrotem: „Proszę cię”, zabrzmią zdecydowanie uprzejmiej. Mąż daje wyraz życzliwości względem żony, gdy kieruje się radą z Listu 1 Piotra 3:7: „Mężowie we wspólnym pożyciu z żonami pamiętajcie o tym, że one są słabsze, i darzcie je szacunkiem jako współuczestniczące w łasce życia, aby wasze modlitwy nie napotykały przeszkód” (Biblia poznańska). Życzliwa żona „poważa męża swego” (Efezjan 5:33). A ojciec jest życzliwy wobec dzieci, gdy postępuje zgodnie z radą zanotowaną w Liście do Efezjan 6:4: „Ojcowie, nie pobudzajcie do gniewu dzieci swoich, lecz napominajcie i wychowujcie je w karności, dla Pana”.
17. Jakimi dwoma sposobami miłość raduje się prawdą?
17 Miłość nie raduje się z niesprawiedliwości, ale „się raduje prawdą”. Prawda i miłość idą w parze, gdyż Bóg jest zarówno miłością, jak i „Bogiem prawdy” (Psalm 31:5, NW [31:6, Bw]). Miłość odczuwa radość z tryumfu prawdy i zdemaskowania kłamstwa. Właśnie to jest jedną z przyczyn obecnego wielkiego wzrostu w szeregach czcicieli Jehowy. Ponieważ jednak prawdę przeciwstawiono niesprawiedliwości, więc może kryć się w tym także myśl, że miłość raduje się sprawiedliwością. Miłość cieszy się z jej zwycięstwa, co polecono też czynić chwalcom Jehowy po upadku Babilonu Wielkiego (Objawienie 18:20).
18. Jak rozumieć słowa, że miłość wszystko znosi?
18 Paweł oznajmił również, iż miłość „wszystko znosi”. Jak ukazuje Kingdom Interlinear Translation (Międzywierszowy przekład Królestwa), słowa te oznaczają, że miłość wszystko zakrywa. Nie ‛ujawnia błędu’ brata, do czego są skorzy ludzie niegodziwi (Psalm 50:20, NW; Przypowieści 10:12; 17:9). W powyższych słowach mieści się więc ta sama myśl, co w Liście 1 Piotra 4:8: „Miłość zakrywa mnóstwo grzechów”. Rzecz jasna, lojalność nie pozwoli nam zataić poważnych grzechów popełnionych przeciw Jehowie i zborowi chrześcijańskiemu.
19. Co to znaczy, iż miłość wszystkiemu wierzy?
19 Miłość „wszystkiemu wierzy”. Nie jest nastawiona negatywnie, lecz pozytywnie. Nie oznacza to naiwności. Miłość nie daje pochopnie wiary sensacyjnym pogłoskom. Nikt jednak nie rozbudzi w sobie wiary w Boga, jeśli nie będzie gotów uwierzyć. Dlatego też miłość nie jest sceptyczna, nie podchodzi do wszelkich informacji nazbyt krytycznie. Nie wzbrania się uwierzyć, jak to czynią ateiści, dogmatycznie twierdząc, iż nie ma Boga, oraz agnostycy, którzy równie dogmatycznie głoszą, że po prostu nie da się zdobyć wiedzy o tym, skąd się wzięliśmy, po co tu żyjemy oraz jaka będzie przyszłość. Na wszystkie te pytania możemy uzyskać godne zaufania odpowiedzi ze Słowa Bożego. Miłość chętnie wierzy również dlatego, że nie jest nadmiernie podejrzliwa, lecz ufna.
20. Jaki istnieje związek między miłością a nadzieją?
20 Następnie apostoł Paweł zapewnił, że miłość „wszystkiego się spodziewa”. Ponieważ jest nastawiona pozytywnie, a nie negatywnie, więc pokłada głęboką nadzieję we wszystkich obietnicach zawartych w Słowie Bożym. Jak powiedziano, „oracz winien orać w nadziei, a młocarz młócić w nadziei, że będzie uczestniczył w plonach” (1 Koryntian 9:10). A zatem miłość nie tylko jest ufna, ale też patrzy optymistycznie w przyszłość, zawsze spodziewając się tego, co najlepsze.
21. Jak Pismo Święte upewnia nas, że miłość wszystko przetrzymuje?
21 I na koniec zapewniono nas, że miłość „wszystko przetrzymuje”. Jest to możliwe dzięki temu, o czym powiedział apostoł Paweł w Liście 1 do Koryntian 10:13: „Nie przyszło na was pokuszenie, które by przekraczało siły ludzkie; lecz Bóg jest wierny i nie dopuści, abyście byli kuszeni ponad siły wasze, ale z pokuszeniem da i wyjście, abyście je mogli znieść”. Miłość skłoni nas do wpatrywania się w liczne biblijne przykłady wytrwałych sług Bożych, a zwłaszcza w największego z nich, Jezusa Chrystusa, o czym przypomina List do Hebrajczyków 12:2, 3.
22. Jaki najważniejszy przymiot musimy zawsze starać się przejawiać, skoro zaliczamy się do dzieci Bożych?
22 Miłość (a·gaʹpe) to naprawdę najważniejszy przymiot, a my, skoro jesteśmy chrześcijanami i Świadkami Jehowy, powinniśmy ją w sobie pogłębiać, i to pod każdym względem — zarówno wystrzegać się cech, które są jej obce, jak i pielęgnować te, które się w niej zawierają. Jako dzieci Boże, zawsze starajmy się przejawiać ten owoc ducha Bożego. Czyniąc tak, wzorujemy się na Bogu, pamiętajmy bowiem, że „Bóg jest miłością”.
Czy pamiętasz?
◻ Jak Jezus Chrystus i Paweł ukazali doniosłe znaczenie miłości?
◻ W jakim sensie miłość nie jest zazdrosna?
◻ Jak miłość „wszystko znosi”?
◻ Dlaczego można powiedzieć, że miłość nigdy nie zawodzi?
◻ Jakimi dwoma sposobami miłość raduje się prawdą?
[Ramka na stronie 21]
MIŁOŚĆ (AGAPE)
Jaka nie jest Jaka jest
1. Nie jest zazdrosna 1. Wielkoduszna
2. Nie chełpi się 2. Życzliwa
3. Nie nadyma się 3. Raduje się prawdą
4. Nie zachowuje się nieprzyzwoicie 4. Wszystko znosi
5. Nie upatruje własnych korzyści 5. Wszystkiemu wierzy
6. Nie daje się rozdrażnić 6. Wszystkiego się spodziewa
7. Nie prowadzi rachunku krzywdy 7. Wszystko przetrzymuje
8. Nie raduje się z niesprawiedliwości
9. Nigdy nie zawodzi
[Ilustracje na stronie 18]
Jehowa upokorzył Nabuchodonozora za jego chełpliwość