Imię Boże w Chrześcijańskich Pismach Greckich

Bibliści przyznają, że imię własne Boga wyrażone tetragramem (יהוה) występowało prawie 7000 razy w pierwotnym tekście Pism Hebrajskich. Wielu sądzi jednak, że nie występowało ono w pierwotnym tekście Chrześcijańskich Pism Greckich. Z tego powodu większość współczesnych przekładów Biblii nie zawiera imienia Jehowa w tak zwanym Nowym Testamencie. Nawet we fragmentach będących cytatami z Pism Hebrajskich, w których występował tetragram, większość tłumaczy nie używa osobistego imienia Boga, lecz słowa „Pan”.

Pismo Święte w Przekładzie Nowego Świata nie idzie tym torem. Zawiera imię Jehowa w Chrześcijańskich Pismach Greckich w sumie w 237 miejscach. Jego tłumacze, podejmując taką decyzję, uwzględnili dwa istotne czynniki: 1) Dostępne obecnie greckie manuskrypty nie są oryginałami. Spośród tysięcy odpisów, które dziś posiadamy, większość powstała przynajmniej dwa stulecia po oryginałach. 2) Do tego czasu kopiści zaczęli zastępować tetragram greckim słowem Kýrios, oznaczającym „Pan”, lub przepisywali tekst z manuskryptów, które już były w ten sposób zmienione.

Komitet Przekładu Biblii Nowego Świata uznał, że istnieją niezbite argumenty przemawiające za tym, iż tetragram rzeczywiście znajdował się w oryginalnych greckich manuskryptach. Oparto się na następujących faktach:

• Kopie Pism Hebrajskich wykorzystywane w czasach Jezusa i apostołów wszędzie zawierały tetragram. W przeszłości niektórzy podawali to w wątpliwość. Ale odkąd w Kumran (Qumran) odkryto kopie Pism Hebrajskich datowane na I wiek n.e., wspomniany fakt został bezsprzecznie udowodniony.

• W czasach Jezusa i apostołów tetragram pojawiał się także w greckich tłumaczeniach Pism Hebrajskich. Przez stulecia uczeni sądzili, że w rękopisach Septuaginty, czyli przekładu Pism Hebrajskich na język grecki, tetragram nie występował. Tymczasem w połowie XX wieku ich uwagę zwróciły pewne bardzo stare fragmenty Septuaginty z okresu, gdy na ziemi żył Jezus. Pojawia się w nich imię własne Boga zapisane literami hebrajskimi. A zatem w czasach Jezusa odpisy Septuaginty zawierały imię Boże. Ale już w IV wieku n.e. w głównych jej manuskryptach, takich jak Kodeks watykański i Kodeks synajski, nie było imienia Bożego w księgach od Rodzaju do Malachiasza (tam, gdzie występowało ono we wcześniejszych rękopisach). Nie dziwi więc fakt, że w tekstach z tamtego okresu nie znajdujemy imienia Bożego w tak zwanej nowotestamentowej części Biblii, czyli w Pismach Greckich.

  W modlitwie do Boga Jezus powiedział: „Wyjawiłem Twoje imię ludziom, których mi dałeś ze świata”. Dodał też, że dalej będzie zapoznawał drugich z tym imieniem

• Same Chrześcijańskie Pisma Greckie poświadczają, że Jezus często odwoływał się do imienia Bożego i mówił o nim innym. W modlitwie do Boga powiedział: „Wyjawiłem Twoje imię ludziom, których mi dałeś ze świata”. Dodał też, że dalej będzie zapoznawał drugich z tym imieniem (Jana 17:6, 11, 12, 26).

• Skoro Chrześcijańskie Pisma Greckie są natchnionym przez Boga uzupełnieniem świętych Pism Hebrajskich, to nagłe zniknięcie z tekstu imienia Jehowy naruszałoby spójność całej Biblii. Około połowy I wieku n.e. uczeń Jakub oznajmił starszym w Jerozolimie: „Symeon wyczerpująco opowiedział, jak Bóg po raz pierwszy zwrócił uwagę na inne narody, żeby wybrać spośród nich lud, który by nosił Jego imię” (Dzieje 15:14). Słowa Jakuba byłyby nielogiczne, gdyby w I wieku nikt nie znał imienia Bożego ani go nie używał.

• W Chrześcijańskich Pismach Greckich występuje skrócona forma imienia Bożego. W Objawieniu 19:1, 3, 4, 6 imię to jest częścią słowa „Alleluja”. Pochodzi ono od hebrajskiego wyrazu, który dosłownie znaczy „wysławiajcie Jah”. A „Jah” to skrócona forma imienia Jehowa. Zawiera je w sobie wiele imion wspomnianych w Chrześcijańskich Pismach Greckich. Co ciekawe, jak wyjaśniają różne źródła, samo imię Jezus oznacza „Jehowa jest wybawieniem”.

• Dawne teksty żydowskie wskazują, że chrześcijanie pochodzenia hebrajskiego posługiwali się w swoich pismach imieniem Bożym. Tosefta, spisany zbiór ustnych reguł sporządzony około 300 roku n.e., wspomina o tekstach chrześcijańskich, które były palone w szabat: „Nie ratujemy przed ogniem [w szabat] ewangelii (giljonim) i ksiąg heretyków (sifre minim). Raczej niech spłoną one i ich tetragramy” (Jezus i chrześcijanie w źródłach rabinicznych). Według tego samego źródła rabin Jose Galilejczyk (Jose ha-Gelili), który żył na początku II wieku n.e., powiedział o tekstach rozumianych jako chrześcijańskie, że w inne dni tygodnia „powinno się usunąć ich tetragramy, aby je ukryć, a wszytko pozostałe powinno się spalić” (pisownia oryginalna tłumaczenia polskiego).

• Zdaniem niektórych biblistów wydaje się prawdopodobne, że imię Boże występowało w Chrześcijańskich Pismach Greckich w cytatach z Pism Hebrajskich. W dziele The Anchor Bible Dictionary, pod nagłówkiem „Tetragram w Nowym Testamencie”, napisano: „Istnieją pewne dowody, że w pierwotnym tekście N[owego] T[estamentu] tetragram, imię Boże, Jahwe, występował w niektórych lub we wszystkich cytatach ze S[tarego] T[estamentu]”. Biblista George Howard wyraził następujący pogląd: „Ponieważ w dalszym ciągu pisano tetragram w kopiach Biblii greckiej [Septuaginty], stanowiącej Pisma pierwszego kościoła, więc należałoby przyjąć, że pisarze N[owego] T[estamentu] zachowywali tetragram w tekście biblijnym, gdy cytowali jakiś fragment z Pism”.

• Imienia Bożego w Chrześcijańskich Pismach Greckich użyli uznani tłumacze Biblii. Niektórzy z nich zrobili to na długo przed powstaniem Przekładu Nowego Świata. Wśród tych tłumaczy i ich przekładów możemy wymienić: A Literal Translation of the New Testament . . . From the Text of the Vatican Manuscript Hermana Heinfettera (1863), The Emphatic Diaglott Benjamina Wilsona (1864), The Epistles of Paul in Modern English George’a Barkera Stevensa (1898), St. Paul’s Epistle to the Romans W. G. Rutherforda (1900), The New Testament Letters J. W. C. Wanda, biskupa Londynu (1946). Ponadto na początku XX wieku tłumacz Pablo Besson w swoim przekładzie na język hiszpański użył formy „Jehová” w Ewangelii według Łukasza 2:15 i w Liście Judy 14, a w przypisach ponad 100 razy podał imię Boże jako bardzo prawdopodobne tłumaczenie. Ale już setki lat wcześniej, bo w XVI wieku, tetragram zaczął się pojawiać w wielu miejscach w przekładach Chrześcijańskich Pism Greckich na język hebrajski. W języku polskim imię Boże w formie „Jehowa” występuje w Nowym Testamencie Szymona Budnego z 1574 roku. Z kolei w języku niemieckim istnieje co najmniej 11 przekładów zawierających w tekście Chrześcijańskich Pism Greckich imię „Jehowa” (lub „Jahwe”), a czterech tłumaczy dodało je w nawiasach po wyrazie „Pan”. W przeszło 70 niemieckich przekładach można je znaleźć w przypisach lub komentarzach.

  

•  Imię Boże w przekładach Chrześcijańskich Pism Greckich pojawia się w przeszło 100 językach. Imię to często pojawia się w licznych tłumaczeniach „Nowego Testamentu” na języki rdzennych mieszkańców Ameryki, a także używane w Afryce, Azji i na wyspach Pacyfiku (zob. listę na stronach 1806 i 1807). Ich autorzy zdecydowali się użyć imienia Bożego z powodów analogicznych do już opisanych. Niektóre z tych przekładów zostały wydane stosunkowo niedawno — w roku 1999 ukazała się Biblia w języku rotumańskim, w której imię „Jihova” występuje 51 razy w 48 wersetach, a w roku 1989 opublikowano w Indonezji tłumaczenie na język batak (toba), w którym imię Boże w formie „Jahowa” pojawia się 110 razy.

  

Niewątpliwie istnieją solidne podstawy do przywrócenia imienia Bożego, Jehowa, w Chrześcijańskich Pismach Greckich. Właśnie to zrobili tłumacze Przekładu Nowego Świata. Darzą oni imię Boże głębokim szacunkiem i odczuwają zdrową bojaźń przed usunięciem czegokolwiek, co zawierał pierwotny tekst Biblii (Objawienie 22:18, 19).