C1
Przywrócenie imienia Bożego w „Nowym Testamencie”
Kiedy Jezus i jego apostołowie żyli na ziemi, imię Boże w postaci tetragramu występowało w hebrajskich manuskryptach „Starego Testamentu” (zob. Dodatek A4 i A5). Imię to występowało też w Septuagincie — tłumaczeniu „Starego Testamentu” na język grecki, które było powszechnie używane w I wieku n.e. W tamtym czasie imię Boże w Septuagincie było zapisywane literami hebrajskimi (JHWH) lub transliterowane na język grecki (IAO). Potwierdzają to zachowane fragmenty manuskryptów Septuaginty pochodzące z I wieku i wcześniejsze. Kiedy więc natchnieni pisarze „Nowego Testamentu” cytowali „Stary Testament”, musieli widzieć tetragram — bez względu na to, czy cytat był zaczerpnięty bezpośrednio z hebrajskiego tekstu „Starego Testamentu”, czy z jego greckiego przekładu, czyli Septuaginty.
Obecnie nie dysponujemy greckimi manuskryptami „Nowego Testamentu” pochodzącymi z I wieku, dlatego nie można ich przeanalizować i sprawdzić, czy pisarze tej części Biblii używali tetragramu. Najstarsze dostępne greckie manuskrypty „Nowego Testamentu”, które mogłyby pomóc w rozstrzygnięciu tej kwestii, pochodzą z przełomu II i III wieku. Do naszych czasów przetrwały bardziej obszerne fragmenty manuskryptów, które sporządzono dopiero w IV wieku, czyli wiele lat po powstaniu oryginałów. Jednak już w II lub na początku III wieku upowszechniła się pewna praktyka: przepisywacze zastępowali tetragram tytułami, takimi jak Pan lub Bóg, albo kopiowali teksty, w których imię Boże już zostało zastąpionea.
Wspomniana praktyka spowodowała, że każdy tłumacz „Nowego Testamentu” musi się zmierzyć z poważnym wyzwaniem. Na przykład kiedy analizuje cytaty ze „Starego Testamentu” zawarte w greckim tekście „Nowego Testamentu”, nie natrafi na tetragram. Jednak powinien uwzględnić dwa istotne fakty: 1) cytat ze „Starego Testamentu” pierwotnie mógł zawierać tetragram, 2) grecki tekst, którego używa, jest oparty na manuskryptach pochodzących z czasu, gdy przepisywacze już zastępowali imię Boże różnymi tytułami. Biorąc to pod uwagę, tłumacz musi podjąć ważną decyzję: czy po prostu przetłumaczy grecki tekst zawierający zamiast tetragramu tytuły Kýrios lub Theòs, czy też spróbuje ustalić, gdzie w oryginalnych greckich manuskryptach występował tetragram.
Podstawowe pytanie, które wymaga odpowiedzi, brzmi: Skoro tekst hebrajski cytowany przez pisarzy Biblii w I wieku zawierał tetragram, to czy ci pisarze celowo zastępowali go słowami Kýrios lub Theòs za każdym razem, gdy cytowali „Stary Testament”? W minionych stuleciach wielu tłumaczy Biblii doszło do wniosku, że takie zastępowanie imienia Bożego byłoby czymś niewłaściwym. Dlatego uważali, że w swoich przekładach „Nowego Testamentu” powinni przywrócić imię Boże. Tłumacze Chrześcijańskich Pism Greckich w Przekładzie Nowego Świata podzielają ten poglądb.
GDZIE IMIĘ BOŻE POWINNO ZOSTAĆ PRZYWRÓCONE?
W kolejnych dwóch częściach Dodatku C wymieniono wersety, które w głównym tekście Chrześcijańskich Pism Greckich w Przekładzie Nowego Świata zawierają imię Jehowac. Dodatek C2 podaje listę wersetów zawierających bezpośrednie cytaty fragmentów „Starego Testamentu”, w których w pierwotnym tekście hebrajskim występuje tetragram, oraz wersetów zawierających nawiązania do takich fragmentów. Dodatek C3 podaje listę wersetów, które nie zawierają bezpośrednich cytatów ze „Starego Testamentu” ani nawiązań do niego, i omawia powody, dla których w tych wersetach przywrócono imię Boże.
Dodatek C4 zawiera listę przekładów „Nowego Testamentu”, w których w różnych wersetach przywrócono imię Bożed (wersety te wymieniono w Dodatku C2 i C3). W części tych przekładów imię Boże przywrócono nie tylko w bezpośrednich cytatach ze „Starego Testamentu”, ale również tam, gdzie uzasadnia to kontekst lub inne czynniki. Żadnego z tych przekładów nie dokonali Świadkowie Jehowye. Na omawianej liście znalazły się tłumaczenia na hebrajski i inne języki. Dla ułatwienia oznaczono je literą „J” oraz odpowiednim numerem. Wykaz ponad 120 języków i dialektów, w których imię Boże występuje w głównym tekście „Nowego Testamentu”, czyli Chrześcijańskich Pism Greckich, znajduje się w Dodatku A5.
a Imię Boże najczęściej było zastępowane greckimi słowami Kýrios (Pan) lub Theòs (Bóg) albo skróconymi formami tych słów. Wiele miarodajnych słowników starożytnej greki podaje, że te dwa wyrazy były używane jako substytuty imienia Bożego (zob. A Greek and English Lexicon to the New Testament, J. Parkhurst, wyd. zrew. z 1845; The New Thayer’s Greek-English Lexicon of the New Testament, J. H. Thayer, 1981; A Greek-English Lexicon, Liddell i Scott, 1996; A Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature, wyd. III, 2000).
b Sporo biblistów stanowczo nie zgadza się z takim podejściem. Jednym z nich jest Jason BeDuhn, autor książki Truth in Translation: Accuracy and Bias in English Translations of the New Testament. Jednak nawet on przyznaje: „Być może pewnego dnia zostanie odnaleziony jakiś grecki manuskrypt z fragmentem Nowego Testamentu, i to bardzo wczesny, który w różnych wersetach będzie zawierał hebrajskie litery JHWH. Jeśli tak się stanie, jeśli takie dowody staną się dostępne, badacze Biblii będą musieli wziąć pod uwagę podejście wydawców NW [Przekładu Nowego Świata]”.
c Wymienione wersety pochodzą tylko z ksiąg biblijnych, które do tej pory ukazały się w wydaniu do studium dostępnym online.
d Uwzględniono tam również opracowanie wskazujące, w których wersetach tetragram został zastąpiony słowami Kýrios lub Theòs.
e Co prawda przekład The Emphatic Diaglott (J21) był drukowany przez Świadków Jehowy, ale jego autorem jest Benjamin Wilson.