DUDEK

(hebr. duchifát).

Dudek (Upupa epops) jest ptakiem wielkości smukłego gołębia, ma gliniastordzawe upierzenie, a na skrzydłach i grzbiecie szerokie białe i czarne pasy. Jego najbardziej charakterystyczną cechą jest czubek zaczynający się u podstawy długiego, cienkiego dzioba i biegnący aż do tyłu głowy. Pióra czubka są zakończone białym paskiem i czarną plamką. Ten niezwykle efektownie ubarwiony ptak ma wyjątkowo nieczyste zwyczaje. Kiedy szuka owadów, grzebie dziobem nie tylko w ziemi, ale też w stertach odchodów i w innych odpadkach. Gniazdo dudka cuchnie przykrą wonią wydawaną przez wydzielinę jego gruczołu kuprowego oraz przez niewyrzucone odchody. Dlatego choć nie jest on ani drapieżcą, ani padlinożercą, został w Prawie Mojżeszowym zaliczony do ptaków ceremonialnie nieczystych, nienadających się do jedzenia (Kpł 11:13, 19; Pwt 14:12, 18).

Dudki można spotkać w pd. Azji, w Afryce i miejscami w Europie. Do Palestyny przylatują na początku marca i pozostają aż do zimy, kiedy to wędrują na pd., do Egiptu i innych krajów pn. Afryki.

Choć w niektórych przekładach obcojęzycznych, np. w Biblii króla Jakuba, utożsamiono tego ptaka z „czajką” (Kpł 11:19; Pwt 14:18), współczesne przekłady odrzucają taką identyfikację. Tłumacze greckiej Septuaginty i łacińskiej Wulgaty rozumieli, że chodzi o „dudka” (épops, LXX; upupa, Vg), co potwierdzają też jego określenia w językach syryjskim i arabskim (odpowiednio kakufa i hudhudu).

Niektórzy sądzą, że hebrajska nazwa dudka (duchifát) miała oddawać jego osobliwy głos, przypominający nieco nawoływanie gołębia — najwyraźniej jest tak w wypadku wspomnianych wyżej języków. Zdaniem innych wywodzi się ona od hebrajskiego czasownika oznaczającego „tłuc” (por. Lb 11:8, BT, Bw) i nawiązuje do tego, że dudek grzebie dziobem w ziemi w poszukiwaniu pokarmu.

[Ilustracja na stronie 505]

Dudek — piękny ptak o nieczystych zwyczajach