KAMIEŃ NAROŻNY

Kamień umieszczony w narożniku budynku w miejscu zetknięcia się ścian, które łączy i wiąże. Kamieniami narożnymi na ogół były prostopadłościenne ciosane bloki, układane w narożniku na przemian krótszym i dłuższym bokiem, od fundamentu do dachu budynku.

Najważniejszą rolę odgrywał fundamentowy kamień narożny. W budynkach użyteczności publicznej lub murach miejskich na ogół wybierano do tego celu szczególnie solidny kamień. Właśnie do niego spuszczano pion, by móc odpowiednio ułożyć pozostałe kamienie. Od uwzględnienia jego pozycji zależało prawidłowe wzniesienie całej budowli. Fundamentowy kamień narożny, który nieraz miał ogromne rozmiary, łączył w jedną całość różne elementy konstrukcji.

Innym ważnym kamieniem narożnym była „głowica węgła” (Ps 118:22) — najwyraźniej najwyższy, wieńczący kamień budowli. Wiązał on od góry dwie ściany, zapobiegając ich rozpadnięciu się i zawaleniu konstrukcji.

Kładzeniu fundamentu świątyni w czasach Zerubbabela towarzyszyła radość i wysławianie Jehowy (Ezd 3:10, 11). Przepowiedziano również, że gdy Zerubbabel „przyniesie kamień szczytowy”, będą wznoszone w związku z nim okrzyki: „Jaki piękny! Jaki piękny!” (Za 4:6, 7). Natomiast w związku ze smutkiem i spustoszeniem czekającym Babilon Jehowa zapowiedział: „Nie będą brać z ciebie kamienia na narożnik ani kamienia na fundamenty, gdyż staniesz się bezludnymi pustkowiami po czas niezmierzony” (Jer 51:26).

Znaczenie przenośne i symboliczne. Nawiązując do stwarzania ziemi, Bóg zapytał Hioba: „Kto położył jej kamień narożny?” Ziemia, na której mieszka człowiek i na której wzniesiono wiele budowli, została przyrównana do ogromnego gmachu mającego kamień narożny. Nie mógł go położyć żaden człowiek, bo ludzkości jeszcze wtedy nie było, ale towarzyszyły temu radosne okrzyki niebiańskich „synów Bożych” (Hi 38:4-7).

W pewnych przekładach na „kamień narożny” albo „węgieł” przetłumaczono również hebrajskie słowo pinnáh, które przede wszystkim znaczy „narożnik”, ale bywa też używane przenośnie na określenie naczelnika będącego „narożnikiem” obrony czy oparcia, czyli kogoś znaczącego. Dlatego w Izajasza 19:13 niektóre przekłady mówią o „węgle” (Wk), a inne o „naczelnikach” (BT, Bw) lub „przywódcach” (BWP), podobnie jak Przekład Nowego Świata, w którym użyto wyrażenia „znaczące osobistości” (zob. też Sdz 20:2; 1Sm 14:38; Za 10:4, gdzie hebr. wyraz dosł. oznacza „narożną wieżę”, co obrazowo wskazuje na ludzi zajmujących odpowiedzialne stanowiska, czyli naczelników). Takie odniesienie słowa „narożnik” do ważnej osobistości nadaje dodatkowego znaczenia mesjańskim proroctwom o symbolicznym „kamieniu narożnym”.

Pismo Święte mówi o Jezusie Chrystusie jako o „fundamentowym kamieniu narożnym” zboru chrześcijańskiego, przyrównanego do duchowego domu. Jehowa przepowiedział przez Izajasza, że położy na Syjonie jako fundament „kamień wypróbowany, drogocenny narożnik niewzruszonego fundamentu” (Iz 28:16). Piotr zacytował to proroctwo i odniósł je do Jezusa Chrystusa: na tym „fundamentowym kamieniu narożnym” budowani są poszczególni chrześcijanie namaszczeni duchem będący „żywymi kamieniami” duchowego domu, czyli świątyni Jehowy (1Pt 2:4-6). Podobnie Paweł napisał, że członkowie zboru chrześcijańskiego zostali zbudowani „na fundamencie apostołów i proroków, przy czym fundamentowym kamieniem narożnym jest sam Chrystus Jezus”, w jedności z którym cała budowla, harmonijnie zespolona, „rośnie w świętą świątynię dla Jehowy”, miejsce, gdzie Bóg zamieszka przez ducha (Ef 2:19-22).

Psalm 118:22 wyjawia, że kamień odrzucony przez budowniczych miał się stać „głowicą węgła” (hebr. roʼsz pinnáh). Jezus przytoczył to proroctwo i odniósł je do siebie, utożsamiając się z „głównym kamieniem narożnym” (gr. kefalé gonías: „głowica narożnika”) (Mt 21:42; Mk 12:10, 11; Łk 20:17). Najwyższy kamień budowli jest dobrze widoczny i podobnie Jezus Chrystus jest wieńczącym kamieniem zboru chrześcijańskich pomazańców, przyrównanego do duchowej świątyni. Również Piotr odniósł Psalm 118:22 do Chrystusa, pisząc, że okazał się on „kamieniem” odrzuconym przez budowniczych, ale wybranym przez Boga na „głowicę węgła” (Dz 4:8-12; zob. też 1Pt 2:4-7).