PSZCZOŁA

(hebr. deworáh).

Jak się wydaje, w Biblii zazwyczaj jest mowa o dzikich pszczołach miodnych. Nazwanie Kanaanu „ziemią mlekiem i miodem płynącą” wskazuje, że w krainie tej od najdawniejszych czasów było wiele pszczół (Wj 3:8). Dzięki ciepłemu klimatowi i obfitości kwiatów nadal żyje ich tam mnóstwo i pszczelarstwo jest bardzo rozpowszechnione. Z przeszło 20 000 znanych gatunków pszczół obecnie w Izraelu najczęściej występuje pszczoła syryjska (Apis mellifera syriaca).

Podczas pewnej wyprawy wojennej Jonatan zjadł trochę miodu znalezionego w lesie, więc pszczoły prawdopodobnie miały gniazdo w jakiejś dziupli (1Sm 14:25-27). Miód dzikich pszczół żyjących w dolinie Jordanu stanowił znaczną część pożywienia Jana Chrzciciela (Mt 3:4). Pszczoły zakładają gniazda nie tylko w pniach drzew, ale też w innych zagłębieniach, np. w szczelinach skał lub ścian (Pwt 32:13; Ps 81:16).

Pewne pytania rodzą się w związku z relacją z Sędziów 14:5-9. Napisano tam, że gdy Samson poszedł zobaczyć zabitego przez siebie lwa, „w trupie lwa był rój pszczół oraz miód”. A przecież większość pszczół omija z daleka padlinę. Warto jednak zauważyć, że według tej relacji Samson wrócił „po jakimś czasie”. Występujące tu hebrajskie wyrażenie dosłownie znaczy „po upływie dni” i może się odnosić nawet do całego roku (por. 1Sm 1:3, gdzie wyrażenie „co roku” po hebr. dosł. znaczy „od dni do dni”; por. też Neh 13:6). Upłynęło więc dość czasu, by padlinożerne ptaki lub inne zwierzęta, jak również owady, zjadły większą część mięsa, a palące słońce wysuszyło resztę. O upływie sporej ilości czasu świadczy także okoliczność, że rój pszczół nie tylko zbudował gniazdo w trupie lwa, ale też zdążył wyprodukować dość dużo miodu.

O Amorytach powiedziano, że niczym rozjuszone pszczoły przepędzili wojska izraelskie ze swej górzystej posiadłości (Pwt 1:44). Porównując wrogie narody do roju atakujących pszczół, psalmista przyznał, że zdołał je odeprzeć jedynie dzięki pokładaniu ufności w imieniu Jehowy (Ps 118:10-12).

Prorok Izajasz barwnie opisał najazd armii egipskiej i asyryjskiej na Ziemię Obiecaną, przyrównując je do chmar much i pszczół, na które Jehowa Bóg zagwiżdże, by przyleciały i usiadły w dolinach potoków i w rozpadlinach skalnych (Iz 7:18, 19). Wzmianka o ‛gwizdaniu’ bynajmniej nie oznacza, jakoby taki był zwyczaj pszczelarzy, lecz po prostu wskazuje, że Jehowa skieruje uwagę tych wojowniczych ludów na kraj zamieszkany przez Jego naród wybrany.

Dwie kobiety wymienione w Biblii nosiły imię Debora, czyli „pszczoła” — mamka Rebeki (Rdz 35:8) oraz prorokini, która współpracowała z sędzią Barakiem podczas zwycięskiej wojny z kananejskim królem Jabinem (Sdz 4:4).