PIANIE KOGUTÓW
Nazwa trzeciej straży nocnej według podziału czasu używanego przez Greków i Rzymian (Mk 13:35). Trwała ona mniej więcej od północy do ok. trzeciej nad ranem.
Istnieją rozbieżne zdania na temat tego, o jakim pianiu koguta (gr. alektorofonía) mówił Jezus, gdy zapowiedział, że Piotr trzykrotnie się go zaprze (Mt 26:34, 74, 75; Mk 14:30, 72; Łk 22:34; Jn 13:38). Na podstawie wzmianek w żydowskiej Misznie (Bawa kamma 7:7) niektórzy sądzą, że w Jerozolimie nie hodowano kogutów, gdyż grzebiąc w ziemi, powodowały nieczystość ceremonialną. Utrzymują, jakoby Jezusowi chodziło w gruncie rzeczy o rzymski sygnał gallicinium, grany podobno na trąbce przez wartownika na blankach jerozolimskiej twierdzy Antonia, a zwiastujący zakończenie trzeciej straży nocnej.
Niemniej z innych uwag w Talmudzie wynika, iż w ówczesnej Jerozolimie hodowano koguty (zob. np. Miszna, Edujot 6:1). Prócz tego kiedy Jezus opłakiwał to miasto, opisał swe uczucia za pomocą porównania o „kokoszce [która] zbiera swe kurczęta pod skrzydła” (Mt 23:37). A przecież zawsze tak dobierał przykłady, aby słuchacze łatwo je rozumieli. Trudno więc znaleźć uzasadniony powód do powątpiewania w to, że zwracając się do Piotra, Jezus miał na myśli prawdziwe pianie koguta.
Inni wskazują na pozorną sprzeczność między poszczególnymi relacjami, gdyż Mateusz, Łukasz i Jan wspominają tylko o jednym pianiu koguta, a według Marka Jezus oznajmił: „Zaprawdę ci mówię: Ty dzisiaj, i to tej nocy, zanim kogut dwa razy zapieje, właśnie ty trzy razy się mnie zaprzesz”. Marek przytoczył te słowa również w opisie późniejszych wydarzeń (Mk 14:30, 72).
Nie jest to bynajmniej żadna sprzeczność — po prostu jeden z pisarzy bardziej wnika w szczegóły. Sprawa dotyczyła Piotra, a ponieważ Marek przez jakiś czas był jego bliskim współpracownikiem i niewątpliwie spisał swą Ewangelię z pomocą tego apostoła albo na podstawie jego opowiadań, siłą rzeczy ta relacja jest dokładniejsza. (Przy innych okazjach to Mateusz precyzyjniej opisał niektóre wydarzenia, o czym świadczy porównanie Mt 8:28 z Mk 5:2 i Łk 8:27 oraz Mt 20:30 z Mk 10:46 i Łk 18:35). Marek przytoczył więc słowa Jezusa o dwukrotnym pianiu koguta, a pozostali trzej pisarze wspomnieli tylko o tym drugim, ostatnim, po którym Piotr zapłakał — co w żadnym wypadku nie wyklucza, iż kogut zapiał także wcześniej.
Powszechnie wiadomo, że w krajach Bliskiego Wschodu pianie koguta od dawien dawna służy do odmierzania czasu i że jedno rozlega się ok. północy, drugie o świcie, a istnieje też opinia, iż między nimi rozbrzmiewa jeszcze jedno. Adam Clarke opatrzył Jana 13:38 następującym komentarzem: „Żydzi, podobnie jak niektóre inne ludy, dzielili pianie kogutów na pierwsze, drugie oraz trzecie”. Chociaż obecnie raczej nie da im się przypisać konkretnej godziny, wystarczy wiedzieć, że rozlegały się regularnie i że zanim kogut zapiał dwa razy, Piotr trzykrotnie zaparł się Jezusa.