Jehovap sunqunta kusichiq runa
DAVIDPI tʼukuriptiyki, ¿imataq yuyayniykiman jamun? ¿Maqanakupi jatun runa Goliatta atipasqanchu? ¿Saulmanta chʼin pampaman ayqisqanchu? ¿Betsabewan khuchichakusqanchu, chayrayku ñakʼarisqan imachu? Chayri, ¿kʼachata Salmos libropi takiykunata qillqasqanchu?
Jehovaqa Davidman sumaq ruwaykunata juntʼananpaq kamachirqa, kawsayninpitaq maqanakuspi atiparqa, chʼampaykunapipis rikukurqa. Chantá Davidqa profeta Samuel nisqanmanjina, Jehovapaq may “munasqa[...]” karqa (1 Samuel 13:14).
Chay profecía David maqtʼitallaraq kachkaptin juntʼakurqa. Tukuypis Jehovapaq may munasqa kasqanchikta uyariyta munasunman, ¿icharí? Payjina kayta munanchik chayqa, Davidpa kawsayninmanta parlarina, astawanraq maqtʼitallaraq kasqanmanta.
Familian, ruwaynin ima
Davidpa tatan Isaíqa, Rutpa chantá Boozpa allchhin, Diosta yupaychaq runa ima karqa, chayrayku Moisespa leyninmanjina payta, qanchis hermanosninta, iskay hermanasninta ima wawamantapacha uywarqa. David juknin salmota qillqachkaspa, warmi kamachinpa wawan kasqanta nirqa (Salmo 116:16). Chayrayku wakinkuna Davidpa maman Diosta yupaychananpaq mayta yanapasqanta ninku, Bibliapi sutin mana rikhuriptinpis. Bibliamanta yachayniyuq runa nin: “Ichapis Davidman ñawpaq kutirayku, maman imaynatachus Dios ñawpa wataspi llaqtanta mayta yanapasqanta willanman karqa”, nispa. Chay yachachisqanpitaq Rutmanta, Boozmantawan parlanman karqa.
Bibliapi Davidmanta ñawpaq kutirayku parlakuptin, tatanpa ovejasninta michichkasqanta willawanchik. Ichapis campopi tuta pʼunchay sapallan qhipakuq. Chay pʼunchaykunapi imaynachus sapallan kachkasqanpi tʼukuriy.
Davidpa familianqa Judap urqusnin chawpipi juchʼuy Belén llaqtitapi tiyakuq. Qayllanpi rumirara jallpʼaspitaq achkha grano puquq chantá urqup kʼuchusninpi, valle pampaspipis olivo, uva huertas ima karqa. Ichapis chay tiempospi aswan pata jallpʼasqa uywasninkuta michinankupaq karqa. Chay jallpʼaspa jawanpitaq Judap chʼin pampasnin tarikurqa.
Davidqa ovejasta michisqanpi chʼampaykunapi rikukuq. Chay urquspi juk leonwan, jukumariwanpis, ovejasta apakapuchkasqankurayku maqanakurqa.a Kay wapu maqtʼita paykunap qhipankuta rispa wañuchiq, siminkumantataq ovejitasta qhichuq (1 Samuel 17:34-36). Ichapis chay wataspi warakʼata sumaqta apaykachayta yachakurqa, chaytaq Benjamín qaylla llaqtasninmanta soldados wakichisqajina karqa, pikunachus rumita warakʼaspa “uj chujchamampis japʼichejpuni kanku mana pantaspa” (Jueces 20:14-16; 1 Samuel 17:49).
Tiempota mana usuchirqachu
Ovejasta michiyqa atinapaqjinalla karqa, yaqha tukuy tiempotaq sapitallan michiq, chaywanpis Davidqa chayta ruwaspa mana sapitanchu sientekurqa. Manaqa tʼukurinanpaq tiemponta sumaqta apaykacharqa. Ichapis wayna kachkaspa chay tʼukurisqanmanta wakin salmosta qillqananpaq, ¿imatataq runa Diospa tukuy ruwasqasninpi ruwan?, nispa tapukunman karqa chantapis janaqpachata qhawarispa Jehová intita, killata, chʼaskasta ima “ruwasqa[npi]” tʼukurinman karqa, Belenpa camposninpi kachkaspataq sumaqta jallpʼa puqusqanta, ovejasta, bueyesta, “kʼita animalesta” ima rikullanmantaq karqa (Salmo 8:3-9; 19:1-6).
David ovejasta michisqanpi, imaynatachus Jehová chiqa sunqu kamachisninta khuyakusqanta entiendenanpaq yanaparqa. Chayrayku kayjinata takirqa: “[Jehová] Tata Diosqa michejniy; ni imata pisichiwanchu. Qʼomer pampaspi michiwan, qochasqa miskʼi yakusmantaj pusawan. Chʼin laqha wayqʼosta puriyman chaypis, mana ima sajramanta manchachikusajchu, qanqa noqawan kasqaykirayku. Varaykitawan, tojnuykitawan rikuspa, wapuchakuni”, nispa (Sal. 23:1, 2, 4).
Ichapis tapukunchik, ¿imatá Davidpa kawsaynin yachachiwanchik?, nispa. Davidqa Jehovap qayllallanpipuni kasqanrayku may “munasqa[...]” karqa. Jehovap ruwasqasninpi, payman astawan qayllaykunanpaq ima mayta tʼukuriq. ¿Imatá nisunman ñuqanchikmanta?
Jehovap tukuy ruwasqasninpi tʼukurispa, ¿maykʼaqllapis payta yupaychanapaq chantá jatunchanapaq sunqunchikpi sienterqanchikchu? Runasman kʼacha kaykunasninta rikuchisqanpi tʼukurispa, ¿manachu Jehovata astawan munakurqanki? Payta agradecekunapaqqa ruwasqasninpi, Palabranpi ima tʼukurinapaq tiempochakuna tiyan. Ajinata ruwaspaqa Diosta astawan riqsinapaq, munakunapaq ima yanapawasun. Waynas, sipaskuna, wiñay tukusqa runas ima Diosman qayllaykuyta atinku. Davidqa waynamantapacha Diospa qayllallanpipuni karqa. ¿Imaynapí chayta yachanchik?
Davidta akllakun
Rey Saúl manaña Diospa llaqtanta kamachiyta atisqanta rikuspa, profeta Samuelman Jehová nirqa: “Maykʼajkamataj llakikunki Saulmantari? Noqaqa manaña munanichu Israel ukhupi pay reyllapuni kanantaqa. Kunanqa wajramanta ruwasqa botellaykiman aceiteta juntʼachispa, riy Isaípa wasinman, Belen llajtaman, imaraykuchus ujnin kaj churinta rey kanampaj ajllaniña”, nispa (1 Samuel 16:1).
Belenman chayaytawan, Isaíman wawasninta tantananta nirqa. Rey kananpaq, ¿mayqintataq Samuel jawinman karqarí? Samuel, kuraq churi Eliabpa allin rikchʼayninta rikuspa, “kaychá kanqa”, nispa yuyarqa. Jehovataq nirqa: “Ama allin rijchʼayninta qhawaychu, nitaj sayaynintapis; paytaqa noqa qhesachani. Runaqa ñawisnimpa rikusqallanta qhawan, noqatajrí mana runa jinallachu qhawani, manachayqa sonqota qhawani”, nispa. Ajinallatataq Abinadabta, Samata, tawa hermanosninta ima qhisacharqa. Biblia nillanpuni: “Ajinapi Samuel ujtawan tapullarqataj: Manachu astawan churisniyki tiyan? nispa. Isaíqa kuticherqa: Uj aswan sullkʼa kaj kanraj; payqa ovejasta michishan”, nispa (1 Sam. 16:7, 11).
“Manachá Davidtachu maskʼachkanki” nichkanmanpisjina Isaíp kutichiynin karqa. Aswan sullkʼa kasqanrayku, Davidqa ovejasta michiq. Chaywanpis Jehovaqa sunqunpi kʼacha imasta rikusqanrayku payta akllarqa. Chayrayku Davidta waqyachimuptin Jehová Samuelta nirqa: “Kaymá chay ajllasqayqa; rey kanampaj aceitewan payta jawiykuy, nispa. Chay ratopacha Samuelqa wajramanta ruwasqa botellata japʼispa, chay waynata jawiykorqa wawqesnimpa ñawpaqenkupi. Chay pʼunchaymantapachataj Tata Diospa Espiritonqa Davidman jamorqa” (1 Samuel 16:12, 13).
Davidta akllakuchkaptin, machkha watasniyuqchus kasqanta mana willakunchu. Chaywanpis pisi tiemponman kuraq hermanosnin Eliab, Abinadab, Sama ima Saulpa tropasninman yaykurqanku. Phichqa hermanosnintaq ichapis sullkʼallaraq kasqankurayku mana paykunawan rirqankuchu. Israelpa tropasninman yaykunankupaq nichá iskay chunka watasniyuqchu karqanku (Números 1:3; 1 Samuel 17:13). Jehová Davidta akllachkaptin waynallaraq kachkaspapis, Diosta yupaychayta may jatunpaq qhawaq. Jehovap qayllallanpipuni kasqanta sutʼita rikuchirqa, chaypaqtaq imatachus Diosmanta yachasqanpi tʼukurisqan yanaparqa.
Kay tiempopipis waynasta, sipaskunata ima Davidjina Diosman qayllaykunankupaq kallpachana. Chayrayku tatas, ¿wawasniykichikta Bibliap yachachisqasninta ukhunchanankupaq, Diospa ruwasqasninpi tukʼurinankupaq ima yanapachkankichikchu? (Deuteronomio 6:4-9). ¿Waynas, sipaskuna ima Davidjina Diosman qayllaykunapaq kallpachakuchkankichikchu? Bibliap yuyaychasqanmanjina publicaciones, kay Torremanta Qhawaq, ¡Despertad! revistas ima, qamkunata yanapananpaq ruwakun.b
Sumaqta arpata tocayta yachaq
Davidpa salmosninpi takiykunata qillqasqanqa, imaynachus kawsaynin ovejasta michispa kasqanmanta sutʼinchawanchik. Chay takiykunasta uyarinapaq manaña kunankama kaptinpis, takiykunasta sumaqta ruwayta yachasqanta rikuchiwanchik. Chayrayku sumaqta arpata tocayta yachasqanrayku, rey Saulta atiendenanpaq campomanta waqyasqa karqa (1 Samuel 16:18-23).c
¿Maypitaq, maykʼaqtaq David chayjinata tocayta yachakurqa? Ichapis campopi ovejasta michichkaspa. Davidqa waynamantapacha Diosman tukuy sunqu takisqanta reparanchik. Diosman chiqa sunqu kasqanraykutaq payta akllarqa, kamachirqa ima.
David maqtʼita kachkaptin imaynachus kasqanmanta kay yachaqanapi sutʼinchawarqanchik, kawsayninpitaq Jehovap qayllanpipuni kasqanta rikuchirqa. Chaywanpis imaynachus maqtʼitamantapacha kawsaynin Belenpa camposninpi kasqanta ichapis yuyarikuq, kay takiypi nisqanmanjina: “Ñawpa pʼunchaykunamanta yuyarikuni, tukuy ruwasqasniykipi yuyarikuni”, nispa (Salmo 143:5). David munakuywan, kʼachamanta ima salmosta qillqasqanqa, Jehovap sunqunta kusichiyta munaqkunata mayta yanapan.
[Sutʼinchaykunasnin]
a Palestinapi, jukumari Sirio nisqaqa chay tiempopi 140 kilostajina pesaq chantá wak uywata chayri runata, juk tʼaqllasullamanta wañuchiyta atiq. Chayniqpipis achkha leones karqa. Isaías 31:4 nin: Achkha “michejkuna” jukllapi tantakuptinkupis “león uña[manta]” mana ovejata qhichuyta atiqchu kanku.
b Kaykunataqa Jehovamanta sutʼinchaqkuna urqhunku
c Saulpa juknin kamachin, Davidta waqyananpaq yuyaychachkaptin nirqa: “Payqa [...] maychus kajta parlaj [runa], allin rijchʼayniyoj, Tata Diostaj paywan kashan”, nispa (1 Samuel 16:18).