“Correychej tʼinkata japʼinaykichejkama”

“Correychej tʼinkata japʼinaykichejkama.” (1 COR. 9:24, Qheshwa Biblia.)

1, 2. a) ¿Imamantataq Pablo hebreo cristianosta kallpachananpaq parlarqa? b) ¿Imatataq Diospa kamachisninman yuyaychawanchik?

PABLOQA, hebreosman qillqachkaspa correqkunamanta parlarqa, chaytataq cristianosta kallpachayta munaspa ruwarqa. Mana sapankuchu correchkasqankutataq yuyarichirqa. Paykunaqa “chay chhika testigoswan” muyurisqa kachkarqanku, pikunachus tukukuykama chayarqankuña. Chantá chay chhika testigos chiqa sunqus kasqankumanta, kallpachakusqankumanta ima yuyarikuptinkuqa, ñawpaqllamanpuni rinankupaq, manataq saykʼunankupaq yanapanman karqa.

² Kimsa kaq yachaqanapiqa, “chay chhika testigos[...]” kaqkunamanta wakinmanta parlarirqanchik. Paykunap iñiyninkumantaqa, mayta yachakunchik. Paykunaqa iñiyninkurayku mana saykʼurqankuchu tukukuykamataq chayarqanku. Ñuqanchikpis paykunajina ruwasunman, Pablop nisqanta kasukuspa, pay nirqa: “Tukuy imachus llasaykuwanchej, jinallataj tukuy juchata, mayqenchus manaraj imallapi chʼipaykuwanchej, chaytapis wijchʼupunachej. Chantá pacienciawan ñawpajllamampuni tʼijunachej, Dios churapuwarqanchej, chay ñanta”, nispa (Heb. 12:1).

 3. ¿Imatá Pablo correqkuna griegosmanta parlaspa yachachiyta munarqa?

³ Pabloqa “tukuy imachus llasaykuwa[sqa]nchej” imasta wikchʼupunamanta parlarqa. Chay rimaykunata entiendeytaqa, El mundo clásico: la epopeya de Grecia y Roma nisqa libro yanapawasun. Chaypi nin: “Griegosqa atipanaku pukllanaspi qʼalaslla, pukllaq kanku”, nispa.a Arí, correqkunaqa, ni imawan llasachikunankupaq tukuy pʼachankuta lluchʼukuq kanku. Kay tiempopi qʼalalla correyqa pʼinqay kanman, chaywanpis chay correqkunaqa tʼinkata japʼinankurayku ajinata correq kanku. Pabloqa, ajinata yuyaychaspa kawsayta japʼinapaq correchkaspa tukuy jarkʼaykunamanta kacharichikunanchikta nichkarqa. Chay yuyaychayqa chay cristianosta mayta yanaparqa, kunanpis yanapallawanchiktaq. ¿Imastaq tukukuykama chayananchikta jarkʼawasunman?

“Tukuy imachus llasaykuwa[sqanchikta]” wikchʼupunachik

 4. ¿Imastataq runas, Noep tiempopi astawan ruwachkarqanku?

⁴ Pabloqa, tukuy ima “llasa[ta]” wikchʼunanchikta nirqa. Nisunman correchkaptinchik pantachiyta atiwasqanchik imasta. Pabloqa, Noepis chaykunata qhisachanan kasqanta nirqa. Cristopis kay pachata niraq Jatun Para jamuchkasqan tiempowan kikincharqa, nirqataq: “Imaynatachus Noejpa tiempompi karqa, ajinallataj Runaj Churimpa jamuynimpipis kanqa”, nispa (Luc. 17:26). Jesusqa, mana kay pachap tukukuyninmantachu parlachkarqa. Astawanqa imaynatachus kunan tiempopi, Noep tiemponpijina kawsachkasqankumanta parlachkarqa (Mateo 24:37-39 ñawiriy). Chay tiempomanta runasqa, Diosmanta mana yuyarikuqchu kanku, kamachiykunasnintapis mana kasukuqchu kanku. Paykunaqa mikhuypi, ukyaypi, casarakuypitaq astawan yuyaq kanku. Jesús nisqanmanjinaqa, chay ruwaykunallata astawan ruwachkasqankurayku mana imatapis kasukurqankuchu.

 5. ¿Imataq tukukuykama chayananchikpaq yanapawasunman?

⁵ Ñuqanchikpis Noejina, familianjinataq achkha ruwanasniyuq kanchik. Arí, ñuqanchikpaq, familianchikta uywananchikpaq ima llamkʼananchik tiyan. Chaypaqtaq mayta tiempochakunanchik, kallpachakunanchik ima kanqa, astawanraq qullqinchik pisiyaptinqa. Cristianosña kasparí, wak imastawan ruwananchik tiyan, nisunman Diosmanta willananchik tiyan, tantakuykunapaq wakichikunanchik tiyan, tantakuykunaman rinanchik tiyan, sapallanchikpi familianchikwan ima, Bibliata ukhuncharinanchik tiyan. Noepis achkha ruwanasniyuq karqa, Dios kamachisqanmanjinataq “ruwarqa” (Gén. 6:22). Tukukuykama chayayta munanchik chayqa, ruwanasninchikta pisiyachinanchik tiyan, manataq qhasi mana kaq ruwaykunata yapakunanchikchu tiyan.

6, 7. ¿Jesuspa ima yuyaychasqantataq mana qunqananchikchu tiyan?

⁶ “Tukuy imachus llasaykuwa[sqanchikta]” wikchʼupunachik nispa, ¿imatá Pablo niyta munachkarqa? Mana tukuy ruwaykunasninchikta saqinanchiktachu nichkarqa. Jesusqa kayta nirqa: “Ama phutikuychejchu: Imatataj mikhusun? Imatataj ujyasun? Chayri imawantaj pʼachallikusun? nispa. Diosta mana rejsej runasqa chay imasllata anchata maskʼanku. Janaj pacha Dios Tataykichejrí yachanña chay tukuy imamanta pisichikusqaykichejta”, nispa (Mat. 6:31, 32). Jesusqa chayta nispa, pʼachata, mikhunata, wak imasta ima, mana maychus kaqllata qhawaptinchikqa, juk qʼipimanjina tukuyta atisqanta nichkarqa.

⁷ Jesús kayta nisqanpi tʼukurillasunmantaq, pay ajinata nirqa: “Janaj pacha Dios Tataykichejrí yachanña chay tukuy imamanta pisichikusqaykichejta”, nispa. Kay rimaykunaqa, Jehová imatachus nisqanta juntʼananta, necesitasqanchikpi yanapanawanchikta ima rikuchichkan. “Tukuy” kay imasta qunawanchikta nisqantaq, mana munasqanchikmanjinapunichu. Cristoqa, “Diosta mana rejsej runasqa chay imasllata anchata maskʼa[sqankuta]” nirqa. Ñuqanchiktataq mana anchata chaykunamanta llakikunanchikta niwanchik. ¿Imaraykú? Payllataq niwanchik: “Qhawarikuychej; pajtataj sonqoykichej atipachikunman mikhunawan, machaykuywan, kay pacha ruwanaswan ima. Jinallapitaj juicio pʼunchay ujllata taripasunkichejman. Chay pʼunchayqa uj tojlla jina jamonqa”, nispa (Luc. 21:34, 35).

 8. ¿Imaraykutaq kay tiempopi tukuy ima llasawasqanchikta wikchʼunanchik tiyan?

⁸ Tukukuykamaña chayachkanchik. Llasa imasta japʼikusqanchikraykutaq mana pasayta atisqanchikqa, may llakiy kanman. Sumaq yuyayniyuq kaspaqa, Pablop nisqanmanjina kawsakusun, pay nirqa: “Cheqan kajman jina kawsayniyoj kaspa, sichus pipis kapusqallanwan sonqo juntʼasqa kanman chayqa, cheqa kaj qhapaj kapuyniyoj kanqa”, nispa (1 Tim. 6:6). Arí, Pablo nisqanmanjina ruwasun chayqa, tukukuykama chayayta atillasun.

“Manaraj imallapi chʼipaykuwa[sqa]nchej” juchata wikchʼunachik

9, 10. a) ¿Imataq “manaraj imallapi chʼipaykuwa[sqa]nchej” jucha? b) ¿Imaynatataq iñiyninchik pisiyanman?

⁹ Pabloqa, mana “tukuy imachus llasaykuwanchej” imasllata wikchʼunanchiktachu nirqa. Kay rimaykunaqa, kay pʼitillapi rikhurin, griego rimaypi kasqantataq tikrachichkan. Kay pʼitimanta parlaspaqa, may yachayniyuq runa Albert Barnes sutiyuq nin: “Correq runaqa mana chakisninpi maytʼuykukuq pʼachasta churakunqachu, imaraykuchus mana correqta saqinmanchu. Ajinallatataq cristianoqa, chayjina jarkʼaq imasta wikchʼunan tiyan”, nispa. ¿Imastaq juk cristianota jarkʼaykunman, iñiyninta pisiyachinman, chinkachinman ima?

¹⁰ Juk cristianoqa, mana reparakuspalla pisimanta pisi iñiyninta pisiyachinman. Pabloqa, aswan ñawpaqta chay cartallapitaq “sajra mana creej sonqoyoj” kaspaqa, chiqa kaqmanta karunchakuyta atisqanchikmanta parlarqa (Heb. 2:1; 3:12). Juk correq runap chakisninman pʼachan maytʼuykukuptinqa, yaqha urmanpuni. Astawanraq mana churakunan pʼachasta churakuptinqa. Ichá chay pʼachastaqa, mana allinta qhawarikusqanrayku, payllapi atienekusqanrayku chayri mana kasukusqanrayku churakunman. Chayrayku Pablo nisqanmanta imatachus yachakusqanchikta qhawarina.

11. ¿Imaynasmantá mana iñiyniyuqman tukusunman?

¹¹ Iñiyninchiktaqa, imastachus ruwachkasqanchikrayku chinkachisunman. Juk yachayniyuq runa sutʼincharqa: “‘Manaraj imallapi chʼipaykuwa[sqa]nchej’ juchaqa, aswan atiyniyuq ñuqanchikmanta nisqaqa. Chaytaq imaspis kasqanrayku, imaynachus kasqanchikrayku, piwanchus masichakusqanchikrayku ima kanman”, nispa. Arí, iñiyninchik kallpachasqallapuni kananpaqqa, maypichus tiyakusqanchik, imaspichus pisi kallpas kasqanchik, amigosninchik ima, mana yanapawasunmanchu. Mana iñiyniyuqmantaq tukusunman (Mat. 13:3-9).

12. ¿Ima yuyaychaykunataq iñiyninchikta mana chinkachinapaq yanapawasun?

¹² Allin kamachi yuyayniyuqqa, watas pasasqanmanjina, imastachus qhawananchikta, uyarinanchikta ima yuyaychawanchik. Imaraykuchus chaykunaqa yuyayninchikta, imatachus munasqanchikta ima, allinman, mana allinmantaq tukuchinkuman. Chantá qullqita, wak rikhurimusqan imasta ima munapay, mayta sunquta kusirichiyllapi yuyay imaqa, pantachiyta atiwasqanchikta willallawanchiktaq. Chantá, ¿imaynatá chay yuyaychaykunata qhawanchik? ¿Mana ruwayta atinatajinachu? ¿Wakkunallapaq kasqantachu yuyanchik? Ajinata yuyaspaqa, mayta pantachkasunman. Satanaspa tuqllasninqa, mana reparayta atinapaqjinallachu, achkhastaq chʼawkiyachikunku. Chayrayku allintapuni qhawarikuna, mana ñuqallanchikpi atienekunachu, kasukunataq. Ajinallamanta wiñay kawsayta tʼinkatajina japʼisun (1 Juan 2:15-17).

13. ¿Imatá mana kay pachamanta runasjina yuyananchikpaq ruwasunman?

¹³ Sapa pʼunchayqa, kay pachap munayninmanjina, yuyayninmanjina, ruwayninmanjina ima kawsaq runas chawpipi kawsanchik (Efesios 2:1, 2 ñawiriy). Paykunajina ruwananchik, yuyananchik imataq, imaynatachus ruwasqankuta, yuyasqankuta ima qhawasqanchikmanta kanqa. Pabloqa, kay pachap saqra yuyayninta “wayra[wan]” kikincharqa, chay wayrataq venenojina, wañuchiwasunmantaq. Chay wayramanta karunchakunanchikpaqtaq, mayta kallpachakunanchik tiyan. Manaqa ni jaykʼaq tukukuykama chayasunchu. ¿Imataq ñawpaqllamanpuni rinapaq yanapawasun? Jesuspa ruwasqasninta ruway yanapawasun (Heb. 12:2). Pablomantapis yachakullasunmantaq, payqa correqkunallamantataq karqa, chayrayku hermanosninta payjina ruwanankuta yuyaycharqa (1 Cor. 11:1; Fili. 3:14).

“Correychej tʼinkata japʼinaykichejkama”

14. ¿Imaynatá Pablo kawsayta tarinapaq correyta qhawarqa?

¹⁴ ¿Imaynatá Pablo kawsayta tarinapaq correyta qhawarqa? Pabloqa qhipa kaq umallirichiyninpi Efesomanta ancianosman nirqa: “Mana manchachikunichu, nitaj wañuytapis; astawanqa kusiywan kawsayniyta tukuchiyta munani Señor Jesucristo kamachiwasqanta juntʼaspa”, nispa (Hech. 20:24). Rikunchikjina, payqa tukukuykama correyta munarqa. Chayman chayananpaqtaq kawsaynintapis wañuy pataman churarqa. Willananpaqpis mayta kallpachakurqa, mana tukukuykama chayasparí qhasilla kanan kasqanta yuyarqa. Arí, payqa mana payllapichu atienekurqa, nitaq atipasqantañachu yuyarqa (Filipenses 3:12, 13 ñawiriy). Wañupunan qayllatañataq mana iskaychakuspa nirqa: “Llallinakupi sumajta tinkuni; maymanchus chayanayman chayaniña; Diospi creesqaypi mana llawchʼiyarqanichu”, nispa (2 Tim. 4:7).

15. ¿Imaynatá Pablo paywan khuska correqkunata kallpacharqa?

¹⁵ Pabloqa, tukukuykamapuni hermanosnin correnankuta munarqa, nitaq khuskan correymanta ripunankutachu. Chayrayku filipensesmanqa, salvakunankupaq sinchita kallpachakunankuta nirqa: “Palabrata allinta japʼicuychej, Cristoj pʼunchayninpi cusicunaypaj, mana yankhalla correskaymanta nitaj yankhalla llancʼaskaymanta cusicunaypaj”, nispa (Fili. 2:16, Mosoj Testamento, 1956). Corintomanta cristianosmanpis jinata yuyaycharqa: “Correychej tʼinkata japʼinaykichejkama”, nispa (1 Cor. 9:24, QB).

16. ¿Imaraykutaq tukukuykama chayanapi, tʼinkapi ima yuyananchikpuni tiyan?

¹⁶ Correqkuna atipanakupi karuta correnanku kaptinqa, mana qallariymantapachachu chay ñanpa tukukuyninta rikunku. Correchkaspañarí tukukuykama chayayllapi yuyanku, astawanraq chayachkaspañaqa. Ñuqanchikpis tukukuykama chayayllapi yuyananchik tiyan, tʼinka kasqantapunitaq yuyananchik tiyan. Ajinamantaqa, tukukuykama chayanapaq kallpachakullasunpuni.

17. ¿Imaynatá Diospa kamachisninta creeyninku tʼinkapi yuyanallankupaqpuni yanaparqa?

¹⁷ Pablo qillqarqa: “Creespaqa yachanchej, imapichus suyakushanchej, chayta japʼinanchejtapuni. Creespaqa yachallanchejtaj, imatachus mana rikuyta atinchejchu, chaypis cheqapuni kasqanta”, nispa (Heb. 11:1). Abrahampi Sarapi ima tʼukurina. ¿Imaraykutaq tukuy imasninkuta saqispa “forasteros, puriskiri runas jinalla” Canaán jallpʼapi kawsakurqanku? Creesqankurayku. Chayniqta Jehovap nisqasninta juntʼakuqta “karullamanta” rikurqanku. Moisesmanta yuyarikunallataq. ¿Imaraykutaq “pisi pʼunchaykunapaj kusikuspa jucha kawsaypi puriyta” chantá “Egipto llajtaj qhapaj kaynin[ta]” qhisacharqa? Creesqanraykullataq. “Paypa yuyaynin[qa] kasharqa janaj pachamanta jamoj tʼinkapi” (Heb. 11:8-13, 24-26). Chayrayku Pabloqa, paykunamanta “creesqanrayku” nispa parlayta qallarirqa. Arí, paykunaqa chʼampaykunapi, llakiykunapi rikukuspapis, creesqankurayku imatachus Jehová paykunapaq ruwachkasqanta chantá aswan qhipaman imatachus ruwananta ima repararqanku.

18. ¿Imataq “manaraj imallapi chʼipaykuwa[sqa]nchej” juchata qhisachanapaq yanapawasun?

¹⁸ Iñiyninchikta kallpachayta munanchik chay, ajinamanta “manaraj imallapi chʼipaykuwa[sqa]nchej” juchatataq qhisachayta munanchik chayqa, Hebreos 11 tʼaqata ukhuncharisun. Chaypiqa iñiyniyuq runasmanta parlachkan paykunajina ruwanapaqtaq kallpachakusun (Heb. 12:1). Chiqa sunqu hermanosninchikwantaq tantakunanchik tiyan “munanakuypi kawsananchejpaj, allin ruwaykunata ruwananchejpajtaj” (Heb. 10:24).

19. ¿Imaraykutaq cristianosjina correnallanchikpaqpuni kallpachakunanchik tiyan?

¹⁹ Tukukuyman chayachkanchikña. Chaytataq rikuchkanchikña. Chantapis creesqanchikrayku, Jehovap yanapayninrayku ima, Pablop nisqanmanjina ruwasunman, pay nirqa: “Tukuy imachus llasaykuwanchej, [...] tukuy juchata, mayqenchus manaraj imallapi chʼipaykuwanchej, chaytapis wijchʼupunachej”, nispa. Chaytaq Jehová niwasqanchik tʼinkata japʼinakama correnallanchikpaqpuni yanapawasun.

[Sutʼinchaynin]

¿Yuyarikunkichu?

• ¿Imatá “tukuy imachus llasaykuwa[sqa]nchej” imasta wikchʼuy niyta munan?

• ¿Imataq juk cristianop iñiyninta chinkachichinman?

• ¿Imaraykutaq tʼinkapi yuyananchikpuni tiyan?

[23 paginapi dibujo/foto]

¿Imataq “manaraj imallapi chʼipaykuwa[sqa]nchej” jucha, chantá imaynatá chʼipaykuwanchik?