Jehová Diospa Palabranqa kawsayniyuq
Tesalonicensesman, Timoteoman, cartasmanta wakin allin yachachiykuna
APÓSTOL Pablo Tesalónica llaqtaman ñawpaq kuti risqanpi juk qutuchakuyta sayarichirqa, chay tiempomantapacha chay llaqtapi hermanostaqa, chinkachiyta munachkarqanku. Chayrayku Timoteoqa, Pabloman —ichapis iskay chunka watayuq kachkaspa— sumaq willaykunawan kutirqa, Pablotaq Tesalonicamanta hermanosman allinta ruwachkankichik ninanpaq, kallpachananpaq ima, qillqarqa. Ichapis, Pablo chay cartata 50 wata tukukuyninpi qillqarqa, chay cartataq, cartasta qillqasqanmanta ñawpaq kaq karqa. Chaymanta pisi tiemponman Tesalonicamanta hermanosman iskay kaq cartanta qillqarqa. Chay kutipitaq wakin cristianos pantasqata yachachichkasqankuta, chiqanchanankupaq, sumaqta iñiyninkupi sayanankupaq ima, kʼamirqa.
Chaymanta chunka watasninman Pabloqa, Macedoniapi kachkarqa, Timoteotaq Efesopi. Chantá Pabloqa Timoteo Efesomanta qutuchakuypi llulla yachachiykunata chinkachinanpaq, chay llaqtapi qhipakunallantapuni nirqa. Cristianosta qhatiykachayta qallarichkaptinku —Roma llaqta 64 watapi lawraykusqanmanta qhipaman—, Pablo iskay kaq cartanta Timoteoman qillqan, chay cartataq tukuy cartasta qillqasqanmanta aswan qhipa kaq karqa. Pablo kay tawa cartasta qillqasqasninpi yuyaychaykunasnin, kay tiempopipis sumaqta yanapallawanchiktaq (Heb. 4:12).
‘AMA PUÑUNACHU’
Pabloqa, Tesalonicamanta hermanosta, ‘mana saykʼuspa, munakuywan sinchita trabajasqankumanta’, allinta ruwasqankuta nin. Chayrayku paykunataqa, ‘suyakuyniy’, ‘kusikuyniy, jatunchakuna pilluytaq’ kankichik nirqa (1 Tes. 1:3; 2:19).
Chaymanta apóstol Pabloqa Tesalonicamanta hermanosta wañusqas kawsarimunankuta yachasqankurayku, sunquchanakunankuta nirqa. Chantapis yuyarichillantaq Jehovap ‘pʼunchayninqa suwajina mana yuyachkaptinku jamunanta’, chayrayku mana puñuspa, chʼaki sunqu runajina, yuyayninkupi kanankuta nin (1 Tes. 4:16-18; 5:2, 6).
Bibliamanta tapuykunapaq, kutichiykuna:
4:15-17. ¿Pikunataq ‘phuyusman uqharisqa kanku Señorwan taripanakunankupaq pata wayrapi’, chantá imaynatataq chay ruwakun? Paykunaqa, Cristop kutimuynin tiempopi —Diospa Reinon atiyninpi kachkaptin— Diospa akllasqan kawsaqkuna kanku. Paykunataq Señor Jesuswan janaqpachapi tinkunqanku. Janaqpachapi Jesuswan tinkunankupaqqa, kay Jallpʼapiraq wañunanku tiyan, chaymantataq janaqpachapaq kawsarichisqa kanqanku (Rom. 6:3-5; 1 Cor. 15:35, 44). Cristo kutimusqanmantapacha akllasqa cristianos, wañupuqkunaqa, “oqharisqa” kanku, nisunman chay ratopacha kawsarichisqa kasqankuta (1 Cor. 15:51, 52).
5:23. ¿Imatá ninayarqa Pablo Diosmanta mañakuspa, ‘espiritu, alma, cuerpo waqaychasqa kachun’ nispa? Pabloqa qutuchakuypaq, almanpaq, cuerponpaq, espiritunpaq, mañakurqa mayqinpichus, Tesalonicamanta akllasqa hermanospaq kachkarqanku chaykunapaq ima. Payqa mana qutuchakuy allin kanallanpaqchu mañakuchkarqa manaqa sumaq ‘espirituyuq’ kanankupaq, nisunman sumaq ruwaypi kanallankupaqpuni. Chantapis ‘almankupaq’ —qutuchakuy kanallanpaqpuni—, ‘cuerponkupaq’ nispaqa, chay qutuchaykuypi, akllasqa cristianos juk cuerpojina kanankupaq mañapuchkarqa (1 Cor. 12:12, 13). Pablo jinata mañakusqanqa, chay qutuchakuymanta mayta interesakusqanta rikuchiwanchik.
Ñuqanchikpaq allin yachachiykuna:
1:3, 7; 2:13; 4:1-12; 5:15. Sumaqta yuyaychanapaq ñaypaqtaqa allinta ruwasqasninmantaraq parlariy, chaymantataq astawan allinta ruwananpaq kʼamiriy.
4:1, 9, 10. Jehovata yupaychaqkunaqa, llaqtanpi ñawpaqllamanpuni rinanku tiyan.
5:1-3, 8, 20, 21. Jehovap pʼunchaynin qayllapiña kasqanrayku, “chʼaki sonqo runas jina yuyayninchejpi kana. Creeywan, munakuywantaj pʼachallikuna kachun jarkʼakuna fierro pecherawan jina, salvasqa kayta suyakuytataj monterata jina churakuna”. Chantapis Bibliapi profecías juntʼakuchkasqanta sumaqta reparana tiyan.
“SINCHʼITA SAYAYCHIJ”
Ñawpa kaq cartanpi, Pablo qillqasqanta, ichapis wakin hermanos qʼiwichkarqanku, ‘Señorninchik Jesucristop jamuynin’ kaypiña kachkan, nispa. Pablo chay yuyasqankuta chiqanchananpaq, “manaraj chay pʼunchay chayamushajtin, ñawpajta” imasraqchus kananta sutʼincharqa (2 Tes. 2:1-3).
Pablo Tesalonicamanta hermanosta jinata nirqa: “Hermanos, sinchʼita sayaychej, japʼikuychejtaj, noqaykumanta yachaqakorqankichej” chayta, nispa. Chantapis nillantaq, “mayqen hermanopis mana trabajayta munajmanta” karunchakunankuta (2 Tes. 2:15; 3:6).
Bibliamanta tapuykunapaq, kutichiykuna:
2:3, 8. ¿Pitaq chay ‘juchasapa saqra runa’, chantá imaynatataq wañuchisqa kanqa? Chay “runaqa”, cristiano nichikuqkunap religionninkuta apaykachaqkuna kanku. ‘Palabralla’ nisunman Jesucristolla, Diospa juicionpi chay saqra runa chinkachisqa kananpaq willananpaq atiyta japʼiqqa, payllata Diosqa parlananpaq astawan apaykachan (Juan 1:1, NM). Chayrayku nisunman Jesús chay juchasapa saqra runata ‘siminpa samayninwan atiyninwan wañuchinanta’.
2:13, 14. ¿Imaynatá akllasqa cristianos ‘qallariymantapacha salvasqa kanankupaq akllaspa karqanku’? Jehovaqa warmip miraynin, Satanaspa umanta saruspa pʼaltarparinanta nirqa chay nisqan tiempomantapacha sutʼinchasqaña karqa, juk qutu runas akllasqa kananku (Gén. 3:15). Chantapis Jehovaqa ima kamachiykunatachus, ima ruwaykunatachus juntʼanankupaq churarqa, chantapis nillarqataq qhatiykachasqa kanankuta. Jinamanta ‘qallariymantapacha’ akllasqasjina kanku.
Ñuqanchikpaq allin yachachiykuna:
1:6-9, NM. Jehovap juicionqa tukuypaq kanqa.
3:8-12. Cristianosqa kawsayninkupi imatachus necesitasqankupaq llamkʼananku tiyan, jinamanta Diosninchikpa Reinonmanta willamunallankupaqpuni. Jehovap pʼunchaynin qayllapiña kasqanrayku, mana nisunmanchu manaña llamkʼana kasqanta. Imaraykuchus mana ruwanayuq kaspaqa qhillaman tukusunman ‘wakkunap ruwanasninman imataq satʼikusunman’ (1 Ped. 4:15).
“ALLINTA WAQAYCHAY, IMATACHUS DIOS QOSORQA, CHAYTA”
Pabloqa, Timoteota jinata yuyaycharqa: ‘Maqanakupi atipaq runajina allinta tinkunaykipaq, iñiyniykita, mana juchachaq sunqu yuyayniykita ima, waqaychay’, nispa. Chantapis nillantaq hermanos imatachus qutuchakuypi ancianos, siervos ministeriales kanankupaq ruwanankuta. Timoteota nillantaq: “Qhasi manakaj mana Diosmanta kaj parlayta, ñawpa cuentostapis qhesachay”, nispa (1 Tim. 1:18, 19; 3:1-10, 12, 13; 4:7).
Pablo, Timoteoman jinata nirqa: “Kurajniyki runataqa ama kʼamiychu”, nispa, chantá yuyaychallantaq, “waqaychay, imatachus Dios qosorqa, chayta. Qhesachay mana Diosmanta qhasi thawtiykunata [Diospa yachachiyninmanta karunchachiqmanta]”, nispa (1 Tim. 5:1; 6:20).
Bibliamanta tapuykunapaq, kutichiykuna:
1:18,19; 4:14. ¿Imatataq ‘ñawpaqmantaña Timoteomanta wakkuna sutʼincharqanku’? Ichapis Pablo misionerojina iskay kaq kutipi Listra llaqtaman risqanpi, Dios yuyaychasqanmanjina Timoteota imaspichus qutuchakuypi llamkʼanan kasqanta ninkuman karqa (Hech. 16:1, 2). Timoteomanta sutʼinchasqankuraykutaq qutuchakuymanta ancianosqa, ‘umanman makisninkuta churaykurqanku’, jinamanta Timoteo Diospa llaqtanpi astawan llamkʼananpaq.
2:15. ¿Ima ninayantaq ‘warmiqa salvasqa kanqa wawasniyuq kaspa’ rimay? Wawasniyuq warmitaqa, wawasninta qhawasqan, chantapis wasinpi ruwanasninta ruwasqan ima, ‘salvasqa kananpaq’ yanapan, imaraykuchus achkha ruwanasniyuq kaspaqa mana ‘cuento’ qʼipichu kanqa, nitaq imamanpis satʼikunqachu (1 Tim. 5:11-15).
3:16, NM. ¿Mayqintaq “Diospa munayninmanjina kawsaymanta, pakasqa yachaynin” karqa? Runa, Jehovap kamachiyninman chiqa sunqu kayta atinmanchus manachus kayta chayqa, may chhika unaymanta pakasqa yachay karqa. Jesustaq chay pakasqa yachayta Diosman wañuyninkama chiqa sunqu kaspa sutʼincharqa.
6:15, 16, NM. ¿Kay pʼitipi rimaykuna Jehová Diosmantachu parlachkan chayri Jesucristomantachu? Kay rimaykunaqa Jesucristomanta parlachkan, Jehová maychus tiemponpi Jesucristota rikuchisqanmanta (1 Tim. 6:14). Kay pachapi kamachiqkunamanta nisqaqa, Jesucristoqa “kʼata jatun kamachejqa”, reykunaq Reynin, señorkunaq Señornintaq, ni jaykʼaq wañuqtaq (Dan. 7:14; Rom. 6:9). Janaqpachaman kutisqanmantapachataq, “mana pipis rikorqachu” ñawisninwanqa.
Ñuqanchikpaq allin yachachiykuna:
4:15. Cristianoman kunallanraqpis kutinchik, chayri unayñapis kanchik, Diospa llaqtanpi ñawpaqllamanpuni rinapaq kallpakunallanchikpuni tiyan.
6:2. Hermanonchikpaq llamkʼachkaspaqa, mana pisitachu llamkʼananchik tiyan. Astawanpis hermanonchik kasqanrayku sumaqta llamkʼananchik tiyan.
“DIOSPA PALABRANTA WILLARAYPUNI”
Pablo Timoteota, chʼampaykuna aswan qhipaman kananta yachaspa sumaq wakichisqa kananpaq jinata qillqan, “Diosqa mana manchachikoj sonqotachu qowarqanchej, manachayqa Espiritun qowanchej atiyta, munakuyta, aychaj munayninta atipayta ima”, nispa. Chantapis yuyaychallantaq: “Señorpa kamachenqa mana churanakojchu kanan tiyan, manachayqa tukuypaj kʼacha, yachachinapaj wakichisqa”, nispa (2 Tim. 1:7; 2:24).
Pabloqa wayna Timoteota jinata nirqa: “Qanri allinta sayay imatachus yachaqakusqaykipi, creesqaykipi ima”, nispa. Chantapis Pabloqa, Diospa llaqtanta wasanchaqkuna, llulla yachachiykunata juntʼachichkasqankurayku, Timoteoman jinata yuyaychan: “Diospa Palabranta willaraypuni [...], jinataj juchata reparachiy, kʼamiy, runastataj sonqonkupi kallpachay”, nispa (2 Tim. 3:14; 4:2).
Bibliamanta tapuykunapaq, kutichiykuna:
1:13. ¿Imataq ‘chiqa yachachiy’? Chay ‘chiqa yachachiyqa’, “Señorninchej Jesucristoj” yachachisqasnin kanku, nisunman Diosmanta yachachisqasnin (1 Tim. 6:3, 4). Jesuspa yachachisqantaq, Diospa Palabranmanjina karqa, chayrayku ‘chiqa yachachiyqa’, Bibliapi tukuy yachachiykuna tarisqanchik kachkan. Chaykunataq imatachus Jehová ñuqanchikmanta munasqanta yachanapaq yanapawanchik. Chiqa yachachiytataq, Bibliamanta yachakusqanchikmanjina kawsaspa ‘japʼikullanchikpuni’.
Ñuqanchikpaq allin yachachiykuna:
1:5; 3:15. Timoteoman wawamantapacha Bibliamanta yachachisqankuqa, Jesucristopi iñiyta churananpaq yanaparqa, Chay iñiynintaq tukuy imata Diospa llaqtapi ruwananpaq yanaparqa. Chayrayku tatas kaqkunaqa, sumaqta tʼukurinanku tiyan, imaynatá wawasninkuta Diospa kamachisnin kanankupaq yanapachkasqankuta.
1:16-18. Hermanosninchik, qhatiykachasqa, wisqʼasqa, kachkaptinkuqa paykunarayku Diosmanta mañapunanchik tiyan, chantapis tukuy imata ruwananchik tiyan yanapananchikpaq (Pro. 3:27; 1 Tes. 5:25).
2:22. Tiemponchiktaqa, takiykunata uyariypi, sunquta kusichiypi, viajaypi, pukllaypi, kallpayuq kayta munaspa ejerciciosta ruwaypi, qhasi parlaypi, wak ruwaypi ima, churanamantaqa, Diosninchikpaq astawan llamkʼanapaq churananchik tiyan, astawanraq waynas kachkaspa.
[31 paginapi dibujo/foto]
¿Apóstol Pablo tukuy cartasta qillqasqanmanta mayqin cartataq aswan qhipa karqa?