Hechos
7 Sacerdotekunapa kamachiqninñataqmi nirqa: “¿Ciertochu chay nisqayki?”, nispa. 2 Hinaptinmi Esteban nirqa: “Wawqillaykuna, taytakuna uyariykullawaychik: Kanchariq Diosmi abuelonchik Abrahanman rikuriykurqa manaraq Haran llaqtapi yachachkaspan* Mesopotamia lawpi kachkaptin,+ 3 hinaspam nirqa: ‘Llaqtaykimanta chaynataq aylluykimanta lluqsispayá maymi nisqay allpaman riy’, nispa.+ 4 Chaymi Abrahanqa Caldeamanta pasakuspan Haran llaqtapi yacharqa. Taytanpa wañukusqan qipatañataqmi+ Diosqa kamachirqa kay yachasqaykichik allpaman astakamunanpaq.+ 5 Ichaqa kay allpapiqa manam saruykunallanpaqpas ima herenciatapas paymanqa qurqachu, chaywanpas manaraq churiyuq kachkaptinmi Diosqa prometerqa kay allpata payman qunanpaq chaynapi payña dueñochakunanpaq, prometerqataqmi mirayninkunaman qunanpaqpas.+ 6 Diosqa nirqataqmi mirayninkuna runapa llaqtanpi forastero kanankumanta hinaspa 400 wata chaypi runakunata servinankumanta chaynataq ñakarichisqa kanankumantapas.+ 7 Chaymantapas kaynatam nirqa: ‘Sirviente kaspa servisqanku chay naciontam ñuqa juzgasaq,+ chaykunamanta qipatañataqmi paykunaqa chay allpamanta lluqsispanku kay sitiopi ñuqata yupaychawanqaku’, nispa.+
8 Diosmi Abrahanwan contratota* ruwarqa paypas chaynataq churinkunapas qari kayninkupi señalachikunankupaq,+ chaymi churin Isaac+ naceruptin pusaq punchawniyuq kachkaptin señalarqa.+ Jacobmi karqa Isaacpa churin, Jacobqa karqa 12 ñawpaq abuelonchikkunapa taytanmi. 9 Paykunam chiqnispanku+ Joseyta Egipto runakunaman rantikururqaku*.+ Diosmi ichaqa Joseyta yanaparqa,+ 10 hinaspam libraykurqa lliw ñakariykunamanta, quykurqataqmi yachaytapas, yanaparqataqmi Egipto nacionta kamachiqpa* allin qawasqan kananpaqpas. Chay kamachiqñataqmi churarurqa Egipto nacionta kamachiq kananpaq hinaspa wasinpipas kamachiq kananpaq.+ 11 Egipto nacionpiwan Canaan lawpim muchuy* karurqa, arí llumpa-llumpay ñakariymi karqa, chaymi abuelonchikkunaqa mikunankupaq imatapas mana tarirqakuchu.+ 12 Jacobmi ichaqa yacharurqa Egipto nacionpi kawsaykuna kasqanta, chaymi ñawpaq abuelonchikkunata chay nacionman rinankupaq kacharqa.+ 13 Egiptoman kutiptinkuñataqmi Joseyqa wawqinkunaman riqsichikurqa, hinaptinmi Egiptota kamachiqqa yacharurqa Joseypa ayllunkuna kasqanta.+ 14 Chaymi Joseyqa willachimuspan llaqtanmanta taytantawan lliw ayllunkunata pusachimurqa,+ llapanpiqa karqaku 75 runakunam.+ 15 Jacobqa Egipto nacionmanmi rirqa+ hinaspam chaypi wañukurqa.+ Chaynallataqmi ñawpaq abuelonchikkunapas wañukurqaku.+ 16 Chaymi Sichem* llaqtaman aparqaku hinaspam qullqiwan Abrahanpa rantisqan sepulturaman churaykurqaku, chaytaqa Sichem llaqtapim rantirqa Hamor sutiyuq runapa churinkunamanta.+
17 Abrahanman willasqan Diospa promesankuna cumplikunanpaqña kachkaptinmi Egipto nacionpi Israelpa mirayninkunaqa mirarurqaku, hinaspam achkallaña karqaku. 18 Chaymantam Joseyta mana riqsiq runaña Egipto nacionpi kamachiyta qallaykurqa.+ 19 Chay kamachiq runaqa sakri kaspanmi kastanchikpa contranpi karqa, hinaspam tayta-mamakunata obligarqa wawankuta saqiptinku wañunanpaq.+ 20 Chay tiempopim Moisesqa nacerqa, payqa Diospaqpas suma-sumaq wawam karqa. Kimsa killam tayta-mamanpa wasinpi uywasqa karqa.+ 21 Ichaqa tayta-mamanku saqiruptinkum+ Egiptota kamachiqpa warmi churin tarikuspan wawanta hina uywakurqa.+ 22 Chaynapim Moisesqa Egipto runakunapa tukuy yachachikuyninkunaman hina yachachisqa karqa. Arí, payqa ima ruwaypipas hichu-hichum karqa hinaspapas alli-allintam rimaq.+
23 40 watanpiña kachkaspanmi Moisesqa tantiarurqa wawqinkunapa imayna kasqankuta qawamunanpaq, wawqinkunaqa karqa Israel runakunam.+ 24 Huknin kastamasinta Egipto runa yanqamanta maqasqanta rikuruspanmi defienderqa, hinaspam vengakuspan chay maqaqnin runata wañurachirqa. 25 Moisesqa kaynatam piensarqa: ‘Yaqapaschá kastamasiykunaqa entiendenqaku paykunata ñuqawan Dios salvananta’, nispa. Paykunam ichaqa mana entienderqakuchu. 26 Paqarintinñataqmi kastamasinkunaman asuykurqa paykuna maqanakuchkaptinku, hinaspam hawkalla kanankupaq allinyanachiyta munaspan nirqa: ‘Qarikuna, qamkunaqa wawqintinmi kankichik, ¿imanasqataq maqanakuchkankichik?’, nispan. 27 Llaqtamasinta maqaqmi Moisestaqa tanqaykuspan nirqa: ‘¿Pitaq qamtaqa churasurqanki kamachiwaqniyku hinaspa juezniyku kanaykipaq? 28 ¿Qayna punchaw wañurachisqayki Egipto runata hinachu ñuqatapas wañurachiwayta munachkanki?’, nispa. 29 Chayta uyariruspanmi Moisesqa ayqikurqa hinaspam Madian llaqtapi forastero karqa, chaypim iskay churinkuna nacerqa.+
30 40 wata pasaruptinmi Sinai chunniq urqupi huk angel rikuriykurqa kichkayuq ratachkaq taksa sachapi.+ 31 Chayta rikuruspanmi Moisesqa admirakurqa. Sumaqta qawananpaq asuykuspanmi Jehova* Diospa kayna rimamusqanta uyarirurqa: 32 ‘Ñuqam abueloykikunapa Diosnin kani, Abrahanpa, Isaacpa hinaspa Jacobpa Diosnin’, niqta.+ Manchakuymanta katkatataspanmi Moisesqa chay qawasqan ima kasqanmantaqa yachayta manaña munarqachu. 33 Jehova* Diosñataqmi nirqa: ‘Usutaykita hurqukuy, chay sarusqayki allpaqa ñuqapaq sapaqchasqam. 34 Egipto nacionpi runaykunapa ñakarisqantaqa sumaqtam yachani, uyarirqanitaqmi waqasqankutapas,+ chaymi ñakarisqankumanta hurqumusaq. Kunanmi Egipto nacionman kachasqayki’, nispa. 35 Hinaptinmi Moisesta nirqaku: ‘¿Pitaq qamtaqa churasurqanki kamachiwaqniyku hinaspa juezniyku kanaykipaq?’, nispanku.+ Paytam Diosqa nirqa llaqtanpa kamachiqnin hinaspa libraqnin kananpaq,+ chaynataqa ruwarqa kichkayuq taksa sachapi rikuriykuqnin angelwanmi. 36 Moisesmá chay llaqtata librarqa+ milagrokunatawan admirakuypaq kaqkunata ruwaspan, chaytaqa ruwarqa Egipto nacionpim,+ Puka lamar quchapim+ chaynataq 40 watapuni chunniqpi kaptinkum.+
37 Moisesmi Israel runakunata nirqa: ‘Diosqa ñuqa Moisespa rantiypim qamkuna ukumanta paymanta willakuqta akllapusunkichik’, nispa.+ 38 Hina Moisesmi chunniqpi karqa Israel runakunawan kuska, chaypiqa karqa Sinai urqupi rimapayaqnin+ angelwan+ hinaspa ñawpaq abuelonchikkunawanmi, paymi qamkunaman qusunaykichikpaq chaskirqa wiñaypaq takyaq Diospa palabranta.+ 39 Ñawpaq abuelonchikkunam payta mana kasukuyta munaspanku qipancharurqaku,+ hinaspankum munarqaku Egipto nacionman kutikuyta+ 40 Aaronta kaynata nispanku: ‘Maymi rinanchikman pusawananchikpaqyá taytachata ruwapuwayku, Egiptomanta pusamuwaqninchik chay Moisestaqa imachá pasarun’, nispanku.+ 41 Chaymi malta torota chay punchawkuna ruwarurqaku, hinaspam chay ruwasqanku taytachaman ofrendata aparqaku, chaymantañataqmi chay ruwasqankuwan kusikunankupaq fiestata ruwarqaku.+ 42 Chayraykum Diosqa paykunamanta karunchakururqa hinaspam saqiykurqa hanaq pacha tropakunataña yupaychanankupaq,+ chayqa karqa Diosmanta willakuqkunapa libronpi qillqasqa kasqanman hinam, chaypim nin: ‘Israel runakuna, 40 wata chunniqpi kaspaykichikqa manam ñuqamanchu quwarqankichik wañuchisqa animalkunatawan ofrendakunataqa. 43 Aswanqa Moloc taytachapa carpanta+ hinaspa Refan taytachapa lucerontam qamkunaqa aparqankichik, chay carpatawan chay lucerotam yupaychanaykichikpaq ruwarqankichik. Chaymi Babiloniamanta karumanraq qarqusqaykichik’, nispa.+
44 Chunniqpim ñawpaq abuelonchikkunapa carpan karqa, chay carpam qawachiq paykunawan Dios kasqanta, chay carpata ruwananpaqqa Diosmi Moisesta kamachirqa hinaptinmi abuelonchikkunaqa ruwarqaku imayna kananmanta Moisesman Diospa qawachisqanman hina.+ 45 Chay carpata chaskiq ñawpaq abuelonchikkunam Josueywan aparqaku huklaw nacionniyuqkunapa allpanman,+ chay huklaw nacionniyuqkunatam Diosqa qarqurqa abuelonchikkunapa tiemponpi.+ Chay carpaqa Davidpa tiemponkamam hinalla chaypi karqa. 46 Diospa yanapasqan kaspanmi Davidqa mañakurqa Jacobpa Diosninpaq wasita ruwapunanpaq.+ 47 Ichaqa Salomonmi chay wasitaqa ruwapurqa.+ 48 Chaywanpas hanaq pacha Diosqa manam runapa ruwasqan wasikunapichu yachan,+ chayna kasqanmantam Diosmanta willakuq kaynata nirqa: 49 ‘Jehova* Diosmi nin: “Hanaq pachaqa kamachinaypaq tiyanaymi,+ allpa pachañataqmi sarupakunay,+ hinaptinqa, ¿ima wasitataq ñuqapaq ruwapuwankichikman? ¿Maypitaq samanaypaq wasiqa kachkan? 50 ¿Manachu ñuqa tukuy kaykunataqa ruwarqani?”’, nispa.+
51 Rumi sunqu, mana uyarikuq hinaspa piensasqaykichikta mana cambiay munaq runakuna, qamkunaqa sapa kutim chuya espiritupa* contranpi kachkankichik, ñawpaq abueloykichikkuna hinam qamkunapas ruwachkankichik.+ 52 ¿Manachu ñawpaq abueloykichikkunaqa haykam Diosmanta willakuqkunata ñakarichirqaku?+ Arí, paykunaqa wañurachirqakum allin ruwaq runa hamunanmanta ñawpaqmantaraq willakuqkunata,+ kunanqa qamkunam kankichik chay allin runata qipanchaqkuna hinaspa wañuchiqkuna.+ 53 Qamkunaqa angelnintakamam Moisespa chaskisqan kamachikuykunatapas chaskirqankichik,+ ichaqa manam kasukurqankichikchu”, nispa.
54 Chayta uyariruspankum llumpayta piñakururqaku hinaspam Estebanta maqaparuyta munarqaku. 55 Paymi ichaqa Diospa atiyninwan* huntasqa kaspan hanaq pachata qawarispan Diospa kanchariyninta rikururqa, rikururqataqmi Jesustapas Diospa alliq* lawninpi sayachkaqta.+ 56 Hinaspam nirqa: “¡Qawaychik! Hanaq pachatam rikuchkani kicharayachkaqta, rikuchkanitaqmi runapa churintapas*+ Diospa alliq lawninpi sayachkaqta”, nispa.+ 57 Chaynata niptinmi chaypi kaqkunaqa kallpawan qaparirqaku, hinaspam rinrinkuta makinkuwan tapakuykuspanku llapallanku payman pawaykurqaku. 58 Llaqtamanta hawaman Estebanta hurquruspankuñataqmi rumiwan chuqaparurqaku,+ llullakunankupaq pusamusqanku runakunañataqmi+ pachankuta churaykurqaku Saulo sutiyuq musupa ñawpaqninpi.+ 59 Rumiwan chuqapachkaptinkum Esteban mañakurqa: “Señor Jesus, vidaytam* makikipi saqini”, nispan. 60 Hinaspam qunqurakuykuspan kallpawan nirqa: “Jehova* Dios, amayá kay huchankumantaqa castigaychu”, nispa.+ Chaynata niruspanmi wañukurqa.