Kuyayllapaq warmim karqa

SARAQA yaqapaschá wasinmanta imankunata apananpaq llakisqa alistakurqa. Yaqachusmi Saraqa karqa kuyayllapaq yana ñawiyuq sumaq warmi. Ichaqa ¿imanasqataq llakisqa tarikunman karqa? Unay yachasqanku wasinkuta saqinanraykuch. Qusan Abrahanwanmi chay wasinkupiqa unay wata kusisqa kawsakurqaku.a

Abrahanwan Saraqa Ur llaqtapim yacharqaku, chay llaqtapiqa tukuy imam karqa rantinapaq. Yaqachá paykunapapas tukuy imanku karqa. Saraqa manachá tukuy kapuqninta saqinanraykuchu llakisqaqa tarikurqa, aswanqa qusanwan kusisqaraq llakisqaraq unay yachasqanku wasinkuta saqinanraykuch. Chay wasinkupitaqmi kuyasqanku Jehova Diosninkutapas mañakuqku.

Chayna llakisqa tarikuspanpas tantearurqam tukuy imanta saqispan llaqtanmanta ripukunanpaq. Yaqachusmi 60 watanpiña karqa llaqtanmanta lluqsispanqa. Mana riqsisqan llaqtakunapim tukuy imawan sasachakustin yachanan karqa. Manañam yachakurqachu llaqtanman kutinantaqa. ¿Imanasqataq Saraqa llaqtanmanta lluqsirqa? ¿Imaynatam iñiyninta qatipakuchwan?

Yaqachusmi Saraqa Ur llaqtapi wiñarqa. Kunanqa chay llaqtaqa raqayllañam kachkan. Ichaqa Sarapa tiemponpiqa, Eufrates mayuntakamam barcokuna tukuy hinastinmanta tukuy imata rantikunankupaq Ur llaqtaman apaqku. Chay llaqtapiqa runakunam calle hunta puriqku, barcokunapas waqta-waqtallañam mayu patanpi sayaqku, tiendakunapas huntay-huntaymi karqa. Chayna llaqtapiqa Saraqa hawkach wiñarqa ayllunwan kuska. Chaypi runakunaqa riqsirqakuchá pim Sara kasqantaqa, ¿pimá qunqanman kuyayllapaq warmitaqa? ¿Aw?

Bibliam willawanchik Saraqa ancha iñiyniyuq warmi kasqanmanta. Ur llaqtapi runakunaqa killa taytachankutam yupaychaqku. Saram ichaqa Jehova Diosta yupaycharqa. Bibliaqa manamá willawanchikchu imanasqa Sara Jehova Diospi iñiyta qallaykusqanmantaqa. Taytanqa huk tiempom taytacha-mamachakunata yupaycharqa. Saraqa chunka wata mayornin Abrahanwanmi casarakurqa. Abrahanmi ‘llapallan iñiyniyuq kaqkunapa taytanwan’ sutichasqa karqa (Genesis 17:17; Romanos 4:11).b Allinmi kawsakurqaku respetanakuspanku, allinta rimanakuspanku hinaspa kuskanku ima sasachakuytapas atipaspanku. Chaynaqa kawsakuqku Jehova Diosta kuyasqankuraykum.

Saraqa qusan Abrahantam anchata kuyarqa, Ur llaqtapim yacharqaku sumaq wasi ruwakusqankupi, ayllunkupas chay llaqtapitaqmi yacharqaku. Ichaqa mayna llakisqach Saraqa tarikurqa qulluq warmi kasqanta yacharusqanrayku (Genesis 11:30). Chay tiempopiqa qulluq warmiqa pinqasqam karqa. Chayna kaspanpas Saraqa Diosman sunqu hinaspa qusanman sunqum karqa. Yaqachusmi sobrinonku Lotta churinkuta hina uywakurqaku mana taytayuq kasqanrayku. Chayna kawsakuchkaptinkum huk willakuy vidankuta cambiarurqa.

Huk punchawmi Abrahanqa Saraman kusisqa kallparqa yupaychasqanku Dios rikuriykuspan imam nisqanmanta willananpaq. Hinaptinchá Saraqa tapurqa: “¿Ima nisurqankitaq Diosninchik? Ama hina kaspa willaykullaway”, nispa. Chaychá Abrahanqa tiyaykuspan kaynata willarqa: ‘Jehova Diosmi niwarqa: “Llaqtaykimanta chaynataq aylluykimanta lluqsiy hinaspa riy qawachinay allpaman”’, nispa (Hechos 7:2, 3). Ichaqa willayta tukuruspanchá Abrahanqa Diospa imam kamachisqanpi yuyaymanarqa, Sarapas chaypichá yuyaymanarqa. Diosqa kamachichkarqa llaqtankupi allin kawsakusqankuta saqinankupaqmi hinaspa huk llaqtakunapi yachanankupaqmi. Saraqa ¿yaqachu munanman karqa llaqtan saqiyta?

Sarapa imam tanteakunanmanta yachasqanchikqa hukmanpaschá rikchakapusunki. Ichapas ninki: “Manam Diosqa yanaytawan ñuqataqa mañawarqakuchu Sara hina llaqtaykuta saqinaykupaqqa”, nispa. Ichaqa ¿manachum kay tiempopipas tanteakunanchik imayna kawsakunanchikpaq? Kay tiempopiqa runakunam hikutawanchik qullqisapa kanapaq hinaspa munasqallanchikta ruwanapaq. Bibliam ichaqa kallpanchawanchik imamantapas puntataqa Diospa munayninta ruwanapaq (Mateo 6:33). Saraqa Diosta kasukusqanraykum llaqtanmanta lluqsinanpaq tantearurqa, chaymi ñuqanchikpas tapukunanchik: “¿Ima ruwanaypaqtaq tanteakusaq?”, nispa.

Saraqa illananpaq alistakuspanchá wasinmanta imankunata apananpaq hinaspa imankunata saqinanpaq tantearqa. Aparqaqa llaqtan-llaqtan risqankupi servinanpaq kaqkunallatach, asnopa utaq camellopa apanallan kaqkunallata. Mana apanan kaqkunataqa rantikururqachá utaq runakunamanchá quykurqa. Risqan llaqtapiqa manañam Ur llaqtanpi hinañachu plazaman riykuspan aychata, frutata hinaspa tukuy rikchaq kawsaykunata chaylla rantinan karqa.

Sichu Ur llaqtapi kunan tiempopi tarisqankuman hina Sarapa wasin kaptinqa, payqa sasatachá wasintaqa saqinman karqa. Chaypi wakin wasikunaqa achka cuartoyuq, kallpaq yakuyuq hinaspa tukuy imayuqmi karqa. Wakcha runakunapapas wasinkuqa sumaq qatasqa, allin pirqayuq hinaspa allin punkuyuqmi karqa. Ichaqa ¿wasinpi hinachu Saraqa carpakunallapi yachaspanqa hawka tarikunman karqa? Manachá. Rinan llaqtakunapiqa suwakuna, leonkuna, ukumarikuna hinaspa atuqkunam kakuq. Chaykunamantachá cuidakunan karqa.

Saraqa ¿ayllunman willarqachu Ur llaqtamanta ripukunanmanta? Yaqapaschá Saraqa ayllunkunaman llakisqa willakurqa ripukunanmanta. Kuyakuq warmim karqa, yaqachusmi karqa turinkuna, sobrinonkuna hinaspa tionkuna. Paykunataqa anchatachá kuyarqa. Ichaqa imaña kaptinpas manañam qipaytaqa piensarqañachu, aswanqa alistakurqañam ripukunan punchawpaq.

Abrahanwan Sara ripukuptinkuqa riysirqataqmi taytanku Tareypas, payqa 200 watayuqñam karqa (Genesis 11:31). Saraqa kallpanchakurqach taytankuta sumaqta atiendeypi. Paykunawan kuskataqmi rirqa sobrinonku Lotpas, llapallankum “Caldea lawmanta” Diospa nisqanman hina lluqsirqaku (Hechos 7:4).

Eufrates mayu wichaytam achka punchaw illarqaku Haran llaqtaman chayanankupaq (yaqa 960 km). Haran llaqtaman chayaruspankum chay llaqtapi unay tiempo qiparqaku, yaqachusmi qiparqakuqa taytanku Tarey unqusqanrayku. Chay llaqtapim Tareyqa 205 watanpi wañukurqa. Yapamantam Jehova Diosqa Abrahanta rimapayarqa chay llaqtamanta lluqsinanpaq, chaynapi maymi qawachinan allpaman rinanpaq. Chay kutipiqa kaynatawanmi Diosqa nirqa: ‘Hatun naciontam qanmanta ruwasaq’, nispa (Genesis 12:2-4). Haran llaqtamanta lluqsiptinkuqa Abrahanqa 75 watanpiñam karqa, Sarañataq 65 watanpiña, hinaspapas mana churi-wawayuqmi karqaku. Mana churi-wawayuq kachkaptinkuqa, ¿imaynamá Abrahanpa mirayninmantaqa hatun nacion hatarinman karqa? Abrahanman Diospa nisqanta yacharuspanchá Saraqa sunqunpi hukmanrayarqa. Ichapas chayrayku Saraqa piensarqa Abrahanqa mana qulluq warmita yapakunanmanta. Chay tiempopiqa iskay-kimsa warmiyuqmi kaqku.

Imayna kaptinpas, Haran llaqtamantam lluqsirqaku Diospa qawachinan allpaman rinankupaq. Chay llaqtapi tukuy ima armakusqankuta hinaspa ‘rantisqan runakunatam’ apakurqaku (Genesis 12:5). ¿Pikunataq karqaku chay rantisqan runakunaqa? Yaqachusmi karqa sirvientenkuna. Ñawpaq judio qillqakunam nin chay runakunaqa Jehova Diosta yupaychayta munasqankurayku kikinkumanta Abrahantawan Sarata qatisqankumanta. Chay qillqakunapa willakusqan chiqap kaptinqa, nichwanmi Saraqa Jehova Diosmanta huk runakunamanpas willakusqanta. Sarapa iñiyninmanta willakusqanpi yuyaymanayqa sumaqmi, ¿imanasqa? Kay tiempopiqa, yaqa lliw runakunam manaña Diospiqa hapipakunkuñachu. Chaymi tapukunanchik, ¿bibliapi sumaq yachachikuyta tariruspayqa pimanpas willakunichu?

Yaqachusmi Eufrates mayuta chimparqaku 1943 watapa nisan killapa 14 punchawninpi, Jesuspa tiemponmanta ñawpaqtaraq, hinaspam illarqaku Jehova Diospa prometesqan allpaman (Exodo 12:40, 41). Maymi chayananku sumaq allpaman chayaruptinkuch Saraqa kusisqallaña qawarqa sachakunata hinaspa tukuy imata. Siquem lawman chayasqankupim Jehova Diosqa Abrahanman yapamanta rikuriykuspan nirqa: ‘Miraynikimanmi kay allpata qusaq’, nispa. ¡Abrahanqa maynatach kusirikurqa ‘miraynin’ kananmanta uyariruspanqa! Yaqapaschá Abrahanqa Diospa chayna nisqanwanqa yuyarirurqa Eden huertapi Diospa nisqanta, chaypim Diosqa nirqa huk miray rikurimuspan satanasta chinkachinanmanta. Diosqa nirqañam Abrahanpa mirayninmanta rikuriq nacion enteron pachapi runakunapaq bendicionta apamunanmanta (Genesis 3:15; 12:2, 3, 6, 7).

Ichaqa paykunapas wakinpiqa sasachakuypim tarikurqaku. Yachasqanku Canaan lawpi muchuy kasqanraykum Abrahanwan Saraqa Egipto nacionman ripukurqaku. Chay nacionman chayaruptinkum Abrahanqa Sarata nirqa: “Qamqa kuyayllapaq warmim kanki. Chaynaqa Egipto runakunam qawaykususpayki ninqaku ‘payqa warminmi’ nispanku. Hinaspachá wañurachiwanqaku, qamtañataqchá kawsachisunki. Mana wañuchiwanankupaqyá paniy kasqaykita ninki, chaynapi qamrayku allin kanaypaq hinaspa kawsanaypaq”, nispa (Genesis 12:10-13, Chuya Qellqa 2012). ¿Imanasqataq Abrahanqa chaynata ninanpaq Saraman nirqa?

Wakin runakunam ninku manchati hinaspa llulla kasqanrayku chaynata nisqanmanta, ichaqa manam chaynachu. Taytanmantam Saraqa Abrahanpa panin karqa. Chaymi Abrahanqa ima ruwarunankumanta yachakuspan chaynata nirqa. Iskayninkum yacharqaku paykunapa mirayninmanta Diosqa hatun nacionta rikurichinanmanta. Chayna kananmanta yachasqanraykum Abrahanqa mana wañuyta munarqachu. Ñawpaq Egipto nacionta estudiaq runakunapa nisqankuman hinaqa, Egipto nacionpi riqsisqa runakunaqa qariyuq warmikunatas qichukuqku, hinaspankus qarinkutaqa wañurachiqku.

Abrahanpa musyasqanman hinam, Egipto nacionta kamachiq Faraonpa yanapaqninkuna cuentata qukururqaku Saraqa kuyayllapaq warmi kasqanta. Chaymi kamachiq Faraonman willaykurqaku, hinaptinmi Faraonqa Sarata palacionman pusarachirqa. Saraqa mayna mancharisqach tarikurqa, Abrahanpas mayna llakisqach tarikurqa. Ichaqa, Sarataqa manachusmi presochasqanku runata hinachu ñakarichirqaku, aswanqa riqsisqa warmita hinachusmi sumaqta atienderqaku. Yaqachusmi Faraonqa tukuy kapuqninta Saraman qawachirqa sunqunta suwananpaq, hinaspaña Abrahanman yaykupakuwan rinanpaq (Genesis 12:14-16).

Egipto nacionpa allpantachá Saraqa Faraonpa palacionmanta qawarqa. ¿Imaynaraq tarikurqa kaqmanta sumaq wasipi allin atiendesqa tarikuspan? ¿Munanmanchu karqa Faraonpa wasinpi apu hina yachayta? Satanasqa mayna kusisqach tarikunman karqa, sichum Sara qusan Abrahanta saqispan Faraonpa warmin kayta munaptinqa. Ichaqa Saraqa qusanman hinaspa Jehova Diosman sunqum karqa. ¡Ima sumaqmi kanman kay tiempopipas lliw casadokuna yanankuman sunqu kaptinkuqa! ¿Allinchu rikchakapusunki Sarapa chayna kasqan? ¿Munawaqchu pay hina kayta?

Jehova Diosmi harkakururqa Sarata Faraon mana imanananpaq, chaypaqmi hatun unquyta Faraonman hinaspa ayllunman kachaykurqa. Chaymantam Faraonqa yacharurqa Saraqa Abrahanpa warmin kasqanta, chayraykum Abrahanman kutiykachipurqa hinaspam nirqa Egiptomanta lluqsinankupaq (Genesis 12:17-20). ¡Abrahanqa mayna kusisqach tarikurqa Sarawan kaqmanta tupaykuspanqa! Abrahanqa manam sumaq rikchayniyuq kasqanraykullachu Sarataqa kuyarqa, aswanqa sumaq sunquyuq warmi kasqanraykum (1 Pedro 3:1-5). Llapanchikmi sumaq sunqu kaytaqa atichwan. Sichum ñuqanchikpas Diospa nisqanta kasukuspanchikqa, Diosmanta yachasqanchikkunata hukkunaman willaspanchikqa hinaspa yananchikman sunqu kaspanchikqa Sara hina iñiyniyuqmi kasunchik.