Diosta serviqkunaqa imapipas allin ruwaytam maskanchik

 1. ¿Imapaqtaq Joseyta hikutarqaku, chaywanpas payqa imatataq ruwarqa?

JACOBPA churin Joseytam mana allinta ruwananpaq hikutarqaku. Paytaqa patronninpa warminmi sapa kutilla “ñuqawan puñuy” nirqa. Joseyqa patronan kachkaptinpas manamá chay nisqantaqa ruwarqachu. Chayrayku ichapas pipas ninman: “¿Imaynanpitaq paywan mana puñurqachu? Qusan mana wasinpi kachkaptinqa puñunmanchiki karqa. Joseyqariki patronantaqa kasukunmanchiki karqa”, nispa. Joseyqa ñakarinan kaptinpas manamá patronanpa nisqantaqa ruwarqachu. ¿Imaynanpi? Hina kikinmi nirqa: ‘¿Imaynataq kay mana allinta ruwaspayqa Diospa contranpiqa huchallikuyman?’, nispa (Gen. 39:7-12).

 2. ¿Imaynatataq Joseyqa yacharqa hukpa warminwan puñuyqa hucha kasqanta?

² ¿Imaynatataq Joseyqa yacharqa hukpa warminwan puñuyqa hucha kasqanta? Chay tiempopaqqa manaraqmi ima kamachikuypas karqaraqchu. Kamachikuykunataqariki Moisesqa qillqarqa 200 wata pasaytañam. Chay kamachikuypim nirqa: “Amam hukwanqa waqllikunkichu”, nispa (Ex. 20:14). Chaywanpas Joseyqa Jehova Diospa imayna piensasqanta yachasqanraykum mana allinkunamantaqa karunchakurqa. Chaypaqqa yaqapaschá yanaparqa casado kaqkunalla warmi-qari puñunankumanta yachasqan. Yuyaymanarqataqchá abuelan Sarata ima pasasqanpipas. Iskay kutipimriki iskay kamachiqkuna paywan puñuyta munarqaku, ichaqa chayqa mana allin ruway kasqanraykum Dios harkakururqa. Chaynallam pasarqa Isaacpa warmin abuelan Rebecawanpas (Gen. 2:24; 12:14-20; 20:2-7; 26:6-11). Chaykunapi yuyaymanasqanraykuchá Joseyqa Diospa munasqanman hina allin kaqta ruwananpaq tantiakurqa. Jehova Diosta kuyasqanraykumá chaynataq allin kaqta imapipas maskasqanraykumá Joseyqa kasukurqa.

 3. ¿Imakunamantam kay yachachikuypi yachasunchik?

³ ¿Qamqa Diospa munasqanman hina allin ruwaytachu maskanki? Chaytachá ruwanki, ichaqa llapallanchikmi pantaq kanchik. Chayraykum mana musyayllata mana allinkunataña ruwayta qallaykuchwan (Is. 5:20; Rom. 12:2). Chayraykum kunan yachasunchik Diospa munasqanman hina allin ruwaymanta chaynataq payta kasukuyqa allinninchikpaq kasqanmanta. Chaymantañataqmi yachasunchik kimsa yanapakuykunamanta. Chaykunam yanapawasunchik Diospa kamachikuyninkunata kasukunapaq.

 4. ¿Imayna kaytaq mana tupanchu Diospa munasqanman hina allin ruwaywanqa?

⁴ Jesus kay pachapi kachkaptinmi, chay tiempopi religionpi punta apaqkuna allin ruwaq kasqankuta nispanku allinpaq hapikuqku. Ichaqa mana llakipayakuq kasqankuraykum Jesusqa mana allin ruwaqkuna kasqankuta nirqa. Paykunaqariki munasqankuman hinam niqku imam allin kasqanta chaynataq imam mana allin kasqanta (Ecl. 7:16; Luc. 16:15). Kunan tiempopipas kanmi paykunaman rikchakuq runakuna. Paykunaqa imatapas allinta ruwasqankupaqmi hapikunku. Chayraykum pimantapas allinpaq hapikuspanku hukkunamanta rimanku. Chayna ruwasqankuqa Jehova Diospaqqa manamá allinchu, manamá tupanchu Diosninchikpa munasqanman hina allin ruwaywanqa.

 5. ¿Imaynataq Diospa munasqanman hina allin ruwayqa bibliapi nisqanman hinaqa? Rimarimuy Diosta serviqkuna imayna kanankumanta.

⁵ Allin ruwayta maskayqa sumaqmi, chayqariki Diospa munasqanman hina allin kaqta maskaymi. Bibliapiqa ‘allin ruwaymanta’ rimaspanqa rimachkan Diospa kamachikuyninkunaman hina imatapas allinta ruwanamantam. Chayraykum rantikuqkunatapas nirqa: ‘Cabal pesaq balanzapim rantinkichik utaq rantikunkichikpas’, nispa (Deut. 25:15). Chaynaqa, Diosta serviqkunaqa chay nisqantam kasukunanku, manam suwakunankuchu. Chaymantapas, Diospa munasqanman hina allin ruwaq runaqa manam hukkunataqa ñakarichinchu. Nitaqmi munasqanman hinachu imatapas tantian, aswanqa Diospa munasqanman hinam (Col. 1:10).

 6. ¿Imaynanpitaq kasukunanchik Diospa kamachikuyninkunata? (Rimarimuytaq Isaias 55:8, 9 nisqanmantapas).

⁶ Bibliapim Jehova Diosninchikmanta rimaspan nin payqa ‘allin ruwaq’ kasqanta. Chaywanqa nichkan paymanta allin ruway paqarimusqantam (Jer. 50:7, TNM). Jehova Diosqa unanchawaqninchik kasqanraykum paylla derechoyuq imapas allin kasqanta utaq mana allin kasqanta niwananchikpaqqa. Payqariki mana pantaqmi, chayraykum imapas piensasqanqa aswan allin ñuqanchikpa imapas piensasqanchikmantaqa. Ñuqanchikqa pantaq kasqanchikraykum chaynataq huchayuq kasqanchikraykum mana atinchikchu pay hina piensaytaqa (Prov. 14:12; leey Isaias 55:8, 9). Chayna kaptinpas, ¿atichwanchu pay hina allin kaqta ruwaspa kawsakuyta? Awriki, atichwanmi. Ñuqanchiktaqariki “kikinman rikchakuqtam” unanchawarqanchik (Gen. 1:27). Chaymantapas payta kuyasqanchikraykum allin kaqta ruwaytaqa munanchik (Efes. 5:1). Chaymantapas kamachikuyninkunata kasukuyqa allinninchikpaqmi.

 7. ¿Imapaqtaq kamachikuykunata churanku? Rimarimuytaq rikchanachiykunamantapas.

⁷ Jehova Diosninchikmi kamachiwanchik imata ruwanapaq, imata mana ruwanapaq. Chayta kasukuspanchikqa allinmi kawsakusunchik. Ichaqa, ¿imataq kanman wakin bancopi llamkaq runakuna huk solta “iskay solesmi” niptinku, iskay solestañataq “huk solmi” niptinku? Utaq, ¿imataq kanman wasi ruwaqkuna iskay kuchusta “huk kuchusllam” niptinku, huk kuchustañataq “iskay kuchusmi” niptinku? Chaywanqa maynatachá sasachakuchwan. Chaypaqqa runakunaqa kamachikuykunataqa churanku allinninchikpaqmi. Chaynataqmi Diosninchikpas imapas kamachiwasqanchikqa allinninchikpaq.

 8. ¿Imaynataq kawsakunqaku Diospa munasqanman hina allin ruwaqkunaqa?

⁸ Jehova Diosninchikqa kamachikuyninkunata kasukuqkunataqa anchatam kuyan. Chayraykum nin: ‘Allin ruwaq runakunam allpataqa dueñoyanqaku. Paykunaqa chaypimiki wiñaypaqraq kawsakunqaku’, nispa (Sal. 37:29). ¡Mayna kusikuypaqchá kanqa llapallan runakuna Diospa kamachisqanta kasukuspanku kawsakuptinkuqa! Llapallanchikchá kusisqa, allinlla, huk sunqulla kawsakusunchik. Chayna kawsakunanchiktamá Diosninchikqa munan, chayraykumá ñuqanchikqa allin ruwaq kayta munanchik. ¿Imatataq ruwachwan hinalla allin ruwaq kanapaq? Chaymantayá yachaykusun.

 9. ¿Imataq yanapawasun allin ruwaq kanapaq?

⁹ Punta kaq: Diosninchiktam kuyananchik. Allin kaqta ruwanapaqqa puntatam Diosninchikta kuyananchik. Diosninchikta astawan kuyaspanchikqa, kamachiwasqanchikkunatam imaña-haykaña kaptinpas kasukusun. Adanwan Evapas Jehova Diosta kuyaspankuqa kasukunmankum karqa (Gen. 3:1-6, 16-19).

10. ¿Imatataq Abrahanqa ruwarqa Diospa ima piensasqanta sumaqta yachaykunanpaq?

¹⁰ Ñuqanchikqa manamá munanchikchu Adanwan Eva hina kaytaqa. Chaypaqqa Diosninchikmantam aswan-aswan yachananchik. Yachananchikmi imayna kasqanta, imayna piensasqanta. Chaypaq kallpanchakuspanchikqa astawanmi payta kuyasun. Abrahanpas Jehova Diostaqa anchatam kuyarqa, chayraykum kamachisqanta mana entiendespanpas kasukurqa. Kallpanchakurqataqmi Diosmanta astawan yachananpaqpas. Chaymi Sodomatawan Gomorrata Diosninchik chinkachinanpaq tantiaruptin yaqa kaynata nirqa: “Kay pachapa jueznin kachkaspaqa, ¿imaynamá mana allin ruwaqkunatawan kuskataqa, allin ruwaqkunataqa chinkachinqaqa?”, nispa. Chayraykum chaymanta sumaqta yachaykuyta munaspan respetowan Diosta tapurqa. Diospas mana piñakuspam allinta uyariykurqa. Chayna parlasqankuwanmi Abrahanqa yacharurqa Jehova Diosqa runakunapa sunqunta qawasqanta chaynataq mana allin ruwaq kuskataqa allin ruwaqkunataqa mana chinkachisqanta (Gen. 18:20-32).

11. ¿Imapitaq qawakurqa Abrahanpa Diosta kuyasqan chaynataq paypi hapipakusqan?

¹¹ Abrahantaqa Sodomamantawan Gomorramanta Jehova Dioswan parlasqanmi ancha-anchata yanaparqa. Chayraykumá payqa taytanchikta ancha-anchata kuyaspan respetayta qallaykurqa. Chaymanta watakuna pasaytam Abrahanta Dios nirqa churinta paypaq kañapunanpaq, chaymi Abrahanqa mana imatapas nispan Diospa nisqanta kasukurqa. Chaytaqa ruwarqa Jehova Diosmanta sumaqta yachasqanraykum, chaywanpas sasachá karqa churinta wañuchinanpaq alistakuyninqa. Ichaqa, ¿imataq yanapanman karqa Diospa nisqanta kasukunanpaq? Payqa yuyaymanarqachá Diosmanta yachasqankunapi, Diosqariki manam ruwanchu mana allin kaqkunataqa. Apostol Pablopa nisqanman hinaqa Abrahanqa yacharqam churinta wañurachiptinpas Jehova Diosqa kawsarichinanmanta (Heb. 11:17-19). Pablopa chayna nisqanqa tuparqam Isaacqa achka-achka runakunapa taytan kananmanta Diospa nisqanwan, ichaqa Isaacqa chay tiempopaqqa manaraqmi churiyuqraqchu karqa. Chaywanpas Abrahanqa taytanchikta kuyasqanraykum allin kaqta ruwananmantaqa mana iskayrayarqachu. Jehova Diospi hapipakusqanraykumá sasaña kaptinpas kasukurqa (Gen. 22:1-12).

12. ¿Imaynatam Abrahanta qatipakuchwan? (Rimarimuytaq Salmos 73:28 nisqanmantapas).

¹² ¿Imaynatataq Abrahanta qatipakuchwan? Jehova Diosninchikmantam aswan-aswan sumaqta yachananchik, chaypaq kallpanchakuspanchikqa payman asuykuspanchikmi astawan kuyasunchik (leey Salmos 73:28). Chaymantapas Diospa piensasqanman hina piensaspam allin concienciayuq kasunchik (Heb. 5:14). Chayna kaspaqa imamanpas manam wichisunchu, nitaqmi piensasunchu mana allinkunata ruwanapaqqa. Ñuqanchikqariki manam munanchikchu taytanchikta llakichiytaqa nitaq paymanta karunchakuytaqa. ¿Imatapiwanraqtaq ruwachwan Diospa munasqanman hina allin ruwaq kanapaq?

13. ¿Imatapiwanmi ruwananchik Diospa munasqanman hina allin ruwaq kananchikpaq? (Rimarimuytaq Proverbios 15:9 nisqanmantapas).

¹³ Iskay kaq: Sapa punchawmi allin kaqta ruwanapaq kallpanchakunanchik. Diospa munasqanman hina allin ruwaq kanapaqqa tukuytam ruwananchik, sapa punchawmá chaypaqqa kallpanchakunanchik. Diosninchikqa atisqanchik kaqkunallatam niwanchik, manamá mana atisqanchik kaqkunatachu (Sal. 103:14). Chayraykum bibliapipas nin: ‘Kuyanmi allin ruway munaqkunataqa’, nispa (leey Proverbios 15:9). Iñiqkuna ukupi imapipas yanapakuyta munaspaqa anchatam kallpanchakunchik, ¿aw? Chaynatam kallpanchakunanchik Jehova Diospa munasqanman hina allin ruwaq kanapaqpas, Diospas yanapawasuntaqmi hinalla ñawpaqman rinanchikpaq chaynataq allin runaña kananchikpaq (Sal. 84:5, 7).

14. ¿Imawantaq tupan ‘allinkuna ruwanapaq qasqu harkachikunaqa’? ¿Imaynanpitaq chaywan churakunanchik?

¹⁴ Jehova Diosninchikqa kuyawasqanchikraykum niwanchik allin kaqta ruwayqa mana llasaq qipi hina kasqanta (1 Juan 5:3). Aswanqa allinninchikpaq kasqanta chaynataq sapa punchaw imamantapas harkawasqanchikta. Apostol Pablopas allin ruwaytam tupachirqa “qasqu harkachikunawan” (Efes. 6:14-18). Imaynam qasqu harkachikunaqa soldadokunata imamantapas harkaq, yaqa chaynam Diospa kamachiwasqanchikkunapas imamanpas mana wichiykunapaq harkawanchik. Chayraykum maypiña-chaypiña kaspapas allinkuna ruwanapaq qasqu harkachikunawan churakunanchik (Prov. 4:23).

15. ¿Imaynatataq churakunchik allinkunata ruwanapaq qasqu harkachikunawan?

¹⁵ ¿Imaynatataq churakunchik allinkuna ruwanapaq qasqu harkachikunawan? Imatapas Diospa kamachisqanman hina tantiaspam. Manaraq imamantapas rimachkaspam utaq ima takitapas manaraq uyarichkaspam utaq imatapas manaraq qawachkaspam utaq ima librotapas manaraq leechkaspam nikunanchik: “¿Kayqa allinchu? ¿Kusichinqachu Diosniyta icha llakichinqachu? ¿Kayqa huchapakuymantachu utaq maqanakuymantachu utaq imatapas munapayaymantachu utaq pipas kikillanpaq munaq kasqanmantachu?”, nispa (Filip. 4:8). Chaynaqa, Diospa kamachisqankunata kasukuspaqa manam wichisunchu mana allinkunamanqa.

16, 17. ¿Imaynatataq Isaias 48:18 nisqanman hinaqa Diosta wiñaypaq kasukuchwan?

¹⁶ ¿Imatataq ruwachwan Jehova Diospa kamachisqanman hina kawsakuyta mana atiq hina kaspanchikqa? Yuyaymanasun Diospa rikchanachisqanpi, chaytam tarinchik Isaias 48:18 (leey). Paymi niwanchik allin ruwayqa ‘lamar quchapi olakuna hinaraq’ kananmanta. Lamar quchapiqariki olakunaqa mana tukuymi, haykaqpas hina kaqllam. Wara-waranqantin watakunaña pasaptinpas hinallamá olakunaqa, kaymanta qipamanpas olakunaqa hinallamá kanqa.

¹⁷ Chaynaqa, ¿imatataq ruwachwan allin ruwaq kasqanchik lamar quchapi olakuna hina kananpaq? Imatapas tantiaspaqa puntatayá Jehova Diosninchikpi yuyaymanasun, hinaspayá tantiasqanchikman hina ruwasun. Sasaña kaptinpas kuyakuq taytanchikqa yanapaykuwasunmi, yanapaykuwasunmá kamachikuyninkunata puncha-punchaw kasukunapaq (Is. 40:29-31).

18. ¿Imaynanpitaq hukkunapa imapas ruwasqantaqa Diospa makinpi saqinanchik?

¹⁸ Kimsa kaq: Imatapas Diospa makinpim saqinanchik. Jehova Diospa kamachiwasqanchikman hina kawsakuspanchikpas manam hukkunataqa mana allinpaqqa hapinanchikchu, nitaqmi hukkunamantaqa aswan allinpaqqa hapikunanchikchu. Manam ñuqanchikchu tantiananchik hukkuna imatapas Diospa munasqanman hina ruwanankupaqqa, aswanqa Diosninchikpa makinpim saqinanchik. Payqariki “tukuy kay pachapa juezninmi” (Gen. 18:25). Diosqariki manam juez kananchikpaqchu churawarqanchik. Jesuspas nirqataqmi: “Amayá hukkunata juzgaychikchu chaynapi mana juzgasqa kanaykichikpaq”, nispa (Mat. 7:1).b

19. ¿Imapitaq qawakurqa Diospa allin ruwaq kasqanpi Joseypa hapipakusqan?

¹⁹ Rimarisun Joseymanta. Payqa karqa allin ruwaq runam, payqa manamá pitapas juzgarqachu, manamá juzgarqachu mana allin ruwaqninkunatapas. Paytaqa wawqinkunallam ñakarichirqaku, hinaspam huk runakunaman rantikururqaku, taytankumanpas wañukusqantam nirqaku. Chaymanta watakuna pasaytam Joseyqa wawqinkunawan kaqmanta tuparurqa. Chaypaqqa Joseyqa Egipto nacionpi atiyniyuq kamachiqmi karqa, chaywanpas wawqinkunataqa manamá juzgarqachu, nitaqmi mana allintaqa ruwarqachu. Wawqinkunam ichaqa manchakurqaku “¿imatachiki kunanqa ruwawasunchik?” nispanku. Joseymi ichaqa paykunata nirqa: ‘Ama manchakuychikchu, ñuqaqa manam Dioschu kani’, nispa (Gen. 37:18-20, 27, 28, 31-35; 50:15-21). Joseyqa mana hatuntukuq kasqanraykum wawqinkunapa tukuy ima ruwasqantaqa Diospa makinpi saqirqa.

20, 21. ¿Imataq yanapawasun hukkunamanta mana aswan allinpaq hapikunapaq?

²⁰ Josey hinam ñuqanchikpas Jehova Diospa makinpi imatapas saqinanchik. Chaypaq kallpanchakuspaqa, iñiqmasinchikkuna imatapas ruwaruptinqa manam nisunchu “kayraykum utaq wakraykum kaytaqa ruwarun” nispaqa. Ñuqanchikqa manamá yachanchikchu sunqunpi ima kasqantaqa. Diosllanchikmiriki yachan runapa sunqunpi ima kasqantaqa (Prov. 16:2). Payqariki maymantaña-chaymantaña kaptinchikpas llapallan runakunatam kuyawanchik, chaymi niwanchik: “Sunquykichiktayá kichariychik”, nispa (2 Cor. 6:13). Chaynaqa, llapallan iñiqmasinchikkunatam kuyananchik, manam juzgananchikchu.

²¹ Manataqmi juzgananchikchu hawa runakunatapas (1 Tim. 2:3, 4). Manam juzgananchikchu mana testigo kaq ayllunchikkunatapas. Manataqmi ninanchikchu haykaqpas mana testigo kanankumantaqa. Paykunata juzgaspanchikqa hatuntukuqmi kachkachwan. Chaymantapas paykunamanta aswan allinpaqmi hapikuchkachwan. Diosninchikqariki ‘tukuy hinastinpi llapallan runakuna’ wanakunankutam munachkan (Hech. 17:30). Chaynaqa kaytayá yuyarisunchik: Diosninchikqariki allinpaq hapikuqkunataqa qawan mana allin ruwaqkunata hinam.

22. ¿Imaraykutaq kallpanchakunki allin ruwaq kanaykipaq?

²² Diospa munasqanman hina allin ruwaq kaspanchikqa kusisqam kasunchik, hukkunapaqpas qatipakunankupaq hinam kasunchik. Chayna kaptinchikqa wakinkunam anchata kuyawasunchik, anchatataqmi Diosninchiktapas kuyanqaku. Chaynaqa, amayá saqisunchu allin ruwaytaqa, aswanqa yakutawan mikuyta hinayá maskasun (Mat. 5:6). Jehova Diosninchikqariki qawachkanmi sapa punchaw kamachiwasqanchikman hina kawsakunapaq kallpanchakusqanchiktaqa, chaywanqa anchatam kusikun. Mana allinkunapa chawpinpi kawsakuspapas amayá hukmanyasunchu. Diosninchikqariki ‘kuyanmi allin ruwaqkunataqa’ (Sal. 146:8).