Huk sunqullayá kasun, amayá llallinakuq hinaqa

 1. ¿Imaynataq iñiqmasinchikkunawan kachwan hukkunamanta aswan allinpaq hapikuspaqa?

RUNAKUNAQA tukuytam ruwanku hukkunamanta aswan allin kanankupaq. Chayrayku ichapas negocioyuq kaqqa negociantemasinkunamanta aswan allin kayta munaspan imatapas ruwanman, pelotata haytaqpas ganananrayku hukpa chakinta haytarunman utaq pipas universidadman yaykuyta munasqanrayku examenta quspan copiakurunman. Diosta serviqkunaqa yachanchikmi tukuy chaykunaqa ‘aychapa munasqanman hina ruwaykuna’ kasqanrayku mana allin kasqanta (Gal. 5:19-21). Ichaqa yaqapaschá mana cuentata qukustin llallinakuypi hina kachkachwan utaq hukkunapas chayna kanankupaq imatapas ruwachkachwan, chaymi sapakama imayna kasqanchikta qawarikunanchik, manachayqa iñiqmasinchikkunawanmi mana huk sunqullachu kachwan.

 2. ¿Imamantam kay yachachikuypi yachasun?

² Kay yachachikuypim yachasun imakunarayku hukkunamanta aswan allinpaq hapikuyta qallaykunamanta. Yachasuntaqmi ñawpaq tiempopi Diospa serviqninkuna hukkunamanta aswan allinpaq mana hapikuq kasqankumanta. Chaypaqyá puntata yachaykusun sapakama imayna kasqanchikta qawakunamanta.

 3. ¿Imakunatam sunqunchikpi nikunanchik?

³ Sapa kutim imayna kasqanchikta qawakunanchik. Chaymi sunqunchikpi nikunanchik: “¿Ruwasqaywan allin kanaypaqqa hukkunawanraqchu tupachikunay? ¿Imanasqataq Diospa llaqtanpi astawan yanapakuyta munani? ¿Iñiqmasiykunamanta aswan riqsisqa kayta munasqayraykuchu icha Jehova Diosta hatunchanayraykuchu?”, nispa. Qatiqninpiyá yachaykusun chaykunapi yuyaymanayninchik imaynanpi ancha allin kasqanmanta.

 4. Galatas 6:3, 4 nisqanman hinaqa, ¿imanasqataq hukkunawan mana tupachikunanchikchu?

⁴ Bibliam niwanchik hukkunawan ama tupachikunapaq (qaway Galatas 6:3, 4). Hukkunawan tupachikuspaqa hatun tukuqmi rikuriruchwan, utaqmi mana valeqpaq hapikuspanchik hukmanyaruchwan. Mana yuyayniyuqkunam chaytaqa ruwanku (Rom. 12:3). Grecia nacionniyuq Katerinamb nin: “Sapa kutim ñañaykunawan tupachikuq kani. Paykunam rikchakuqku aswan sumaqcha kasqankupaq, Diosmanta astawan willakusqankupaq hinaspa kuyakuqllaña kasqankupaq. Chaymi mana serviqpaq hapikuspay hukmanyarurqani”, nispa. Jehova Diosqa akllawarqanchik manam sumaqcha kasqanchikraykuchu, allinta rimaq kasqanchikraykuchu utaq allin riqsisqa kasqanchikraykuchu, aswanqa payta kuyasqanchikraykum hinaspa churin Jesusta kasukusqanchikraykum (Juan 6:44; 1 Cor. 1:26-31).

 5. ¿Imatam yacharunki Hyun sutiyuq iñiqmasinchikmanta?

⁵ Kaypim yuyaymanananchik: ¿Imaynataq iñiqmasiykunapaq kani? ¿Hukkunawan allinlla kaqchu icha sapa kuti liryanakuqchu? Corea del Sur nacionmanta Hyun sutiyuq iñiqmasinchikmi punta apaqmasinkunapaq piñakuq. Paymi nin: “Paykunamanta mana allinta rimaspaymi imapas nisqankutaqa mana allinpaq hapiq kani”, nispa. Nintaqmi: “Chayna kasqaywanmi iñiqmasinchikkunapas manaña huk sunqullachu karqaku”, nispa. Payqa achka iñiqmasinchikkuna yanapaptinmi imayna kasqanta saqirqa, chaymi kunanqa iñiqkunapi allin punta apaqña. ¿Imatam yachachwan iñiqmasinchikpa ima ruwasqanmanta? Iñiqmasinchikkunawan liryanakuyllapi kasqanchikta cuentata qukuspaqa chayllam kallpanchakunanchik huk sunqulla kanapaq.

 6. Galatas 5:26 nisqanman hinaqa, ¿imakunataq llallinakuq hina kayman aparuwachwan?

⁶ (Qaway Galatas 5:26). ¿Imakunataq llallinakuq hina kayman aparuwachwan? Hatun tukuymi hinaspa envidiakuq kaymi. Hatun tukuq runaqa kikillanpaqmi imatapas munan. Envidiakuq runañataqmi runamasinpa tukuy imanta munapayan, hinaspapas mana imayuq kanantam munan. Arí, envidiakuq runaqa runamasinta chiqniqmi. Chayraykum ñuqanchikqa hatun tukuymantawan envidiakuq kaymantaqa allqu wañusqapa asnayninmanta hina ayqikunanchik.

 7. ¿Ima rikchanachiywantaq yachanchik hatun tukuq kaywan envidiakuq kayqa mana allin kasqanta?

⁷ Hatun tukuq kaywan envidiakuq kayqa tupan sachata tukuq urumanmi. Ichapas sachaqa allin sayasqanpaq rikchakunman, ichaqa ukunta uru tukurusqanraykum qunqaymanta kumpakurunman. Chaynam hatun tukuq hinaspa envidiakuq kaspaqa unay tiempoña Diosta servichkaspapas qunqaymanta karunchakuruchwan. Kikinchikpas sasachakuypim kachwan, llakichichwantaqmi hukkunatapas (Prov. 16:18).

 8. ¿Imatam ruwananchik mana hatun tukuq kanapaq?

⁸ ¿Imatam ruwananchik mana hatun tukuq kanapaq? Filipos llaqtapi iñiqmasinkunaman apostol Pablopa nisqantam kasukunanchik. Paymi nirqa: “Amayá imatapas ruwaychikchu atipanakuspaqa nitaq hatun tukuspaqa, aswanqa humillakuspayá qamkunamantapas aswan allinpaqraq wakinkunata qawaychik”, nispa (Filip. 2:3). Ñuqanchikmanta hukkunata aswan allinpaq hapispaqa manam llallinakuq hinaqa kasunchu, aswanqa imapas ruway yachasqankuwan Jehova Diosta hatunchasqankumantam kusikusun. Imatapas allinta ruwayta yachaq iñiqmasinchikkunapas Pablopa nisqanta kasukuspankuqa imapas allin ruwaq kasqanchikta hinaspa allin sunquyuq kasqanchiktam qawanqaku. Chaynapiqa llapanchikmi kusisqa hinaspa huk sunqulla kasun.

 9. ¿Imatam ruwananchik mana envidiakuq kanapaq?

⁹ ¿Imatam ruwananchik mana envidiakuq kanapaq? Mana lliwta ruway atisqanchiktam riqsikunanchik. Chayna kaspaqa manam hukkunamanta aswan allin kasqanchikpaqqa hapikusunchu, aswanqa paykunamantam yachasun. Mayqin iñiqmasinchikpas huñunakuypi sumaqta yachachiptinqa nichwanmi chaynata yachachinapaq yachaykachiwananchikpaq. Warmi iñiqmasinchik allin yanukuyta yachaptinqa nichwanmi yachaykachiwananchikpaq. Musu iñiqmasinchikpas mana amistadniyuq kaspanqa, musumasinkunatam tapukunman imata ruwaspan amistadniyuq kananpaq. Chayna kaspaqa mana envidiakuqmi kasun.

10. ¿Ima sasachakuypim Gedeon tarikurqa?

¹⁰ Rimarisun Gedeonmanta hinaspa Efrain ayllu runakunamanta. Gedeonqa karqa Manases ayllumantam. Huk kutipim Diospa yanapakuyninwan 300 soldadonkunallawan achka-achka chiqniqninkuta venceramurqaku. Chaymantam Efrain ayllu runakuna Gedeonwan parlaq rirqaku, ichaqa manam alabaykunankupaqchu, aswanqa tukuyta ninankupaqmi. Peleaysiq rinankupaq mana nisqanraykum paykunaqa llumpayta piñakururqaku. Ayllunkumanta allinta rimanankutam imamantapas astawanqa munarqaku. Chayllapi umayuq kasqankuraykum qunqarurqaku Gedeonqa vencemusqanwan Jehova Diosta hatunchasqanta hinaspa llaqtamasinkunapaq ancha allin kasqanta (Juec. 8:1).

11. ¿Imatam Efrain ayllu runakunata Gedeon nirqa?

¹¹ Mana hatun tukuspanmi Gedeonqa Efrain ayllu runakunata nirqa: ‘Qamkunaqa ñuqapa ruwasqaymantapas aswan mastam ruwarunkichik’, nispa. Chaymantam paykunata yuyarichirqa allin kaqkunata ruwanankupaq Dios yanapasqanmanta. Hinaptinmi chayraq piñakuyninku tanirurqa (Juec. 8:2, 3). Gedeonqa manam hatun tukurqachu, aswanqa llaqtamasinkunawan hawkalla kaytam munarqa.

12. ¿Imatam yachachwan Gedeonmantawan Efrain runakunamanta bibliapa willakusqanmanta?

¹² ¿Imatam yachachwan Gedeonmantawan Efrain ayllu runakunamanta bibliapa willakusqanmanta? Amayá Efrain ayllu runakuna hinaqa kasunchu. Ñuqanchikmantawan ayllunchikmanta allinta rimanankumantaqa Jehova Dios hatunchasqa kanantam munanchik. Ayllupi umalliqkunawan iñiqkunapi punta apaqkunañataqmi Gedeonta qatipakunmanku. Imapas ruwasqankumanta pipas paykunapaq piñakuptin liryaparunankumantaqa utaq imatapas nirunankumantaqa imanasqa piñakurusqantam entiendenanku. Hinaspapas allinta imatapas ruwasqankumantam kallpanchaykunanku. Yanqamanta piñakurusqanta yachaspankuqa astawanraqmi mana hatun tukuspanku rimapayananku kanqa. Imamantapas aswan allinqa iñiqmasinchikkunawan huk sunqulla kaymi.

13. ¿Imanasqataq Ana llakisqa tarikurqa? ¿Imatam ruwarqa chayna tarikuspan?

¹³ Kunanñataq rimarisun Anamanta. Paypa qusanmi karqa Leviy ayllumanta Elcana. Elcanapaqa karqataqmi Penina sutiyuq huknin warminpas, chaywanpas Anatam Peninamantapas astawanqa kuyarqa. Peninapam karqa wawankuna, Anapañataqmi mana karqachu. Chaymi Peninaqa piñachiq hinaspa llakichiq. Chayna llakichiptinmi Anaqa waqaspan mana mikuqchu (1 Sam. 1:2, 6, 7). Chaywanpas, bibliaqa manam niwanchikchu Peninata mana allinwan Ana kutichiy munasqanmantaqa. Anaqa Jehova Diosmanmi imayna tarikusqanta lliwta willakurqa, hinaspapas manam iskayrayarqachu pay yanapananmantaqa. Manam yachanchikchu Penina hinalla Anata llakichisqanmantaqa. Anamantam ichaqa biblia willawanchik hawkaña kasqanmanta (1 Sam. 1:10, 18).

14. ¿Imatam yachachwan Anamanta?

¹⁴ ¿Imatam yachachwan Anamanta? Pipas ñuqanchikwan llallinakuq hina imatapas ruwaptinqa manam qatipakunanchikchu. Amayá pitapas mana allinwanqa kutichisunchu, aswanqa hawkalla kanapaqyá kallpanchakusun (Rom. 12:17-21). Chayna kaspaqa hinalla piñachiwaptinchikpas utaq llakichiwaptinchikpas hawkallam kasun.

15. ¿Imapim chaynalla karqaku Apoloswan apostol Pablo?

¹⁵ Kunanñataq rimarisun Apolosmanta hinaspa apostol Pablomanta. Iskayninkum Diospa palabranmanta allintapuni yacharqaku. Llapallankupa riqsisqan allin yachachiqkunataqmi karqaku. Chaymantapas, achka runakunatam Jesuspa qatiqnin kanankupaq yanaparqaku. Ichaqa manam llallinakuq hinaqa imatapas ruwaqkuchu.

16. ¿Imayna runataq karqa Apolos?

¹⁶ Apolosqa karqa Alejandria llaqtamantam. Chay llaqtamanmi runakuna riqku allin estudioyuq kanankupaq. Apolosqa karqa alli-allin rimaqmi, hinaspapas Diospa qillqanmantam allintapuni yachaq (Hech. 18:24). Corinto llaqtayuq iñiqkunaqa Pablomantapas utaq huk iñiqkunamantapas astawanqa Apoloswan kaytam munaqku (1 Cor. 1:12, 13). ¿Chayraykuchu Apolosqa iñiqkunata rakinachirqa? Manam. Chayna kaptinqa manachá Pabloqa ninmanchu karqa chaymanta qipata Corinto llaqtaman Apolos kutinanpaqqa (1 Cor. 16:12). Imapas yachasqanwanmi Apolosqa Diosmanta yachachiq hinaspa iñiqmasinkunata kallpanchaq. Chaymantapas, mana hatun tukuqmi karqa, chaymi “Diospa ñanninmanta” Aquilawan Priscila aswan allintaraq entiendechiptinkupas mana piñakurqachu (Hech. 18:24-28).

17. ¿Apostol Pablo imayna kasqanraykutaq iñiqkunaqa huk sunqulla karqaku?

¹⁷ Pabloqa Apolospa imapas ruwasqankunawanqa anchatam kusikurqa. Payqa manamá haykapipas Apoloswanqa llallinakuypi hinachu karqa. Pabloqa mana hatun tukuq hinaspa llampu sunqum karqa. Corinto llaqtayuq wakin iñiqkunam niqku: “Ñuqaqa kani Pablopam”, nispanku. Chayna nisqankuwan hatun tukunanmantaqa Jehova Diospawan Jesuspa yanapakuyninwan imapas ruwasqantam nirqa (1 Cor. 3:3-6).

18. 1 Corintios 4:6, 7 nisqanman hinaqa, ¿imatam yachachwan Apolosmantawan Pablomanta?

¹⁸ ¿Imatam yachachwan Apolosmantawan Pablomanta? Jehova Dios yanapawaptillanchikmi llaqtanpiqa imatapas ruwanchik chaynataq runamasinchikkunatapas bautizakunankupaqqa yanapanchik. ¿Imatawanraqmi yachachwan? Imapipas yanapakuspaqa astawanraqmi kallpanchakunanchik iñiqmasinchikkuna huk sunqulla kanankupaq. Chaymi iñiqkunapi punta apaqkunawan paykunapa yanapaqninkunaqa bibliapa nisqanman hina pitapas rimapayananku hinaspa Jesusta qatipakunankupaqwan kasukunankupaq yanapananku. Chayna kaptinkuqa anchatam kusikunchik (qaway 1 Corintios 4:6, 7).

19. ¿Imapaqmi kallpanchakunanchik? (Qawaytaq “Amayá imatapas ruwasunchu hukkuna llallinakuq hina kanankupaqqa” niqtapas).

¹⁹ Bibliam nin: “Imapas ruway yachasqaykichikqa Diosmantam, chayman hina ruwaspayá llapallaykichik yanapanakuychik”, nispa (1 Ped. 4:10). Ichapas piensachwan mana ancha yanapakusqanchikta, ichaqa manam chaynachu. Imaynam achka adobepas servikun wasi ruwanapaq, chaynam llapallanchikpas yanapakunchik huk sunqulla kanapaq. Chaynaqa, kallpanchakusunyá kusisqa hinaspa huk sunqulla kanapaq, amayá mayqan iñiqmasinchikwanpas llallinakuq hinaqa kasunchu (Efes. 4:3).