¿Imam kaqtachu imamantapas yachanchik?

1, 2. (1) ¿Imatam Jehova Dios yupaychaqkunaqa yuyaywan chaynataq allinta ruwananchik, hinaspa imanasqa? (2) ¿Imamantam kay yachachikuypi yachasun?

JEHOVA DIOS yupaychaqkunaqa yuyaywanmi imatapas ñawinchananchik, hinaspapas allintam ima willakuytapas uyarinanchik. Chaynapi imamantapas imam kaqta yachananchikpaq (Prov. 3:21-23; 8:4, 5). Chayta mana ruwaptinchikqa astawanmi satanaswan runankunaqa pantarachiwachwan (Efes. 5:6; Col. 2:8). Chaymi imam kaqta imamantapas yachananchikpaqqa sumaqtaraq chaymanta yachaykunanchik. Chayraykum Proverbios 18:13 nin: ‘Mana allinta uyarichkaspa contestayqa pinqakuypaqmi, hinaspa mana yachayniyuq kaymi’, nispa.

² Kay yachachikuypim yachasun allinta imamantapas yachananchikta imakuna sasachawananchikmanta. Yachasuntaqmi bibliapi yachachikuykuna hinaspa ñawpaq tiempopi runakunamanta willakuykuna imayna yanapawananchikmantapas.

 3. ¿Imanasqataq Proverbios 14:15 nisqanta kasukuyqa ancha allin? (Qaway 3 kaq paginapi dibujota).

³ Kunan tiempopiqa internetpi, televisionpi chaynataq imakunapiñapas tukuyllañam willakuykunaqa lluqsimun. Chaymantapas, achka runakunam amistadninkuman utaq riqsinakusqan runakunaman internetnintakama utaq celularnintakama ima willakuytapas apachinku allin kasqanta piensaspanku. Ichaqa kantaqmi mana allin kasqanta yachachkaspaña llulla willakuykunata apachiq runakunapas. Chayraykum yuyaywan imatapas ñawinchananchik, hinaspapas allinta imatapas uyarispam tanteananchik. ¿Bibliapa ima yachachikuynintaq chaypaq yanapawasun? Proverbios 14:15 versiculonpim nin: “Mana yuyayniyuq runaqa imataña nisqankutapas chayllam creerun, yachayniyuq runam ichaqa allinta tanteakuykuspan imatapas ruwan”, nispa.

 4. (1) ¿Imaynatam Filipenses 4:8, 9 nisqanqa yanapawachwan imata ñawinchanapaqpas utaq mana ñawinchanapaqpas allinta tanteanapaq? (2) ¿Imapaqtaq yanapawasun imamantapas imam kaqta yachayqa? (Qaway “Imamantapas imam kaqta yachananchikpaq yanapakuykuna” niq yachachikuyta).

⁴ Kawsakuyninchikpi allinta imatapas tanteakunapaqqa imam kaqtam imamantapas yachananchik. Chaymi allinta akllananchik imatapas ñawinchayta munaspaqa (qaway Filipenses 4:8, 9). Amayá tiemponchiktaqa usuchisunchu internetpi utaq celularpi yanqa willakuykunata ñawinchaspaqa. Aswan mana allinraqmi kanman Jehova Diospa llaqtanta qipanchaq runakunapa pantay yachachisqankuta internetpi ñawinchayqa. Paykunaqa iñiyninchikpi hukmanyananchikta hinaspa Diosmanta pantaykunata yachananchiktam munanku. Tukuy chay willakuykunaqa manam imatapas allinta tanteanapaqqa yanapawasunchu. Chaymi manapuni ninanchikchu “chay yachachikuykunaqa manam imanawanqachu” nispaqa (1 Tim. 6:20, 21).

 5. ¿Imata uyarisqankuwanmi Israel runakunaqa hukmanyarurqaku?

⁵ Imamantapas imam kaqta mana yachayqa mana allinkunamanmi aparuwachwan. Yuyarisun Moisespa tiemponpi ima pasasqanta. Moisesmi chunka iskayniyuq llaqtamasinkunata kacharqa prometesqa allpata qawamunankupaq, ichaqa chunkam mana allin willakuywan kutimurqaku (Num. 13:25-33). Paykunaqa llumpay mana allinpaqmi qawamusqankutaqa hapirqaku, hinaptinmi Israel runakunaqa willakusqankuwan hukmanyarurqaku (Num. 14:1-4). ¿Imanasqa? Ichapas sunqunkupi nirqaku: “Chaynata yaqa llapanku nichkaptinkuqa, chaynachiki”, nispa. Chaymi Josueypawan Calebpa willakusqankutaqa mana uyariyta munarqakuchu allin runakuna kachkaptinkupas (Num. 14:6-10). Paykunapa nisqankuta Israel runakuna sumaqta yachaykunankumantaqa mana yuyayniyuq runakuna hinam yanqa willakuy kaqta allinpaq hapirqaku.

 6. ¿Imanasqataq mana hukmanyarusunchu Diospa llaqtanmanta hukmanña kaq willakuykunawanpas?

⁶ Jehova Diospa llaqtanmanta llulla willakuykunataqa manam creenanchikchu. ¿Imanasqa? Satanasqa Diosman sunqu runakunatam tuta-punchaw tumpachkan (Apoc. 12:10). Jesuspas nirqañam chiqniwaqninchik runakuna yanqa llullakunata rimanankumanta (Mat. 5:11). Chayna nisqanta allinta yuyaspaqa manam hukmanyarusunchu Diospa llaqtanpa contranpi hukmanña kaq willakuykunawanqa.

 7. ¿Imakunatam puntataraq tapukunanchik manaraq hukkunaman imatapas willakuchkaspa?

⁷ Chaymantapas ichapas wakiqninchikqa sapa kuti internetta servichikuspa hinaspa celularwan riqsinakusqanchikkunaman imatapas willanchik. Ima willakuytapas qawaruspaqa utaq uyariruspaqa ichapas pimantapas puntataraq willakurunchik. Ichaqa hukkuna yachanankupaq manaraq imatapas ruwachkaspam tapukunanchikraq: “¿Chiqapchu kay willakuyqa? ¿Allintachu yachani imaynanpi chayna kasqanta?”, nispa. Mana sumaqta yachaspaqa pantay willakuytam chiqirachichwan. Chayraykum chayna willakuyta hukkunaman apachinamantaqa chinkarachinanchik.

 8. (1) ¿Imatam chiqniwaqninchik runakuna wakin nacionkunapi ruwarqaku? (2) ¿Imaynatam mana musyakuspa paykunata yanapachkachwan?

⁸ Imatapas chaylla internetninta utaq celularninta hukkunaman apachiyqa mana allinmi kanman. Wakin nacionkunapi autoridadkunaqa Diosmanta willakunanchiktam harkakunku. Chayna chiqniwaqninchik runakunaqa iñiqmasinchikkuna piñanakunankupaqmi llulla willakuykunata chiqichinmanku. Chaynam karqa achka nacionkunapi yaqa 60 wata ñawpaqta (Union Sovietica). Chay nacionkunapaq llamkaq guardiakunam punta apaqkunamanta llullakunata iñiqkunaman willarqaku, niqkum punta apaqkunaqa autoridadkunapaqña llamkasqankuta.a Hinaptinmi achka iñiqmasinchikkuna chaywan hukmanyaspa Diospa llaqtanmanta lluqsikururqaku. Lluqsisqankumanta qipakunaman wakin kutimuptinkupas, wakinkuqa manaña kutimurqakuchu (1 Tim. 1:19). ¿Imataq yanapawasun paykuna hina mana tarikunanchikpaq? Manapunim yanqa willakuykunataqa pimanpas apachinanchikchu nitaqmi willananchikchu. Manataqmi warmakuna hinachu tukuy imata chayllaqa creenachu, aswanqa ima willakuymantapas imam kaqtaraqmi yachaykunanchik.

 9. ¿Imaraqtaq sasachawachwan imamantapas imam kaqta yachanapaq?

⁹ Imamantapas imam kaqta yachanapaqqa sasachawachwantaqmi wakillanta ima willakuytapas uyariy. Wakillanta imatapas yachayqa pasaypaqtam pantarachiwachwan. ¿Imataq yanapawasun mana pantarunapaq? (Efes. 4:14).

10. (1) ¿Imanasqataq Israel runakunaqa yaqalla kikinkupura wañuchinakuyta qallaykurqaku? (2) ¿Imanasqataq mana wañuchinakurqakuchu?

¹⁰ Josueypa tiemponpi Israel runakunawan ima pasasqanmantayá yachasun (Jos. 22:9-34). Jordan mayupa kay law chimpanpi yachaq Israel runakunam uyarirurqaku, mayupa wak law chimpanpi yachaq castamasinku mayupa patanpi altarta ruwarusqankumanta. Hinaspam chayta uyariruspalla Diospa contranpi hatarirusqankuta piensaspanku wañuchinankupaq huñunakururqaku (qaway Josuey 22:9-12). Ichaqa manaraq wañuchiq richkaspankum akllasqa runakunata kacharqaku rispa allintaraq yachamunankupaq. Chaymi rispanku chay runakunaqa yacharurqaku altarqa mana taytacha-mamachata yupaychanapaq kasqanmanta. Chay altartaqa ruwarusqaku Jehova Dios yupaychaq kasqankuta chay kimsa ayllupa mirayninkuna yuyarinallankupaqmi. Chaynata wakin Israel runakunapa imam kaqta yachasqankuwanqa sunqunkupas tiyaykurqachá, manañamá castamasinkuta wañuchiqqa rirqakuñachu.

11. (1) ¿Imanasqataq Davidqa Mefi-bosetpa tukuy imankunata hukmanña quykurqa? (2) ¿Imatam Davidqa ruwanman karqa?

¹¹ Ichaqa ñuqanchikpas ñakarichwanmi pipas ñuqanchikmanta hukkunaman imam kaqta mana willakusqanrayku. Chaynam pasarurqa Mefi-bosetwan. Davidmi Mefi-bosetman kutichipurqa abuelon Saulpa llapa allpankunata (2 Sam. 9:6, 7). Ichaqa chaymanta qipamanmi mana allin willakuyta Mefi-bosetmanta uyarirurqa, hinaspam mana sumaqta yachaykuspan tukuy imanta hukmanña quykurqa (2 Sam. 16:1-4). Chaymanta qipatam kikin Mefi-bosetwan rimarqa hinaspam chayraq yacharurqa paymanta uyarisqanqa mana chayna kasqanta, chaymi kaqllamata wakin allpanta kutichipurqa (2 Sam. 19:24-29). Davidqa manachá chaykunataqa ruwanmanchu karqa Mefi-bosetmanta willasqankuta allinta yachaykunanpaq suyaykuspanqa.

12, 13. (1) ¿Imatam Jesusqa ruwarqa paymanta yanqakunata rimaptinku? (2) ¿Ñuqanchikpas imatam ruwachwan pipas yanqakunata ñuqanchikmanta rimaptinku?

¹² Chaymantapas, ¿imatataq ruwachwan pipas ñuqanchikmanta yanqakunata rimaptinku? Jesusmantawan bautizaq Juanmantapas yanqakunatam rimarqaku (qaway Mateo 11:18, 19). ¿Imatam Jesusqa ruwarqa? Imapas nisqanku yanqa kasqanta qawachinanpaq tiemponta usuchinanmantaqa runakunatam kallpancharqa paypa ima ruwasqanpiwan imapas yachachisqanpi yuyaymananankupaq. Hinaspam nirqaraq: “Runapa allin ruwasqankunam qawachin yachayniyuq kasqanta”, nispa.

¹³ ¿Imatam Jesuspa ima ruwasqanmanta yachachwan? Ichapas runakunaqa ñuqanchikmanta yanqakunata rimaspanku mana allin runa kasqanchikta qawachinmanku. ¿Imatam chayna kaptinqa ruwachwan? Pipas ñuqanchikmanta llullakunata hukkunaman willakachakuptinqa Jesuspa nisqanman hinam allin kawsakusqanchikwan qawachisun tukuy chaykunaqa mana chiqap kasqanta.

14, 15. ¿Imanasqataq yachayllanchikman hapipakuyqa mana allinchu?

¹⁴ Yachamusqanchikman hinaqa sasam kanman imamantapas imam kaqta yachayqa. Chaypaqqa sasachawachwantaqmi pantaq runa kasqanchikpas. Kaypi yuyaymanasun: Ichapas achka wataña Diosta servisqanchikrayku allin yuyayniyuq kanchik chaymantapas iñiqmasinchikkunapa ancha respetasqan kanchik. Chayna kaptinchikpas, ¿imataq pantaq runa kasqanchikrayku pantarachiwachwan?

¹⁵ Ichapas yachayllanchikman hapipakuyta qallaykuspa imamantapas nichwan: “Kaytaqa yachaniñam imayna ruwayta, imapaqñamá hukkunataqa tapukusaqraq”, nispa. Chayqa llumpay mana allinmi kanman. Chayraykum bibliapi niwanchik: “Kikikipa yachayllaykipiqa amayá hapipakuychu”, nispa (Prov. 3:5, 6; 28:26).

16. Kay yuyaymananallapaq willakuypiqa, ¿imatam Tomasqa restaurantepi qawarqa hinaspa imatañam sunqunpi nichkarqa?

¹⁶ ¿Imaynatam kikillanchikpi hapipakuyta qallaykuchwan? Kaypi yuyaymanay: Unay wataña punta apaq Tomas sutiyuq iñiqmasinchikmi restaurantepi mikuchkanman, hinaspan rikurunman punta apaqmasin Juan chaypi huk warmiwan mikuchkaqta. Warmin mana kachkaptinpas chay warmiwanqa kusisqallañam mikuchkanmanku. Tomasñataqmi chayta qawaspan sunqullanpi ninman Juanqa hukwanña tupakusqanta, ninmanraqmi: “¿Rakikunqakuchiki? ¿Imaynaraq churinkuna kanqa?”, nispa. Ñawpaqkunatapas hukkunawan chay pasakusqanta qawasqanraykum Tomasqa llakisqa kachkanman. Ñuqanchikpas Tomas hinachá tarikuchwan ¿aw?

17. (1) ¿Imatam Tomasqa Juanta qayaspanña yacharurqa? (2) ¿Imatam ñuqanchikpas chaymanta yachachwan?

¹⁷ Chaynata Tomas sunqunpi ninanpaqqa, ¿yaqachu chay qawasqanmanta allintapuni yacharqa? Chay tutallam Tomasqa Juanta celularwan qayarqa. Hinaspam yacharurqa chay warmiqa unay watamantaña watukamuqnin Juanpa panin kasqanta. Payqa manam unayta qipananpaqchu hamurqa, chayraykum turinwan cenanankupaq ninakurqaku, Juanpa warminmi ichaqa mana riysiyta atirqachu. Chaykunata yacharuspanmi Tomasqa hawka tarikurqa. ¡Imaynaraq kanman karqa chaymanta hukkunaman willakachakuruptinqa! ¿Imatam chaymanta yachachwan? Hayka wataña Jehova Diosta servispapas hinaspa yuyayniyuqña kaspapas imam kaqtaraqmi imamantapas yachananchik.

18. ¿Ima mana allinkunatam ruwaruchwan iñiqmasinchikkunawan mana allinta apanakuspaqa?

¹⁸ Pi iñiqmasinchikwanpas mana allinta apanakuspaqa ima sasachakuypi tarikuptinpas chayllam paymantaqa mana allinllata piensayta qallaykuchwan, hinaspam ima ruwasqantapas manaña allinpaqchu hapisun. Paymanta hukkunapa mana allinkuna rimasqankutapas chayna kasqanpaqñam hapisun. Chaynaqa, iñiqmasinchikkunawan mana allinta apanakuspaqa mana allin kasqallankupaqmi hapisun (1 Tim. 6:4, 5). Mana chayna kanapaqqa mana chiqnikuqmi kananchik. Aswanqa bibliapa nisqanman hinam iñiqmasinchikkunataqa kuyananchik hinaspa pampachananchik (qaway Colosenses 3:12-14).

19, 20. (1) ¿Bibliapa ima yachachikuyninkunataq yanapawasun imamantapas imam kaqta yachananchikpaq? (2) ¿Imamantam qatiqnin yachachikuypi yachasunchik?

¹⁹ Kay yachachikuypi yachasqanchikman hinaqa ¿imanasqataq sasa kanman imamantapas imam kaqta yachayqa? Wakin willakuykuna llulla kasqankurayku, pipas wakillanta imamantapas willawasqanchikrayku hinaspa pantaq runa kasqanchikraykum. Chaynaqa, ¿imatataq ruwananchik? Bibliapa yachachisqantayá kasukusun. Bibliam nin imamantapas mana allinta uyarichkaspa rimayqa pinqayman churawasqanchikmanta (Prov. 18:13). Nintaqmi ima uyarisqanchiktapas mana allinta yachaykuchkaspa chayllaqa mana creenanchikmanta (Prov. 14:15). Ninraqmi hayka wataña Jehova Diosta servispapas mana kikillanchikpi hapipakunanchikmantapas (Prov. 3:5, 6). Arí, bibliapa yachachikuyninkunaqa yanapawanchikmi ima willakuymantapas allinta tapurikuspa imam kaqta yachananchikpaq, chaynapi allinta tanteananchikpaq.

²⁰ Kaykunamanta yachaspapas, ¿imakunaraqtaq sasachawachwan imamantapas imam kaqta yachananchikpaq? Pitapas mana allinta riqsichkaspa qawasqallanchikwan apachikuymi. Chaynaqa, ¿imakunataq chayman aparuwachwan, hinaspa imataq yanapawachwan chaynata mana piensananchikpaq? Qatiqnin yachachikuypim chaykunamanta yachachkasunchik.