¿Hayka sutiyuqtaq Diosqa?

¿Imatam bibliaqa yachachin?

Diosqa chullalla sutiyuqmi hebreo rimaypim sutinqa qillqakun יהוה (YHWH). Castellano rimaypiñataqmi Diospa sutinqa “Jehová”.a Diosmi kaynata qillqachirqa: “Ñuqam kani Jehova Dios, chaymi sutiy”, nispa (Isaias 42:8, La Biblia. Traducción del Nuevo Mundo). Ñawpaq bibliakunapiqa 7.000 masnin kutikamam Diospa sutinqa rikurin, tayta Dios utaq tukuy atiyniyuq niq rimaykunamantaqa.b

¿Diospaqa kanchu huk sutinpas?

Manam. Bibliapiqa ninmi Jehova sutilla Diospa sutinqa kasqanta. Chaywanpas bibliaqa Dios imayna kasqanta yachanapaqmi huk rimaykunawanpas riqsichin. Qatiqninpim chay rimaykunamanta yachaykusunchik.

Diostaqa ninkutaqmi	¿Maypitaq bibliapi rikurin?	¿Ima ninantaq?
Alá	(Manam maypipas rikurinchu)	Arabe rimaypiqa Alá ninanqa “Dios” ninanmi. Chay rimayqa manam Diospa sutinchu aswanqa Dios kasqallantam qawachin, chaymi arabe rimay bibliakunapiqa hinaspa huk rimaypi bibliakunapipas Alá nispa Dios ninanmantaqa rikurichkan.
Alfa hinaspa Omega	Apocalipsis 21:6; 22:13; 1:8, qaway willakuyta	Alfa hinaspa omega nisqanqa, griego rimay abecedariopi punta hinaspa tukuynin kaq letrakunam karqa. Chaywanmi bibliapiqa nichkan Jehova Dioslla qallariypas chaynataq tukuyninpas kasqanta, huk rimaypiqa tukuy atiyniyuq Jehova Dios hinaqa “manam puntataqa huk Diosqa karqachu” nitaq “hamuq tiempopipas kanqachu” (Isaias 43:10, Chuya Qellqa, CQ).
Allpa manka ruwaq hina	Isaias 64:8, CQ	Chaywanqa niyta munachkan imaynam manka ruwaqpa makillanpi mitupas kachkan, chaynam kay allpa pachapi runakunapas hinaspa kamachiqkunapas Diospa makillanpi kachkan (Romanos 9:20, 21).
Bendito Dios	1 Timoteo 1:11, Reina-Valera	Chaywanqa Diosninchik kusisqallaña kasqantam bibliaqa nichkan, chaymi Diospa palabran Mateo-Apocalipsis niq biblianchikpiqa “kusikuq Dios” nispa nichkan.
Celoso Dios	Exodo 34:14, CQ	Jehova Diosqa manam munanchu huk dioskuna yupaychananchiktaqa.
Chuya Dios	Proverbios 9:10, CQ	Diosllam pimantapas allinlla ruwaqqa, payqa manam haykapipas mana allintaqa ruwarqachu.
Dios	Genesis 1:1, CQ	Dios nispanqa bibliaqa nichkan imapas yupaychana kaqtam chaynataq kallpasapa kaqtam. Hebreo rimaypiqa ʼElohím ninanmi. Taytanchik Jehovata, Dios nispankuqa pay hina mana pipas kasqantam nichkanku.
Dioskunapapas Diosnin	Deuteronomio 10:17, CQ12	Jehova Diosllam tukuy atiyniyuqqa ‘taytacha-mamachakunamantaqa’ (Isaias 2:8, CQ).
Hatun rumi	Salmos 18:2, CQ	Chaynataqa nin Jehova Dios pakakunanchik rumi hina imamantapas waqaychawasqanchikraykum.
Mañakusqanchikta uyariq	Salmos 65:2, CQ	Kikin Diosninchikmi mañakusqanchiktaqa uyarin sunqumanta mañakuptinchikqa.
Michiq	Salmos 23:1, CQ	Jehova Diosqa serviqninkunatam waqaychan.
‘Ñuqaqa kani ñuqam’	Exodo 3:14, CQ	Kaywanqa niyta munachkan munayninta ruwananpaq Dios imatapas ruway atisqanmantam, chaymi Traducción del Nuevo Mundo bibliapi kaynata nin: ‘Ñuqam imatañapas ruwasaq munayniy ruwakunanpaq’, nispa. Jehova sutiqa chay ninanmi.
Reclamawaqniyku nispapas	Isaias 41:14, CQ	Chaynataqa nin huchamantawan wañuymanta Dios librawasqanchikraykum (Juan 3:16).
Salvawaqninchik	Isaias 45:21, CQ	Jehova Diosqa salvawanchikmi hatun sasachakuykunamanta utaq wañuymantapas.
Señor	Salmos 135:5, CQ	Imapapas dueñon ninanmi, hebreo rimaypiñataqmi ʼAdhóhn hinaspa ʼAdhoním.
Taytayku	Mateo 6:9	Chaynataqa nin Dios unanchawaqninchik kasqanraykum.
Tropakuna kamachiq	Romanos 9:29	Wara-waranqantin angelkunata kamachiq.
Tukuy atiyniyuq	Genesis 17:1, CQ	Dios hinaqa manam hukqa kanchu aswan atiyniyuqqa. Hebreo rimaypiqa tukuy atiyniyuq ninanqa ’El Schaddái, ninanmi qanchis kutikamam bibliapi rikurin.
Tukuy imapa hawanpi munaychakuq	Salmos 47:2; Daniel 7:18, 27, CQ12	Chaynataqa nin paylla tukuy imapa hawanpi munaychakuq kasqanraykum.
Unanchaq	Isaias 40:28, CQ	Tukuy imata unanchaq ninanmi.
Wiña-wiñaypaq kamachiq	Apocalipsis 15:3	Dios hina atiyniyuq kamachiqqa manam karqachu nitaq kanqachu.
Yachachiq	Isaias 30:20, 21, CQ	Maynin purinanchik hinaspa allinninchikpaq yachachiwaqninchik ninanmi (Isaias 48:17, 18, CQ).
Yuyaq runa	Daniel 7:9, 13, 22, CQ12	Chaywanqa nichkan wiñaymanta wiñaykama Diosqa kasqantam, paypa puntantaqa manam pipas kawsarqachu nitaqmi imapas karqachu (Salmos 90:2, CQ).

Antiguo testamentopi llaqtakunapa sutin

Bibliapim willawanchik wakin llaqtachakunata Diospa sutinwan sutichasqankumanta ichaqa chaykunaqa manamá Diospa huk sutinkunachu karqa.

Allpapa sutin	¿Maypitaq bibliapi rikurin?	¿Ima ninantaq?
Jehova-sama	Ezequiel 48:35, CQ12	“[Jehova] Diosmi chaypiqa kachkan”.

¿Imanasqataq ancha allin Diospa sutinta riqsiyqa hinaspa sutinmanta qayakuyninchikqa?

Jehova Diosqa munanmi sutinta yachananchikta chaymi bibliapipas achka kutikama qillqachirqa (Malaquias 1:11, CQ).
Jesuspas yachachirqam taytanpa sutinqa ancha allin kasqanta, chaymi huk kutipi mañakuspan nirqa: “Hanaq pachapi taytayku sutiki chuyanchasqa kachun”, nispa (Mateo 6:9; Juan 17:6).
Diospa sutinta yachaqkunaqa hinaspa sutinmanta qayakuqkunaqa Jehova Diospa kuyasqanmi kanku (Salmos 9:10; Malaquias 3:16, CQ). Paywan kuyachikuqkunatam taytanchik kaynata nin: “Ñuqata kuyawasqanraykum ñuqapas payta librasaq. Ñuqata riqsiwasqanraykum seguro sitiopi churasaq”, nispa (Salmos 91:14, CQ).
Bibliapim nin: “Hanaq pachapipas, kay pachapipas ‘dios’ nisqankuqa achkallañam kachkan. Arí, ‘dioskuna’ hinaspa ‘señorkunaqa’ achkallañam kachkan”, nispa (1 Corintios 8:5, 6). Ichaqa bibliam niwanchik Diospaqa Jehova sutin kasqanta, chaynapi paylla chiqap Dios kasqanta yachanapaq (Salmos 83:18, TNM).

a Wakin yachaysapa runakunam Diospa sutintaqa “Yahweh” utaq “Yahve” ninku.

b Bibliapiqa yaqa pichqa chunka kutikamataqmi Jah nispa Diospa sutinqa rikurin, Aleluya nispankuqa “Jah sutiyuqyá yupaychasqa kachun” nichkankum (Apocalipsis 19:1).