Hinallayá achkipi hina kasun, amayá tutayaypi hinaqa

1, 2. (1) ¿Maypi kachkaspanmi Pabloqa Efeso llaqtayuq iñiqmasinkunaman cartata apachirqa hinaspa imanasqam apachirqa? (2) ¿Ima tapukuykunamantam yachasun?

APOSTOL Pablom Romapi preso kachkaspan iñiqmasinkunata kallpanchayta munarqa. Ichaqa paykunawan tupaykuyta mana atispanmi cartakunata apachirqa. Huknin carta qillqasqantam apachirqa Efeso llaqtapi kaq iñiqkunaman 60 utaq 61 watapi (Efes. 1:1; 4:1).

² Yaqa 10 wata ñawpaqtaraqmi Pabloqa Efeso llaqtapi Jehova Diosmanta sumaq willakuykunata willakurqa (Hech. 19:​1, 8-10; 20:​20, 21). Payqa iñiqmasinkunata anchata kuyasqanraykum yanapaykuyta munarqa Diosman sunqu kanankupaq. Ichaqa, ¿imanasqataq hanaq pachapaq akllasqa iñiqmasinkunaman qillqarqa achkimantawan tutayaymantaqa? ¿Imatam ñuqanchikpas yachachwan chay carta qillqasqanmanta? Kay yachachikuypim chaykunamanta yachasun.

TUTAYAYPI HINAM KARQAKU

 3. ¿Imamantam Pablo rimarqa Efesios 5 capitulopi?

³ Pablom Efeso iñiqmasinkunata nirqa: “Ñawpaqtam tutayaypi hina karqankichik, kunanmi ichaqa [ . . . ] achkipi hinaña kachkankichik”, nispa (Efes. 5:8). Payqa achkimantawan tutayaymantaqa rimarqa Efesopi iñiqkuna kawsakuyninkupi imayna cambiasqankumanta ninanpaqmi. Puntatayá rimasun ‘ñawpaqta tutayaypi hina kasqankumanta’ imanasqa nisqanmanta.

 4. ¿Imaynanpim nichwan Efeso llaqtayuqkunaqa yupaychasqankupi tutayaypi hina kasqankumanta?

⁴ Pantay religionpi kaspankum tutayaypi hina karqaku. Efeso llaqtayuq iñiqkunaqa Jesuspa qatiqnin manaraq kachkaspankuqa pantay religionpim karqaku, hinaspapas tukuy ima creenciayuqmi karqaku. Chay llaqtapim karqa ancha riqsisqa Artemis mamachapa templon. Chaymanmi runakuna riqku achka taytacha-mamachata yupaychaq. Wakin runakunam achka-achka qullqita ganaqku mamacha Artemispa capillachankunata ruwaspa rantikuspanku (Hech. 19:​23-27). Chaymantapas Efeso llaqtayuqkunaqa layqa ruwasqankuwanmi ancha riqsisqa karqaku (Hech. 19:19).

 5. ¿Imakuna ruwasqankuraykum Efeso llaqtayuqkunaqa tutayaypi hina karqaku?

⁵ Mana allinkunata ruwasqankuraykum tutayaypi hina karqaku. Efeso llaqtayuqkunaqa pasaypaq huchallikuq runakunam karqaku, manam imaniraqllatapas pinqakuqkuchu chaykunata ruwasqankuwanqa. Actuacionkunata chaynataq religionpi fiestakuna ruwasqankupipas warmiwan qari kakuyllamantañam rimaqku (Efes. 5:3). “Paykunaqa qara uya rikuriruspankum mana pinqakuspa mana allin ruwayllamanña qukururqaku” (Efes. 4:​17-19). Arí, mana allinkuna ruwasqankuwanqa concienciankupipas hawkam tarikuqku, manataqmi piensaqkuchu Jehova Dios cuentata mañananpipas. Imam allin utaq imam mana allin kasqanmanta manaraq yachasqankuraykum Pablo nirqa ‘yuyayninkupi tutayaypi hina kasqankuta hinaspa Diospa qunan kawsakuymanta karupi kasqankuta’.

 6. ¿Imanasqataq Pabloqa Efesopi iñiqkunata nirqa ‘achkipi hinaña kasqankuta’?

⁶ Chaywanpas, Efeso llaqtayuqkunaqa wakinkum manaña tutayaypi hinañachu karqaku. Chaymi Pablo nirqa: ‘Señorninchikwan hukllaña kasqaykichikraykum achkipi hinaña kachkankichik’, nispa (Efes. 5:8). Diospa munasqanman hina kawsakuyta qallaykuspankum achkipi hinaña karqaku (Sal. 119:105). Paykunaqa pantay religionpi costumbrekunatawan tukuy mana allin ruwaykunatam saqirqaku. Jehova Diospa imayna kasqantam qatipakurqaku, hinaspapas tukuytam ruwarqaku payta yupaychaspanku kusichinankupaq (Efes. 5:1).

 7. ¿Imanasqam ñuqanchikpas karqanchik Efesopi iñiqkuna hina?

⁷ Ñuqanchikpas Jehova Diosmanta manaraq yachachkaspaqa tutayaypi hinam karqanchik. Wakiqninchikmi pantay religionpi fiestakunata ruwaq kanchik, wakiqninchikñataqmi mana allinkunata ruwaq kanchik. Jehova Diosta riqsiruspam ichaqa mana allin ruwasqanchikta saqispa Diosta kasukuytaña qallaykurqanchik. Kunanqa yachanchikñam imam allin utaq imam mana allin kasqantapas. Chayqa allinninchikpaqmi (Is. 48:17). Chaywanpas wakinpiqa sasachakunchikmi mana allinkunamanta karunchakuspa ‘achkipi kaqkuna hina kawsayta’. Qatiqninpiyá yachaykusun imakuna yanapawananchikmanta.

Image digitally reproduced with the permission of the Papyrology Collection, Graduate Library, University of Michigan, P.Mich.inv. 6238. Licensed under CC by 3.0

AMAYÁ TUTAYAYPI HINAQA KASUNCHU

 8. Efesios 5:​3-5 nisqanman hinaqa, ¿imakunamantam Efesopi iñiqkunaqa karunchakunanku karqa?

⁸ (Leey Efesios 5:​3-5). Efesopi iñiqkunaqa mana allinkunamanta utaq tutayaymanta hina karunchasqa kanankupaqqa hinallam Diospa chiqnisqan kaqkunamanta karunchakunanku karqa. Chaykunaqa manam huchapakuyllachu karqa, aswanqa qacha rimaykunapiwanmi. Chaymi paykunata Pablo yuyarichirqa ‘Diospa gobiernonpi’ kanankupaqqa tukuy chaykunata ama ruwanankupaq.

 9. ¿Imanasqam Diospa chiqnisqan kaqkunataqa mana qawananchikchu, uyarinanchikchu nitaq rimananchikchu?

⁹ Ñuqanchikpas cuidakunanchikmi ‘tutayaypi ruwana mana allin kaqkunaman’ aparuwananchikmanta (Efes. 5:11). Sichum Diospa chiqnisqan kaqkunata utaq huchapakuyta qawasun, uyarisun utaq chaykunamanta rimasun hinaspaqa ñuqanchikpas hatun huchamanmi wichiykuchwan (Gen. 3:6; Sant. 1:​14, 15). Achka iñiqmasinchikkunatam chayqa pasarurqaña. Huk kutipim achka iñiqmasinchikkuna grupota ruwarurqaku mensajekunata apachinakunankupaq. Qallariypiqa Diosninchikmanta hinaspa bibliamanta imapas yacharusqallankutam qillqanakuqku, tiempopa risqanman hinam ichaqa huchapakuyllamantaña rimayta qallaykurqaku. Chaymi chay grupopi kaqkunamanta achka huchapakuyman wichiykurqaku. Chaymanta qipatam willakurqaku mana allinkunamanta qillqanakusqankurayku chaynapi tukusqankuta.

10. ¿Imatam satanasqa munachkan? (Rimarimuytaq Efesios 5:6 nisqanmantapas).

¹⁰ Satanasqa runakunatam pantachin imam allin utaq imam mana allin kasqanmanta mana yachanankupaq (Is. 5:20; 2 Cor. 4:4). Chaymi runakunaqa Diospa chiqnisqan kaqkunata allinpaqña hapinku. Ñuqanchiktapas hikutawanchikmi chaykunata ruwanapaq (2 Ped. 2:19). Kunanqa peliculakunapi, televisionpi chaynataq internetpipas mana allin ruwaykunallañam rikurimun. Chaymi runakunaqa Diospa kamachikuyninkunataqa manaña kasukuyta munankuchu. Yaqa lliw runakunam huchapakuytaqa allinpaqña qawanku. Satanasqa munachkanmi ñuqanchikpas allinpaqña qawananchikta. Munantaqmi huchapakuspaqa kusisqa kananchikta chaynataq mana imapas pasawananchikta piensanata (leey Efesios 5:6).

11. ¿Imanasqam ñuqanchikpas Efesios 5:7 nisqanta kasukunanchik? Rimarimuy Angelamanta. (Qawaytaq fotokunatapas).

¹¹ Satanasqa munachkantaqmi Diosta mana kasukuq runakunawan hukllawakunanchiktapas. Chaymi Efesopi iñiqmasinkunata Pablo nirqa mana allin ruwaqkunawan ama hukllawakunankupaq. Nirqam: “Amayá mana allin ruwaqmasinqa kaychikchu”, nispa (Efes. 5:7). Ñuqanchikqa astawanraqmi mana allin ruwaqkunamantaqa cuidakunanchik. ¿Imanasqa? Kunanqa wasillamantapas internetnintakamam mana allin ruwaq runakunawan hukllawakuchwan. Asia lawpi yachaq iñiqmasinchik Angelama willakun Diosta mana serviq runakunawan rimayqa imanasqa mana allin kasqanta. Paymi nin: “Sapa kuti paykunawan rimaspaqa paykuna hinañam piensanki, ñuqapas Diosta mana kasukuq runakunatam allin amistadniypaqña hapirqani. Diospa chiqnisqan kaqkunatapas allinpaqñam hapirqani”, nispa. Angelataqa punta apaqkunam sumaqllata yanapaykurqaku chayna piensasqanta cambiananpaq. Paymi willakun: “Kunanqa manañam internetpi hukkunapa imapas churamusqankuta qawaspayqa nitaq piwanpas llumpayta parlaspayqa tiempoytaqa usuchiniñachu. Aswanqa Diosmanta yachanaypaqmi astawan tiempochakuni”, nispa.

12. ¿Imakunatam ruwananchik Diosta kasukunapaq?

¹² Achka runakuna huchapakuy allin kasqanta niptinkupas ñuqanchikqa manam engañachikunachu (Efes. 4:​19, 20). Sapakamam nikunanchik: “¿Tukuytachu ruwani Diosta mana kasukuq estudiaqmasiykunawan utaq llamkaqmasiykunawan yanqapas-yanqa kuska mana kanaypaq? ¿Mana manchakuspaychu lliw runakunata nini Diospa kamachikuyninkunata kasukuyqa ancha allin kasqanta?”, nispa. Chaymantapas 2 Timoteo 2:​20-22 nisqanman hinaqa huñunakusqanchikpipas pikunawan hukllawakunapaqmi allinta akllananchik. Manamá llapankuchu yanapawasun Diosman sunqu kanapaqqa.

‘HINALLAYÁ ACHKIPI KAWSAQKUNA HINA KAWSAKUSUN’

13. ¿Imatam Pabloqa niyta munachkarqa “hinallayá achkipi kaqkuna hina kawsaychik” nispanqa? (Rimarimuytaq Efesios 5:​7-9 nisqanmantapas).

¹³ Pablom Efesopi iñiqkunata amaña tutayaypi hina kawsakunankupaq niruspanpas, kaynataraq nirqa: “Hinallayá achkipi kaqkuna hina kawsaychik”, nispa (leey Efesios 5:​7-9). Chaywanqa nichkarqa imata ruwaspapas hinaspa maypi kaspapas Diosta serviqkuna kasqanchik sutilla kananmantam. Chaypaqqa sapa punchawmi biblianchikta hinaspa qillqanchikkunata leespa estudiananchik. Astawanraqmi estudiananchik Jesuspa tukuy ima ruwasqankunamantawan yachachisqankunamantaqa. Payqariki ‘llapa runakunapa achkinmi’ (Juan 8:12; Prov. 6:23).

14. ¿Imakunapaqmi Diosqa atiyninwan yanapawachwan?

¹⁴ ‘Hinalla achkipi kaqkuna hina kawsakunapaqqa’ necesitanchiktaqmi atiyninwan Diosninchik yanapaykuwananchiktapas. Yanapawaptillanchikmi mana allinllaña ruwaq runakunapa chawpinpi kawsaspapas Diospaqqa chuya kayta atichwan (1 Tes. 4:​3-5, 7, 8). Diosllataqmi atiyninwan yanapawachwan yachaysapa runakunapa imapas nisqankuwan mana aysachikunapaqpas. Chay runakunapa nisqankuqa Diospa piensasqanwanqa manam tupanchu. Chaymantapas Diosqa atiyninwanmi yanapawachwan ‘tukuy imapi allin sunquyuq kanapaq, allinta ruwanapaq hinaspa imam kaqta rimanapaq’ (Efes. 5:9).

15. ¿Imakunatam ruwananchik atiyninwan Dios yanapawananchikpaq? (Rimarimuytaq Efesios 5:​19, 20 nisqanmantapas).

¹⁵ Jesusmi nirqa ‘mañakuqninkunamanqa atiyninta Jehova Dios qunanmanta’ (Luc. 11:13). Chaynaqa, Diostam mañakunanchik atiyninwan yanapawananchikpaq. Chaymantapas iñiqmasinchikkunawan kuskam huñunakuykunapi Jehova Diosta hatunchananchik (leey Efesios 5:​19, 20). Arí, atiyninwan Dios yanapawaptinchikqa vidanchikpi imapas ruwasqanchikwanmi payta kusichisun.

16. ¿Imatam ruwananchik imapaqpas allinta tantiakunapaqqa? (Rimarimuytaq Efesios 5:​10, 17 nisqanmantapas).

¹⁶ Vidanchikpi imapaqpas tantiakuspaqa puntatam yachaykunanchik ‘Jehova Diospa ima munaynin kasqanta’ (leey Efesios 5:​10, 17). Arí, allintam yachananchik imapas ruway munasqanchikmanta Jehova Dios ima piensasqanta. Chaypaqqa biblianchikpim maskananchik vidanchikpi yanapawaqninchik yachachikuykunata. Bibliapa nisqanta kasukuspaqa imapaqpas allintam tantiakusun.

17. ¿Imata ruwanapaqmi astawan tiempochakunanchik? (Rimarimuytaq Efesios 5:​15, 16 nisqanmantapas, qawaytaq fototapas).

¹⁷ Pabloqa Efeso llaqtapi iñiqkunataqa nirqataqmi tiemponkuta ama usuchinankupaqpas (leey Efesios 5:​15, 16). Satanasqa kusisqam tarikunman yanqapas-yanqa tiemponchikta usuchispa Diosta servinapaq manaña tiempochakuptinchikqa (1 Juan 5:19). Chaymi pi iñiqmasinchikpas Diosta astawan servinanmantaqa qullqi maskayllaman, imapipas estudiayllaman utaq llamkayllaman qukurunman. Ñuqanchikpas chaykunawan aysachikuptinchikqa sutillam kanqa Diosta mana kasukuq runakuna hina piensayta qallaykusqanchik. Qullqichayuq kayqa, imapipas estudiayqa utaq imapipas llamkayqa manam huchachu, ichaqa manam chaykunallamanqa qukurunachu. ‘Hinalla achkipi kaqkuna hina kawsakunapaqqa’ ‘tiemponchiktam mana usuchinanchikchu’. Aswanqa tiempochakunanchikmi astawan Diosninchikta servinapaq.

18. ¿Imakunatam iñiqmasinchik Donal ruwarqa Diosta astawan servinanpaq?

¹⁸ Tukuy imatayá ruwasun Jehova Diosta astawan servinapaq. Chaytam ruwarqa Sudafrica nacionpi yachaq iñiqmasinchik Donal. Paymi nin: “Tiempoywan imakuna ruwasqaypi piensaspaymi cuentata qukurqani Diosmanta astawan willakunaypaq tiempochakunaymanta. Chaymi Jehova Diosta mañakurqani yanapaykuwananpaq. Mañakurqanitaqmi huk llamkayta tarinaypaqpas, chaynapi paymanta astawan willakunaypaq tiempochay kananpaq. Jehova Diosqa tarinaypaqmá yanapawarqa. Chaymi kunanqa señoraypiwan kuska tukuy tiempoykuwan Diosta servichkaniku”, nispa.

19. ¿Imakunatam ruwananchik ‘achkipi hina hinalla purinapaq’?

¹⁹ Efesopi iñiqkuna Diosman sunqu kanankupaq Pablopa carta apachisqanqa anchatachá yanaparqa, ñuqanchiktapas anchatam yanapawanchik. Yanapawanchikmi imakunawan kusirikusqanchikta chaynataq amistadninchikkunata allinta akllanapaq. Chaymantapas yanapawanchikmi biblianchikta sumaqta estudianapaq, chaynapi haykapipas achkipi hina purinapaq. Yuyarichiwanchiktaqmi atiyninwan yanapawananchikpaq Diosta mañakunapaqpas, chaynapi allin sunquyuq runa kaspa imatapas allinta ruwanapaq. Pablopa qillqasqanta kasukuspaqa imapaqpas allinta tantiakuspam Diosta kusichisun. Chaykunata ruwaspaqa manañam Diosta mana serviq runakuna hinachu tutayaypi kasun, aswanqa achkipi hinam hinalla purisun.