1914: mana qonqanapaq kaq wata

MANARAQ 1914 kaq wata chayamuchkaptinmi Biblia estudiaqkunaqa willakurqakuña chay watapi mana qonqanapaq hina imakunapas sucedekunanmanta. ¿Imakunamanta? ¿Imaynanpim yachanchik 1914 kaq wata mana qonqanapaq wata kasqanta?

Lucas 21:24 nisqapim tarinchik Jesuspa kayna nisqanta: “Mana judio kaq runakunañam Jerusalen llaqtataqa munaychakunqaku, chaynaqa kanqa mana judio runakunapa munaychakusqan tiempo tukunankamam”, nispa. Jerusalen llaqtaqa Israel nacionpa ancha reqsisqa llaqtanmi karqa. Chaymantapunim Davidpa mirayninkuna kamachikamuqku (Salmo 48:1, 2). Chay kamachikuqkunaqa manam wakin nacionkunapi kamachikuqkuna hinachu karqaku ‘Tayta Diospa munaychakusqan Israel nacionpi rey kanankupaq’ nombrasqa kasqankurayku (1 Cronicas 28:5). Arí, Jerusalen llaqtaqa Diospa kamachikunanpaq tiyanan hinam karqa.

Chaynaqa, ¿haykapimantapacham hinaspa imaynatataq Diospa kamachikunanpaq tiyanan hina Jerusalen llaqtata mana judio kaq runakunaqa munaychakuyta qallaykurqaku? Manaraq Jesus hamuchkaptin 607 kaq watamantapacham, Jerusalenpa murallankuna hawa lawninmanta Babilonia runakuna atacamuptinku. ‘Tayta Diospa munaychakusqan Israel nacionpiqa’ manañam Davidpa mirayninmanta pipas kaq reyqa kamachikurqañachu (2 Reyes 25:1-26). ¿Wiñaypaqchu Jerusalen llaqtaqa ‘munaychakusqa’ kanman karqa? Manam, Jerusalenpi qepa kamachikuq Sedequiastam Ezequiel qellqapi kaynata willakurqaña: “Horqoy chay uma wankinaykita, horqoytaq chay coronaykitapas [. . .] chayqa manam huktawanqa kanqañachu kamachikunanpaq derechoyoq runapa hamunankama hinaptinmi paymanña qosaq”, nispa (Ezequiel 21:26, 27). Chay ‘kamachikunanpaq derechoyoq runaqa’ Davidpa mirayninmanta hamuq Jesucristom (Lucas 1:32, 33). Chaynaqa mana judio kaq runakunam Jerusalen llaqtataqa ‘munaychakunmanku’ Kamachikunanpaq Jesus nombrasqa kanankama.

¿Haykapitaq Jesusqa kamachikuq kananpaq nombrasqa karqa? Willakusqanman hinaqa mana judio kaq runakunapa munaychakuyninku tiempo tukuruptinmi. Daniel librom tawa kaq rakiyninpi willakun hayka watakunam mana judio kaq runakuna munaychakunankumanta. Chaypim willakun Babilonia nacionpa Nabucodonosor sutichasqa reyninpa hamuq tiempopaq mosqoyninmanta. Mosqoyninpim rikurqa hatu-hatun sacha kuchusqankuta, sapiyoq kullullan saqesqa kasqanta chaynataq fierro hinaspa bronce cadenawan mana wiñananpaq kullu watasqa kasqantapas. Rikurqataqmi huk angelpa kayna kamachikusqantapas: “Qanchis watapuniyá payqa chayna kachun”, nispa (Daniel 4:10-16).

Wakin kutikunapim Bibliaqa runapa kamachikuyninta tupachin sachakunawan (Ezequiel 17:22-24; 31:2-5). Chaymi hatun-hatun sacha kuchusqa kasqanqa rikchakun Jerusalenpi reyninkunatakama Diospa kamachikuynin harkasqa kasqanman. Chay angelpa nisqanman hinaqa ‘qanchis watakunallam’ mana judio kaq runakunaqa “Jerusalen” llaqtataqa ‘munaychakunanku’ karqa. Chay ‘qanchis watakunaqa’ manam yupasqanchik watakuna hinachu. Chaynaqa, ¿haykataq kanman chay ‘qanchis watakunaqa’?

Apocalipsis 12:6, 14 nisqam willawanchik kimsa wata parten ‘waranqa iskay pachak soqta chunkan punchawkuna’ kasqanta. Chay kimsa wata parten iskaykama yupakuptinmi ‘qanchis watakuna’, chay qanchis watakunañataqmi 2.520 punchawkuna. Ichaqa, manam 2.520 punchawkunallachu munaychakurqaku mana judio kaq runakunaqa Jerusalen llaqtata purmachisqankumantapuniqa. Chaymi nichwan kay willakuyqa hamuq tiempopi cumplikunanmanta. Numeros 14:34 hinaspa Ezequiel 4:6 nisqanpim qawanchik ‘huk punchaw huk wata hina’ kasqanta. Chay textokunapi nisqanman hina chay ‘qanchis watakunata’ yupaspaqa 2.520 watakunam kanqa.

Chay 2.520 watakunaqa qallarirqa manaraq Jesus hamuchkaptin 607 kaq watapa octubre killanpim—Babilonia runakuna Jerusalen llaqtata purmarachiptinku hinaspa Davidpa mirayninpa kamachikuqkunata horqoruptinku—tukurqañataq 1914 kaq watapa octubre killanpi. Chay watapim tukurqa ‘mana judio kaq runakunapa munaychakuynin’, chay watapitaqmi Diosqa Jesucristota nombrarqa hanaq pachapi Kamachikuq kananpaq (Salmo 2:1-6; Daniel 7:13, 14).a

Jesusqa willarqañam ñoqanchikwan kachkanmanpas hina tiempopi hanaq pachapi Kamachikuq kaptin admirakuypaq guerrakuna, muchuykuna, terremotokuna hinaspa onqoykunapas kananmanta (Mateo 24:3-8; Lucas 21:11). Chaykunaqa cumplikuchkanpunim. Kay sucedekusqankunam qawachiwanchikpuni 1914 kaq watapi hanaq pachapi Diospa Gobiernon qallarisqanta hinaspa ‘tukupay tiempo’ qallaykusqantapas (2 Timoteo 3:1-5).