Diospaq kausasunchis juñunakuypi astawan yachanapaq
1-7 NOVIEMBRE
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | JOSUÉ 18, 19
“Jehová Diosqa chanillantan allpata rakiran”
it-2-S pág. 238 párr. 1
Israel allpaq qorpankuna otaq linderonkuna
Israel runakunaqa yaqachus jina allpataqa rakiranku sorteaspanku, chaymantapas may jatunchus ayllukuna kasqankuman jina. Yaqachus jina sorteaspanku yacharanku uray ladopichus, wichay ladopichus, inti jaykuy ladopichus, inti lloqsimuy ladopichus, pampapichus, orqo-orqopichus sapanka aylluman tupanantaqa. Chaytaqa Jehová Diospa kamachisqanman jinan ruwaranku, chaymi Israel runakunaqa mana phiñachinakurankuchu (Prov. 16:33). Chhaynata allpata rakinakusqankuraykun Jehová Diosqa atiran Jacobwan willachisqanta junt’ayta, chaytan willashan Génesis 49:1-33 textopi.
it-1-S pág. 1120 párr. 2
Herencia
Herenciapi chaskisqanku allpa. Jehová Diosqa Israel runakunamanqa allpataqa rakiran Moisespa nisqanman jinan (Núm. 34:1-12; Jos. 1:4). Moisesmi allpataqa rakiran Gadpa, Rubenpa, kuskan Manasespa mirayninkunamanqa (Núm. 32:33; Jos. 14:3). Wakin ayllukunamantaqmi sorteopi herenciata qoranku Josuewan sacerdote Eleazarwan (Jos. 14:1, 2). Jacobmi Génesis 49:5, 7 textopi willaranña Simeonpa Levipa mirayninkuna mana juj ayllukuna jinachu herenciankuta chaskinankuta. Simeonpa herencianqa Judá aylluq allpankuna ukhupin kanan karan, chay ayllupi kaq wakin llaqtakunapas paymanmi tupanan karan (Jos. 19:1-9). Leví aylluq mirayninkunataq tawa chunka pusaqniyoq llaqtakunata chaskiranku. Chaymantapas Leví runakunaqqa Jehová Diosmi paykunaq herencianqa karan, chaymi paykunaqa atiranku Diospa templonpi serviyta. Chaypi llank’asqankumantan paykunaqa Israel runakunamanta diezmota chaskiranku, chayqa paykunapaqqa herenciankun kallarantaq (Núm. 18:20, 21; 35:6, 7). Sapanka ayllupitaqmi familiakunaqa tupaqninku allpata chaskiranku. Chaymantapas askhayasqankuman jinan paykunaqa herenciankuta wawankuman rakiranku.
it-2-S pág. 238 párr. 2
Israel allpaq qorpankuna otaq linderonkuna
Israel runakunaqa sorteasqanku qhepamanmi yacharanku mayneqpichus sapanka aylluq herencian kasqanta, chay qhepamantaq paykunaqa qhawariranku chay ayllupi jayk’a runachus kasqanta, jinaspa chayman jina allpankuta yaparanku otaq pisiyachiranku. Bibliapin nin: “Sorteaspan allpata rakinakunkichis llapan ayllukunaq familiankunaman. Askha runakunayoq familiakunamanqa jatun allpatan qonkichis, pisi runayoq familiakunamantaq juch’uy allpata qonkichis, sapanka familiakunan suerteq tupasqanman jina chaskinqaku”, nispa (Núm. 33:54). Chay jinaqa sorteaspaña yacharanku mayneqpichus sapanka aylluq herencian kananta chaypas, allpanku jatunchus juch’uychus kananpaqqa jayk’a runachus kasqanman jinan karan. Chaymi Judá aylluman tupasqan allpata pisiyachiranku paykunapaq chay allpa jatun kasqanrayku, jinaspa wakin allpankuta Simeón ayllupi runakunaman qopuranku (Jos. 19:9).
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
it-2-S pág. 238 párr. 5
Israel allpaq qorpankuna otaq linderonkuna
Inti jaykuy ladopi allpata rakishaspaqa ñaupaqtan sortearanku Judá aylluman mayqen allpachus tupanqa chayta (Jos. 15:1-63). Chaymantataq Efraín ayllupaq sortearanku (Jos. 16:1-10). Chaymantataq kuskan Manasés ayllupaq sortearanku (Jos. 17:1-13). Chay qhepamantaq marcaranku maykamachus sapanka aylluman tupasqanta, chaymantapas yuparankun jayk’a llaqtakunachus sapankaman tupasqanta. Chay ruwasqankuqa yaqachus jina juj tiempo tatiran Israel runakuna Guilgal llaqtamanta Siló llaqtaman astakusqankurayku (Jos. 14:6; 18:1). Bibliapiqa manan willanchu jayk’a watachus tatisqanta, ichaqa willanmi qanchis ayllukunata Josuepa anyasqanmanta, mana usqhaychu allpata jap’ikapusqankurayku (Jos. 18:2, 3). Wakin estudiaq runakunan ninku: “Yaqachus jina chay qanchis ayllukunaqa mana usqhaychu allpankupi tiyaranku atipasqanku llaqtakunamanta imaymana apamusqankuwan kusisqa kashasqankurayku, jinaspapas thajmi kausasharanku Canaán runakuna paykunawan maqanakuq manaraq jamusqankurayku, chaykunaraykun mana usqhaychu allpankuta jap’ikapuranku”, nispa. Chaymantapas yaqapaschá niranku: “Enemigonchiskunaqa jina juj tiempo chaypi tiyashachunku”, nispa (Jos. 13:1-7). Chaymantapas yaqapaschá paykunaqa mana allintachu reqsiranku tiyananku allpata, chaymi mana usqhaychu allpankuta jap’ikapuranku.
8-14 NOVIEMBRE
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | JOSUÉ 20-22
“¿Imatan ruwananchis yanqamanta pipas tumpawaqtinchis?”
w06-S 15/4 pág. 5 párr. 3
Warmi-qhari casarakuypi rimanakuy
Piwanpas allinta rimanakuspa imatapas ruwasun chayqa, manan phiñachinakusunchu. Rimasun Israel runakunata imachus pasasqanmanta, Rubén, Gad, kuskan Manasés ayllukunan Jordán mayuq qayllanpi jatun altarta rumikunata tauqaspa sayarichiranku. Jinan juj kaq ayllukunaqa mana allinta yachashaspa niranku: “Paykunaqa juj dioskunatan yupaychayta qallarishanku”, nispa. Chaymi paykunaqa wayqenkunawan maqanakunankupaq juñukuranku. Ichaqa manaraq maqanakushaspankun wakin runakunata kacharanku chay ayllukunapi tiyaq umalliqkunawan rimanankupaq. Chayta ruwasqankuqa allinpunin karan. Chayraqmi paykunaqa yacharanku chay altartaqa mana chaypi sacrificiokunata jaywanankupaqchu ruwasqankuta, aswanpas chay altartaqa ruwasqaku qhepa wiñaykuna “¿Iman ruwanaykichis Israelpa Diosnin Señorniykuwan?” nispa ninankuta manchakuspankun. Chay altarmi testigo jina kanan karan paykunapas Jehová Diosta servisqankumanta (Josué 22:10-29). Chaymi chay altarta Testigo nispa suticharanku (Josué 22:34).
w08-S 15/11 pág. 18 párr. 5
Thaj kausayman apaq kaqkunapi piensasun
Yaqachus jina wakin Israel runakunaqa mana allinta yachaspa niranku: “Jordán mayuq juj kaq ladonpi kaq Israel runakunaqa juj dioskunatan serviyta qallarinkuña, chhaynaqa paykunaq mana yachasqan usqhaylla paykunawan maqanakuq risun ama askha soldadonchiskuna wañunanpaq”, nispa. Ichaqa manan chaytachu ruwaranku, aswanpas Jordán mayuq juj kaq ladonpi tiyaq Israel runakunawan rimanankupaqmi wakin umalliqkunata kacharanku. Chaymi chay umalliqkunaqa paykunata tapuranku: “¿Imanaqtinmi kay jatun juchata ruwarankichis Israelpa Diosnin contra? ¡Qankunan mana kasurankichischu, Señor Diosta wasanchaspataq juj altarta ruwakamusqankichis!”, nispa. Chay nisqankuqa manan cheqaqchu karan, chay ladopi tiyaq Israel runakunaqa chay altartaqa manan juj dioskunata yupaychanankupaqchu sayarichisqaku. Chhaynaqa, ¿imatan ruwaranku yanqamanta tumpaqtinku? ¿Phiñasqachu kutichiranku? ¿Ch’inllachu qhepakuranku? Manan chaytachu ruwaranku, aswanpas sumaqllatan sut’inta niranku paykunaqa Jehová Diosllata serviyta munasqankuta. Chhaynata rimasqankuraykun mana guerraman jaykurankuchu, wayqenkuwanpas thajpin kausaranku, astawanqa Jehová Dioswanmi amigontin kashallaranku (Jos. 22:13-34).
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
it-1-S pág. 408 párr. 4
Canaán
Israel runakuna manaña llapan Canaán runakunatachu wañuchiranku chaypas, Jehová Diosqa Israel runakunaq machulankunaman prometesqantaqa junt’aranmi, chaymi paykunaqa thajpi kausaranku muyuriqninpi tiyaq llaqtakunawan (Jos. 21:43-45). Israel llaqtaq muyuriqninpi tiyaq runakunaqa manchasqan kasharanku, chaymi paykunaqa mana Israel runakunawan maqanakurankuchu. Diosmi Israel runakunaman willaranña Canaán runakunata pisi-pisimanta wijch’upunanku kasqanta, chhaynapi chay allpakunapi mana pipas tiyaqtin salqa animalkuna ama junt’aykunanpaq (Éx. 23:29, 30; Deut. 7:22). Canaán runakunaqqa maqanakunankupaq carretankunaq llantankunaqa cuchillokunayoqmi karan. Chaywanpas Israel runakunaqa Diospa yanapayninwanmi paykunata atiparanku, chhaynapin Diosqa paykunaman prometesqanta junt’asharan, mayninpiña Israel runakuna enemigonkunawan atipachikuranku chaypas (Jos. 17:16-18; Juec. 4:13). Israel runakunaqa Diosta mana kasukusqankuraykun enemigonkunawan atipachikuranku (Núm. 14:44, 45; Jos. 7:1-12).
15-21 NOVIEMBRE
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | JOSUÉ 23, 24
“Israel runakunata Josuepa yuyaychasqan”
it-1-S pág. 89
Jujkunawan rimanakusqanku
Jehová Diosqa manan munaranchu Israel runakuna jap’ikapusqanku allpapi tiyaq runakunawan rimanakunankutaqa. Diosmi Israel runakunaq machulankuman prometeran chay allpata llapanta jap’ikapunankupaq. Chaymi paykunaqa chay allpata herenciata jina Diosmanta chaskiranku. Chayraykun Jehová Diosqa paykunata niran chay allpapi tiyaq runakunawan ama rimanakunankupaq (Éx. 23:31-33; 34:11-16). Paykunaqa Diospa kamachisqallantan kasukunanku karan, manan chay llaqtapi tiyaq runakunaq kamachisqantachu, mana chayqa paykunapas allpankumantan wijch’usqa kananku karan (Lev. 18:3, 4; 20:22-24). Diosqa Israel runakunatan kamachiran amapuni wawankuta chaypi tiyaq runakunaq wawankuwan casarachinankupaq, chayta ruwaspaqa paykunaqa chay llaqtapi tiyaq runakunawanmi jujllachakunkuman, costumbrenkunatapas ruwaysikunkuman, waj dioskunatapas yupaychayta qallarinkuman (Deut. 7:2-4; Éx 34:16; Jos. 23:12, 13).
w07 1/11 pág. 25 párrs. 19, 20
Jehová Diospa Siminqa hunt’akunpunin
19 Josué hinan ñoqanchispas nisunman: ‘Señor Diospa sumaq nisqantaqa llapanta hunt’asqanta reqsinkichis, payqa llapantapunin rimarisqantaqa hunt’arqan’, nispa (Josué 23:14). Arí, Jehová Diosqa kacharichinmi, pakaykunmi, mikhuchintaqmi kamachinkunata. ¿Qollunmanchu karan Diospa huk promesallanpas? Manapunin riki. Diospa Siminqa cheqaqkaqtapunin willan chaymi tukuy sonqowan hap’ipakunchis.
20 ¿Iman ñoqanchispaq kanqa hamuq tiempopi? Kay Hallp’a paraisoman tukupuqtinmi Jehová Dios yaqa llapanchista chaypi tiyachiwasun. Pisi t’aqa cristianokunataq hanaq pachapi Cristowan kuska kamachikamunqaku. Imaynaña kaqtinpas tukuy chaskisqanchismanta agradecekuspan Josué hina tukuy sonqowan Jehová Diosta kasukunanchis, hamuq tiempopaq suyakuyninchis cheqaqpuni kasqanrayku. Qhepamantaq Diospa promesanta yuyarispa ñoqanchispas nisunchis: “Llapantapunin rimasqantaqa hunt’arqan”, nispa.
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
w04-S 1/12 pág. 12 párr. 1
Josué libromanta allin yachachikuykuna
24:2. ¿Yupaycharanchu Abrahanpa taytan Taré idolokunata? Payqa qallariypiqa manan Jehová Diosta serviranchu. Yaqachus jina Sin sutiyoq killata yupaycharan, chay idolotaqa yaqa llapallankun Ur llaqtapi yupaycharanku. Ñaupa tiempomanta Israel runakunan ninku: “Tareqa yaqachus jina chay idolokunata ruwaspa llank’aran”, nispa. Ichaqa Diospa kamachisqanta kasukuspa Abrahán Ur llaqtamanta ripuqtinmi taytanpas paywan kuska ripuran Harán llaqtaman (Génesis 11:31).
22-28 NOVIEMBRE
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | JUECES 1-3
“Ehudqa allinta yuyaykuspan ruwaran”
w04-S 15/3 pág. 31 párr. 3
Ehúd millay reyta wañuchin
Ehudqa manan yuyaysapa kasqanraykuchu rey Eglontaqa wañuchiran, aswanpas Diosmi yanaparan paypa munayninta ruwananpaq. Diosmi munaran Israel llaqtan chay millay reymanta kacharichisqa kananta, chaymi Ehudta ajllaran paykunata librananpaq. Bibliapin nin: “Paykunaman sapa kuti uma qollanata churaspan, Señor Diosqa uma qollanata yanapallaqpuni. Chay jinapin qollanakunaq kausasqan p’unchaykunapi Señor Diosqa auqankumanta Israel runakunata qespichillaqpuni”, nispa (Jueces 2:18; 3:15).
w04-S 15/3 pág. 30 párrs. 1-3
Ehúd millay reyta wañuchin
Ehudqa juch’uy espadatan ruwakuran jinaspa chayta p’achan ukhupi pakaran. Espadataqa lloq’e chakankupin runakunaqa churakuqku, chhaynapin usqhayllata paña makinkuwan orqoqku. Ehudmi ichaqa lloq’enchu karan, chaymi chay juch’uy espadanta paña chakanpi pakaran, chaytaqa manan soldadokunaqa maskhaqkuchu. Jinan Ehudqa Moab rey Eglonman impuesto apasqanta qoykuran (Jueces 3:16, 17).
Bibliapiqa manan willanchu rey Eglonpa ñaupaqenman achhuykunankupaq imakunatachus ruwasqankutaqa, aswanpas kayllatan nin: ‘Eglonman impuestota qoykuspataq, Ehudqa apaysimuqninkunata kacharparipuran’, nispa (Jueces 3:18). Ehudqa juj Israel runakunawan kuskan impuesto pagaqqa riran, impuesto pagasqan qhepamantaq chay runakunawan kuska reypa wasinmanta lloqsiran, chaymantataq chay runakunata kacharparipuran, jinaspa payqa jujmanta reypa wasinman kutimuran. ¿Imaraykun kutiran? ¿Paywan riq Israel runakuna soldadonkunachu karan ichaqa impuesto apaysiq runakunallachu? ¿Paykunatari kacharpariran ama wañuchisqa kanankuta munaspachu? Manan chaykunamantaqa yachakunchu. Ehudmi ichaqa mana manchakuspa sapallan kutiran.
Ehudqa Guilgalmanta kutimuspan reyman willachiran: “Reyníy, juj willakuyta willaykusqayki ichaqa sapallaykiman”, nispa. Bibliapiqa manan willanchu imatas Ehudqa ruwaran rey Eglonpa qayllanman achhuykunanpaq chaytaqa. ¿Imanaqtintaq reypa soldadonkunari mana repararankuchu reyta wañuchiq jamushasqanta? Yaqapaschá paykunaqa niranku: “Juj runallaqa manan imananmanpaschu reyninchistaqa”, nispa. Chaymantapas paykunaqa Ehudta sapallan kutimusqanta rikuspaqa nirankupaschá: “Kay runaqa llaqtanpi umalliqninkuna contrachus jina kashan, chaypaschá sapallan jamushan”, nispa. Imaynaña kaqtinpas Ehudqa reytan valekuran sapallanku parlanankupaq, jinan reyqa nisqanta kasuran (Jueces 3:19).
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
w05-S 15/1 pág. 24 párr. 7
Jueces libromanta allin yachachikuykuna
2:10-12. Sapa p’unchay Bibliata estudiananchispaqmi tiemponchista t’aqananchis, chayta ruwaspan mana qonqakusunchu Jehová Diospa ruwasqankunata (Salmo 103:2). Tayta-mamakunaqa tukuy atisqankutan ruwananku wawankunaq sonqonman Diospa siminta churanankupaq (Deuteronomio 6:6-9).
29 NOVIEMBRE-5 DICIEMBRE
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | JUECES 4, 5
“Jehová Diosqa iskay warmikunawanmi llaqtanta yanaparan”
w15-S 1/8 pág. 12 párr. 6
“Israelpa maman jina sayarirani”
Israel runakunaqa Sísara sutita uyarispallaraqmi manchakusharankuña. Canaán runakunaqa sinchi millaykunatan ruwaranku, millaytataqmi llaqtamasinkutapas enemigonkunatapas ñak’arichiranku. Paykunaqa kikin wawankutan sacrificiopi diosninkuman jaywaqku, chay diosninkuq templonkunapipas qhelli ruwaykunatan ruwaqku. Israel runakunapaqqa sinchi llakikuychá karan Canaán soldadokunaq umalliqninpa kamachisqan kayqa. Profetisa Deboran Israelpa llaqtankunata viajaspa rikuran Israel runakuna sinchita ñak’arisqankuta (Jueces 5:6, 7). Israel runakunaqa sinchi manchasqachá tiyaranku, chaychá paykunaqa orqokunapi, sach’a-sach’a ukhupi pakakuranku enemigonkuna ama wañuchinankupaq, wawankunatapas ama apapunankupaq, warminkutapas ama violanankupaq; chajrankupipas manan llank’arankuchu, manataqmi purinanku ñantapas purirankuchu.
w15-S 1/8 pág. 13 párr. 1
“Israelpa maman jina sayarirani”
Israel runakunaqa iskay chunka watan enemigonkuq sinchi ñak’arichisqan karanku, jinan Jehová Diosqa rikuran llaqtan payman kutirikamusqanta. Chaymi Deborawan Baracwan takispa niranku: “Noqa Débora, sayarinay p’unchaykama, ari, noqan Israelpa maman jina sayarirani”, nispa. Deboraqa Lapidot sutiyoq qhariwanmi casarakuran. Bibliapiqa manan willanchu wawakunayoqchus karan manachus chaytaqa, ichaqa Deboraqa Israel runakunapaqmi maman jina karan. Arí, Jehová Diosmi Deborataqa ajllaran llaqtanta juj mama jina cuidananpaq. Diosmi Deborata kamachiran mana manchakuq Dios sonqo runata wajachimunanpaq, chay runaqa juez Baracmi karan, paymi Sisarawan maqanakunan karan (Jueces 4:3, 6, 7; 5:7).
w15-S 1/8 pág. 15 párr. 1
“Israelpa maman jina sayarirani”
Jaelqa mana iskayaspan Sisarata karpanman jaykunanpaq niran, jinan Sisaraqa karpaman jaykuran Jaeltaq payta qataykuran. Sisaraqa Jaeltan kamachiran karpan ukhupi pakakushasqanta ama pimanpas willananpaq. Sísara unuta mañakuqtintaq chhikan q’oñi lecheta jaywaran. Chayta ujaykuspataq Sisaraqa misk’ita puñurapuran, jinan Jaelqa juj estacata juj martillotawan oqarispa munayllata payman achhuykuspa chaywan Sisarata wañuchiran. Chaytaqa mana manchakuspan ruwaran, chhaynapin Jehová Diospa enemigonta wañuchiran. Sichus chhikallantapas manchakunman karan chayqa, manan wañuchiyta atinmanchu karan. ¿Diospa llaqtanta chay millay runamanta librayta munaspachu Jael chayta ruwaran? Icha, ¿Jehová Diospa llaqtanpi kayta munaspachu? Bibliapiqa manan chayta willanchu, aswanpas Sisarata wañuchisqallantan willan (Jueces 4:18-21; 5:24-27).
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
w05-S 15/1 pág. 25 párr. 5
Jueces libromanta allin yachachikuykuna
5:20. ¿Imaynapin janaq pachamanta ch’askakuna Baracta yanaparanku? Bibliapiqa manan willanchu angelkuna Baracta yanaparankuchus manachus chaytaqa. Ichaqa ch’askakunata qhawaqkunaqa manan allintachu Sisaraman willaranku imachus pasananta. Jehová Diosmi ichaqa Baracta yanaparan Sisarawan maqanakushaqtin.
6-12 DICIEMBRE
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | JUECES 6, 7
“Kallpaykiwanmi atipanki”
w02-S 15/2 pág. 6 párr. 5
Diospa kamachikuyninkunaqa yanapawanchismi
Gedeonqa Israel runakunaq jujnin juezninmi karan, payqa manan jatunchakuranchu nitaq jujkunamanta aswan allinpaqchu qhawarikuran. Payqa manan Israel runakunaq umalliqnin kayta munaranchu, juj angelña niran Diospa llaqtanta umallinanpaq chaypas, payqa niranmi: “Familiayqa Manasés ayllumanta sinchi wajchallan, noqapas manan imapaschu kani paykuna ukhupiqa”, nispa (Jueces 6:12-16).
w05-S 15/7 pág. 16 párr. 3
“¡Jehová Diospa espadan, Gedeonpa espadan!”
¡Madián runakunaqa sinchitachá mancharikuranku! Paykunaqa qonqayllan ch’in tutapi uyariranku kinsa pachaj unu apana p’uyñukuna chhallukusqanta, chaymantataq uyariranku kinsa pachaj trompetakuna waqasqanta, chay qhepamantaq uyariranku kinsa pachaj runakunaq qaparisqanta. “¡Jehová Diospa espadan, Gedeonpa espadan!” nispa qaparisqankuta uyarispan Madián runakunapas mancharikuymanta qaparillarankutaq. Chay pasasqanwanmi Madián runakunaqa mana yacharanchu pikunachus enemigonku kasqanta. Chay kinsa pachaj Israel runakunaqa sitiollankupin sayasharanku, jinan Diosqa enemigonkuta tanqaran paykunapura wañuchinakunankupaq. Madián soldadokunaqa manchakuymantan ayqekuranku, Israel runakunan ichaqa paykunata karuta qatipaspa wañuchiranku. Chhaynapin Israel runakunaqa Madián runakunamanta kacharichisqa karanku (Jueces 7:19-25; 8:10-12, 28).
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
w05-S 15/1 pág. 26 párr. 6
Jueces libromanta allin yachachikuykuna
6:25-27. Gedeonqa allinta yuyaykuspan Diospa kamachisqanta ruwaran, chaymi llaqtamasinkunaq mana reparasqallan imachus ruwananta ruwaran. Noqanchispas Diosmanta allin willakuykunata runamasinchisman willaspaqa allin yuyaywanmi rimananchis, chhaynapi paykunata ama phiñachinanchispaq.
13-19 DICIEMBRE
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | JUECES 8, 9
“K’umuykukuq kaymi aswan allin jatunchakuq kaymantaqa”
w00-S 15/8 pág. 25 párr. 3
¿Imatan ruwananchis pipas mana uyariyta munawaqtinchis?
Madián runakunawan maqanakushaspan Gedeonqa Efraín ayllumanta runakunata valekuran payta yanapanankupaq. Ichaqa Gedeón Madián runakunata atipasqan qhepamanmi Efraín ayllumanta runakunaqa pay contra sayarispa niranku: “¿Imanaqtinmi mana willakuspa qanlla Madián runakunawan maqanakuq riranki?”, nispa. Paykunaqa Gedeonwanmi maqanakuyta munasharanku, jinan Gedeonqa paykunata niran: “Noqaq ruwasqayqa manan imapaschu, qankunaq ruwasqaykichisraqmá aswan allinpas. Qankunaq pisilla ruwasqaykichisraqmi noqaykuq askha ruwasqaykumantaqa aswan allinpas. Diosmi jap’ichirasunkichis Madián runakunaq iskaynin umalli runankunata, Orebta Zeebtawan. Manamá chay ruwasqaykichista jinaraqchu noqaqa ruwarani”, nispa (Jueces 8:1-3). Chayta niqtinmi Efraín runakunaqa manaña Gedeonpaq phiñakurankuchu. Chayta ruwaspan Gedeonqa juj Israel runakunata yanaparan Efraín aylluwan ama maqanakunankupaq. Yaqachus jina Efraín ayllupi runakunaqa jatunchakuq karanku, chayta yachashaspapas Gedeonqa kallpachakuranmi paykunawan thajpi kausananpaq. ¿Imata ruwaspan noqanchispas Gedeón jina ruwasunman?
¿Imaraykun k’umuykukuq kananchis?
15 Gedeonmanta yachasun. Juj kutinmi Jehová Dios Gedeonta niran Israel llaqtanta enemigonkunamanta salvananpaq. Gedeonmi ichaqa juch’uypaq qhawarikuspa niran: “¿Imaynatataq Israeltari qespichiyman? Familiayqa Manasés ayllumanta sinchi wajchallan (“juch’uyllan”, NM), noqapas manan imapaschu kani paykuna ukhupiqa”, nispa (Juec. 6:15). Gedeonqa Diospin confiaran, chaymi payta kasukuran. Ichaqa ñaupaqtan imachus ruwananta allinta tapukuran, Diospa nisqanman jinataq imatapas ruwaran (Juec. 6:36-40). Gedeonqa kallpasapa mana manchakuq runan karan, ichaqa allinta yuyaykuspan imatapas ruwaq (Juec. 6:11, 27). Qhepamanmi guerrapi atipasqanta rikuspa, llaqtapi runakuna munaranku kamachikuq kananta, paymi ichaqa mana munaranchu. Aswanmi Jehová Diospa tukuy kamachisqanta junt’aruspa wasinman kutipuran (Juec. 8:22, 23, 29).
Jehová Diospa ñanninkunapi purisun
9 Diospa amigon kananchispaqqa “llamp’u sonqo” kananchis (1 Pedro 3:8; Salmo 138:6). Jueces qelqa 9 capitulopi ancha chaninpaq qhawarichin llanp’u sonqo kayta. Chay qelqapin Gedeonpa churin Jotán huk rikch’anachiyta willaran. Chay rikch’anachiymi khaynata qallarin: “Llapan mallkikunas [otaq sach’akunas] puririsqaku reyninkuta akllakunankupaq”. Olivo sach’ata, higos sach’ata, uvas sach’atapas allin qhawarisqa runakunawanmi rikch’anachikuran, paykunaqa manan hayk’aqpas hatunchakurankuchu israelita wayqe panankunata kamachinankupaq. Llant’allapaq valeq t’ankar sach’atan ichaqa rikch’anachikuran hatunchakuq, runa wañuchiq, mana allin kamachikuq Abimelecwan. Kay runaqa ‘kinsa watata Israel runakunata kamachirqan’, ichaqa millaytan wañuran (Jueces 9:8-15, 22, 50-54). Chaymi ancha allinpuni “llamp’u sonqo” kayqa.
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
it-1-S pág. 763 párr. 6
Unku
Jehová Diosmi Israel runakunata yanaparan enemigonkuta atipanankupaq, chayta yuyarinankupaqmi Gedeonqa juj unkutaqa ruwaran. Ichaqa chay unku ruwachisqanmi llapa Israel runakunata, Gedeonta, familiantapas misk’achiran. Israel runakunaqa chay unkutan yupaychayta qallariranku (Juec. 8:27). Gedeonqa manan chay unkutaqa yupaycharanchu, chaychá apóstol Pabloqa allin iñiyniyoq runakunamanta rimaspaqa Gedeonmanta willaran (Heb. 11:32; 12:1).
20-26 DICIEMBRE
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | JUECES 10-12
“Jefteqa Jehová Diospin confiaran”
Jehová Diosqa sumaqtan qhawarin paypi iñiqkunata
9 Jinaspapas Jefteqa yaqapaschá Josepa ejemplonpi yuyaymanaran. Payqa yacharanchá Joseqa cheqnikuqnin wayqenkunata khuyapayasqanta (Gén. 37:4; 45:4, 5). Chaykunata yachasqanmi yanapanman karan llaqtamasinkunata sumaqta qhawarinanpaq. Jefteqa k’irisqachá sonqonpi sientekuran llaqtamasinkuna imayna tratasqanmanta. Chaywanpas payqa manan chaypichu astawanqa piensaran. Paypaqqa Diospa sutinta ch’uyanchay, llaqtanta yanapaymi aswan importante karan (Juec. 11:9). Chaywanmi rikuchiran allin iñiyniyoq kasqanta. Chaymi Jehová Diosqa paytapas llaqtantapas yanaparan (Heb. 11:32, 33).
it-2-S pág. 25 párr. 5
Jefté
Jefteqa mana manchakuspan usqhaylla imatapas ruwaq, chaymi Israel runakunata umalliyta qallarispa mana tiemponta usuchiranchu, jinan Ammón runakunaq reyninman willachimuran: “¿Iman qan noqawan ruwanayki, chaymi suyuykamaraq maqanakuq phawaykamuwanki?”, nispa. Jinan Ammón reyqa niran: “Israel runakunan allpaykuta qechuwaranku, chayta kutichipuwayku”, nispa (Juec. 11:12, 13). Jefteqa allintan yacharan Israel llaqta ñaupaq tiempopi imayna kausasqanta, Jehová Diospa kamachisqanta kasukuspa tiyashasqanku allpatapas jap’ikapusqankuta. Chaymi chay reyta sut’inta niran: “Israel runakunaqa manan Ammón, Moab nitaq Edom runakunaq allpantaqa qechurankuchu”, nispa (Juec. 11:14-18; Deut. 2:9, 19, 37; 2 Crón. 20:10, 11). Chaymantapas niranmi: “Chay allpaqa karan amorreo runakunaq allpanmi, chaymi noqaykuqa rey Sehonwan maqanakurayku, paykunaq allpantan Diosqa noqaykuman qowaranku”, nispa. Chaymantapas nillarantaqmi: “Ammón runakunaqa manan Israel runakunata nirankuchu ‘kay allpaqa noqaykuqmi’ nispaqa. Chay allpata jap’isqaykumantaqa kinsa pachaj watañan pasarun”, nispa. Chay reyqa yanqamanta tumpaspan paykunawan maqanakuyta munasharan tiyasqanku allpata jap’ikapuyta munaspa (Juec. 11:19-27).
it-2-S pág. 25 párr. 6
Jefté
Jefteqa sut’intan Ammón llaqtamanta reyta niran: “Kay ruwasqaykiwanqa Jehová Diosniykutan pisichayta munashanki. Jehová Diosmi Israel runakunamanqa kay allpata qowaranku, chaymi mana juj maki sayay allpallatapas Kemós diosta yupaychaq runakunamanqa qoykikumanchu”, nispa. Ammón runakunaq diosninqa Kemosmi karan. Wakin runakunan ichaqa ninku: “Ammón runakunaqa Milcom diostan yupaychaqku, jinaspapas yupaychallaqkutaqmi Moab runakunaq Kemós diosnintapas”, nispa. Chay iskaynin nacionkunaqa familiantinmi karanku, askha dioskunatataqmi yupaychaqku. Rey Salomonpas Kemós diosta yupaychanankupaqmi Israel runakunata tanqaran, chayqa pasaran waj llaqtayoq warmikunawan casarakusqanrayku (Juec. 11:24; 1 Rey 11:1, 7, 8, 33; 2 Rey. 23:13). Chaymantapas wakin estudiaq runakunan ninku: “Kemós nisqa sutiqa ‘Kamachikuq; Atipaq ninantan nin’”, nispa. Yaqapaschá chayrayku Jefteqa chay diosmanta rimaran, Ammón runakunaqa niqkun: “Kemós diospa yanapayninwanmi juj llaqtakunataqa atipanchis”, nispa.
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
it-2-S pág. 24
Jefté
¿Mana taytayoqchu Jefté karan? Jeftepa mamanqa qhelli kausaypi puriq warmin karan, ichaqa manan chayraykuchu nisunman “Jefteq taytan pichus kasqantaqa manan yachakuranchu” nispaqa. Arí, Jefteq mamanqa qhelli kausaypin puriran, ichaqa qhepamanqa Galaadpa esposanmi kapuran. Chay jinallataqmi Rahabwanpas pasaran, payqa Salmonwan manaraq casarakushaspaqa qhelli kausaypi puriq warmin karan (Juec. 11:1; Jos. 2:1; Mat. 1:5). Diosqa kamachiranmi: “Q’aqa churiqa manan Señor Diospa llaqtanman chaskisqachu kanqa, manapunin chunka miraykamapas”, nispa (Deut. 23:2). Jeften ichaqa atiran herencia chaskiyta, chaymi Galaadpa juj esposanpa wawankunaqa Jefteta qarqopuranku herenciata ama chaskinanpaq (Juec. 11:2). Galaad runakunaq umallin kananpaq niqtinkupas Galaad runakunaqa allinpaqmi chaytaqa qhawariranku, wayqenkunapas allin reqsisqan karanku (Juec. 11:11). Chaymantapas Jefteqa Diospa karpanpin sacrificiokunata jaywaran (Juec. 11:30, 31).
27 DICIEMBRE-2 ENERO
BIBLIAPI QORI JINA YACHACHIKUYKUNA | JUECES 13, 14
“¿Imatan tayta-mamakuna yachankuman Manoahmanta esposanmantapas?”
Tayta-mamakuna, wawaykichista yachachiychis huch’uychankumantapacha
Yachasun Manoa runamanta, payqa Israelpi Dan ayllumantan karqan Zora llaqtapitaq tiyarqan. Huk p’unchaymi Diospa angelnin willarqan esposan wawayoq kananta, manaña wiksallikuyta atirqanchu chaypas (Juec. 13:2, 3). Chayta yachaspaqa anchatachá kusikurqanku, ichaqa llakikurqankuchá imayna uywanankumanta. Chaymi Manoaqa Diosta rogakurqan: “Señorníy, warmiyman kachamusqayki runata wakmanta kachamuwayku, hinaspa willaykuwayku nacemuq wawawan imatachus ruwanaykuta”, nispa (Juec. 13:8). Manoapas esposanpas allintan uywayta munarqanku Sansón wawankuta. Chaymi tukuy atisqankuta ruwarqanku Diospa kamachikuyninkunata yachachinankupaq, Diostaqmi chay ruwasqankumanta samincharqan, Biblian nin: ‘Diospa espirituntaq Sansonta kallpacharqan’, nispa. Sansonqa Israelpin juez karqan, Diospa atiy qosqanwantaqmi imaymanakunata ruwarqan (Juec. 13:25; 14:5, 6; 15:14, 15).
w05-S 15/3 pág. 25 párr. 5
Sansonmi enemigonkunata atipan Jehová Diospa yanapayninwan
Sansontaqa Jehová Diosmi wiñasqanman jina yanapasharan (Jueces 13:24). Juj p’unchaymi Sansonqa tayta-mamanta niran: “Timnat llaqtapin juj Filistea sipasta qhawakamuni, chay sipasta rimaykampuwaychis casarakunaypaq”, nispa (Jueces 14:2). Tayta-mamanqa muspharankuraqchá chayta uyarispaqa, paykunaqa nisharankun: “Kay wawanchismi yanapawasun Filistea runakunamanta kacharichisqa kananchispaq”, nispa. Kunanmi ichaqa wawankuqa chay llaqtayoq warmiwan casarakuyta munasharan. Waj dioskunata serviq warmiwan casarakuyqa jatun juchan karan (Éxodo 34:11-16). Chaymi tayta-mamanqa niranku: “¿Imaraykutaq mana iñiq Filistea sipaswanri casarakuyta munanki? ¿Manachu ayllunchispipas llaqtanchispipas warmiri tarikun?”, nispa. Sansontaq taytanta niran: “Manan, chay sipastapunin munani, orqonpuwaypuni”, nispa (Jueces 14:3).
Maskhasun ancha allin yachachikuykunata
w05-S 15/3 pág. 26 párr. 1
Sansonmi enemigonkunata atipan Jehová Diospa yanapayninwan
¿Imanaqtintaq Sansonri Filistea warmiwanpuni casarakuyta munaran? Juj qelqan nin: “Manan chay warmi munay rijch’ayniyoq kasqanraykuchu, aswanpas chaytaqa ruwaran imachus yuyaykusqanta ruwananpaqmi”, nispa. ¿Imatataq payri yuyaykuran? Jueces 14:4 textopin nin: ‘Maskhasharanmi Filistea runakunawan maqanakuyta’, nispa. Chay jinaqa yaqachus jina chay warmiwanqa casarakuyta munaran Jehová Diospa espiritun chayta ruwananpaq tanqasqanrayku (Jueces 13:25). Chaymantapas Diospa espiritunmi Sansontaqa yanaparan Israelpi juez kaspa imaymana musphanakunata ruwananpaq. ¿Atiranchu Sansón imachus yuyaykusqanta ruwayta? Manaraq chaymanta yachashaspa qhawarisun imaynatas Jehová Dios payta yanapananpaq sut’inchasqanta.