Misangani Inalonga Pya Umambo

Pisaoneka kuti Yezu akhali ku Kafarnau mu ndzidzi udasandika iye Afarisi. Cakumaulo, iye abuluka panyumba pakhali iye mbaenda ku Bara ya Galileiya, kweneko mwinji wa anthu wagumanyikana. Yezu akwira m’mwadiya mbafendedza pang’ono m’madzi, mbatoma kupfundzisa anthu pya Umambo wakudzulu. Iye aapfundzisa mukuphatisira misangani mizinji. Anyakubveserace akhadziwa mwadidi pinthu pikhaphatisira Yezu, natenepa pyenepi pyaaphedza toera kubvesesa ntsonga zizinji thangwi ya Umambo.

Pakutoma, Yezu alonga pya nyakubzwala mbeu. Mbeu zinango zagwa n’khundu mwa njira mbizidyiwa na mbalame. Zinango zagwa pa miyala, penepo nee pakhali na mataka mazinji. Mitcitci yace nee yakwanisa kupita pantsi, pontho miti yace yapiswa na dzuwa mbibunyala. Zinangombo zagwa pa minga, mbwenye pidamera izo nee zakula thangwi ya minga. Pakumalisa, mbeu zinango zagwa pa mataka adidi. Mbeu zenezi zabala misapo yakupiringana ‘100, inango 60, inangombo 30.’—Mateu 13:8.

Pa nsangani unango, Yezu alandanisa Umambo na mamuna anabzwala mbeu. Mbwenye paulendo unoyu, mwakukhonda tsalakana khala mamuna agona peno nkhabe, mbeu zisakula. ‘Iye nkhabe dziwa’ kuti zinakula tani. (Marko 4:27) Izo zisakula mbazibala, kwakuti mwanaciro anakwanisa kubvuna.

Buluka penepo Yezu alonga nsangani wacitatu unalonga pya kubzwala. Mamuna abzwala ntundu wadidi wa mbeu, mbwenye mu ndzidzi ‘ukhagona anthu,’ abwera nyamalwa mbabzwala nyakasongole pakati pa tirigu. Anyabasa a mamuna unoyu ambvundza khala asafunika kudula nyakasongole. Iye atawira: ‘Nkhabe, gopa pakudula nyakasongole, munadulambo tirigu. Siyani pyonsene pikule pabodzi pene. Pa ndzidzi wakubvuna, ndinadzapanga anyakubvuna kuti: Pakutoma dulani nyakasongole mbamum’manga misumbu toera apiswe; buluka penepo gumanyani tirigu mbamuikha ncikwa canga.’—Mateu 13:24-30.

Anthu azinji akhabvesera Yezu akhadziwa pyakulima. Iye alongambo pinango pinadziwika kakamwe na iwo, mbeu ing’ono ya mostardha. Mbeu ineyi isamera mbikhala muti ukulu kakamwe kwakuti mbalame zisakwanisa kuluka ntsandza mu nthawi zace. Thangwi ya mbeu ineyi, iye alonga: ‘Umambo wakudzulu walandana na mbeu ya mostardha yakuti munthu aikwata mbaibzwala m’munda mwace.’ (Mateu 13:31) Mbwenye Yezu nee akhapfundzisa anthu thangwi ya miti. Iye akhapangiza kukula kwakudzumatirisa, kwakuti cinthu cing’ono cinakwanisa kukula kakamwe.

Buluka penepo Yezu alonga pontho pinthu pyakuti anthu asapidziwa mwadidi. Iye alandanisa Umambo wakudzulu na ‘ntombwe wakutupisa mikate wakuti nkazi asaukwata mbaubvungaza na ntsengwa zitatu za ufa.’ (Mateu 13:33) Maseze pisanentsa kuona ntombwe unoyu, mbwenye iwo usakwanisa kumwazika monsene. Ntombwe usacitisa ufa kutupa mbucita macinjo akuti pakutoma nkhabe kuoneka.

Pidamala iye kulonga misangani ineyi, Yezu apanga mwinji toera uende, buluka penepo iye abwerera panyumba idafikira iye. Mudapita ndzidzi ungasi, anyakupfundzace anfendedzera toera kudziwa mabvekero a misangani ineyi.

Anyakupfundza akhadabva kale misangani ya Yezu, mbwenye ikhali yakucepa. Natenepa iwo ambvundza: ‘Thangwi yanji musalonga na iwo mukuphatisira misangani?’—Mateu 13:10.

Thangwi ibodzi ndi toera kukwanirisa profesiya ya Bhibhlya. Bukhu ya Mateu isalonga: ‘Iye akhalonga pinthu pyonsene mukuphatisira misangani toera kukwanirisa pidalongwa na mprofeta kuti ndinadzafungula mulomo wanga mbandilonga mukuphatisira misangani; ndinadzadziwisa pinthu pidabisalika kubulukira pakutoma kwa dziko yapantsi.’—Mateu 13:34, 35; Masalmo 78:2.

Mbwenye pana thangwi inango idacitisa Yezu kuphatisira misangani. Iyo isaphedza toera kudzindikira cifuno candimomwene ca anthu. Azinji a iwo asafuna Yezu basi ene thangwi iye asacita pirengo, pontho thangwi ya luso yace yakulonga misangani. Anthu anewa nee asaona Yezu ninga mbuya wakuti asafunika kubverwa na kuntowera na pifuno pyadidi. (Luka 6:46, 47) Iwo nee asafuna kucinja njira inaona iwo pinthu peno umaso wawo. Pontho nee asafuna kuti mphangwa zikhuye mitima yawo.

Pakutawira mbvundzo wa anyakupfundzace Yezu alonga: ‘Ine ndisalonga nawo mukuphatisira misangani thangwi iwo asayang’ana mbwenye nkhabe kuona cinthu, asabvesera mbwenye nkhabe kubva cinthu, pontho iwo nkhabe kubvesesa mabvekero apyo. Pidalemba mprofeta Izaiya pisakwanirisika kwa iwo. Iye alonga: Ntima wa anthu awa ndi wakuuma.’—Mateu 13:13-15; Izaiya 6:9, 10.

Mbwenye Yezu nee akhalonga pyenepi kwa anyakubveserace onsene. Iye afokotoza: ‘Anyakutsandzaya ndimwe thangwi maso anu asaona, pontho makutu anu asabva. Mwandimomwene ndinakupangani kuti aprofeta azinji na anthu anango akulungama akhafuna kuona pinthu pinaona imwe, mbwenye nee apiona, pontho akhafuna kubva pinabva imwe, mbwenye nee apibva.’—Mateu 13:16, 17.

Apostolo 12 na anyakupfundza anango akukhulupirika akhali na mitima yadidi. Ndi thangwi yace Yezu alonga: ‘Imwe mwatawiriswa kubvesesa cibisobiso cakucena ca Umambo wakudzulu, mbwenye iwo nee atawiriswa.’ (Mateu 13:11) Nakuti anyakupfundza akhafuna kakamwe kubvesesa, Yezu aafokotozera mabvekero a misangani inalonga pya nyakubzwala.

Yezu alonga: ‘Mbeu ndi mafala a Mulungu.’ (Luka 8:11) Mataka asaimirira ntima. Pyenepi ndi pyakufunika kakamwe toera kubvesesa mabvekero a misangani.

Thangwi ya mbeu idagwa n’khundu mwa njira, iye afokotoza: ‘Dyabo asabwera mbabulusa mafala m’mitima yawo toera akhonde kukhulupira mbapulumuswa.’ (Luka 8:12) Pidalonga Yezu kuti mbeu idagwa pa mataka a miyala, iye akhafuna kulonga mitima ya anthu anatambira mafala mwakutsandzaya, mbwenye nee asakhala na mitcitci muntima mwawo. ‘Angatcingwa thangwi ya mphangwa’ iwo asagwa. Ungafika ‘ndzidzi wa mayesero’ panango kutcingwa na acibale peno anango, iwo asasiya undimomwene.—Mateu 13:21; Luka 8:13.

Ndiye tani pya mbeu idagwa pa minga? Yezu apanga anyakupfundzace kuti mbeu ineyi ndi anthu anabva mafala a Mulungu mbwenye ‘asadzudzumika na pinthu pya dziko ino pabodzi na mphambvu yakunyengeza ya upfumi.’ (Mateu 13:22) Iwo akhali nawo mafala muntima mwawo, mbwenye iyo yaphimbirwa mbikhonda kubala misapo.

Pakumalisa, Yezu alonga pya mataka adidi. Mataka anewa asaimirira ale anabva mafala mbaatawira na ntima onsene, mbasaka kuabvesesa mwadidi. Ninga maphindu, iwo ‘asabala misapo.’ Thangwi ya kucinja kwa makhaliro, ninga kugwesera peno ungumi, nee ndi onsene anakwanisa kucita pibodzi pyene; unango asabala misapo yakupiringana 100, unango 60, unangombo 30. Nkhombo zakutumikira Mulungu zisabwera kuna ale akuti ‘angamala kubva mafala na ntima wadidi, iwo asaakoya mbapirira mu ndzidzi unabala iwo misapo.’—Luka 8:15.

Mafala anewa aphedza kakamwe anyakupfundza, thangwi iwo asaka Yezu toera kufokotozerwa mabvekero a pipfundziso pyace! Cincino iwo abvesesa mwadidi misangani ya Yezu. Yezu akhafuna kuti iwo abvesese misangani yace toera akwanisembo kupfundzisa anango undimomwene. Na thangwi ineyi iye aabvundza: ‘Kodi anthu asakwata nyale mbaigudumira na citundu peno kuiikha pantsi pa talimba? Iwo nee asaikwata mbaiikha pakweca?’ Natenepa Yezu aapasa uphungu uyu: ‘Ule ali na makutu akubva, mbabve.’—Marko 4:21-23.

Pidamala iwo kufokotozerwa nsangani wa nyakubzwala, anyakupfundza akhafuna pontho kupfundza pinthu pizinji. Iwo aphemba: ‘Tifokotozereni pinalonga nsangani wa nyakasongole m’munda wa tirigu.’—Mateu 13:36.

Mbvundzo unoyu wapangiza kuti iwo akhali akusiyana na mwinji ukhali pa bara. Mwandimomwene, anthu anewa akhabvesera, mbwenye nee akhali na cifuno cakudziwa mabvekero a misangani. Basi ene iwo akhakomerwa na kubva misangani. Yezu apangiza kusiyana kwa anyakubvesera akhali pa bara na anyakupfundzace adabwera kuna iye toera kupfundza pizinji.

Iye alonga: ‘Bveserani mwadidi pinabva imwe. Na n’dida unapima na imwe, munadzapimirwambo na n’dida ubodzi ene, pontho munadzathimizirwa pizinji.’ (Marko 4:24) Anyakupfundza akubvesera mwacidikhodikho pikhabva iwo kwa Yezu, natenepa iwo akhala na nkhombo yakubvesera pipfundziso pizinji. Pakutawira mbvundzo wawo thangwi ya nsangani wa nyakasongole na tirigu, Yezu apitiriza kuapfundzisa.

Iye alonga: ‘Adabzwala mbeu zadidi ndi Mwana wa munthu; munda ndi dziko yapantsi. Mbeu zadidi ndi ana a Umambo, mbwenye nyakasongole ndi ana a Nyakuipa, nyamalwa adabzwala nyakasongole ndi Diyabo. Ndzidzi wakubvuna ndi kumala kwa makhaliro a dziko, anyakubvuna ndi aanju.’—Mateu 13:37-39.

Pakumala kufokotoza makhundu onsene a nsangani, Yezu alonga pinthu pikhafuna kucitika. Mu ndzidzi wakumala kwa makhaliro a dziko, anyakubvuna peno aanju anadzasiyanisa nyakasongole peno Akristu akusangizira na ana andimomwene a ‘Umambo.’ ‘Anthu akulungama’ anagumanywa mbayetimira mu ‘Umambo wa Baba wawo.’ Mphapo ndiye tani ‘Ana a Nyakuipa?’ Mamalisiro awo ndi kufudzwa, pyenepi pinaacitisa ‘kulira mbakukuta mano awo.’—Mateu 13:41-43.

Buluka penepo, Yezu apasa nkhombo anyakupfundzace mukuapanga pontho misangani inango mitatu. Pakutoma, iye alonga: ‘Umambo wakudzulu walandana na mpfuma idabiswa m’munda, munthu unango aigumana mbaibisambo; thangwi yakukomerwa, iye aenda kagulisa pinthu pyonsene pikhali na iye mbagula munda unoyu.’—Mateu 13:44.

Iye apitiriza: ‘Umambo wakudzulu walandana na nyamalonda anasaka miyala ya ntengo ukulu. Pidagumana iye mwala ubodzi wa ntengo ukulu kakamwe, aenda kagulisa pinthu pyonsene pikhali na iye mbagula mwala unoyu.’—Mateu 13:45, 46.

Yezu aphatisira misangani ineyi miwiri yakuti ikhagomezera kuwangisira kudacita munthu toera akhale na pinthu pya ntengo ukulu. Nyamalonda agulisa mwakucimbiza ‘pyonsene pikhali na iye’ toera kuwina mwala wa ntengo ukulu. Anyakupfundza a Yezu akwanisa kubvesesa citsandzo ceneci ca mwala wakufunika kakamwe. Pontho mamuna adagumana mpfuma yakubisika m’munda ‘agulisa pyonsene’ toera kuiwina. Misangani ineyi miwiri isalonga pya pinthu pya ntengo ukulu. Ule anawina pinthu pyenepi, asapiona ninga pyakufunika kakamwe. Pyenepi pinakwanisa kulandaniswa na munthu anacita pyonsene toera kukwanirisa pifuno pyauzimu. (Mateu 5:3) Anango mwa ale akhabvesera misangani ya Yezu awangisira toera kukwanirisa pifuno pyauzimu mbadzakhala atowereri ace andimomwene.—Mateu 4:19, 20; 19:27.

Pakumalisa, Yezu alandanisa Umambo wakudzulu na kokota yakuti yaphata ntsomba zakusiyana-siyana. (Mateu 13:47) Ntsomba zagawiwa, zadidi zaikhwa n’citundu, mbwenye zakuipa zatayiwa. Yezu alonga kuti pyenepi pinacitikambo pakumala kwa makhaliro a dziko mu ndzidzi wakuti aanju anadzasiyanisa anthu adidi na akuipa.

Yezu akhacita basa yakusodza mwauzimu pidacemera iye anyakupfundzace akutoma toera kukhala ‘asodzi a anthu.’ (Marko 1:17) Mbwenye iye alonga kuti nsangani wace wa kokota mbudakwanirisika ntsogolo, ‘pakumala kwa makhaliro a dziko.’ (Mateu 13:49) Natenepa, apostolo na anyakupfundza anango akhabvesera Yezu adzindikira kuti ntsogolo kunadzacitika pinthu pyakufunika kakamwe.

Onsene adabvesera misangani ya Yezu pa bara aphindula kakamwe. Mbwenye Yezu akhali dzololo toera ‘kufokotozera anyakupfundzace pakhundu.’ (Marko 4:34) Iye alandana na ‘mwanaciro nyumba anabulusa munakoyera iye mpfuma yace pinthu pipswa na pyakale.’ (Mateu 13:52) Pidaphatisira Yezu misangani ineyi, iye nee akhadzikuza thangwi yakukhala mpfundzisi. M’mbuto mwace, iye akhapanga anyakupfundza undimomwene wakuti ukhali ninga mpfuma yakufunika. Mwandimomwene Yezu ndi ‘mpfundzisi’ wakukhonda landanisika.