“Aabvera Ntsisi”

1-3. (a) Kodi Yezu atawira tani mudaphemba ciphedzo maboliboli awiri akuti akhali anyakuphemba-phemba? (b) Kodi fala yakuti “aabvera ntsisi” asabvekanji? (Onani cidzindikiro capantsi.)

AMUNA awiri akuti akhali maboliboli akhala pantsi nkhundu mwa njira, cifupi na Yeriko. Ntsiku na ntsiku iwo akhaenda pa mbuto ineyi yakuti panango mwinji wa anthu mbudapitapo mbaphemba kobiri. Mbwenye, ntsiku ineyi, iwo mbadatamba cinthu cinango cakuti cinadzacinja pikulu pyene umaso wawo.

² Mwakudzidzimusa, anyakuphemba-phemba abva dzumbi. M’kucimwana kuona pinacitika, mbodzi wa iwo ambvunza kuti ndi ninji pinacitika, na iye apangwa: “Anapita ndi Yezu wa ku Nazarete.” Yezu akucita ulendo wace wakumalisa kuenda ku Yerusalemu. Mbwenye iye ali ekhene tayu; mwinji ukulu uli kuntowerera. Pakumala kubva kuti mbani anapita, anyakuphemba-phemba akhuwa: “Mbuya, mwana wa Davide, mutibvere ntsisi.” Mwakuipirwa, mwinji wapanga anyakuphemba-phemba kuti amatame, mbwenye amuna anewa ali kufuna ciphedzo. Iwo akhonda kumatama.

³ Yezu abva kukhuwisa kwawo pakati pa mwinji. Kodi iye mbadacitanji? Pakhali na pinthu pizinji pikhadzudzumisa manyerezero na ntima wace. Iye akhali cifupi na sumana yace yakumalisa ya umaso wace wa pa dziko yapantsi. Iye akhadziwa kuti kunenseka na kufa kwausumankha kukhandikhira ku Yerusalemu. Ngakhale tenepa, iye hadapwaza tayu kukhuwa kwakuphindikiza kwa amuna anewa. Iye alimira mbaphemba kuti anyakuphemba-phemba abwereswe kuna iye. Iwo aphemba: “Mbuya, afunguliwe maso athu!” Yezu “aabvera ntsisi,” mbakhuya maso awo mbatoma kuona pontho.a Mokhonda dembuka, iwo atoma kutowerera Yezu.​—Luka 18:35-43; Mateo 20:29-34.

 4. Kodi Yezu akwanirisa tani profesiya yakuti iye ‘mbadabvera ntsisi ang’ono na akucepeseka’?

⁴ Nee ukhali nzidzi unoyu basi udapangiza Yezu ntsisi tayu. M’midzidzi izinji na m’makhaliro mazinji akusiyana-siyana, Yezu akhala wakukulumizika kakamwe towera kubvera anthu ntsisi. Profesiya ya Biblya yalongeratu kuti iye ‘mbadabvera ntsisi ang’ono na akucepeseka.’ (Masalmo 72:13) Towera kukwanirisa mafala anewa, Yezu akhatsalakanadi mabvero a anango. Iye atoma kucitapo pinthu towera kuphedza anthu. Ntsisi zace ndi zikhankulumiza m’kumwaza kwace mphangwa. Tendeni tione kuti Mphangwa zadidi zisapangiza tani ntsisi zikhacitisa Yezu kulonga na kucita mabasa, na kuona kuti tinakwanisa tani kukhalambo anthu akubvera ntsisi ninga iye.

5, 6. Kodi ndi pitsanzo pipi pinapangiza kuti Yezu akhali munthu wakubvera ntsisi?

⁵ Yezu akhali munthu wa ntsisi zikulu. Iye akhadzindikirwa nazo na akhabvera ntsisi ale akhatamba nyatwa. Maseze iye hadatambambo makhaliro awo onsene tayu, mwandimomwene iye akhabva kupha kwawo m’ntima mwace. (Ahebere 4:15) Mukhawangisa iye nkazi wakuti akhanenseka na utenda wa kucololeka ciropa m’piaka 12, iye afokotoza utenda wace ninga “utenda” wakutsukwalisa, mbadzindikira tenepa kuti iwo wantsukwalisa na kuntambisa nyatwa zizinji. (Marko 5:25-34) Mudaona iye Mariya na ale akhali na iye mbakalira thangwi ya kufa kwa Lazaro, iye akhuyiwa kakamwe thangwi ya kutsukwala kwawo mbanenseka m’ntima mwace. Maseze iye adziwe kuti mbadalamusa Lazaro muli akufa, Yezu akhuyiwa kakamwe kwakuti maso ace adzala na misozi.​—Jwau 11:33, 35.

⁶ M’nzidzi unango, nyamatanya afendedzera Yezu mbadembetera: “Unakwanisa kundiwangisa ine, male ungafuna.” Kodi Yezu, munthu waungwiro wakuti cipo akhadaduwala, atawira tani? Iye abvera ntsisi nyamatanya unoyu. Inde, “Yezu ambvera ntsisi.” (Marko 1:40-42) Buluka penepo iye acita cinthu cinango cakudzumisa. Iye akhadziwa mwadidi kuti anyamatanya akhali okhonda cena pantsi pa Mwambo na nee akhafunika kubvungazika na anango. (Levitiko 13:45, 46) Mwandimomwene Yezu mbadakwanisa kuwangisa mamuna unoyu nee kungwentsa. (Mateo 8:5-13) Mbwenye, iye asankhula kufuthula dzanja yace mbakhuya nyamatanya, mbalonga: “Ndinafuna; chena.” Mokhonda dembuka matanya awangiratu. Ndi kubvera ntsisi tani kudapangiza Yezu!

 7. Kodi ndi ninji cinafuna kutiphedza kukulisa nkhaliro wakubvera ntsisi, na nkhaliro unoyu ungakwanise kupangizwa tani?

⁷ Ninga Akristu, tisaphembiwa kusangizira Yezu m’kubvera anango ntsisi. Biblya isatidembetera kuti tikhale ‘akubalangazana.’b (1 Pedro 3:8) Pingakwanise kukhala pyakunensa kubvesesa mabvero a ale ananenseka na utenda okhonda mala peno kutsukwala kwawo​—makamaka khala nee tidzati kutambambo nyatwa ineyi. Mbwenye kumbukani kuti kubvera ntsisi nee kusanyindira kutambambo makhaliro mabodzibodzi tayu. Yezu abvera ntsisi anyakuduwala maseze iye cipo akhadaduwala. Kodi tinakwanisa tani mphapo kukulisa nkhaliro wakubvera ntsisi? M’kubvesera mwakupirira munalonga anthu akunenseka nyatwa zawo na mabvero awo. Tingakwanise kubvunzika: ‘Mbandidakhala pa mbuto yawo, kodi mbandidapibva tani?’ (1 Akorinto 12:26) Tingakulisa kubvera kwathu ntsisi ku mabvero a anango, tinadzakhala akukwanisa “[kubalangaza] ale anasowa mphambvu mu mitima yawo.” (1 Atesalonika 5:14) M’midzidzi inango, kubvera ntsisi kungakwaniswe kupangizwa tayu na mafala basi mbwenyembo na misozi. Aroma 12:15 asalonga: “[Lirani] na ale analira.”

8, 9. Kodi Yezu apangiza tani citsalakano ku mabvero a anango?

⁸ Yezu akhatsalakana anango, na iye acita pinthu m’njira yakuti ikhapangiza kuti akhadziwa mabvero awo. Kumbukani nzidzi udabwereswa mamuna okhonda kubva na okhonda kwanisa kulonga kwa Yezu. Pisaoneka ninga mamuna unoyu akhanenseka m’manyerezero, Yezu acita cinthu cakuti kazinji kene nee akhacicita mukhawangisa iye anango: “Yezu ambulusa [mamuna unoyu] pa mwinji, aenda naye pa khundu.” Pa mbuto yawo okha yakukhonda oniwa na mwinji, iye awangisa mamuna unoyu.​—Marko 7:​31-​35.

⁹ Yezu akhala na citsalakano cibodzi cene mudabweresa anthu kwa iye mamuna wakuti akhali boliboli mbamphemba kuti amuwangise. Yezu “amphata manja boliboli, mbaenda naye kunja kwa ndzinda.” Buluka penepo iye awangisa utenda wa mamuna unoyu. Panango pyenepi pyacitisa manyerezero na maso akukhonda ona mwadidi a mamuna unoyu kucinja pang’ono na pang’ono towera kuona pinthu pyakusiyana-siyana pya m’dziko yakunzungulira. (Marko 8:22-26) Ndi citsalakano tani cidapangiza Yezu!

10. Kodi tingakwanise kupangiza citsalakano ku mabvero a anango m’njira zipi?

¹⁰ Kukhala atowereri a Yezu kusafuna kuti tipangize citsalakano ku mabvero a anango. Natenepa tisacita mpholemphole na mafala athu, mbatikumbuka kuti kuphatisira lirimi mokhonda nyerezera kungakwanise kuphekesa mabvero a anango. (Misangani 12:18; 18:21) Mafala aukali, akupwaza anango na akuxola nkhabe mbuto pakati pa Akristu, akuti asatsalakana mabvero a anthu anango. (Aefesi 4:31) Akulu a mpingo, kodi munakwanisa tani kupangiza citsalakano ku mabvero a anango? Munapereka imwe uphungu, sankhulani mwadidi mafala anu, mbamupasa cilemedzo nyakubvesera wanu. (Agalata 6:1) Anyakubala, kodi munakwanisa tani kupangiza citsalakano ku mabvero a ananu? Munapereka imwe cilango, wangisirani kucita pyenepi m’njira yakuti ananu apitirize kukhala anthu akulemedzeka.​—Akolose 3:21.

11, 12. Kodi ndi mbiri zipi za Biblya zinapangiza kuti Yezu hadadikhira tayu kuphembwa towera kubvera ntsisi anango?

¹¹ Nzidzi onsene Yezu nee akhadikhira kuphembwa towera kubvera ntsisi anango. Mwandimomwene, ntsisi si nkhaliro okhonda tsalakana tayu, mbwenye ndi wakutsalakana anango, nkhaliro wadidi. Natenepa, si pyakudzumisa tayu kuti ntsisi zacitisa Yezu kutoma kucita pinthu towera kuphedza anango. Mwacitsanzo, mudakhala mwinji wa anthu na iye m’ntsiku zitatu, mbukhonda khala na cakudya, nkhabepo munthu adapanga Yezu kuti anthu ali na njala peno kulonga kuti iye asafunika kucitapo pinthu. Mbiri isalonga: “Yezu achemera anyakupfundza ache mbati: ‘Ndina ntsisi na anthu thangwi akhala na ine ntsiku zitatu, chakudya nkhabe. Kuaendesa nee kudya sinafuna tayu, gopa anadzakomoka pa njira.’” Buluka penepo, m’kufuna kwace kwene, iye adyesa mwinji mwacirengo.​—Mateo 15:32-38.

¹² Onani cakucitika cinango. M’caka 31 E.C., mukhafika Yezu duzi na nzinda wa Nayini, iye agumanikana na cakucitika cakutsukwalisa. Anthu akuperekera kumasiye akhabuluka m’nzinda, panango mbakaenda ku masiye akhali duzi na phiri, towera kafikira “mwana mbodzi ekha wa . . . nziche.” Kodi mungakwanise kunyerezera kupha kwa ntima wa mama unoyu? Iye akhaenda kafikira mwanace mbodzi basi, pontho iye nee akhali na mamuna towera alire naye pabodzi. Kwa anthu onsene akuperekera, Yezu ‘aona’ nzice wakuti cincino akhalibve na mwana tayu. Pidaona iye pyakhuya ntimace​—inde, “iye ambvera ntsisi.” Nkhabepo munthu adamphemba. Ntsisi m’ntima mwace zankakamiza kutoma kucita pinthu. Natenepa iye “afendeza chifupi mbakhuya bawulu,” na buluka penepo iye abwezera umaso wa mphale unoyu. Kodi ndi ninji cidacitika patsogolo pace? Yezu hadaphemba kuti mphale abvungazikane na mwinji ukhafamba na Iye tayu. Mbuto mwa pyenepi, Yezu “ampereka kuna mache,” mbakhala pontho mwana na mama mbacitisa tenepa kuti nzice akhale na munthu wakuntsalakana.​—Luka 7:11-15.

13. Kodi tinakwanisa tani kusangizira Yezu m’kutoma kucita pinthu mwakuthema towera kuphedza ale anafuna ciphedzo?

¹³ Kodi tinakwanisa tani kusangizira citsanzo ca Yezu? Inde, ife nkhabe kwanisa kupasa anthu cakudya mwacirengo peno kubwezera nyakufa umaso. Mbwenye, tingakwanise kusangizira Yezu m’kutoma kucita pinthu towera kuphedza ale anafuna ciphedzo. Panango nyakukhulupira nzathu aluziratu mpfuma peno basa yace. (1 Jwau 3:17) Panango nyumba ya nzice isafunika kusasanywa papswa mwakucimbiza. (Tyago 1:27) Panango tisadziwa banja idaferwa yakuti isafuna cithonthoso peno ciphedzo cinango cakuthema. (1 Atesalonika 5:11) M’nzidzi wakuti ciphedzo cisafunikadi, ife nkhabe dikhira kuphembwa towera kupereka ciphedzo. (Misangani 3:27) Ntsisi zinadzaticitisa kutoma kucita pinthu mwakuthema towera kuphedza, ninga munakwanisira makhaliro athu. Lekani kuduwala kuti kucita cinthu cing’ono mwakukoma ntima peno mafala akucepa a cithonthoso akubulukira m’ntima kungakwanise kukhala pipangizo pyamphambvu pya ntsisi.​—Akolose 3:12.

14. Thangwi yanji Yezu aikha pa mbuto yakutoma basa yakumwaza mphangwa zadidi?

¹⁴ Ninga taona m’Khundu 2 ya bukhu ino, Yezu aikha citsanzo cakupambulika m’kumwaza mphangwa zadidi. Iye alonga: “Pisafunika kuti ine ndipfundisembo anthu a midzinda inango mphangwa zadidi za dziko [peno umambo] ya Mulungu. Thangwi ya ipyo ine ndatumiwa.” (Luka 4:43) Thangwi yanji iye aikha pa mbuto yakutoma basa ineyi? Pakutoma, ndi thangwi ya kufuna kwace Mulungu. Mbwenye Yezu akhali na thangwi inango: Ntsisi zakubulukira m’ntima zancitisa kukwanirisa pyakufuna pyauzimu pya anango. M’njira zonsene zidapangiza iye ntsisi, nkhabepo ikhali yakufunika kakamwe kupiringana kumalisa njala yauzimu ya anango. Tendeni tidinge pyakucitika piwiri pinapangiza kuti Yezu akhaona tani anthu akhamwazira iye mphangwa. Kudinga kweneku kunatiphedza kudzindikira pifuno pyathu pyene pya kucita khundu m’utumiki wapakweca.

15, 16. Fokotozani pyakucitika piwiri pinapangiza kuti Yezu akhaona tani anthu akhamwazira iye mphangwa.

¹⁵ M’caka 31 E.C., pakumala cifupi na piaka piwiri pya kuwangisira kwace kukulu m’utumiki, Yezu athimizira kuwangisira kwace m’kucita ulendo “[mbapakasa] midzinda na midzi yawo yonsene” ya Galileya. Pidaona iye pyakhuya ntimace. Mpostolo Mateo asalonga: “Pidaona iye anthu aabvera ntsisi thangwi iwo akhaona nyatwa mbakhala mu umphawi ninga mabira anasowa nkumbizi.” (Mateo 9:35, 36) Yezu akhabvera ntsisi anthu akucepeseka. Iye akhadziwa mwadidi makhaliro awo akutcerenga mwauzimu. Iye akhadziwa kuti iwo akhathabuswa na akhapwazwa kakamwe na anthu ene akuti akhafunika kuatsalakana​—atsogoleri auphemberi. M’kukulumizwa na ntsisi zikulu, Yezu aphata basa mwakuwanga towera kufika kuna anthu na mphangwa za cidikhiro. Nkhabepo cinthu cikhafuna iwo kakamwe kupiringana mphangwa zadidi za Umambo wa Mulungu.

¹⁶ Cinthu cinango cakulandana cacitika nthanda zingasi patsogolo pace, cifupi na nzidzi wa Paskwa m’caka 32 E.C. M’nzidzi unoyu, Yezu na apostolo ace apakira mwadiya mbaenda ku ntunda unango wa Nyanza ya Galileya m’kusaka mbuto yakusowa cidzudzumiso towera apume. Mbwenye mwinji wa anthu wathamanga na m’gombe-m’gombe mbufika ku ntunda unango mwadiya mbusati kufika. Kodi Yezu acita tani? “Yezu apandira mbaona nsoka wa anthu mbaabvera ntsisi. Thangwi akhali ninga mabira akusowa nkumbizi. Atoma kuapfundisa pinthu pizinji.” (Marko 6:31-34) Pontho, Yezu “aabvera ntsisi” thangwi ya makhaliro awo a njala yauzimu. Ninga “mabira akusowa nkumbizi,” iwo akhanenseka mwauzimu na asiyiwa towera atsalakanike okhene. Mbuto mwa kuona basi ninga cikakamizo, ntsisi zacitisa Yezu kumwaza mphangwa.

17, 18. (a) Kodi ndi ninji cinatikulumiza kucita khundu m’utumiki? (b) Kodi tinakwanisa tani kukulisa kubvera kwathu ntsisi anango?

¹⁷ Ninga atowereri a Yezu, kodi ndi ninji cinatikulumiza kucita khundu m’utumiki? Ninga taona m’Nsolo 9 wa bukhu ino, tiri na basa, kupitawirira, towera kumwaza mphangwa na kucita anyakupfunza. (Mateo 28:19, 20; 1 Akorinto 9:16) Mbwenye cifuno cathu cakucita khundu m’basa ineyi cisafunika kuphataniza pizinji kusiyapo kuona basi ninga cikakamizo. Kupiringana pyonsene, kufuna Yahova kusatikulumiza kumwaza mphangwa zadidi za Umambo wace. Pontho kumwaza kwathu mphangwa kusakulumizwa na ntsisi zinabva ife thangwi ya ale ali na pikhulupiro pyakusiyana na pyathu. (Marko 12:28-31) Kodi tinakwanisa tani mphapo kukulisa kubvera kwathu ntsisi anango?

¹⁸ Tisafunika kuona anthu ninga mukhaaona Yezu​—“iwo akhaona nyatwa mbakhala mu umphawi ninga mabira anasowa nkumbizi.” Nyerezerani kugumana mwanabira wakuti atayika mwakusowa cidikhiro. Mwakusowa nkumbizi towera antsogolere ku thongwe yakubithimira na kuna madzi, cakucitwa ceneci cakutcerenga cina njala na nyota. Kodi imwe nee mbumudabvera ntsisi mwanabira unoyu? Kodi nee mbumudacita pinakwanisa imwe towera kumpasa cakudya na madzi? Mwanabira unoyu ndi sawasawa na anthu azinji akuti asati kubva mphangwa zadidi. M’kupwazwa na akumbizi a uphemberi waunthawatawa, iwo ali na nyota na njala yauzimu mbasowa cidikhiro candimomwene ca kutsogolo. Ife tiri na pinthu pinafuna iwo: cakudya cauzimu cakupasa ungumi wadidi na madzi akuthondola a undimomwene unagumanika m’Mafala a Mulungu. (Izaiya 55:1, 2) Munanyerezera ife pyakufuna pyauzimu pya ale ali nkhundu mwathu, ntima wathu usabvera ntsisi anthu anewa. Ninga Yezu, khala tisabveradi anthu ntsisi, tinadzacita pyonsene pinakwanisa ife towera kugawana nawo pya cidikhiro ca Umambo.

19. Kodi tinacitanji towera kuphedza nyakupfunza Biblya wakuti ali wakuthema kutoma kucita khundu m’utumiki wapakweca?

¹⁹ Kodi tinakwanisa tani kuphedza anango kutowerera citsanzo ca Yezu? Nyerezerani kuti tisafuna kuwangisa nyakupfunza Biblya wakuti ali wakuthema kutoma kucita khundu m’basa ya kumwaza mphangwa pakweca. Panango tisafuna kuphedza munthu adalimira kumwaza mphangwa towera atome pontho phata basa mwakukwana m’utumiki. Kodi tinakwanisa tani kuphedza anthu anewa? Ife tisafunika kutundusa ntima wawo. Kumbukani kuti pakutoma Yezu “aabvera ntsisi” anthu, na buluka penepo aapfunzisa. (Marko 6:34) Natenepa, tingakwanisa kuaphedza kukulisa ntsisi, mitima yawo panango ingakwanise kuacitisa kukhala ninga Yezu mbagawana mphangwa zadidi na anango. Tingakwanise kuabvunza: “Kodi kutambira mphangwa za Umambo kwacinja tani umaso wanu kukhala wadidi? Ndiye tani pya anthu akuti asati kudziwa mphangwa zenezi​—kodi iwo nkhabe funambo mphangwa zadidi? Kodi mungakwanise kucitanji towera kuaphedza?” Mwandimomwene, cikulumizo cikulu towera kucita khundu m’utumiki ndi kufuna Mulungu na cifuno ca kuntumikira.

20. (a) Kodi kukhala ntowereri wa Yezu kusaphatanizanji? (b) Kodi ndi ninji pinafuna kudzadingwa m’nsolo wakutowerera?

²⁰ Kukhala ntowereri wa Yezu kusaphataniza pizinji kupiringana kubwerezera basi mafalace na kusangizira pyakucita pyace. Tisafunika kukulisa ‘manyerezero mabodziene’ akhali na iye. (Afilipi 2:5) Natenepa, tisafunika kupereka takhuta tani nakuti Biblya isatipangiza manyerezero na mabvero anapangizwa m’mafala na m’mabasa a Yezu! M’kukhala akudzoloerana na “nzeru za Kristu,” tinadzakhala akukhunganyika mwadidi towera kukulisa citsalakano na ntsisi zakubulukira m’ntima na kutsalakana tenepa anango m’njira idatsalakana Yezu anthu onsene. (1 Akorinto 2:16) M’nsolo wakutowerera, tinadzadinga njira zakusiyanasiyana zidapangiza Yezu kufuna makamaka kwa atowereri ace.