“Pyonsene Yezu Alonga Kuna Anthu Na Misangani”

1-3. (a) Kodi anyakupfunza akhafamba na Yezu akhali na mwai upi wakupambulika, na iye acitisa tani kuti pidapfunzisa iye pikhale pyokhonda nensa kwa iwo kupikumbuka? (b) Thangwi yanji misangani yadidi ndi yokhonda nensa kuikumbuka?

ANYAKUPFUNZA akhafamba na Yezu akhali na mwai wakupambulika. Iwo akhapfunza kubulukira kwa Mpfunzisi ene Wankulu. Iwo mbadakwanisa kubva Yezu mbakafokotoza Mafala a Mulungu na kuapfunzisa undimomwene wakudzumisa. M’nzidzi uneule, iwo akhafunika kukoya mafalace akupambulika m’manyerezero na m’mitima yawo; unoyu nee ukhali nzidzi wakuti mafalace akoyiwe m’pyakulembwa tayu.a Natenepa, Yezu acitisa kuti pidapfunzisa iye pikhale pyokhonda nensa kwa iwo kupikumbuka. M’njira ipi? M’njira yace yakupfunzisa, makamaka luso yace yakuphatisira misangani.

² Inde, misangani yadidi nkhabe duwalika mwakucimbiza. Mulembi unango alonga kuti misangani “isacinja makutu kudza maso” na iyo “isacitisa anyakubvesera kucita ninga ali kuona pinthu pyenepi m’manyerezero mwawo.” Nakuti kucita ninga tikuona pinthu m’manyerezero kazinji kene ndi ciphedzo cadidi towera kubvesesa, misangani ingakwanise kucitisa manyerezero akunensa kukhala okhonda nensa kuabvesesa. Misangani ingakwanise kucitisa kuti mafala akhale akubveka mwadidi, mbitipfunzisa mapfunziro akuti asakhala akukhomereka m’manyerezero mwathu.

³ Nkhabepo mpfunzisi unango pa dziko yapantsi adaphatisira misangani mwaluso kakamwe kupiringana Yezu Kristu. Mpaka lero, misangani yace ndi yokhonda nensa kuikumbuka. Thangwi yanji Yezu akhanyindira kakamwe ntundu unoyu wakupfunzisa? Kodi ndi ninji pidacitisa misangani yace kukhala yakuphindulisa kakamwe? Kodi tinakwanisa tani kupfunza kuphatisira ntundu unoyu wakupfunzisa?

4, 5. Thangwi yanji Yezu aphatisira misangani?

⁴ Biblya isapangiza mathangwi mawiri akufunika adacitisa Yezu kuphatisira misangani. Yakutoma, kucita kwace pyenepi kukhakwanirisa profesiya. Pa Mateo 13:34, 35, tisaleri: “Pyonsene Yezu alonga kuna anthu na misangani, towera pichitike pidalongwa na mulongeri [peno mprofeta] kuti: ‘Ndinadzalonga na mulomo wanga misangani.’” Mprofeta adalongwa na Mateo akhali mulembi wa Masalmo 78:2. Nyamasalmo unoyu m’kupumirwa na nzimu wa Mulungu alemba profesiya ineyi madzana a piaka ndulimu Yezu mbasati balwa. Nyerezerani kuti pyenepi pisabvekanji. Madzana a piaka mwanyapantsi, Yahova alongeratu kuti Mesiya mbadapfunzisa na misangani. Mwandimomwene, Yahova asaona njira ineyi yakupfunzisa kukhala yakufunika.

⁵ Yaciwiri, Yezu afokotoza kuti iye aphatisira misangani towera apambule anthu akuti mitima yawo ikhali ‘yakuuma.’ (Mateo 13:10-15; Izaiya 6:9, 10) Kodi misangani yace yakwanisa kupangiza pifuno pya anthu m’njira ipi? M’midzidzi inango, iye akhaphatisira misangani towera kucitisa anyakubvesera ace kuti aphembe mafokotozero towera abvesese mafalace. Anthu akucepeseka akhali akufunisisa kucita mabvunzo, mbwenye akuzikuza peno okhonda funa kubva nee akhabvunza tayu. (Mateo 13:36; Marko 4:34) Natenepa, misangani ya Yezu, yapangiza undimomwene kwa anthu ale akuti mitima yawo ikhali na njala ya undimomwene; m’nzidzi ubodziene, misangani yace yabisa undimomwene kwa anthu ale akuti akhali na mitima yakuzikuza.

 6. Kodi misangani ya Yezu ikhali na pifuniro pipi pyakuphindulisa?

⁶ Misangani ya Yezu ikhali na pifuniro pinango pizinji pyakuphindulisa. Iyo ikhatomesa cifuno, mbicitisa anthu kubvesera. Iyo ikhacitisa pinthu pyakunensa kukhala pyokhonda nensa kupibvesa. Ninga taona pakutoma pa nsolo uno, misangani ya Yezu yaphedza anyakubvesera ace kukumbuka mafalace. Nkhani ya Paphiri, ninga pidalembwa pa Mateo 5:3 mpaka 7:27, ndi citsanzo cakupambulika ca Yezu m’kuphatisira misangani mizinji. Mwakubverana na kudinga kunango, nkhani ineyi iri na malongero aciphipiriso akupiringana 50. Towera kubvesesa kuti pyenepi pisabvekanji, kumbukani kuti nkhani ineyi ingakwanise kulerwi mwakugaluza m’phindi cifupi na 20. M’nzidzi unoyu, fala yaciphipiriso ikhalongwa, m’medya, cifupi na masegundu 20 onsene! Mwapakweca, Yezu akhaona kufunika kwa kuphatisira misangani!

 7. Thangwi yanji tisafunika kusangizira maphatisiro a Yezu a misangani?

⁷ Ninga atowereri a Kristu, tisafuna kusangizira mapfunzisiro ace, pabodzi na kuphatisira kwace misangani. Ninga pinthu pinakomesa cakudya, misangani yadidi ingakwanise kucitisa mapfunzisiro athu kukhala akukomeresa anango. Misangani yakusankhulwa mwadidi ingakwanisembo kucitisa pipfunziso pyakufunika pya Biblya kukhala pyokhonda nensa kupibvesesa. Tendeni tidinge mathangwi mangasi adacitisa misangani ya Yezu kukhala yadidi kakamwe. Buluka penepo tinadzakwanisa kuona kuti tinakwanisa tani kuphatisirambo njira ineyi yadidi ya kupfunzisa.

8, 9. Kodi Yezu aphatisira tani kulandanisa kokhonda nensa, na ndi ninji cidacitisa kulandanisa kudaphatisira iye kukhala kwadidi kakamwe?

⁸ M’kupfunzisa kwace, kazinji kene Yezu akhaphatisira kulandanisa kokhonda nensa, mbaphatisira mafala pang’ono basi. Natenepa, mafala okhonda nensa akhacitisa kunyerezera na kupfunzisa mwadidi undimomwene wakufunika wauzimu. Mwacitsanzo, mukhadembetera iye anyakupfunzace kuti akhonde kukhala akusanyika-sanyika na pyakufuna pya ntsiku na ntsiku, iye alandanisa nkhaliro wawo na “mbalame zakumburuka” na “[maluwa] a ku munda.” Mbalame nkhabe dzwala nee kukolola, maluwa nkhabe kusona nee kuluka. Ngakhale tenepa, Mulungu asazitsalakana. Ntsonga iri pakweca​—nkhubveka kuti, khala Mulungu asatsalakana mbalame na maluwa, mwandimomwene iye anadzatsalakanambo anthu ‘anasaka pakutoma umambo.’​—Mateo 6:26, 28-33.

⁹ Yezu aphatisirambo misangani inango mizinji, yakuti ndi kulandanisa kwamphambvu kakamwe. Ntundu wa nsangani wamphambvu udaphatisira Yezu ndi kusiyanisa cinthu cibodzi na cinango. Pontho iye pano aphatisira kulandanisa kokhonda nensa. M’nzidzi unango, iye apanga anyakupfunzace: “Ndimwe cheza cha pantsi pano.” Mokhonda nensa anyakupfunza mbadakwanisa kubvesesa ntsonga ya nsangani unoyu, nkhubveka kuti, kubulukira m’mafala na m’pyakucita pyawo, mbadakwanisa kusiya ceza ca undimomwene wauzimu kuyetima na kuphedza anango kupasa mbiri Mulungu. (Mateo 5:14-16) Onani ntundu uyu unango wa misangani yamphambvu idaphatisirwa na Yezu: “Ndimwe ninga munyu wa pantsi pano” na “Ine ndine muti wa vinyu, imwe ndimwe nthawi zache.” (Mateo 5:13; Jwau 15:5) Malongero anewa aciphipiriso ndi amphambvu m’kukhonda nensa kwawo.

10. Kodi ndi pitsanzo pipi pingasi pyakuti pisapangiza kuti mungakwanise kuphatisira misangani m’kupfunzisa kwanu?

¹⁰ Kodi munakwanisa tani kuphatisira misangani m’kupfunzisa kwanu? Imwe nkhabe funika kunyerezera pinthu pizinji peno pyakucitika pyakunensa. Yeserani kunyerezera kulandanisa kokhonda nensa. Nyerezerani kuti imwe mukulonga pya kulamuka muli akufa na mukufuna kupangiza kuti kulamusa anyakufa si kwakunensa tayu kwa Yahova. Kodi ndi kulandanisa kupi kunafuna phatisira imwe? Biblya isalandanisa kufa na kugona. Mungakwanise kulonga: “Mulungu angakwanise kulamusa nyakufa mokhonda nensa tenepa ninga tingakwanise kulamusa munthu m’citulo.” (Jwau 11:11-14) Nyerezerani kuti mukufuna kupangiza kuti ana asafuna citsalakano canu m’kukula kwawo. Kodi mungakwanise kuphatisira citsanzo cipi? Biblya isaphatisira kulandanisa uku: Ana ndi “ninga mirivera mipswa.” (Masalmo 128:3) Mungakwanise kulonga: “Mwana asafuna kuti tinfune na kuntsalakana tenepa ninga muti usafuna dzuwa na madzi.” Kulandanisa kwanu kukakhala kokhonda nensa, anyakubvesera anu anapibvambo pinafuna longa imwe mokhonda nensa.

11. Longani pitsanzo pya misangani ya Yezu kuti yapangiza tani pinthu pyakuti mokhonda penula iye akhapiona mukhakula iye ku Galileya.

¹¹ Yezu akhali waluso m’kuphatisira misangani yakubverana na umaso wa anthu. Misangani yace mizinji ikhapangiza makhaliro a ntsiku na ntsiku akuti panango iye akhaaona mukhakula iye ku Galileya. Nyerezera pang’ono pya umaso wace wa pa dziko yapantsi. Kodi aona kangasi mace mbakapeya tirigu, mbaikha nsunga peno cimera towera kucita nkate, kugasa nyale, peno kupswaira nyumba? (Mateo 13:33; 24:41; Luka 15:8) Kodi aona kangasi asodzi a m’madzi mbakagwisa makokota awo m’Bara ya Galileya? (Mateo 13:47) Kodi aona kangasi ana mbakasenzeka pa nsika? (Mateo 11:16) Mokhonda penula Yezu aona pinthu pinango pyakudzoloereka pyakuti apilonga m’misangani yace mizinji​—kudzwala mbeu, maphwando akutsanzayisa a ukwati na mbeu za m’maminda zakuti zikhatokota pa dzuwa.​—Mateo 13:3-8; 25:1-12; Marko 4:26-29.

12, 13. Thangwi yanji pikhali pyakuthema Yezu kulonga pya nseu ‘unabuluka ku Yerusalemu kuenda ku Yeriko’ towera kugomezera ntsonga yace m’nsangani wa Nsamariya wantsisi?

¹² M’misangani yace, Yezu akhalonga unyomonyomo uzinji wakuti ukhadziwika kakamwe na anyakubvesera ace. Mwacitsanzo, iye atoma nsangani wa Nsamariya wantsisi m’kulonga tenepa: “Munthu mbodzi abuluka ku [Yerusalemu], mbatchitha ku Yeriko mbagwa m’manja mwa mapanga. Iwo ampokosera pinthu pyache pyonsene, antema, ansiya ali duzi na kufa.” (Luka 10:30) Mwakuthema, Yezu alonga pya nseu ‘unabuluka ku Yerusalemu kuenda ku Yeriko’ towera kugomezera ntsonga yace. Mukhalonga iye nsangani unoyu, iye akhali ku Yudeya wakuti nee ukhali kutali maka tayu na Yerusalemu; natenepa mokhonda penula anyakubvesera ace akhadziwa nseu ukhalonga iye. Nseu unoyu ukhadziwika kukhala wakugopswa, makamaka kwa munthu wakufamba ekhene. Iwo ukhali na magurayi mazinji na ukhapita na munsitu wakuti maphanga mbadakwanisa kubisalamo.

¹³ Yezu alongambo pya unyomonyomo unango wakudziwika wa nseu unoyu ‘unabuluka ku Yerusalemu kuenda ku Yeriko.’ Mwakubverana na nsangani, pakutoma nyantsembe apita buluka penepo Mulevi apitambo na nseu unoyu​—maseze iwo hadalimira tayu towera kuphedza munthu unoyu wakuphekeswa. (Luka 10:31, 32) Anyantsembe akhatumikira pa templo ku Yerusalemu, na Alevi akhaphedza anyantsembe anewa. M’nzidzi wakuti anyantsembe na Alevi azinji nee akhaphata basa pa templo iwo akakhala ku Yeriko; kubulukira ku Yeriko kuenda ku Yerusalemu pakhali makilometru 23 basi. Natenepa, iwo mbadakwanisa kuoniwa m’nseu unoyu. Pontho, onani kuti Yezu alonga pya nseu wa ‘kutcitira’​—tayu kukwira—​nseu ‘unabuluka ku Yerusalemu.’ Pyenepi pikhali pyakubveka mwadidi kwa anyakubvesera ace. Yerusalemu akhali pa nthunda kusiyana na Yeriko. Natenepa, kucita ulendo ‘kubuluka ku Yerusalemu,’ mwandimomwene kukhali ‘kutcitira.’b Mwapakweca Yezu akhanyerezera anyakubvesera ace.

14. Munaphatisira ife misangani, kodi tinapangiza tani kuti tisanyerezera anyakubvesera athu?

¹⁴ Munaphatisira ife misangani, tisafunikambo kunyerezera anyakubvesera athu. Kodi ndi pinthu pipi pingasi pya anyakubvesera athu pyakuti pingakwanise kukhuya kusankhula kwathu misangani? Panango pinthu ninga thunga, makhaliro peno makuziro a banja na basa pisafunika kucita khundu. Mwacitsanzo, nsangani wakulonga pya kulima ungakwanise kubviwa mokhonda nensa m’cisa cinalimiwa mbuto mwa m’nzinda ukulu. Umaso na pyakucita pya ntsiku na ntsiku pya anyakubvesera athu​—anawo, nyumba zawo, pibalangazo pyawo, cakudya cawo—​pingakwanise kuphatisirwa ninga phata ya misangani yakuthema.

15. Thangwi yanji si pyakudzumisa tayu kulonga kuti Yezu akhadziwa mwadidi pyakucitwa?

¹⁵ Mizinji ya misangani ya Yezu isapangiza cidziwiso cace ku pinthu pyacibaliro, kuphataniza miti, pinyama na makhaliro akudambo. (Mateo 16:2, 3; Luka 12:24, 27) Kodi iye acigumana kupi cidziwiso ceneci? Mukhakula iye ku Galileya, mokhonda penula iye akhala na mwai ukulu wa kuona pyakucitwa. Cakudziwika kakamwe ndi cakuti, Yezu ndiyembo “[wakubalwa] wakutoma, mbachidzati kuchitwa chinthu chibodzi,” na pakucita pinthu pyonsene, Yahova amphatisira ninga ‘mphedzi [‘mesiri,’ NM].’ (Akolose 1:15, 16; Misangani 8:30, 31) Kodi ndi pyakudzumisa kulonga kuti Yezu akhadziwa mwadidi pyakucitwa? Tendeni tione kuti iye aphatisira tani cidziwiso ceneci mwaluso.

16, 17. (a) Kodi ndi ninji cinapangiza kuti Yezu akhadziwa mwadidi makhaliro a mabira? (b) Kodi ndi citsanzo cipi cinapangiza kuti mabira asabvadi fala ya nkumbizi wawo?

¹⁶ Kumbukani kuti Yezu apangizika ninga “nkumbizi wadidi” na atowereri ace ninga “mabira.” Mafala a Yezu asapangiza kuti iye akhadziwa mwadidi makhaliro a mabira a m’mudzi. Iye akhadziwa kuti pana kubverana kukulu pakati pa akumbizi na mabira awo. Iye aona kuti pyakucitwa pyenepi pyakunyindirika mwakufuna pisatawira kutsogolerwa na mwakukhulupirika pisatowerera nkumbizi wapyo. Thangwi yanji mabira asatowera nkumbizi wawo? Yezu alonga: ‘Thangwi mabira asadziwa fala yace.’ (Jwau 10:2-4, 11) Kodi mabira asadziwadi fala ya nkumbizi wawo?

¹⁷ Kubulukira ku maonero ace, George A. Smith m’bukhu yace yakuti The Historical Geography of the Holy Land (Mbiri ya Mbuto ya Dziko Yakucena) alemba: “Midzidzi inango tikhapuma m’nzidzi wakumasikati cifupi na ubodzi wa micera ya ku Yudeya, yakuti akumbizi atatu peno anai akhabwera na mikumbi yawo. Mikumbi yonsene ikhabvungazikana, na tikhabvunzika kuti anakwanisa tani nkumbizi bodzi na bodzi kugumanyiza pontho nkumbi wace. Mbwenye mudamala mabira kumwa madzi na kusenzeka, nkumbizi bodzi na mbodzi aenda pa mbuto yace ekha ya nkulo na acemera ninga munacemerera iye mabira ace; na mabira a nkumbizi bodzi na bodzi akhabuluka pa mwinji mbaenda kuna nkumbizi wawo na mikumbi yabwerera mwakulinganira ninga mudabwera iyo.” Yezu akwanisa kusankhula nsangani wadidi kakamwe towera kubvekesa ntsonga yace yakuti tingadziwa na kubvera pipfunziso pyace na kutowerera citsogolero cace, tingakwanise kugumana citsalakano ca “nkumbizi wadidi.”

18. Kodi tinagumana kupi mphangwa zakulonga pya pyakucitwa pya Yahova?

¹⁸ Kodi tinakwanisa tani kupfunza kuphatisira misangani yakuti isalonga pya pyakucitwa? Makhaliro akupambulika a pinyama angakwanise kukhala phata ya kulandanisa kokhonda nensa mbwenye kwakuphindulisa. Kodi tinagumana kupi mphangwa zakulonga pya pyakucitwa pya Yahova? Biblya ndi ncera ukulu wa cidziwiso cakulonga pya pinyama pyakusiyana-siyana, na m’midzidzi inango, isaphatisira makhaliro a cinyama m’njira yaciphipiriso. Biblya isalonga pya luwiro ninga mbawala peno nyalugwe, kucenjera ninga nyoka, na kusowa mulando ninga nkhangaiwa.c (1 Pya dziko ya Israele 12:8; Habakuki 1:8; Mateo 10:16) Micera inango yakufunika ya mphangwa ndi A Sentinela, Despertai!, na mabukhu anango akubuluswa na Mboni za Yahova. Mungakwanise kupfunza pizinji m’kuona kuti mabukhu anewa asaphatisira tani kulandanisa kokhonda nensa kubulukira ku pyakucitwa pizinji pyakudzumisa pya Yahova.

19, 20. (a) Towera kupangiza cikhulupiro caunthawatawa, kodi Yezu aphatisira tani m’njira yadidi cakucitika ca nzidzi uneule? (b) Kodi tinakwanisa tani kuphatisira pitsanzo pya umaso wandimomwene na pyakugumana napyo m’kupfunzisa kwathu?

¹⁹ Misangani yadidi ingakwanise kugumanwa m’pitsanzo pya umaso wandimomwene. M’nzidzi unango, Yezu aphatisira cakucitika ca nzidzi uneule towera kupangiza kuti ndi unthawatawa kukhulupira kuti cidengwa cisadzera anthu ale adathemwa naco. Iye alonga: “Pyachitikambo na anthu khumi na asere, adaphiwa pidagomoka chinyumba cha ku Siloe. Imwe munanyerezera kuti iwo akhali anyakuipa kupita anthu anango onsene a ku [Yerusalemu]?” (Luka 13:4) Inde, miyoyo ineyi 18 hidafudzwa thangwi yacita madawo anacitisa kukhonda tawirika kwa Mulungu tayu. Mbuto mwace, cidengwa ca kufa cikhali cakubwereswa ca ‘nzidzi na pinthu pyakukhonda dikhirika.’ (Koelete 9:11, NM) Natenepa Yezu akhonda pipfunziso pyaunthawatawa m’kulonga cakucitika cakuti cikhali cakudziwika mwadidi kwa anyakubvesera ace.

²⁰ Kodi tinakwanisa tani kuphatisira pitsanzo pya umaso wandimomwene na pyakugumana napyo m’kupfunzisa kwathu? Nyerezerani kuti mukulonga pya kukwanirisika kwa profesiya ya Yezu ya pya cidzindikiro ca kukhalapo kwace. (Mateo 24:3-14) Mungakwanise kulonga pya mphangwa zacincino zinalonga pya nkhondo, njala, peno piteketeke towera kupangiza kuti khundu ikulu ya cidzindikiro ikukwanirisika. Peno nyerezerani kuti mukufuna kuphatisira cakugumana naco towera kupangiza macinjo anaphataniza kubvala umunthu upswa. (Aefesi 4:20-24) Kodi munagumana kupi pyakugumana napyo pyenepi? Mungakwanise kudinga makuziro akusiyana-siyana a anyakukhulupira anzathu, peno mungakwanise kuphatisira cakugumana naco cinagumanika m’ibodzi ya mabukhu akudindwa a Mboni za Yahova.

21. Kodi ndi nkhombo zipi zinabwera thangwi yakukhala mpfunzisi wadidi wa Mafala a Mulungu?

²¹ Inde, Yezu akhali Mpfunzisi Waluso! Ninga taona kale m’khundu ino, basa yace ya umaso ikhali ‘kupfunzisa na kumwaza mphangwa zadidi.’ (Mateo 4:23) Ineyi ndi basa yathumbo ya umaso. Nkhombo zinabwera thangwi yakukhala mpfunzisi wadidi ndi zizinji. Munapfunzisa ife, tisapasa anango, na kupasa kweneku kusakomeresa. (Machitiro 20:35) Kukomerwa kweneku ndi kwakudziwa kuti tikupasa cinthu candimomwene na cakukhala na phindu yokhonda mala​—undimomwene wakulonga pya Yahova. Pontho tingakwanise kukhala akukomerwa m’kudziwa kuti tikutowerera citsanzo ca Yezu, Mpfunzisi wankulu kakamwe kupiringana onsene pa dziko yapantsi.