Yezu alonga: “Mbumba inadzamenyana na mbumba indzace, umambo unadzamenyana na umambo undzace. Kunadzaoneka piteketeke pikulu, kunadzaonekambo njala na mautenda m’mbuto zakusiyana-siyana.” (Luka 21:10, 11) Pinthu pyenepi pikhafuna kucitika mbapidakhala cidzindikiro cakunyindirika cakuti mbicidapangiza kuti “Umambo wa Mulungu uli cifupi.” Kodi pinthu pyenepi pyacitika kale mu ndzidzi ubodzi ene pa dziko yonsene? Onani pidacitika.

2. PITEKETEKE

Academia Britanica yalonga kuti pyaka pyonsene piteketeke cifupi na 100 pisabweresa “nyatwa zizinji.” Serviço de Pesquisa Geológica ya ku Estados Unidos yalonga kuti mwakubverana na mphangwa zakale (kutomera cifupi na caka 1900), tisadikhira piteketeke pikulu cifupi na 16 pyaka pyonsene.” Anango asalonga kuti pasacitika piteketeke pizinji thangwi pana njira zadidi za kupidzindikira. Undimomwene ndi wakuti piteketeke pisabweresa nyatwa zizinji, pontho pisapha anthu azinji pa dziko yonsene.

3. KUSOWEKA KWA CAKUDYA

Kusoweka kwa cakudya kusaoneka thangwi ya nkhondo, kudyekera, utcerengi, kukhonda kubuluka kwa pyakudya m’maminda peno kunentsa kwa makhaliro akudambo. Programa Mundial de Alimentação ya 2018 yalonga: “Pa dziko yonsene ya pantsi anthu akukwana mamiliyau 821 nkhabe cakudya cakukwana, pontho anthu akukwana 124 nkhabe cakudya.” Kusoweka kwa pyakudya pyakupasa ungumi kusacitisa anapiana cifupi na mamiliyau 3.1 kufa pyaka pyonsene. Anewa akhali mathangwi adacitisa ana akukwana mapurusento 45 kufa pa dziko yonsene mu caka ca 2011.

4. MAUTENDA

Bukhu ya Organização Mundial da Saúde yalonga tenepa: “Sekulu 21 iri na mautenda mazinji akugopswa. Mautenda akale akuti asapitiriza mpaka lero ndi kolera, miliri na febre amarela, anango mwa mautenda mapswa ndi, SARS, nyampwanda, MERS, Ebola na Zika.” Ngakhale kuti asiyentista na madotoro awangisira kakamwe kupfundza pya mautenda, mbwenye nee akwanisa kumalisa mautenda peno kugumana ntombwe wa mautenda onsene.