බයිබල් පොත් අංකය 49—එපීස

ලේඛකයා: පාවුල්

ලියූ ස්ථානය: රෝමය

ලිවීම සම්පූර්ණ කළේ: පො.යු. 60-61 පමණ

ඔබ සිර කුටියක සිටිනවායයි සිතන්න. ඔබව එහි දමා තිබෙන්නේ ඔබ ක්‍රිස්තියානි මිෂනාරිවරයෙකු වශයෙන් ජ්වලිතව වැඩකටයුතු කරගෙන යෑමේදී මුහුණ දෙනු ලබන හිංසා පීඩා නිසයි. දැන් ඔබට කොතැනකටවත් යා නොහැකියි. සභාවන් බැහැදැක ඒවායෙහි සිටින අයව ශක්තිමත් කළ නොහැකියි. ඔබ මොනවද කරන්න යන්නේ? ඔබේ දේශනා වැඩය මගින් ක්‍රිස්තියානීන් බවට පත් වී සිටින අයට ලිපි ලියන්න ඔබට නොහැකිද? ඇතැම්විට ඔවුන් ඔබේ සැප දුක් කෙසේද කියා කල්පනා කරමින් සිටින්නේ නැද්ද? එමෙන්ම ඔවුන්ව දිරිගැන්වීමේ අවශ්‍යතාවක් තිබිය නොහැකිද? ඇත්තෙන්ම තිබේ! ඒ නිසා ඔබ ලියන්න පටන්ගනියි. ඔබ දැන් හරියටම කරමින් සිටින්නේ, ප්‍රේරිත පාවුල් පො.යු. 59-61 පමණ කාල සීමාවේදී පළමු වතාවට රෝමයේ සිරගතව සිටි කාලයේදී කළ දෙයයි. ඔහු කායිසර් වෙත අභියාචනයක් ඉදිරිපත් කර තිබිණ. නඩුව විභාග කරන තෙක් රැකවල් යටතේ බලා සිටින්න සිදු වූවත්, ඔහුට යම් දේවල් කරන්න නිදහසක් තිබිණ. පාවුල් ඇතැම්විට පො.යු. 60දී හෝ 61දී රෝමයේ සිට “එපීසවරුන්ට” සිය ලිපිය ලියූ අතර, එය තූඛීකස් අත යැව්වේය. ඔනේසිමස් ඔහු සමඟ ගියේය.—එපී. 6:21; කොලො. 4:7-9.

² පාවුල් ආරම්භක වදන්වලදීම තමාව ලේඛකයා වශයෙන් හඳුන්වා දෙන අතර, ‘ස්වාමීන් නිසා හිරකාරයෙකු’ ලෙස තමා ගැන ඍජුව හෝ වක්‍රව සිව්වතාවක් සඳහන් කරයි. (එපී. 1:1; 3:1, 13; 4:3; 6:19) පාවුල්ගේ කර්තෘත්වයට එරෙහිව සිදු කෙරෙන තර්ක විතර්ක නිෂ්ඵල වී තිබේ. පොදු යුගයේ 200දී පමණ ලියවී තිබේයයි විශ්වාස කෙරෙන චෙස්ට’ බීටි පැපිරස් අංක 2හි (P⁴⁶) පාවුල්ගේ ලිපි ඇතුළත් පුරාණ අත්පිටපතේ පත්‍ර 86ක් ඇත. ඒවා අතර එපීසවරුන්ට ලියූ ලිපියද තිබේ. මේ අනුව එයින් පැහැදිලි වන්නේ ඒ කාලයේදී ඔහුගේ ලිපි අතරට එයත් ඇතුළත් කර තිබූ බවය.

³ මෙම ලිපිය පාවුල් “එපීසවරුන්ට” ලියූ බව මුල් සභා ලේඛකයෝ තහවුරු කරති. උදාහරණයක් හැටියට, පො.යු. දෙවන සියවසේ විසූ අයිරීනියස් මතු දැක්වෙන පරිදි එපීස 5:30 උපුටා දැක්වූයේය: “අපි ඔහුගේ සිරුරේ සාමාජිකයෝයයි ආශීර්වාද ලත් පාවුල් එපීසවරුන්ට ලියූ ලිපියෙහි පවසයි.” එම කාලපරිච්ඡේදයේම විසූ ඇලෙක්සැන්ඩ්‍රියාවේ ක්ලෙමන්ට් මෙසේ වාර්තා කරමින් එපීස 5:21 උපුටා දැක්වූයේය: “දෙවි කෙරෙහි භයින් යුක්තව එකිනෙකාට යටත් වන්න කියා ඔහු එපීසවරුන්ට ලියූ ලිපියෙහි සඳහන් කරයි.” පොදු යුගයේ තුන්වන සියවසේ මුල්භාගයේ ලියූ ලියවිලිවල ඔරිගන් මෙසේ පවසමින් එපීස 1:4 උපුටා දැක්වූයේය: “ලෝකය මැවීමට ප්‍රථමයෙන් අපව තෝරාගත්තේ කවුද කියා එපීසවරුන්ට ලියූ ලිපියෙහි ප්‍රේරිතවරයා පවසන විට ඔහු සමාන භාෂා ශෛලියක් යොදාගනියි.”a මුල් ක්‍රිස්තියානි ඉතිහාසය (පො.යු. 260-342 පමණ) පිළිබඳ ප්‍රවීණයෙකු ලෙස පිළිගනු ලැබූ යූසීබියස්, එපීසවරුන්ට ලියූ ලිපිය බයිබලයේ පිළිගත් ග්‍රන්ථ සමූහයට ඇතුළත් කරන අතර, දේවානුභාවය ලත් ශුද්ධ ලියවිලිවල කොටසක් හැටියට, වෙනත් මුල් සභා ලේඛකයන් බොහෝදෙනෙක් එපීසවරුන්ට ලියූ ලිපියට යොමු දක්වති.b

⁴ චෙස්ට’ බීටි පැපිරස්, වැටිකන් අත්පිටපත අංක 1209 හා සයිනඉටික් අත්පිටපත, පළමුවන පරිච්ඡේදයේ පළමුවන ඡේදයෙහි සඳහන් “එපීසයෙහි” යන වචනය අත්හරින බැවින්, ඒවා මගින් මෙම ලිපිය යවන ලද ස්ථානය ගැන ඇඟවීමක් නොකරයි. මේ කරුණ හා (පාවුල් එහි අවුරුදු තුනක් වෙහෙස මහන්සි වී වැඩ කළත්) එපීසයෙහි සිටින පුද්ගලයන්ට කළ ආචාර කිරීම් ඒවායේ සඳහන් වී නොතිබීම යන කරුණ නිසා මෙම ලිපිය මගින් වෙනත් ස්ථානයක සිටි අයව අමතනු ලැබූවා විය හැකියයි හෝ එය එපීසය ඇතුළු කුඩා ආසියාවේ පිහිටි සභාවලට යවන ලද චක්‍රලේඛනයක් විය හැකියි කියා සමහරු අනුමාන කරති. කෙසේවෙතත්, “එපීසයෙහි” යන වචනය වෙනත් බොහෝ අත්පිටපත්වල ඇතුළත් වන අතර, අප කලින් සඳහන් කළාක් මෙන් මුල් සභා ලේඛකවරු එය එපීසවරුන්ට ලියූ ලිපියක් හැටියට පිළිගත්හ.

⁵ මේ ලිපියෙහි අරමුණ තේරුම්ගැනීමට පසුබිම හා සම්බන්ධ තොරතුරු සමහරක් අපට උපකාරවත් වේ. පොදු යුගයේ පළමු සියවසේදී, එපීසය එහි පැවති මන්ත්‍ර ශාස්ත්‍රය, විජ්ජා, ජ්‍යොතිඃ ශාස්ත්‍රය හා සශ්‍රීකත්වයේ දේවතාවිය වූ අර්තෙමිස් නමස්කාර කිරීම යනාදි දේවල් සම්බන්ධයෙන් ප්‍රසිද්ධියක් උසුලන ලදි.c මේ දේවතාවියගේ ප්‍රතිමාව අසල අත්‍යාලංකාර සිද්ධස්ථානයක් ගොඩනඟා තිබූ අතර, එය ඉපැරණි ලෝකයේ පුදුම හතෙන් එකක් ලෙස සලකනු ලැබීය. දහනවවන සියවසේදී මෙම ස්ථානයේ සිදු කළ කැණීම්වලට අනුව, මෙම සිද්ධස්ථානය මීටර් 73ක් පළල හා මීටර් 127ක් දිග උස් බිමක ගොඩනඟා තිබිණ. එම සිද්ධස්ථානය මීටර් 50ක පළලකින් හා මීටර් 105ක දිගකින් යුක්ත විය. කිරිගරුඬවලින් තැනූ මීටර් 17ක් පමණ උස කුලුනු 100ක් එහි ඉදි කර තිබිණ. එහි වහලය සුදු පැහැති කිරිගරුඬවලින් සෑදු විශාල උළුවලින් ආවරණය කරන ලදි. කිරිගරුඬ කොටස් අතර තිබෙන හිඩැස් පිරවීමට බදාම යොදාගන්නවා වෙනුවට රත්රන් යොදාගෙන තිබූ බව පැවසෙයි. මෙම චිත්තාකර්ෂණීය සිද්ධස්ථානය නැරඹීමට ලොව දස දෙසින් සංචාරකයන් පැමිණි අතර, උත්සව සමයේදී මෙම නගරයට සියදහස් ගණනින් ජනයා එක්රොක් වූහ. එපීසයේ සිටි රිදීකරුවෝ රිදීවලින් සෑදූ අර්තෙමිස්ගේ කුඩා ප්‍රතිමා සිහිවටන හැටියට වන්දනාකරුවන්ට අලෙවි කරමින් මහත් ලාභදායී ව්‍යාපාරයක් ගෙන ගියහ.

⁶ පාවුල් තම දෙවන මිෂනාරි ගමනේදී කෙටි කලකට දේශනා කිරීම සඳහා එපීසයෙහි නතර වූ අතර, පසුව දේශනා කිරීමේ වැඩය දිගටම කරගෙන යෑම සඳහා අකිලාට හා ප්‍රිස්කිලාට එහි සිටීමට ඉඩහැර පිටත්ව ගියේය. (ක්‍රියා 18:18-21) ඔහු සිය තුන්වන මිෂනාරි ගමනේදී නැවතත් එහි ගොස් බොහෝදෙනෙකුට ‘ඒ මාර්ගය’ ගැන දේශනා කරමින් හා උගන්වමින් අවුරුදු තුනක් පමණ එහි නතර වී සිටියේය. (ක්‍රියා 19:8-10; 20:31) පාවුල් එපීසයෙහි සිටි කාලයේදී වෙහෙස මහන්සි වී සේවය කළේය. බයිබල් කාලවලදී දෛනික ජීවිතය (ඉංග්‍රීසියෙන්) නමැති තම පොතෙහි ඒ. ඊ. බේලි මෙසේ ලියයි: “හිරු උදාවේ සිට පෙ.ව. 11.00 දක්වා තමාගේ වෘත්තියෙහි නියැලීම පාවුල්ගේ පුරුද්ද විය. (ක්‍රියා 20:34, 35) ඒ පැයේදී තුරානස් ඔහුගේ ඉගැන්වීමේ කටයුතු නිමා කර තිබිණ. ඉන්පසු පෙ.ව. 11.00 සිට ප.ව. 4.00 දක්වා මෙම ශාලාවේදී දේශනා කිරීම හා සහයකයන් හා එක්ව සාකච්ඡා පැවැත්වීම සිදු කළේය. අනතුරුව, අවසාන වශයෙන් ප.ව. 4.00 සිට බොහෝ රෑ වෙන තුරු එවැන්ජලිස්ත කටයුතුවල යෙදෙමින් ගෙයින් ගෙට ගමන් කළේය. (ක්‍රියා 20:20, 21, 31) කෑම කන්න හා නිදාගන්න ඔහුට වේලාවක් තිබුණාද කියා යමෙකු විමතියෙන් යුතුව කල්පනා කළ හැකියි.”—1943, 308වන පිටුව.

⁷ පාවුල් ජ්වලිතව කරගෙන ගිය දේශනා වැඩයේදී නමස්කාරයේදී පිළිම යොදාගැනීම හෙළි කළේය. මේවා සාදා අලෙවි කරන දෙමේත්‍රියස් වැනි රිදීකරුවන් එයින් කෝපයට පත්ව ඇති කළ කෝලාහලයේදී එම නගරය අතහැර දමා යෑමට පාවුල්ට සිදු විය.—ක්‍රියා 19:23–20:1.

⁸ මිථ්‍යා දෘෂ්ටික නමස්කාරකයන්ගෙන් වට වූ, ගරුබිය දනවන අර්තෙමිස්ගේ සිද්ධස්ථානය අසල පිහිටි එපීස සභාවේ සිටින අය මුහුණ දෙන ගැටලු ගැන පාවුල් සිරගතව සිටින කාලයේදී කල්පනා කරමින් සිටියි. පාවුල් දැන් එහි සිටින ආලේප ලත් ක්‍රිස්තියානීන්ට සපයන මෙම යෝග්‍ය නිදසුන අවශ්‍ය වූ බව නිසැකය. යෙහෝවා තම ආත්මය කරණකොටගෙන වාසය කරන “ශුද්ධවූ මාළිගාවක්” ඔවුන්ගෙන් සෑදෙන බව එහිදී ඔහු පැහැදිලි කරයි. (එපී. 2:21) යේසුස් ක්‍රිස්තුස් කරණකොටගෙන සමගිය හා සාමය යළි පිහිටුවන දෙවිගේ පරිපාලනය (සිය ගෘහවාසීන්ගේ කටයුතු ඔහු පාලනය කරන විදිහ) හා සම්බන්ධ “පරිශුද්ධ රහස” එපීසවරුන්ට හෙළි කර තිබීම, ඔවුන් තුළ ඉමහත් පෙලඹවීමක් හා සැනසිල්ලක් ඇති කළ බව නිසැකය. (1:9, 10, NW) ක්‍රිස්තුස් තුළ යුදෙව්වන් හා අන්‍යජාතීන් අතර එක්සත්කමක් ඇති කිරීම පාවුල් අවධාරණය කරයි. එකඟත්වයකින් හා සමගියෙන් යුතුව කටයුතු කිරීමට ඔහු උපදෙස් දෙයි. මේ අනුව දැන් අපට මේ පොතෙහි අරමුණ, වටිනාකම හා එය දේවානුභාවයෙන් ලියවුණු බව වටහාගත හැක.

ප්‍රයෝජනවත් වීමට හේතු

¹⁶ එපීසවරුන්ට ලියූ ලිපිය ක්‍රිස්තියානි ජීවිතය හා සම්බන්ධ සෑම පැත්තක් ගැනම වගේ කතා කරයි. ලෝකයේ පවතින චිත්ත පීඩාවල හා අපචාරවල වත්මන් දින වැඩිවීම ගැන සලකා බැලීමේදී, පාවුල්ගේ නැණවත් හා ප්‍රායෝගික උපදෙස් දේවභක්තික ජීවිත ගත කරන්න කැමති සැමටම සැබවින්ම ප්‍රයෝජනදායකය. දරුවන් දෙමාපියන්ට හා දෙමාපියන් දරුවන්ට සැලකිය යුත්තේ කෙසේද? තම භාර්යාව කෙරෙහි ස්වාමිපුරුෂයෙකුගේ වගකීම් මොනවාද? එමෙන්ම තම ස්වාමිපුරුෂයා කෙරෙහි භාර්යාවකගේ වගකීම් මොනවාද? ප්‍රේමය මගින් සමගිය පවත්වාගන්නත් දුෂ්ට ලෝකයක් මැද ක්‍රිස්තියානි නිර්මලත්වය රැකගන්නත් සභාවේ සිටින පුද්ගලයන් කුමක් කළ යුතුද? මේ සියල්ල පාවුල් සපයන උපදෙස්වල ඇතුළත් වන අතර, අලුත් ක්‍රිස්තියානි පෞද්ගලිකත්වයක් පැළඳගැනීමට කළ යුත්තේ කුමක්ද යන්න ඔහු පෙන්වා දෙයි. එපීස පොත අධ්‍යයනය කිරීම මගින්, සියලුදෙනාටම දෙවිව ප්‍රසන්න කරන ආකාරයේ මෙන්ම ‘සැබෑවේ ධර්මිෂ්ඨකමින්ද ශුද්ධකමින්ද දෙවිට සමානව මවා’ තිබෙන පෞද්ගලිකත්වය කෙරෙහි සැබෑ අගය කිරීමක් වඩවාගත හැක.—4:24-32; 6:1-4; 5:3-5, 15-20, 22-33.

¹⁷ සභාව තුළ සිදු කෙරෙන පත් කිරීම්වල හා පැවරුම්වල අරමුණද එම ලිපිය පැහැදිලි කරයි. එම අරමුණ වන්නේ “ශුද්ධවන්තයන්ගේ සම්පූර්ණවීම සඳහා සේවයකිරීමේ වැඩය පිණිසත් [ක්‍රිස්තුස්ගේ] ශරීරයේ වර්ධනය වීම පිණිසත්” මේරූකම කරා ළඟාවීමය. මෙම සභා විධිවිධානවලට පූර්ණ ලෙස සහයෝගය දැක්වීමෙන්, ‘හිසව සිටින ක්‍රිස්තුස් තුළ සියලු දේවලදී ප්‍රේමයෙන් යුක්තව වැඩෙන්න’ ක්‍රිස්තියානීන්ට හැක.—4:13, 15.

¹⁸ ‘ක්‍රිස්තුස්ගේ පරිශුද්ධ රහස’ වඩාත් පුළුල් ලෙස තේරුම්ගැනීමේදී එපීසවරුන්ට ලියූ මෙම ලිපියෙන් මුල් කාලයේ පැවති සභාවෝ ඉමහත් සේ ප්‍රයෝජන ලැබූහ. ඇදහිලිවන්ත යුදෙව්වන් සමඟ ‘ශුභාරංචිය කරණකොටගෙන ක්‍රිස්තුස් යේසුස් තුළ හවුල් උරුමක්කාරයන් වීමටත් ශරීරයේ හවුල් අවයව වීමටත් අන්‍ය ජාතීන්ව’ කැඳවමින් තිබූ බව මෙම ලිපිය පැහැදිලි කළේය. අන්‍යජාතීන් හා යුදෙව්වන් අතර වෙන් කිරීමක් ඇති කළ බිත්තියක් වැනි වූ “ආඥාවල ව්‍යවස්ථාව” සම්පූර්ණයෙන්ම අවලංගු කර තිබූ අතර, ක්‍රිස්තුස්ගේ රුධිරය කරණකොටගෙන දැන් සියලුදෙනාම ශුද්ධවන්තයන් සමඟ එක නුවර වැසියන් හා දෙවිගේ පවුලේ සාමාජිකයන් වී තිබේ. අර්තෙමිස්ගේ මිථ්‍යා දෘෂ්ටික සිද්ධස්ථානයට සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස්ව, ආත්මය කරණකොටගෙන දෙවිට වාසය කිරීම සඳහා ස්ථානයක්, එනම් ‘යෙහෝවා සඳහා ශුද්ධ මාලිගාවක්’ ක්‍රිස්තුස් යේසුස් හා එක්ව මොවුන්ගෙන් සෑදෙමින් තිබිණ.—3:4, 6; 2:14, 21.

¹⁹ පාවුල් ‘පරිශුද්ධ රහස’ සම්බන්ධයෙන්, ‘ස්වර්ගයෙහි දේවල්ද [ස්වර්ග රාජ්‍යය සඳහා තෝරාගනු ලබන අය] පොළොවෙහි දේවල්ද [රාජ්‍ය පාලනය යටතේ පොළොව මත ජීවත් වන අය] යන සියල්ල ක්‍රිස්තුස් තුළ එක්රාශි කිරීමේ’ පරිපාලනයක් ගැන කතා කළේය. මෙසේ සාමය හා සමගිය යළි පිහිටුවීමට වූ දෙවිගේ උදාර අරමුණ කැපීපෙනෙන්න සලස්වයි. දෙවි ඔවුන්ව කැඳවා තිබෙන බලාපොරොත්තුව පූර්ණ ලෙස වටහාගැනීමට හැකි වන පිණිසත්, ‘ශුද්ධවන්තයන් උදෙසා ඔහුගේ උරුමයේ මහිමයේ සම්පත තේරුම්ගැනීමට’ හැකි වන පිණිසත්, හදවත් නමැති ඇස් පැහැදුණු එපීසවරුන් උදෙසා පාවුල් යාච්ඤා කළේය. එම වදන් ඔවුන්ගේ බලාපොරොත්තුව සම්බන්ධයෙන් ඔවුන් තුළ දිරිගැන්වීමක් ඇති කළා විය හැක. ‘සියලු දේවලදී අපි දෙවි සපයන මුළු පූර්ණකමින් පූර්ණ වන පිණිස’ දේවානුභාවයෙන් එපීසවරුන්ට ලියූ මෙම ලිපිය මගින් අද පවතින සභාවන්ද දිගටම දිරිගන්වයි.—1:9-11, 18, 19; 3:18.

[පාදසටහන්වල]