Sovjetski napad na religiju

SAVEZ Sovjetskih Socijalističkih Republika formiran je 1922. godine, a Rusija je bila ubedljivo najveća i najistaknutija od četiri prvobitne republike. Na kraju se proširio i obuhvatao 15 republika i skoro šestinu Zemljine površine. Ali, Sovjetski Savez se 1991. iznenada raspao.a Pažnje je vredno što je to bila prva država koja je pokušala da iz misli svog naroda izbriše verovanje u Boga.

Vladimir Lenjin, prvi predsednik Sovjetskog Saveza, bio je učenik Karla Marksa koji je hrišćanstvo predstavio kao sredstvo tlačenja. Marks je za religiju rekao da je „opijum za narod“, a Lenjin je kasnije kazao: „Bilo kakva religiozna ideja, bilo kakva ideja o bogu uopšte... neopisivo je odvratna.“

Kada je 1925. godine umro patrijarh Ruske pravoslavne crkve Tihon, crkvi nije bilo dozvoljeno da izabere drugog patrijarha. Napad na religiju koji je usledio doveo je ili do uništavanja većine crkvenih zdanja ili do njihovog pretvaranja u objekte za svetovnu namenu. Sveštenici su bili osuđeni na radne logore, gde su mnogi stradali. Jedna enciklopedija objašnjava: „Pod vladavinom Josifa Staljina krajem 1920-ih i ’30-ih, crkva je pretrpela krvavo progonstvo koje je odnelo na hiljade života. Do 1939, zvanično su bila samo trojica ili četvorica pravoslavnih vladika i 100 crkava“ (Encyclopædia Britannica).

Međutim, došlo je do drastičnog preokreta, i to praktično preko noći.

Drugi svetski rat i religija

Nacistička Nemačka, koja je bila saveznik Sovjetskom Savezu, izvršila je 1939. invaziju na Poljsku, i tako je počeo Drugi svetski rat. Za manje od godinu dana, Sovjetski Savez je pripojio sebi poslednje 4 od ukupno 15 republika — Letoniju, Litvaniju, Estoniju i Moldaviju. Međutim, Nemačka je u junu 1941. izvršila žestok napad na Sovjetski Savez, što je u potpunosti iznenadilo Staljina. Nemačke trupe su do kraja te godine stigle do predgrađa Moskve, i izgledalo je kao da će Sovjetski Savez svakog časa pasti.

Staljin je u očaju gledao da mobiliše naciju za Veliki otadžbinski rat, kako su ga Rusi nazivali. Staljin je shvatio da je potrebno da učini ustupke crkvi kako bi dobio podršku naroda za rat, pošto su milioni ljudi još uvek bili religiozni. Kakav je bio rezultat tog spektakularnog okretanja Staljinove politike prema religiji?

Uz saradnju crkve, Rusi su se pripremili za rat i do 1945. ostvarena je ubedljiva sovjetska pobeda nad Nemačkom. Nakon što je sovjetski napad na religiju obustavljen, broj pravoslavnih crkava povećao se na 25 000, a broj sveštenika je porastao na 33 000.

Ponovni napad

Međutim, sovjetske vođe zapravo nisu promenile cilj da iz uma svog naroda iskorene koncept o Bogu. Jedna enciklopedija objašnjava: „Premijer Nikita Hruščov je između 1959. i 1964. povukao novi antireligiozni potez, smanjujući broj crkava na manje od 10 000. Nakon Aleksejeve smrti, 1971. je izabran patrijarh Pimen i premda su milioni ljudi još uvek bili lojalni crkvi, njena budućnost je i dalje bila neizvesna“ (The Encyclopædia Britannica).b

Kasnije ćemo osmotriti kako je Ruska pravoslavna crkva uspela da preživi ponovni sovjetski napad. Ali kako su prošle druge religije u Sovjetskom Savezu? I koja od njih je postala glavna meta tog napada, i zašto? To ćemo videti u sledećem članku.

[Fusnote]

[Slika na 3. strani]

Lenjin je svaku ideju o Bogu nazvao neopisivo odvratnom

[Izvor]

Musée d’Histoire Contemporaine — BDIC