Nako eo Litebello tsa Khotso li Ileng tsa Senngoa ka Eona
KE BATHO ba ’maloa haholo ba neng ba lebelletse hore 1914 e ke ke ea e-ba selemo se tloaelehileng. Ha e le hantle, lilemo pele ho moo bokamoso bo ne bo bonahala bo khanya ka ho sa tloaelehang ho batho. Saense e ne e hatetse pele haholo tabeng ea ho loantša mafu. Ho thoe’ng ka ntoa? Ha e le hantle, joalokaha koranta ea Vatican L’Osservatore Romano e boletse ka February 1991, pele ho 1914 batho ba ne ba “lumela hore ntoa e hlakotsoe ka ho felletseng khopolong ea histori” le hore qetellong motho o ne a phela “nakong eo batho ba bohlale le mebuso ba neng ba thibetse ntoa ka ho felletseng.”
Leha ho le joalo, 1914 le lilemo tse ileng tsa latela li ile tsa makatsa moloko oa batho o neng o sa tsotelle ka tsela e sehlōhō. Ntho ea pele e bile se bitsoang Ntoa e Khōlō ea 1914-18 se ileng sa senya litebello tsa khotso. Ha e le hantle, L’Osservatore Romano e bitsitse ntoa ena “polao ea pele e khōlō historing ea mehleng ea joale, eo har’a lintho tse ling e tšoailoeng ka litšibollo tsa tsebo ea saense eo litsebi tse khōlō tsa meloko ea pele li neng li lumela hore li sebelisetsoa lipakane tsa ho finyella khotso.” Ntoa e ile ea bontša hore saense ke ntho e hlokang thuso bakeng sa ho finyella khotso; ho e-na le hoo, saense e ile ea neha ntoa matla a akaretsang a polao ao ho seng a kileng a lekana le ’ona.
Ha thipitlo e sehlōhō ea ntoa e fetile, ho ile ha simoloha polao e ’ngoe. Mokakallane oa Spain oa 1918-19 o ile oa bolaea batho ba fetang limillione tse 20—e leng polao e fetang hōle polao e sisimosang ea Ntoa e Khōlō ka boeona. Ho ile ha nkoa mehato e potlakileng; ho jala lefu lena ho ne ho nkoa e le tlōlo ea molao linaheng tse ling. Mapolesa a ne a bile a tšoara batho bakeng sa ho thimola ka har’a batho! Empa hoo e ne e le ho se nang molemo. Joaloka sefefo se matla, lefu lena le ile la tsoela pele le sa thijoe ke letho ho fihlela le ikhotsofalitse. Metse e itseng e ile ea ripitloa kaofela ha eona. Litopo li ne li bokelloa limmoshareng tsa motse.
Mehla ea liphetoho e simollotseng ka 1914 e siile motho a hloka botsitso. Likhopolo tsa hae tsa ho hlōla ntoa le mafu, litebello tsa hae tsa khotso ea lefatše e finyelletsoeng ka bohlale ba batho li ile tsa sala li harasantsoe ka tsela e utloisang bohloko. Ha lintho li ntse li tsoela pele ho mpefala, joalokaha Ntoa e Khōlō e ile ea bitsoa Ntoa ea I ea Lefatše ha ho qhōma ntoa e khōlōhali e ileng ea latela, e leng Ntoa ea II ea Lefatše, ha mafu, bofutsana, tlala, le tlōlo ea molao li ntse li tsoela pele ho eketseha ka sekhahla se tšosang ho potoloha lefatše, bo-rahistori ba ile ba qala ho hlokomela selemo sa 1914 e le nako ea phetoho e khōlō historing ea batho.
Empa ho fapana le lefatše ka kakaretso, Liithuti tsa Bibele tsa Machaba (kamoo Lipaki tsa Jehova li neng li tsejoa ka teng nakong eo) li ne li lebelletse hore 1914 e be selemo sa bohlokoahali nako e telele pele se fihla. Ho tloha lilemong tseo, Lipaki tsa Jehova ha lia ka tsa makala ho bona lefatše le tetebela moluba-lubeng oa ho hloka tšepo oo le leng ho oona kajeno. Boprofeta ba Bibele bo li thusitse ho lebella lintho tsena esita le ho bona nako e babatsehang ea tšepo e larileng ka pele. Seo se ka khoneha joang? Nakong e tlang ha Lipaki tsa Jehova li u etela, mohlomong u ka rata ho li botsa sena. Kapa u ka ngolla bahatisi ba makasine ena.
[Tlhaloso ea Moo Setšoantšo se Nkiloeng Teng e leqepheng la 32]
Redrawn from artwork of Franklin Booth