Bacha Baa Botsa . . .

Kamano Pakeng tsa ba Batona le ba Batšehali e “Fetella” ha e Fihla Kae?

“Ka kōpo na le ka hlokomelisa batho ka likotsi tsa ho tlōla meeli? . . . Lintho tsohle ‘tse etellang pele likamano tsa botona le botšehali’ li hloka ho hlalosoa ka ho toba hobane ke tse isang likamanong tsa botona le botšehali. Potso ea ka ke hore, moeli o fella kae?”

KE SEO ngoanana e mong a ileng a se botsa makasine o mong oa bacha ba ka tlaase ho lilemo tse 20. Mohlomong ena ke potso eo le uena u kileng ua ipotsa eona.

Haeba u Mokreste, u nka mantsoe a ho 1 Ba-Thessalonika 4:3-6 (BPN) ka ho teba: “Thato ea Molimo ke hore le halalele, le pheme bohlola, . . . Tabeng ena, ho se be ea senyetsang ngoan’abo, ’me a mo jella litokelo tsa hae, hobane joalokaha re se re boletse pele, ra ba ra tiisa, Morena ke eena ea ahlōlang tsohle tse joalo.”

Kahoo le hoja u ka ’na ua hlokomela hore likamano tsa botona le botšehali pakeng tsa Bakreste ba seng lenyalong li phoso, u ka ’na ua ipotsa hore na Molimo o talima joang ho akana, ho hakana, kapa ho pholla motho e motona kapa e motšehali.

Na ke Karolo ea ho Hōla?

Pele ho tsohle, ke hantle ho hopola hore Bibele ha e nyatse lipontšo tse tšoanelehang, tse hloekileng tsa kameho tse sa sekamelang likamanong tsa botona le botšehali. Bakreste ba boholo-holo ba ne ba bontša lerato la bona e mong ho e mong. Ka tloaelo ba ne ba ka ‘lumelisana ka kako e halalelang.’ (Ba-Roma 16:16; 1 Ba-Korinthe 16:20) Esita le Bakreste ba bong bo tšoanang ba ne ba ka akana le ho hakana.—Bapisa le Liketso 20:37.

Meetlong e mengata, ho akana le ho hakana li ntse li nkoa e le litsela tse loketseng tsa ho bontša kameho ho e mong. Leha ho le joalo, bacha ba bangata kajeno ba bontša kameho ka litsela tse tlōlang meeli ea seo ka ho loketseng se ka hlalosoang e le se tšoanelehang. Patlisiso e ’ngoe ea United States e fumane hore bacha ba ka holimo ho karolo tse peli ho tse tharo ba ka tlaase ho lilemo tse 20 ba ileng ba botsoa ba boletse hore ba ile ba ameha liketsong tse itseng tsa ho phathatsana tse akareletsang ho phollana litho tsa botho. Ba bangata ba ile ba qala ho etsa joalo ba sa le lilemo li 14. Joalokaha ho fumanoe patlisisong e ’ngoe, karolo ea 49 lekholong e ne e amehile ho phathatsaneng ho isa bohōleng ba ho kopanela likamano tsa botona le botšehali.

Ba bang ba lokafatsa teko eo ea likamano tsa botona le botšehali ka hore ke karolo ea ho hōla. Ho ea ka buka The Family Handbook of Adolescence, “ho bapala ka likamano tsa botona kapa botšehali le ho batlisisa ka tsona ho tloaelehile hoo e batlang e le ho bacha bohle ba itekanetseng.” Batho ba bang ba bile ba khothaletsa ho phathatsana. Buka Growing Into Love, ea Kathryn Burkhart, ea bolela: “Ka lebaka la hobane ho haella likamano tsa botona le botšehali feela, boholo ba ho phollana ho ka etsoa motho a sa tšoenyeha ’me ho ka sebeletsa e le liphello tse hlollang tsa matla a botona le botšehali.”

Leha ho le joalo, potso ke hore, Molimo o talima boitšoaro bo joalo joang?

Ho Akana ho ka Lebisa Hokae?

Ha u le nakong ea “palesa ea bocha,” litakatso tsa botona le botšehali li ba matla. (1 Ba-Korinthe 7:36) Ka hona, ke ha tlhaho feela ho laba-labela ho tseba hore na ho akana kapa ho tšoara e mong oa bong bo fapaneng ho joang. Empa The Family Handbook of Adolescence ea bontša: “Ka linako tse ling matla a likamano tsa botona le botšehali a hōla ka lilemo tse ngata pele ho khōlo ea maikutlo.” Ka sebele, bacha ba bangata ha ba utloisise ka botlalo hore ho akana le ho phollana ho na le matla a ho tsosa maikutlo a matla a lerato kapa tšusumetso ea likamano tsa botona le botšehali.

Ka hona, ka bohlale, u tlameha ho nahanisisa ka liphello tsa ho ameha boitšoarong bo ka fehlang maikutlo a likamano tsa botona le botšehali. Ho thoe’ng haeba u le monyenyane haholo hore u ka kena lenyalong? Joale hobane’ng ha u aka kapa u etsa ntho leha e le efe e ka u tsosetsang takatso ea botona kapa botšehali? Se finyelloang ke sena sohle ke ho u bakela pherekano. Ho joalo hobane uena joaloka Mokreste oa ’nete u ke ke ua lebisa maikutlo ao a lerato qetong ea ’ona e latelang—likamano tsa botona le botšehali. Bibele e hlakisa hore likamano tse joalo li tšoaneleha feela lenyalong.—1 Ba-Korinthe 6:18.

Hape, nahana ka motho e mong ea ka tsosetsoang takatso ea likamano tsa botona kapa botšehali ka ketso ea hao ea lerato. Na hase ho thetsa, haesita le bokhopo, ho aka kapa ho pholla motho e mong eo u seng boemong ba ho nyalana le eena kapa leha e le hona ho nahana ka botebo hore e ka ba molekane oa lenyalo nakong e tlang? (Bapisa le Liproverbia 26:18, 19.) Bibele ea lemosa: “Ea lonya o itšenya ’mele.”—Liproverbia 11:17.

Ha ea lokela ho ba sephiri sa letho ho seithuti sa Bibele hore ho tšoarana ho bontšang lerato kapa ho akana ho ka tsosa takatso e matla ea likamano tsa botona le botšehali. Bibele e re bolella ka mosali oa letekatsi ea ileng a hohela mohlankana e mong. E re: “A mo tšoara, a mo aka.” (Liproverbia 7:13) Ho aka ho joalo kapa ho tšoara ho ka etsa hore ’mele o arabele ka tsela e matla. Ha katamelo e ntse e phahama moshemane kapa ngoanana o tsoheloa ke takatso e matla haholo. Ka ho toba feela, ’mele o itokisetsa likamano tsa botona le botšehali.

Haeba batho ba babeli ba nyalane, ba ka khotsofatsa litakatso tsa bona ka tsela e thabisang le e hlomphehang. Empa ha batho ba babeli ba sa nyalanang ba kenella papaling e tsosang takatso ea botona le botšehali, joang kapa joang sena se ka fella ka mathata. Patlisisong e ’ngoe, mongoli Nancy Van Pelt o fumane hore bacha ba bangata ba neng ba ameha ho phathatsaneng ba lumetse phatlalatsa hore ba ile ba “nkeha,” kamoo ba bolelang ka teng. Mohlala ke ngoanana e monyenyane ea ileng a hatelloa ho ea pele ho feta moo a neng a ’nile a ba teng pele. Le hoja a sa ka a kenella likamanong tsa botona le botšehali, o ile a lumella moshemane ho mo tšoara litho tsa hae tsa botho. O re: “Hona joale ke ikutloa ka tsela e nyarosang.” Na seo a ileng a lumella moshemane eo ho mo etsa sona se hlile se phoso?

Ho “Fetella” ke Eng?

Bacha ba bang ba lumela hore hafeela ba sa kopanele likamanong tsa botona le botšehali, ha ba e-s’o tlōle meeli, hore seo ba se etsang e hlile hase phoso. Bibele e bontša se fapaneng. Ho Ba-Galata 5:19-21 (NW), moapostola Pauluse o itse: “Mesebetsi ea nama e totobetse, ’me ke bohlola, ho se hloeke, boitšoaro bo hlephileng . . . ba etsang lintho tse joalo ba ke ke ba rua ’muso oa Molimo.”

Bohlola ke eng? Lentsoe la pele la Segerike bakeng sa bohlola ke por·neiʹa. Le bolela ketso ea likamano tsa botona le botšehali e akaretsang tšebeliso ea litho tsa botona kapa botšehali ka ntle ho litlamo tsa lenyalo. Ngoanana e mong ea qotsitsoeng ho Seventeen o ile a lumella mohlankana oa hae ho mo qobella ho kenya setho sa hae sa botona ka hanong. O itse: “Ke ikutloa ke le sethoto, hobane metsoalle eohle ea ka e re e etsa joalo le bahlankana ba eona ’me ke tla lahleheloa ke eena haeba ke sa etse joalo.” Phuputso e bontša hore palo e nyarosang ea bacha e ile ea kenella boitšoarong boo bo bobe. Leha ho le joalo, liketso tse joalo li etsa por·neiʹa ’me Molimo ha a li amohele.

Moapostola Pauluse o boetse a amahanya bohlola le “ho se hloeke.” Lentsoe la pele la Segerike, a·ka·thar·siʹa, le akareletsa litšila tsa mofuta leha e le ofe, puong kapa liketsong. Ka sebele e ka ba ho se hloeke ho lumella letsoho la e mong ho phopholetsa ka tlas’a liaparo tsa motho e mong, ho hlobolisa motho e mong, kapa ho pholla motho e mong libakeng tse patehileng, tse kang matsoele. Ka Bibeleng ho pholla matsoele ho amana le thabo e boloketsoeng banyalani.—Liproverbia 5:18, 19; bapisa le Hosea 2:2.

Leha ho le joalo bacha ba bang ka sebete feela ba hlompholla litekanyetso tsena tsa bomolimo. Ba tlōla meeli ka boomo, kapa ka meharo ba batla balekane ba bangata bao ba ka kopanelang le bona boitšoarong bo bobe ba botona le botšehali. Kahoo ba molato oa seo moapostola Pauluse a se bitsitseng “boitšoaro bo hlephileng.”

Litsebi tse sa tšoaneng li bontša hore lentsoe la pele la Segerike bakeng sa “boitšoaro bo hlephileng” (a·selʹgei·a) le bolela ‘liketso tse feteletseng, ho tlōtseng, lipuo tse hlephileng, takatso e sa laoloeng, le ho fetella.’ Bacha ba kopanelang boitšoarong bo hlephileng ba tšoana le bahetene bao Pauluse a neng a bua ka bona. Ka lebaka la “bosaoana ba likelello tsa bona,” ba fetohile ‘ba timeletsoeng ke kutlo eohle, ba ineetseng bohlola, ba tle ba etse manyala ’ohle ka takatso e se nang ho kholoa.’ (Ba-Efese 4:17-19) Ka sebele u ka batla ho qoba ho nyatsuoa ho joalo!

Joale, hlokomela, ha ho hlokahale hore motho a kopanele likamanong tsa botona le botšehali hore a ka “fetella” ponong ea Jehova. Haeba u monyenyane haholo hore u ka kena lenyalong, ho tšoarana ka mokhoa o bontšang lerato le ho akana ha lia lokela ho etsoa. Ba laetsanang ba lokela ho ba hlokolosi hore lipontšo tsa bona tsa lerato ha li fetohe tse litšila. Ke ’nete hore ho khomarela litekanyetsong tsa bomolimo ha ho bonolo. Empa ho Esaia 48:17 Molimo o re: “’Na Jehova, Molimo oa hao, ke u ruta se u tšoanelang, ke u tsamaisa ka tsela eo u tšoanetseng ho tsamaea ka eona.”—Bona le Ba-Galata 5:16.

[Litšoantšo tse leqepheng la 19]

Haeba ha u lenyalong, ho kopanela boitšoarong bo ka tsosang takatso ho ka lebisa pherekanong le ho hong ho fetang moo