Ho Nkela Mantsoe a Hlabang Sebaka ka Mantsoe a Folisang

“Lefu le bophelo li matleng a leleme.”

—LIPROVERBIA 18:21.

HO HLAPAOLA—ho tloaela ka boomo ho sebelisa litlhapa le puo e nyefolang—ho nyatsoa ka ho hlakileng ka Bibeleng. Tlas’a Molao oa Moshe, ea neng a hlapaola batsoali ba hae o ne a lokeloa ke kotlo ea lefu. (Exoda 21:17) Kahoo, Jehova Molimo ha a nke taba ena habobebe. Lentsoe la hae, Bibele, ha le tšehetse khopolo ea hore ntho leha e le efe e etsahalang ‘sekhukhung’ ke ea bohlokoa bo fokolang hafeela motho a ipolela hore o sebeletsa Molimo. Bibele ea bolela: “Haeba motho leha e le ofe a ipona eka ke morapeli ea khomaretseng molao ’me leha ho le joalo a sa laole leleme la hae joalokaha eka ke ka tōmo, empa a tsoela pele ho thetsa pelo ea hae, mofuta oa borapeli oa motho enoa ke lefeela.” (Jakobo 1:26; Pesaleme ea 15:1, 3) Kahoo haeba monna a hlekefetsa mosali oa hae ka mantsoe, mesebetsi ea hae e meng kaofela ea Bokreste e ka fetoha lelea mahlong a Molimo.a—1 Bakorinthe 13:1-3.

Ho feta moo, Mokreste ea litlhapa a ka lelekoa ka phuthehong. A ka ba a lahleheloa ke litlhohonolofatso tsa ’Muso oa Molimo. (1 Bakorinthe 5:11; 6:9, 10) Ka ho hlakileng, motho ea hlabang ka mantsoe o tlameha ho etsa phetoho e potlakileng. Empa see se ka finyelloa joang?

Ho Senola Bothata

Ho hlakile hore mofosi a ke ke a fetoha ntle leha a ka utloisisa ka ho hlakileng hore o na le bothata bo tebileng. Ka bomalimabe, joalokaha moeletsi e mong a ile a hlokomela, banna ba bangata ba sebelisang puo e nyefolang “ha ba talime boitšoaro ba bona e le bo hlekefetsang ho hang. Ho banna bana, liketso tse joalo li amoheleha ka ho feletseng ’me ke tsela ‘ea tlhaho’ eo banna le basali ba buisanang ka eona.” Kahoo, ba bangata ba ke ke ba bona tlhokahalo ea ho fetoha ho fihlela ha boemo bo tlisitsoe ka ho toba tlhokomelong ea bona.

Hangata, ka mor’a ho seka-seka boemo ba hae ka thapelo, mosali o tla ikutloa a susumetseha ho ntša maikutlo a hae—molemong oa boiketlo ba hae le ba bana le ka lebaka la ho ameha ka boemo ba monna oa hae ho Molimo. Ke ’nete hore ho lula ho e-na le menyetla ea hore ho ntša maikutlo a hae ho mpefatse litaba le ho feta ’me a ka ’na a thulana le lethala la likhanyetso. Mohlomong mosali a ka thibela sena ka ho nahanisisa ka hloko esale pele kamoo a tla phunya taba ena kateng. Bibele e re: “Polelo e builoeng ka motsotso o tšoanelehang, e joalo ka liapole tsa khauta pitsaneng ea silefera.” (Liproverbia 25:11) Katamelo e bonolo empa e le e tobileng ka motsotso o khutsitseng e ka ’na ea ama pelo ea hae.—Liproverbia 15:1.

Ho e-na le ho etsa liqoso, mosali o lokela ho leka ho itlhalosa ho latela kamoo puo e hlabang e mo amang kateng. Hangata lipolelo tse sebelisang “Ke” li sebetsa hamolemo ho feta. Ka mohlala, ‘Ke utloa bohloko hobane . . .’ kapa ‘Ke sithabetsoa ke ha u re ho ’na . . .’ Hangata lipolelo tse joalo li finyella pelo, hobane li hlasela bothata ho fapana le motho.—Bapisa le Genese 27:46–28:1.

Ho kenella tabeng ha mosali ka tieo empa e le ka masene ho ka ba le liphello tse molemo. (Bapisa le Pesaleme ea 141:5.) Monna e mong eo re tla mo bitsa Steven o ile a fumana hore sena ke ’nete. O re: “Mosali oa ka o ne a hlokometse tšekamelo ea ka ea ho hlekefetsa eo ’na ke neng ke sa e bone, ’me o ile a ba le sebete sa ho e beha pepeneneng.”

Ho Fumana Thuso

Empa mosali a ka etsa eng haeba monna oa hae a hana ho lumela hore o na le bothata? Ntlheng ena basali ba bang ba batla thuso ho ba ka ntle. Linakong tse joalo tsa khatello, Lipaki tsa Jehova li ka atamela baholo ba liphutheho tsa habo tsona. Bibele e phehella banna bana ho ba lerato le mosa ha ba alosa mohlape oa Molimo oa moea ’me, ka nako e tšoanang, ba ‘khalemele ba hanyetsang’ thuto e phelisang ea Lentsoe la Molimo. (Tite 1:9; 1 Petrose 5:1-3) Le hoja e se tokelo ea bona ho itšunya-tšunya litabeng tsa botho tsa banyalani, ka nepo baholo baa ameha ha molekane e mong a tšoenngoa ke puo e hlabang ea molekane e mong. (Liproverbia 21:13) Ba khomaretse ka botšepehi litekanyetso tsa Bibele, banna bana ha ba fane ka phephi kapa ho nyenyefatsa puo e nyefolang.b

Baholo ba ka ’na ba khona ho bula mocha oa puisano lipakeng tsa monna le mosali. Ka mohlala, moholo e mong o ile a atameloa ke mosali e mong ea ileng a bolela hore ka nako e telele o ’nile a hlaseloa ka mantsoe ke monna oa hae, eo e leng morapeli-’moho le eena. Moholo enoa o ile a lokisetsa ho kopana le bona ba le babeli. Ha e mong a ntse a bua, o ile a kōpa e mong ho mamela a sa kene e mong hanong. Ha e le monyetla oa mosali oa ho bua, o ile a bolela hore o se a sitoa ho mamella bohale bo tlakolohang ba monna oa hae. O ile a hlalosa hore ka nako e telele o ne a e-ba le tšabo e khōlō qetellong ea letsatsi le leng le le leng, ho se mohla a tsebang haeba ha a kena monyako o tla be a halefile. Ha a tlakoloha ka bohale, o ne a bua lintho tse nyenyefatsang ka lelapa labo, metsoalle ea hae le ka eena ka boeena.

Moholo o ile a kōpa mosali hore a hlalose kamoo mantsoe a monna oa hae a ileng a etsa hore a ikutloe kateng. O ile a araba: “Ke ile ka ikutloa eka ke motho e mobe eo ho seng motho ea ka mo ratang. Ka linako tse ling ke ee ke botse ’mè oa ka, ‘’Mè, na ke motho eo ho leng thata ho phela le eena? Na kea tena?’” Ha a ntse a hlalosa kamoo mantsoe a hae a ileng a etsa hore a ikutloe kateng, monna oa hae o ile a qala ho lla. Ka lekhetlo la pele, o ile a hlokomela kamoo a ’nileng a hlaba mosali oa hae ka ho tebileng kateng ka mantsoe a hae.

U ka Fetoha

Bakreste ba bang ba lekholong la pele la lilemo ba ne ba e-na le bothata ba puo e nyefolang. Moapostola oa Mokreste Pauluse o ile a ba eletsa ho tlosa “khalefo, bohale, bobe, puo e nyefolang, le puo e nyonyehang.” (Bakolose 3:8) Leha ho le joalo, puo e hlabang ke bothata bo pelong ho fapana le bo lelemeng. (Luka 6:45) Ke kahoo Pauluse a ileng a eketsa: “Hlobolang botho ba khale le litloaelo tsa bona, ’me le ikapese botho bo bocha.” (Bakolose 3:9, 10) Kahoo ho fetoha ha ho akarelletse feela ho bua ka tsela e fapaneng empa ho boetse ho akarelletsa ho ikutloa ka tsela e fapaneng.

Monna ea sebelisang puo e hlabang a ka ’na a hloka hore a thusoe ho hlokomela se susumetsang boitšoaro ba hae.c O tla tšoanela ho ba le boikutlo ba mopesaleme: “Molimo, . . . u lekole pelo ea ka; u nteke, u tsebe mehopolo ea ka, u talime hoba a tsela ea bokhopo e teng ho ’na na.” (Pesaleme ea 139:23, 24) Ka mohlala: Ke hobane’ng ha a utloa ho hlokahala hore a hatelle kapa a buse molekane oa hae? Ke’ng se qholotsang ntoa ea mantsoe? Na ho hlasela ha hae ke letšoao la ho ba le khalefo e tebileng? (Liproverbia 15:18) Na o na le maikutlo a ho ba ea hlokang thuso, mohlomong a bakiloeng ke ho hōlisoa ka puo e tšoaea-tšoaeang liphoso? Lipotso tse joalo li ka thusa monna ho senola metso ea boitšoaro ba hae.

Leha ho le joalo, puo e nyefolang ho thata ho e ntša ka metso, haholo-holo haeba e ’nile ea khokhotheloa ka ho teba ke batsoali bao ka bobona ba somang kapa ke meetlo e khothalletsang boitšoaro ba bompoli. Empa ntho e ’ngoe le e ’ngoe e ithutiloeng—ka mor’a nako le boiteko—e ka fetoloa. Bibele ke thuso e khōlō tabeng ena. E ka thusa motho ho fetola esita le boitšoaro bo metseng ka metso. (Bapisa le 2 Bakorinthe 10:4, 5.) Joang?

Pono e Nepahetseng ka Likabelo Tse Fanoeng ke Molimo

Hangata, banna ba mantsoe a hlabang ba na le pono e sothehileng ka likabelo tseo Molimo a faneng ka tsona bakeng sa monna le mosali. Ka mohlala, mongoli oa Bibele Pauluse o bolela hore basali ba lokela ho ‘ipeha tlas’a banna ba bona’ le hore “monna ke hlooho ea mosali oa hae.” (Baefese 5:22, 23) Monna a ka ’na a ikutloa hore bohlooho bo mo neha tokelo ea bobusi bo feletseng. Empa ha ho joalo. Mosali oa hae, le hoja a ipeha ka tlas’a hae, hase lekhoba la hae. Ke “mothusi” le “motlatsi” oa hae. (Genese 2:18, NW) Kahoo, Pauluse oa eketsa: “Banna ba tšoanela ho ba ba ratang basali ba bona joaloka ’mele ea bona. Ea ratang mosali oa hae oa ithata, kaha ha ho motho ea kileng a hloea nama ea hae; empa oa e fepa le ho e baballa, joalokaha Kreste le eena a etsa phutheho.”—Baefese 5:28, 29.

Joaloka hlooho ea phutheho ea Bokreste, ha ho mohla Jesu a kileng a khahlapetsa barutuoa ba hae, a etsa hore ba lule ba tšohile ba ipotsa hore na ba tla tjolietsoa ka ho tšoauoa liphoso neng hape. Ho e-na le hoo, o ne a ba mosa, a ba boloka ba e-na le seriti. O ile a ba tšepisa: “Ke tla le khatholla. . . . Ke na le maikutlo a bonolo ’me ke ikokobelitse pelong.” (Matheu 11:28, 29) Ho nahanisisa ka thapelo ka tsela eo Jesu a ileng a sebelisa bohlooho ba hae ka eona ho ka thusa monna ho talima bohlooho ba hae ka kutloisiso e leka-lekaneng haholoanyane.

Ha Khohlano e Hlaha

Ho tseba melao-motheo ea Bibele ke ntho e ’ngoe; ho e sebelisa ha u le tlas’a khatello ke ntho e ’ngoe e fapaneng haholo. Ha khohlano e hlaha, ke joang monna a ka qobang ho boela mokhoeng oa puo e hlabang?

Hase letšoao la bonna hore monna a khahlapetse ka mantsoe ha a khopehile. Bibele ea bolela: “Ea liehang ho halefa o fetisa mohale; ea hlōlang pelo ea hae o fetisa ea hapang metse.” (Liproverbia 16:32) Monna oa sebele o laola moea oa hae. O bontša kutloelo-bohloko ka ho nahana: ‘Mantsoe a ka a ama mosali oa ka joang? Ke ne ke tla ikutloa joang haeba ke ne ke le boemong ba hae?’—Bapisa le Matheu 7:12.

Leha ho le joalo, Bibele ea lumela hore ho na le maemo a itseng a ka ’nang a halefisa. Mabapi le maemo a joalo mopesaleme o ile a ngola: “Ferekanang, empa le se ke la etsa sebe. Le buele ka lipelong tsa lōna, ha le le liphateng tsa lōna, ’me le lule le khutsitse.” (Pesaleme ea 4:4, NW) Hape ho ’nile ha thoe: “Ha ho letho le phoso ka ho halefa, empa ho hlasela ka mantsoe ka ho soma, ho tlotlolla kapa ho nyenyefatsa ho fosahetse.”

Haeba monna a utloa hore o hlōleha ho laola ho bua ha hae, a ka ithuta ho nka khefu. Mohlomong ho ka ba molemo hore a tsoe ka tlung, a tsamaee kapa a fumane sebaka se ka thōko a ikhutse. Liproverbia 17:14 e re: “Khang ha e e-so ho hotele, u e tlohele.” Qalisa puisano bocha ha khalefo e se e kokobetse.

Ka sebele, ha ho motho ea phethahetseng. Monna ea bileng le bothata ba puo e hlabang a ka ’na a khutlela boemong boo hape. Ha sena se etsahala, o lokela ho ikōpela tšoarelo. Ho apara “botho bo bocha” ke tšebetso e tsoelang pele, empa e kotulisang moputso o moholo.—Bakolose 3:10.

Mantsoe a Folisang

E, “lefu le bophelo li matleng a leleme.” (Liproverbia 18:21) Puo e hlabang e lokela ho nkeloa sebaka ke mantsoe a hahang le a matlafatsang lenyalo. Maele a Bibele aa bolela: “Puo tse ntle ke lekheha la linotši, li monate moeeng oa motho, li matlafatsa masapo a hae.”—Liproverbia 16:24.

Lilemong tse ’maloa tse fetileng, ho ile ha tšoaroa phuputso bakeng sa ho fumana hantle hore na ke litšobotsi life tse etsang hore malapa a matla a sebetse ka katleho. Setsebi sa manyalo David R. Mace oa tlaleha: “Phuputso e fumane hore litho tsa malapa ana li ne li ratana, ’me li lula li bolellana hore lia ratana. Li ne li ananelana, li fana ka boikutlo ba botho ba ho ba oa bohlokoa se seng ho se seng, ’me li nka monyetla o mong le o mong o loketseng bakeng sa ho bua le ho bontšana kameho e mofuthu. Phello ka tlhaho feela, ea e-ba hore li ne li thabela ho ba hammoho ’me li matlafatsana ka litsela tse etsang hore kamano ea tsona e lerato e be e khotsofatsang haholo.”

Ha ho monna ea nang le tšabo ea Molimo eo ka sebele a ka bolelang hore o rata mosali oa hae haeba a mo hlaba ka mantsoe ka boomo. (Bakolose 3:19) Ho hlakile hore boemo boa tšoana le ho mosali ea hlaselang monna oa hae ka mantsoe. Ka sebele, ke tlamo hore balekane ka bobeli ba latele keletso ea Pauluse ho Baefese: “Polelo e bolileng a e se ke ea tsoa melomong ea lōna, empa ho tsoe polelo efe kapa efe e molemo bakeng sa ho haha kamoo tlhokahalo e ka bang kateng, e le hore e ka fana ka se molemo ho bautloi.”—Baefese 4:29.

[Mongolo o botlaaseng ba leqephe]

[Setšoantšo se leqepheng la 25]

Moholo oa Mokreste a ka ’na a khona ho thusa banyalani ho buisana

[Setšoantšo se leqepheng la 26]

Banna le basali ba lokela ho etsa boiteko ba sebele ba hore ba utloisisane