Litšisinyeho tsa Lefatše—Tlokotsi e Ntseng e Hloellana

“HO ne ho sisimosa. Re ne re ferekane. E ne eka ke leoatle . . . ntho e ’ngoe le e ’ngoe e sisinyeha.”

Ho boletse joalo mophonyohi oa e ’ngoe ea litšisinyeho tse sentseng ka ho fetisisa historing. Tšisinyeho eo e senyang e ile ea etsahala ka 1976 Chaena, e batalatsa motse oa Tangshan ’me e rinya batho ba ka bang 800 000. Ho makatsang, mophonyohi eo o tsebile ho loanela ho tsoa a sa roala lieta ka hoteleng e neng e soahlamane le motse oa lik’hilomithara tse lekanang kahohle tse 52.

Liketsahalo tse joalo tsa ho reketla ha lefatše li amme batho ba bangatanyana mehleng ea rōna ho feta lekholong lefe kapa lefe la lilemo leo ho tlalehiloeng ka lona, li tsosa thahasello ea lefatše ka bophara litšisinyehong tsa lefatše. Ba limillione ba hlokofalitsoe ba ba ba lahleheloa, ’me ba limillione ho feta bao ba shoele. Litšisinyeho tse khōlō tsa lefatše ke lihlooho tsa litaba lefatšeng lohle. Ho reketla ha lefatše ka 1985 ho ileng ha bolaea batho ba fetang 9 000 Mexico City ho ile ha thothometsa maikutlo a lefatše, ha sisinya lichaba hore li potlakisetse thuso motseng oo.

Lipatlisiso tsa bo-ramahlale ka litšisinyeho tsa lefatše li ntse li ipha matla, li sebelisa mekhoa ea morao-rao ea mahlale. Boholo ba litšisinyeho bo atisa ho lekanngoa ka sekala sa Richter, ka lipalo tse kholoanyane li supa matla a tšisinyeho. Leha ho le joalo, haeba u ne u ka ba tšisinyehong ea lefatše, na u nahana hore u ne u tla ipotsa ka hore na matla a eona ke afe sekaleng sa Richter? Ha ho bonahale joalo. U ne u tla tšoenyeha ka ho phela. Ho tseba matla sekaleng sa Richter ho ne ho sa tl’o fetola phihlelo ea hao.

Litšisinyeho tsa Lefatše Boprofeteng ba Bibele

Boprofeteng bo nang le litšobotsi tse ngata, Jesu Kreste o akarellelitse litšisinyeho tsa lefatše, a re: ‘Ho tla ba le litšisinyeho tsa lefatše ka nģa tse ngata.’ A boetse a profeta: “Litšisinyeho tse kholo tsa lefatše li tla ba teng.” Bohlokoa ba tsona bo ne bo le kamanong ea tsona le likarolo tse ling tsa boprofeta ba hae bo neng bo profeta moloko o neng o tla tšoaea motsoako o ikhethang oa lintoa, litlala, mafu a seoa, tlōlo ea molao, tšabo le tlokotsi lefatšeng lohle. Phethahatso e ne e tla thea “pontšo” ea ho beoa ha Jesu teroneng e le Morena oa ’Muso oa Molimo ’me e ne e tla tšoaea ho kena ha tsamaiso ea lefatše mehleng ea eona ea qetello. “Pontšo,” hammoho le tšobotsi ea eona ea litšisinyeho tsa lefatše, e bonahetse ho tloha ka 1914.—Mattheu 24:3, 7-12; Luka 21:11, 25, 26, 31, 32.

Litsebi tse ngata tsa litšisinyeho tsa lefatše li lumela hore litšisinyeho tsa lefatše ha li khōlō kapa ha li ngata ho feta kamoo li neng li le kateng nakong e fetileng. Ho fapana le hoo, ba bang ba fihlela qeto ea hore moloko oa rōna o fetile har’a litšisinyeho tsa lefatše tse ngata ho feta meloko e fetileng. Motheong oa litlaleho tse teng, lekholo la lilemo la bo20 le phahametse ka mokhoa o matla ho reketla ha lefatše ha nakong e fetileng. Lingoliloeng tsa Mokhatlo oa Watch Tower li ’nile tsa hlokomelisa khafetsa ka sena, li phahamisa bohlokoa ba Bibele ba litšisinyeho tsa lefatše tse etsahetseng ho tloha ka 1914.a

Leha ho le joalo, litlaleho tsa litšisinyeho tsa lefatše pele ho 1914 ha lia fella. Meloko ea pejana e ne e se na mekhoa ea bahlalefi ea ho lekanya e neng e ka re lumella hore ka ho tšepahalang re bapise boholo ba litšisinyeho tsa lefatše tsa nakong e fetileng le tsa hona joale. Na hoo ho bolela hore re ke ke ra lemoha phethahatso ea boprofeta ba Jesu?

Che, le hanyenyane. Jesu ka ho hlakileng o bone e sa le pele hore histori e ne e ke ke ea tlaleha litšisinyeho tsohle tsa pele ho 1914 le hore meloko ea pejana e ne e ke ke ea e-ba le likofuto tse nepahetseng tsa ho metha ho reketla ha lefatše, joalokaha a bone e sa le pele maemo a mang a mehleng ea rōna. Ka baka leo, ha a ka a bolela boprofeta ka tsela eo ho hlokomela hore boa phethahala ho neng ho tla hloka litlaleho tsa litšisinyeho tsa lefatše tsa makholong a pejana a lilemo kapa tekanyo ea likofuto tse itseng. Jesu ha a ka a re palo ea litšisinyeho tsa lefatše “mehleng ea qetello” e ne e tla ba khōlō ka makhetlo a itseng ho feta nakong ea pejana, leha e le hore o itse re ne re tla bona litšisinyeho tsa lefatše tse kholohali. (2 Timothea 3:1) Ha a ka a bua joaloka setsebi sa litšisinyeho tsa lefatše.

Jesu o lebisitse tlhokomelo phihlelong ea batho. Litšisinyeho tsa lefatše e ne e lokela ho ba karolo ea “qalo feela ea tlokotsi.” (Mattheu 24:8) Tlokotsi ha e methoe ka likofuto tse itseng. Hore na batho ba hlokofetse hakae ke hona ho qetellang ho lekantse tlokotsi, ho akarelletsa tšisinyeho ea lefatše. Hore boprofeta ba Jesu bo phethahale, tlokotsi e bakiloeng ke litšisinyeho tsa lefatše e ne e tla lokela ho ba teng ka tsela e hlokomelehang. Ho hlokomela tšobotsi ea litšisinyeho tsa lefatše ea boprofeta kahoo ha hoa itšetleha ka boikhathatso ba batho ba ho boloka litlaleho kapa ka litekanyetso tsa bo-ramahlale tsa matla a tsoileng. Litlaleho tsa kajeno tsa litšisinyeho tsa lefatše li bontša ka matla boholo ba tlokotsi ea batho e bakiloeng ke ho reketla ha lefatše.

Se Atisitseng Tlokotsi ea Litšisinyeho tsa Lefatše

Ho hlakile hore Jesu o ne a tseba hore baahi ba lefatše ba ne ba tla ‘penyana’ le hore mekhoa ea motho e ne e tla ikhohla ka “ho senya lefatše.” (Tšenolo 11:18) Ha e le hantle, baahi ba lefatše ba se ba batla ba imenne hararo ka palo ho tloha ka 1914. Makholong a pele a lilemo, tšisinyeho ea lefatše ea matla a itseng e ne e atisa ho ama batho ba seng bakae feela ho feta kamoo e neng e ka etsa hona joale.

Nahana ka Tangshan. E ne e le motsana feela ho fihlela ka bo-1870. Hoja tšisinyeho ea 1976 e ne e ile ea otla ka nako eo, palo ea ba shoeleng e ne e ke ke ea feta palo e nyenyane ea baahi. Ka 1879 ke ha ho qaleha tsoelopele ea mesebetsi e meholo. Ka bo-1970 baahi ba teng ba ne ba eketsehile ho feta millione, ba lokisetsa koluoa e khōlō ea 1976.

Ho feta moo, lipapiso tse theiloeng feela sekaleng sa Richter li ka lahla. Ka mohlala, ka 1964, tšisinyeho ea lefatše ea Alaska e ile ea bolaea batho ba 115 ’me sekaleng sa Richter e ngolisitse 8,5. Tšisinyeho ea Tangshan e ne e le ka tlaase ho moo, e le 8,2. Ha e le hantle e neng e le kholoanyane ke efe? Ha ho lekanngoa ka batho ba shoeleng ho e-na le ka sekala sa Richter, ho hlakile hore ketsahalo ea Tangshan e ne e le mpenyana, e le e mpehali lekholong la lilemo la bo20. Likala li ke ke tsa lekanya boholo ba tlokotsi ea batho.

Topollo Tlokotsing Eohle

Joalokaha Jesu a profetile, phihlelo ea batho ho tloha ka 1914 e bile ea “tlokotsi,” ka litšisinyeho tsa lefatše li tlatsetsa ka karolo ea tsona. O bontšitse bohlokoa ba sena, a re: “Ha le bona tseo li hlaha, le tsebe hoba ’muso oa Molimo o haufi. Ka ’nete ke re ho lōna: Moloko ona o ke ke oa feta, tseo li e-so ho hlahe.” Hoo ho ne ho tla bolela eng bakeng sa barutuoa ba Jesu? O itse, “Ha tseo li qala ho hlaha, emisang lihloho, ’me le lelale holimo, hobane topollo ea lōna e tla be e atametse.”—Luka 21:28, 31, 32.

Haufinyane, tlokotsi e hlorisang batho e ke ke ea hlola e e-ba teng, ho akarelletsa e bakoang ke litšisinyeho tsa lefatše. Tlas’a ’Muso oa Molimo, mookho o mong le o mong oa masoabi o tla hlakoloa ka ho sa feleng. Seo ke se lebelletsoeng ke batho ba moloko ona. ’Me eo e ka ba tšepo ea hao haeba u nka bohato phethahatsong ea karolo e ’ngoe ea boprofeta ba Jesu, molaetsa o boleloang hona joale lefatšeng ka bophara ke Lipaki tsa Jehova: “Evangeli ena ea ’muso e tla boleloa lefatšeng lohle, e tle e be bopaki ho lichaba tsohle; ’me e tla ba hona bofelo bo hlahang.”—Mattheu 24:14; Tšenolo 21:3, 4.

[Mongolo o botlaaseng ba leqephe]