Tsela ea ho Matlafatsa Tlamo ea Lenyalo

BAFARISI ba neng ba leka ho tšoasa Tichere e Khōlō Jesu Kreste ba ile ba botsa: “Hleka motho o lumeletsoe ho hlala mosali oa hae ka baka la eng le eng na?” O ile a ba araba ka ho bua ka lenyalo la pele la motho ’me a beha tekanyetso tabeng ena: “Seo Molimo o se kopantseng hammoho, se se ke sa aroloa ke motho.”

Bafarisi ba ne ba pheha khang ea hore Moshe o ile a etsa litokisetso bakeng sa tlhalo ka ho fana ka “lengolo la hlalo.” Jesu a ba araba: “Moshe o le lumeletse ho hlala basali ba lōna ka baka la bothata ba lipelo tsa lōna; empa tšimolohong, ho no ho se joalo. ’Me ke re ho lōna: E mong le e mong ea hlalang mosali oa hae, ha e se ka baka la bofebe, a nyala e mong, oa feba.”—Mattheu 19:3-9.

Tšimolohong, lenyalo e ne e lokela ho ba tlamo e sa feleng. Esita le lefu le ne le ke ke la arohanya banyalani ba pele, hobane ba ne ba bōpiloe e le batho ba phethahetseng ba nang le tebello ea bophelo bo sa feleng. Leha ho le joalo, ba ile ba etsa sebe. Sebe sa bona se ile sa senya ho phethahala ha lenyalo la motho. Sera lefu se ile sa qala ho arohanya banyalani. Molimo o talima lefu joaloka qetello ea lenyalo, joalokaha re bala ka Bibeleng: “Mosali o tlameletsoe ho monna oa hae ke molao mehleng eohle eo monna oa hae a phelang ka eona; empa ekare ha monna oa hae a shoele, eba o lokolotsoe, a ka nyalana le eo a mo ratang, e mpe e be Moreneng.” (1 Ba-Korinthe 7:39) Sena se fapane hōle le likhopolo tsa bolumeli tse kang ea suttee, moo mosali nakong ea lefu la monna oa hae a qobelloang hore a ichese ho fihlela a e-shoa ka baka la tumelo ea hore tlamo ea lenyalo e tsoela pele ka mor’a lefu.

Tokisetso ea Molao oa Moshe

Nakong eo ho neng ho fanoa ka Molao oa Moshe, likamano pakeng tsa banyalani li ne li nyehlile ho isa bohōleng boo Jehova, ka lebaka la ho hlokomela bothata ba lipelo tsa Baiseraele, a ileng a etsa tokisetso ea tlhalo. (Deuteronoma 24:1) E ne e se morero oa Molimo hore Baiseraele ba sebelise molao ona hampe bakeng sa ho hlala basali ba bona ka baka la liphoso tse fokolang, joalokaha ho totobetse taelong ea hae ea hore ba ne ba lokela ho rata oa habo bona joalokaha ba ithata. (Levitike 19:18) Esita le ho fanoa ha lengolo la tlhalo ho ne ho sebeletsa e le tšoso hobane, e le karolo ea tšebetso ea ho ngola lengolo, monna ea batlang tlhalo o ne a tlameha ho buisana le banna ba nang le tokelo, ba neng ba tlameha ho etsa boiteko bo tiileng ba ho etsa hore poelano e be teng. Che, Molimo haa ka a fana ka molao ona bakeng sa ho fana ka tokelo leha e le efe ea hore motho a hlale mosali oa hae “ka baka la eng le eng.”—Mattheu 19:3.

Leha ho le joalo, qetellong Baiseraele ba ile ba hlokomoloha morero oa molao ona ’me ba o sebelisa hampe bakeng sa ho hlalana ka lebaka leha e le lefe le neng le lumellana le likhopolo tsa bona. Lekholong la bohlano la lilemo B.C.E., ba ne ba sebetsana le basali ba bocha ba bona ka bolotsana, ba ba hlala ka mabaka a mefuta eohle. Ka tieo Jehova o ile a ba bolella hore o hloile tlhalo. (Malakia 2:14-16) E ne e le khahlanong le semelo sena moo Jesu a ileng a nyatsa tlhalo ka tsela eo Baiseraele ba neng ba e etsa nakong ea hae.

Motheo Feela o Loketseng oa Tlhalo

Leha ho le joalo, Jesu o ile a bua ka motheo o le mong o loketseng oa tlhalo: bofebe. (Mattheu 5:31, 32; 19:8, 9) Lentsoe leo mona le fetoletsoeng e le “bofebe” le akareletsa mefuta eohle ea boitšoaro bo sa lokelang ba botona le botšehali ka ntle ho tokisetso ea Mangolo ea lenyalo, ho sa tsotellehe hore bo etsoa le motho oa bong bo tšoanang kapa bo fapaneng kapa le phoofolo.

Leha ho le joalo, Jesu o ne a sa khothaletse ho hlalana le balekane ba sa tšepahaleng. Ho ho molekane ea seng molato ho seka-seka liphello tse amehang le ho etsa qeto ea hore na o rata ho hlala. Basali ba nahanang ka tlhalo motheong ona oa Mangolo ba ka boela ba nahana ka polelo ea Molimo ha a ahlola mosali oa pele bakeng sa sebe sa hae. Ho phaella kahlolong ea lefu, ka ho toba Molimo o ile a bolella Eva: “Litakatso tsa hao li tla ba ho monna oa hao, ’me u tla busoa ke eena.” (Genese 3:16) Commentary on the Old Testament, by C. F. Keil le F. Delitzsch, e hlalosa “litakatso” tsena e le “litakatso tse batlileng li tšoana le lefu le itseng.” Bonneteng, litakatso tsena ha li matla hakaalo ho mosali e mong le e mong, empa ha mosali ea se nang molato a nahana ka tlhalo, e ka ba bohlale hore a nahane le ka litlhoko tsa maikutlo tseo basali ba li futsitseng ho Eva. Leha ho le joalo, kaha ho kopanela likobo ka ntle ho lelapa ha molekane ea molato ho ka etsa hore molekane ea se nang molato a tšoaetsoe mafu a fetisoang ka likamano tsa botona le botšehali, ho akarelletsa AIDS, ba bang ba entse qeto ea ho hlala joalokaha Jesu a hlalositse.

Mohloli oa Matšoenyeho a Lelapa

Bothata ba lipelo tsa batho bo simolohile sebeng seo banyalani ba pele ba ileng ba se etsa khahlanong le Molimo. (Ba-Roma 5:12) Ntoa ea lelapa e simolohile ha banyalani ba pele ba etsa sebe khahlanong le Ntate oa bona oa leholimo. Joang? Ha mosali oa pele, Eva, a ne a lekoa ke noha hore a je tholoana ea sefate se thibetsoeng, o ile a tsoela pele ho e ja. Ke feela ka mor’a hore a etse qeto eo e khōlō moo a ileng a buisana le monna oa hae ka seo noha e ’moleletseng sona. (Genese 3:6) E, o ile a nka khato pele a buisana le monna oa hae. Ona ke mohlala oa mathata ao malapa a mangata a tobaneng le ’ona kajeno—ho haella ha puisano eo ho eona banyalani ba bulelanang lifuba.

Hamorao, ha ba tobane le liphello tsa sebe sa bona, Adama le Eva ba ile ba sebelisa maqiti a tšoanang le a sebelisoang ke banyalani ba bangata kajeno ha ba le khathatsong, e leng, ho beha ba bang molato. Monna oa pele, Adama, o ile a beha mosali oa hae le Jehova molato ka seo a neng a se entse, a re: “Mosali eo u ’neileng eena hore a lule le ’na, ke eena ea mphileng tsa sefate, ka li ja.” Mosali eena a re: “Noha e nthetsitse, ’me ke jele.”—Genese 3:12, 13.

Liphatlalatso tsa Jehova tsa kahlolo ho Adama le Eva li ile tsa bolela esale pele lebaka le leng la matšoenyeho a neng a ka hlaha. Mabapi le kamano ea hae le monna oa hae, Jehova a bolella Eva: “U tla busoa ke eena.” Banna ba bangata kajeno, joaloka Isao eo sehlooho se etellang sena pele se buang ka eena, ba hatella basali ba bona ka tsela e mabifi ba sa hlomphe maikutlo a basali ba bona. Ho ntse ho le joalo, basali ba bangata ba tsoela pele ho lakatsa tlhokomelo ea banna ba bona. Ha takatso eo e sa khotsofatsoe, basali ba ka ’na ba batla tlhokomelo e joalo ’me ba sebelisa boithati. Kaha banna ba bangata baa hatella ’me basali ba bangata ba lakatsa hore banna ba bona ba ba hlokomele, ho na le boithati, ’me khotso ea nyamela. Pampiring e nang le sehlooho “How to Analyze Today’s Divorces,” Shunsuke Serizawa o itse: “Haeba re hlokomoloha tšekamelo eo e leng bothata ba motheo bo amehang tabeng ena ‘ba ho etsa lintho kamoo motho a ratang kateng,’ e leng ho bolelang hore, batho ba etelletsa lithahasello tsa bona pele ho tsa ba bang, ka tšohanyetso ho ne ho ke ke ha khoneha ho seka-seka tlhalo kajeno.”

Leha ho le joalo, Jehova o fane ka tataiso Lentsoeng la hae e le hore banyalani ba ikokobelitseng ba ka ba le tekanyo e itseng ea thabo ea lenyalo esita le boemong ba bona ba ho se phethahale. Isao o ile a latela tataiso ea Molimo ’me hona joale o thabela bophelo ba lelapa bo thabileng. A re boneng kamoo melao-motheo ea Bibele e thusang batho ho matlafatsa tlamo ea lenyalo.

Buisanang

Manyalong a mangata, ho haella ha puisano, tšekamelo ea ho beha ba bang molato le litšekamelo tsa boithati li thatafaletsa monna le mosali hore e mong a utloisise maikutlo a e mong. Mofuputsi Caryl S. Avery o re: “Kaha ho arolelana maikutlo ke selelekela sa ho atamelana haufi, ho atamelana haufi ho hloka ho tšepana ka ho feletseng. ’Me kajeno ho tšepana hoa haella.” Pokello ea maikutlo a ka hare-hare a arolelanoang e haha ho tšepana ho joalo. Sena se hloka ho buisana ka tsela ea ho bulelana lifuba lipakeng tsa monna le mosali.

Maele a sebelisa papiso bakeng sa ho khothaletsa ho arolelana menahano e tebileng, a re: “Morero pelong ea motho e ka koetsa, ea nang le kelello o ea kha teng.” (Liproverbia 20:5) Banyalani ba tlameha ho hlokomela le ho kha mehopolo e tebileng tlaase-tlaase lipelong tsa balekane ba bona. Ak’u inahanele ha molekane oa hao a tšoenyehile. Ho e-na le ho re: “Le ’na ke bile le letsatsi le boima,” ke hobane’ng ha ka mosa o sa botse: “Na u bile le letsatsi le boima? Ho etsahetse’ng?” Ho mamela molekane oa hao ho ka ’na ha hloka nako le boiteko, empa hangata hoa thabisa, hoa khotsofatsa ebile ho boloka nako haholoanyane, ho sebelisa nako ka tsela eo ho feta ho hlokomoloha molekane oa hao le ho tlameha ho sebetsana le maikutlo a matla a hlahang hamorao.

E le hore a ka tšeptjoa, e mong le e mong o tlameha ho tšepahala le ho leka ho ntša maikutlo a hae ka tsela eo ka eona molekane e mong a ka utloisisang. Lentsoe la Molimo lea phehella: “E mong le e mong a bolele ’nete, . . . hobane re litho ba bang tsa ba bang.” (Ba-Efese 4:25) Ho bua ’nete ho hloka temoho. Ha re re mosali o ikutloa hore ha a mameloe. Pele a bua, o lokela ho nahana ka maele ana: “Ea itšoarang lipuong o tseba hlalefo, ’me ea pelo e ikhutselitseng o na le kutloisiso.” (Liproverbia 17:27) Ho e-na le ho qosa monna oa hae ka ho re, “Le ka mohla ha u ke be u ’mamele!” ho ne ho ka ba molemo haholoanyane ho ntša maikutlo a hae ka tsela e khutsitseng pele ho ferekana le ho nyahama li hahela ka ho eena. Mohlomong o ne a ka senola kamoo a ikutloang ka teng ka ho bua tjena, “Kea tseba hore u tšoarehile, empa ho ba le nako e eketsehileng haholoanyane ke e-na le uena ho ka nthabisa haholo.”

Ka sebele, “moo ho eletsana ho leng sieo, merero ea qhalana.” (Liproverbia 15:22) Molekane oa hao oa u rata, empa seo ha se bolele hore a ka tseba seo u se nahanang. U tlameha ho tsebisa molekane oa hao kamoo u ikutloang ka teng ka tsela e bonahatsang kelo-hloko. Sena se tla le thusa, joaloka banyalani ba Bakreste, hore le etse liphetoho tse lerato e le hore le ka “boloka bonngoe ba moea ka tlamo ea khotso.”—Ba-Efese 4:2, 3.

Ka mohlala, nahana ka Kazuo, eo e neng e le monna ea belaelang ka linako tsohle le ea hatellang ea nang le takatso e sa feleng ea ho bapala papali ea chelete. O ile a iphumana a pupelitsoe ke likoloto tsa liranta tse likete tse makholo-kholo. Ka ho alima chelete ea ho lefa likoloto tsa hae, o ile a tetebela qhafutsong haholoanyane. Eaba o qala ho ithuta Bibele ’me qetellong a ba le sebete sa ho bolella mosali oa hae mathata a hae. O ne a ikemiselitse ho tobana le liqoso tsa hae. Leha ho le joalo, o ile a makala ha mosali oa hae, ea ithutileng Bibele ka nako e telele ho mo feta, ka khutso a araba: “A re leke ho fumana tsela ea ho lefa likoloto tsena.”

Ba ile ba qala letsatsing le latelang, ba etela batho bao ba ba kolotang ’me ba qala ho lefa likoloto tsa bona, esita le ho rekisa ntlo ea bona. Ho ile ha ba nka nako e ka etsang selemo hore ba lefe melato ea bona. Ke’ng se ileng sa fetola mosali oa hae, Kimie? O re: “Mantsoe a ho Ba-Filippi khaolo 4, litemana 6 le 7, ka sebele ke ’nete. ‘Le se ke la belaella letho; empa nthong tsohle seo le se batlang, le ke le se tsebise Molimo ka thapelo le ka kōpo e nang le teboho. ’Me khotso ea Molimo, e fetisang kutloisiso eohle, e tla boloka lipelo tsa lōna le mehopolo ea lōna ho Jesu Kreste.’” O ile a phaella: “Motsoalle oa ka, a makalitsoe ke ho bona kamoo ke hlasimolohileng ho sa tsotellehe mathata a ka, o ile a qala ho ithuta Bibele le ’na.” Kazuo le mosali oa hae ba ile ba kolobetsoa ’me ho tloha ka nako eo ho fihlela hona joale ba thabela bophelo bo thabileng ba lelapa.

Ho phaella ho tšepaneng ka ho bolellana ’nete, banna le basali ba bileng le liphihlelo tse ka holimo ba ile ba etsa ho hong ho thusang banyalani ho rarolla mathata a bona a lenyalo. Ba ile ba buisana le Moqapi oa tokisetso ea lenyalo, Jehova Molimo. Ho sa tsotellehe likhatello le mathata ao banyalani ba tobanang le ’ona, o tla ba hlohonolofatsa ka khotso ea Molimo e fetisang kutloisiso eohle haeba ba etsa sohle seo ba ka khonang ho se etsa bakeng sa ho sebelisa melao-motheo ea hae le ho tlohella tsohle ho eena. Ho rapela hammoho ho thusa ka ho khethehileng. Monna o lokela ho etella pele le ho ‘tšollela pelo ea hae’ ho Molimo, ba batle tataiso ea hae bothateng bo bong le bo bong boo eena le mosali oa hae ba tobanang le bona. (Pesaleme ea 62:8) Ka sebele Jehova Molimo o tla utloa lithapelo tse joalo.

E, ho ka khoneha ho matlafatsa tlamo ea lenyalo. Esita le hona joale, ha re ntse re mameletse ho se phethahale ha rōna sechabeng se ferekaneng, banyalani ba ka fumana thabo e ngata kamanong ea bona. U ka fumana litlhahiso tse eketsehileng tse sebetsang le taeo ea bomolimo bukeng ea Ho Etsa Bophelo ba Lelapa la Hao bo Thabileng, e hatisitsoeng ke Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. Ho feta moo, banyalani bao ka tieo ba sebeletsang ho sebelisa melao-motheo ea Bibele ba na le tšepo ea ho tlamahana hammoho ka lerato lefatšeng le lecha le entsoeng ke Molimo le haufi.