KHAOLO EA 15
Bona se Molemo Bakeng sa Mosebetsi oa Hao o Thata
‘Motho e mong le e mong a bone se molemo bakeng sa mosebetsi oohle oa hae o thata.’—MOEKLESIA 3:13.
1-3. (a) Batho ba bangata ba ikutloa joang ka mosebetsi oa bona? (b) Bibele e khothalletsa ho ba le maikutlo afe ka mosebetsi, hona ke lipotso life tseo re tla li tšohla khaolong ee?
LEFATŠENG la kajeno batho ba bangata ha ba thabele ho sebetsa. Kaha ba sebetsa lihora tse telele mesebetsing eo ba hlileng ba sa e rateng, letsatsi le leng le le leng ha ba thabele ho ea mosebetsing. Batho ba nang le maikutlo a joalo ba ka khothatsoa joang hore ba thahaselle mosebetsi oa bona, le hore ba o khotsofalle?
2 Bibele e khothalletsa ho ba le maikutlo a matle ka ho sebetsa ka thata. E bolela hore mosebetsi le litholoana tsa oona ke mpho. Solomone o ile a ngola a re: ‘Motho e mong le e mong o lokela ho ja ’me a noe le ho bona se molemo bakeng sa mosebetsi oohle oa hae o thata. Ke mpho ea Molimo.’ (Moeklesia 3:13) Jehova, ea re ratang le eo kamehla a batlang ho re fa se molemohali, o batla hore mosebetsi oa rōna o re khotsofatse le hore re thabele mofufutso oa liphatla tsa rōna. E le hore re lule leratong la hae, re lokela ho phela tumellanong le pono ea hae le melao-motheo ea hae mabapi le mosebetsi.—Moeklesia 2:24; 5:18.
3 Khaolong ena, re tla tšohla lipotso tse ’nè: Ke joang re ka bonang se molemo bakeng sa mosebetsi oa rōna o thata? Ke mesebetsi ea mofuta ofe e sa lokelang Bakreste ba ’nete? Re ka etsa joang hore mosebetsi oa boipheliso e se ke ea e-ba oa bohlokoa ho feta mesebetsi ea rōna ea moea? Hona mosebetsi oa bohlokoa ka ho fetisisa oo re ka o etsang ke ofe? Leha ho le joalo, a re qaleng ka ho hlahloba mohlala oa basebetsi ba babeli ba baholo ka ho fetisisa bokahohleng—e leng Jehova Molimo le Jesu Kreste.
MOSEBETSI EA PHAHAMENG KA HO FETISISA LE MOSEBETSI EA HLOAHLOA
4, 5. Bibele e bontša joang hore Jehova ke mosebetsi ea behang litholoana?
4 Jehova ke Mosebetsi ea Phahameng ka ho Fetisisa. Genese 1:1 e re: “Tšimolohong Molimo o ile a bōpa maholimo le lefatše.” Ha Molimo a qetile mosebetsi oa hae oa ho bōpa lefatše, o ile a re o “molemo haholo.” (Genese 1:31) Ka mantsoe a mang, o ne a khotsofalitsoe haholo ke mosebetsi oa hae oohle oo a o entseng lefatšeng. Ha ho pelaelo hore Jehova, “Molimo ea thabileng,” o ile a thabisoa haholo ke ho ba mosebetsi ea behang litholoana.—1 Timothea 1:11.
5 Molimo oa rōna ea mahlahahlaha ha ho mohla a khaotsang ho sebetsa. Nako e telele ka mor’a hore ho bōptjoe lefatše le lintho tsohle tse ho lona, Jesu o ile a re: “Ntate o ’nile a tsoela pele ho sebetsa ho fihlela joale.” (Johanne 5:17) Ntate o ne a ntse a etsa’ng? Ka sebele, o ’nile a tsoela pele ho tataisa le ho hlokomela moloko oa batho a le maholimong. O hlahisitse “pōpo e ncha,” e leng Bakreste ba tsoetsoeng ka moea bao qetellong ba tla busa le Jesu leholimong. (2 Bakorinthe 5:17) O ’nile a sebetsa ho phethahatsa morero oa hae bakeng sa batho—e leng hore ba mo ratang ba fumane bophelo bo sa feleng lefatšeng le lecha. (Baroma 6:23) E tlameha ebe Jehova o thabetse litholoana tsa mosebetsi ona haholo. Ka lebaka la ho huloa ke Molimo, batho ba limilione ba nkile khato ka molaetsa oa ’Muso, eaba ba fetola bophelo ba bona e le hore ba lule leratong la hae.—Johanne 6:44.
6, 7. Jesu o na le botumo bofe ba nako e telele ba hore ke sekhothali?
6 Jesu o na le botumo ba nako e telele ba hore ke sekhothali. Pele e e-ba motho oa nama, o ile a sebetsa le Molimo e le “mosebetsi ea hloahloa” ha ho ne ho bōptjoa lintho tsohle “tse maholimong le tse lefatšeng.” (Liproverbia 8:22-31; Bakolose 1:15-17) Ha a le lefatšeng, Jesu o ile a tsoela pele e le sekhothali. Ha a sa le monyenyane, o ile a ithuta mosebetsi oa ho haha, ’me o ile a tsejoa e le “’metli oa mapolanka.”a (Mareka 6:3) Mosebetsi ona o akarelletsa ho sehla ka thata le ho ba le tsebo ea lintho tse fapa-fapaneng, ’me ho ne ho le joalo haholo mehleng ea pele ho e-ba le mechine e sakhang mapolanka, mabenkele a rekisang thepa le lisebelisoa tsa motlakase. Ak’u nahane ka Jesu a tsoa ho ea itatela lifate—mohlomong sena se ne se tla hloka hore a li reme a be a li hulele kae kapa kae moo a il’o sebeletsa teng. Ak’u nahane feela ha a haha matlo—a hlophisa maballo a bile a fera matlo ao, a etsa mamati, a bile a betla le thepa e ’ngoe ea ntlo. Ha ho pelaelo hore Jesu o ne a tseba khotsofalo e tlisoang ke mosebetsi o boima o entsoeng ka bokhabane.
7 Jesu e ne e le sekhothali ha a etsa tšebeletso ea hae. Ka lilemo tse tharo le halofo, o ne a tšoarehile haholo ka mosebetsi ona oa bohlokoa ka ho fetisisa. Kaha o ne a batla ho finyella batho ba bangata kamoo ho ka khonehang, o ne a sa senye nako, o ne a tsoha esale hoseng a bile a sebetsa ho fihlela e e-ba bosiu. (Luka 21:37, 38; Johanne 3:2) O ne a “tsamaea ho tloha motseng o mong ho ea ho o mong le ho tloha motsaneng o mong ho ea ho o mong, a bolela ’me a phatlalatsa litaba tse molemo tsa ’muso oa Molimo.” (Luka 8:1) Jesu o ne a hlile a nka maeto a malelele haholo ka maoto, a tsamaea litseleng tse lerōle e le hore a isetse batho litaba tse molemo.
8, 9. Jesu o ile a bona se molemo joang bakeng sa mosebetsi oa hae o thata?
8 Na Jesu o ile a bona se molemo bakeng sa mosebetsi oa hae o thata tšebeletsong? Ho joalo! O ile a jala peō ea ’nete ea ’Muso, a siea masimo a neng a butsoitse bakeng sa kotulo. Ho etsa mosebetsi oa Molimo ho ne ho matlafatsa Jesu hoo a neng a ikemiselitse ho tela lijo e le hore a o etse. (Johanne 4:31-38) Nahana ka khotsofalo eo e tlamehang ebe o ile a ba le eona ha qetellong ea tšebeletso ea hae ea lefatšeng a ne a re ho Ntate oa hae ka botšepehi: “Ke u tlotlisitse lefatšeng, kaha ke qetile mosebetsi oo u mphileng oona hore ke o etse.”—Johanne 17:4.
9 Ka sebele Jehova le Jesu ke mehlala e ka sehloohong ea batho ba bonang se molemo bakeng sa mosebetsi oa bona o thata. Lerato leo re ratang Jehova ka lona le re susumelletsa ho ba “baetsisi ba Molimo.” (Baefese 5:1) Lerato leo re ratang Jesu ka lona le re qobella hore re “latele mehato ea hae haufi-ufi.” (1 Petrose 2:21) Kahoo a re ke re hlahlobeng kamoo le rōna re ka bonang se molemo bakeng sa mosebetsi oa rōna o thata.
KAMOO RE KA BONANG SE MOLEMO BAKENG SA MOSEBETSI OA RŌNA O THATA
10, 11. Ke eng e ka re thusang hore re be le maikutlo a matle ka mosebetsi oa rōna?
10 Mosebetsi oa boipheliso o na le karolo eo o e phethang bophelong ba Bakreste ba ’nete. Re batla ho khotsofatsoa ke mosebetsi oa rōna, empa sena se ka ba thata haholo haeba re etsa mosebetsi oo re sa o rateng. Ho ka etsahala joang hore re bone se molemo bakeng sa mosebetsi oa rōna maemong a joalo?
11 Ka ho ba le maikutlo a matle. Hase kamehla re ka fetolang maemo a rōna, empa re ka fetola maikutlo a rōna. Ho nahanisisa ka pono ea Molimo ho ka re thusa hore re be le maikutlo a matle ka mosebetsi. Ka mohlala, haeba u hlooho ea lelapa, nahana ka taba ea hore mosebetsi oa hao ho sa tsotellehe hore na o ka bonahala e le o khelloang fatše hakae, o u nolofalletsa ho hlokomela lelapa la hao ka lintho tse bonahalang tseo le li hlokang. Kahoo, ho hlokomela batho bao u ba ratang ke taba ea bohlokoa haholo ho Molimo. Lentsoe la hae le re motho ea hlōloang ho lokisetsa ba lelapa la hae lintho tse hlokahalang “o mobe le ho feta motho ea latotseng Jehova.” (1 Timothea 5:8; mongolo o botlaaseng ba leqephe ho NW) Ho hlokomela hore mosebetsi oa hao o ka u bulela tsela ea ho finyella pakane ea hao—oa u nolofalletsa ho jara boikarabelo boo Molimo a u fileng bona—ho ka u thusa hore u fumane khotsofalo le morero mosebetsing oa hao, e leng lintho tseo basebetsi-’moho le uena ba ka ’nang ba se ke ba e-ba le tsona.
12. Ho khothala le ho tšepahala mosebetsing oa rōna ho putsa ka litsela life?
12 Ka ho ba sekhothali le ka ho tšepahala. Ho sebetsa ka thata le ho ithuta ho etsa mosebetsi oa rōna hantle ho ka re tlisetsa litlhohonolofatso. Hangata bahiri ba nka basebetsi ba bona bao e leng likhothali e le ba bohlokoa haholo. (Liproverbia 12:24; 22:29) Kaha re Bakreste ba ’nete, re boetse re lokela ho tšepahala mosebetsing oa rōna—re se ke ra utsoa chelete, thepa, kapa nako ea mohiri oa rōna. (Baefese 4:28) Joalokaha re bone khaolong e fetileng, botšepehi boa putsa. Mohiruoa ea tummeng ka hore oa tšepahala, a ka ’na a tšeptjoa. Ebang mohiri oa rōna o hlokomela mohlala oo re o behang oa ho sebetsa ka thata kapa che, re ka ba le khotsofalo e tlisoang ke ho ba le “matsoalo a tšepahalang” le ho tseba hore re khahlisa Molimo eo re mo ratang.—Baheberu 13:18; Bakolose 3:22-24.
13. Mohlala oa rōna o motle mosebetsing o ka ’na oa beha litholoana life?
13 Ka ho hlokomela hore boitšoaro ba rōna bo ka tlotlisa Molimo. Ha boitšoaro ba rōna ba Bokreste bo le botle haholo mosebetsing, ho hlakile hore ba bang ba tla bona seo. Litholoana tsa seo e tla ba life? Ha re etsa joalo re ka “khabisa thuto ea Mopholosi oa rōna, Molimo.” (Tite 2:9, 10) Ka sebele, boitšoaro ba rōna bo botle bo ka etsa hore ba bang ba bone botle ba borapeli ba rōna, e leng se ka etsang hore bo ba khahle haholo. Nahana feela hore na u ne u ka ikutloa joang haeba mosebetsi-’moho le uena a ne a ka amohela ’nete ka lebaka la mohlala o motle oo u neng o u beha mosebetsing! Habohlokoa ka ho fetisisa, nahana ka sena: Ke eng e ka khotsofatsang ho feta ho tseba hore boitšoaro ba hao bo botle bo tlotlisa Jehova le hore bo thabisa pelo ea hae?—Liproverbia 27:11; 1 Petrose 2:12.
HO KHETHA MOSEBETSI KA BOHLALE
14-16. Ha re lokela ho etsa liqeto mabapi le mosebetsi ke lipotso life tsa bohlokoa tseo re lokelang ho nahana ka tsona?
14 Bibele ha e qaqise hore na ke mosebetsi ofe oa boipheliso o amohelehang le hore na ke ofe o sa amoheleheng. Sena ha se bolele hore re ka amohela mosebetsi oa mofuta ofe kapa ofe ho sa tsotellehe hore na o akarelletsa eng. Mangolo a ka re thusa hore re khethe mosebetsi o molemo le o loketseng o khahlisang Molimo, le hore re qobe mosebetsi o neng o sa tl’o mo khahlisa. (Liproverbia 2:6) Ha re lokela ho etsa liqeto mabapi le mosebetsi ho na le lipotso tse peli tsa bohlokoa tseo re lokelang ho nahana ka tsona.
15 Na ho etsa mosebetsi oo ka ho khetheha e ne e tla ba ho etsa ntho e nyatsuoang ke Bibele? Ho hlakile hore Lentsoe la Molimo le nyatsa ho utsoa, ho qala leshano le ho etsa litšoantšo tse rapeloang. (Exoda 20:4; Liketso 15:29; Baefese 4:28; Tšenolo 21:8) Re ne re tla hana mosebetsi ofe kapa ofe o hlokang hore re etse lintho tseo. Lerato leo re ratang Jehova ka lona le ne le ke ke la re lumella hore re amohele mosebetsi o akarelletsang ho kopanela mekhoeng e khahlanong le litaelo tsa Molimo.—1 Johanne 5:3.
16 Na ha re etsa mosebetsi oo ho ne ho tla totobala hore re kopanela mokhoeng o fosahetseng kapa rea o thoholetsa? Nahana ka mohlala ona. Ha ho phoso ho sebetsa u le motho ea amohelang baeti le mehala. Leha ho le joalo, ho thoe’ng haeba Mokreste a ne a ka fuoa mosebetsi o joalo tleliniking ea ho ntša limpa? Ke ’nete hore mosebetsi oa hae o ne o ke ke oa hloka hore a thuse ka ho ntša limpa. Leha ho le joalo, na ho sebetsa moo ka mehla ho ne ho ke ke ha tšehetsa tleliniki eo mosebetsi oa eona e leng ho ntša limpa—e leng ntho e khahlanong le Lentsoe la Molimo? (Exoda 21:22-24) Kaha re batho ba ratang Jehova, ha re batle ho amahanngoa ka ho toba le mekhoa e khahlanong le Mangolo.
17. (a) Ke lintlha life tseo re lokelang ho nahana ka tsona ka hloko ha re etsa liqeto mabapi le mosebetsi? (Bona lebokose le leqepheng la 177.) (b) Matsoalo a rōna a ka re thusa joang ho etsa liqeto tse khahlisang Molimo?
17 Litaba tse ngata mabapi le mosebetsi li ka rarolloa ka ho hlahloba ka hloko likarabo tsa lipotso tse peli tsa bohlokoa tse botsitsoeng serapeng sa 15 le sa 16. Ho phaella moo, ho na le lintlha tse ling tseo re lokelang ho li nahana ka hloko ha re etsa liqeto mabapi le mosebetsi.b Re ke ke ra lebella hore sehlopha sa lekhoba le tšepahalang se fane ka melao e akaretsang boemo bo bong le bo bong bo ka ’nang ba hlaha. Tabeng ena ke moo ho hlokahalang hore re sebelise bohlale. Joalokaha re ithutile Khaolong ea 2, re lokela ho ruta matsoalo a rōna le ho a koetlisa ka ho ithuta hore na re ka sebelisa Lentsoe la Molimo joang bophelong ba rōna ba letsatsi le letsatsi. Ha “matla a [rōna] a ho lemoha” a koetlisitsoe ka tsela eo “ka tšebeliso,” matsoalo a rōna a ka re thusa hore re etse liqeto tse khahlisang Molimo le hore re lule leratong la hae.—Baheberu 5:14.
HO BA LE MAIKUTLO A TSITSITSENG KA MOSEBETSI
18. Ke hobane’ng ha ho se bonolo hore re lule re tsitsitse moeeng?
18 Ha ho bonolo hore re lule re tsitsitse moeeng “matsatsing [ana] a ho qetela” a “linako tse mahlonoko tseo ho leng thata ho sebetsana le tsona.” (2 Timothea 3:1) Ho fumana mosebetsi le ho lula ho oona ho ka ba thata haholo. Kaha re Bakreste ba ’nete, rea hlokomela hore ho sebetsa ka thata e le hore re lokisetse lintho tse hlokahalang bakeng sa malapa a rōna ke taba ea bohlokoa. Empa haeba re se hlokolosi, khatello e bang teng mesebetsing kapa monahano o bolileng oa lefatše oa ho rata lintho tse bonahalang o ka re thibela ho phehella lintho tsa moea. (1 Timothea 6:9, 10) A re ke re boneng hore na re ka lula re tsitsitse joang, re ntse re nepisisa “lintho tsa bohlokoa haholo.”—Bafilipi 1:10.
19. Ke hobane’ng ha Jehova a lokeloa ke hore re mo tšepe ka botlalo, ’me ho mo tšepa ka tsela eo ho re thusa hore re qobe eng?
19 Tšepa Jehova ka botlalo. (Liproverbia 3:5, 6) Na ha a lokeloe ke hore re mo tšepe ka tsela eo? Etsoe oa re tsotella. (1 Petrose 5:7) O tseba litlhoko tsa rōna ho re feta ebile ha ho mohla a haelloang ho re thusa. (Pesaleme ea 37:25) Kahoo re lokela ho mamela ha Lentsoe la hae le re hopotsa sena: “Mokhoa oa lōna oa bophelo e ke e be o se nang lerato la chelete, ha le ntse le khotsofaletse lintho tse teng. Etsoe [Molimo] o itse: ‘Ho hang nke ke ka u tlohela kapa ka u furalla.’” (Baheberu 13:5) Bahlanka ba bangata ba tšebeletsong ea nako e tletseng ba ka paka hore Molimo o na le matla a ho fana ka lintho tseo batho ba li hlokang bophelong. Haeba re tšepa ka botlalo hore Jehova o tla re hlokomela, re tla qoba ho tšoenyeha ho tlōla ka taba ea ho lokisetsa lintho tse hlokoang ke malapa a rōna. (Matheu 6:25-32) Re ke ke ra lumella hore mosebetsi oa boipheliso o etse hore re hlokomolohe mesebetsi ea moea, e kang ho bolela litaba tse molemo le ho ba teng libokeng.—Matheu 24:14; Baheberu 10:24, 25.
20. Ho boloka leihlo le talimile nģa e le ’ngoe ho bolela’ng, hona u ka etsa seo joang?
20 Boloka leihlo la hao le talimile nģa e le ’ngoe. (Matheu 6:22, 23) Ho ba le leihlo le talimileng nģa e le ’ngoe ho bolela ho etsa hore bophelo ba rōna bo lule bo sa rarahana. Leihlo la Mokreste le shebileng nģa e le ’ngoe, le shebane le morero o le mong feela, e leng ho etsa thato ea Molimo. Ha mahlo a rōna a shebile sebakeng se nepahetseng, re ke ke ra lulela ho lelekisa mesebetsi e lefang haholo le bophelo bo majabajaba. Hape re ke ke ra lula re batla lintho tsa morao-rao le tse ntle ka ho fetisisa tseo baphatlalatsi ba batlang hore re lumele hore rea li hloka e le hore re thabe. U ka etsa joang hore leihlo la hao le lule le talimile nģa e le ’ngoe? Qoba ho ikimetsa ka likoloto tse sa hlokahaleng. U se ke ua tlatsa bophelo ba hao ka matlotlo a jang nako le a hlokang tlhokomelo e ngata. Mamela keletso ea Bibele e reng u khotsofalle “lintho tsa ho iphelisa le liaparo le tšireletso.” (1 Timothea 6:8) Leka ho nolofatsa bophelo ba hao ka hohle kamoo u ka khonang.
21. Ke hobane’ng ha re lokela ho khetha lintho tse lokelang ho tla pele, hona ke eng e lokelang ho tla pele bophelong ba rōna?
21 Khetha hore na ke lintho life tse lokelang ho tla pele borapeling, ’me u li khomarele. Kaha ha re na nako, re lokela ho khetha hore na ke lintho life tse lokelang ho tla pele. Ho seng joalo, lintho tseo eseng tsa bohlokoa haholo li ka re jella nako ea bohlokoa, tsa pupetsa lintho tseo e leng tsa bohlokoa haholo. Ke lintho life tse lokelang ho tla pele bophelong ba rōna? Batho ba bangata lefatšeng ba nka ho phehella thuto e phahameng e le ntho ea bohlokoahali e le hore motho a fumane mosebetsi o hlamatsehang tsamaisong ena. Leha ho le joalo, Jesu o ile a khothalletsa balateli ba hae hore ba ‘’ne ba batle ’muso pele.’ (Matheu 6:33) Ke ’nete hore, kaha re Bakreste ba ’nete, re etsa hore ’Muso oa Molimo o tle pele bophelong ba rōna. Mokhoa oo re phelang ka oona, ke hore, liqeto tseo re li etsang, lipakane tseo re li behang le mesebetsi eo re e phehellang li lokela ho bontša hore lintho tse amanang le ’Muso le thato ea Molimo ke tsa bohlokoa haholo ho rōna ho feta lintho tse bonahalang le ho phehella lintho tsa lefatše.
HO SEBETSA KA THATA TŠEBELETSONG
22, 23. (a) Mosebetsi o ka sehloohong oa Bakreste ba ’nete ke ofe, hona re ka bontša joang hore mosebetsi oo ke oa bohlokoa ho rōna? (Bona lebokose le leqepheng la 180.) (b) U ikemiselitse’ng mabapi le mosebetsi oa boipheliso?
22 Kaha rea tseba hore re phela ho ella qetellong ea nako ea bofelo, re tsepamisa likelello tsa rōna mosebetsing o ka sehloohong oa Bakreste ba ’nete—e leng mosebetsi oa ho bolela le oa ho etsa barutuoa. (Matheu 24:14; 28:19, 20) Joaloka ’Mehi-mohlala oa rōna, e leng Jesu, re batla ho tšoareha ka matla ka mosebetsi ona o ka pholosang bophelo. Re ka bontša joang hore mosebetsi oo ke oa bohlokoa ho rōna? Kaha boholo ba batho ba Molimo ke bahoeletsi ba phutheho, ba ikakhela ka setotsoana mosebetsing oa boboleli. Ba bang ba bona ba hlophisitse litaba tsa bona e le hore ba sebeletse e le bo-pula-maliboho kapa baromuoa. Kaha batsoali ba bangata ba hlokomela bohlokoa ba ho ipehela lipakane tsa moea, ba ’nile ba khothalletsa bana ba bona ho phehella tšebeletso ea nako e tletseng. Na baboleli ba ’Muso ba chesehang ba bona se molemo bakeng sa mosebetsi oa bona o thata boboleling? Ka sebele, baa se bona! Ho sebeletsa Jehova ka moea oohle ke eona tsela ea ho fumana thabo, khotsofalo le litlhohonolofatso tse ngata bophelong.—Liproverbia 10:22.
23 Bongata ba rōna re tlameha ho sebetsa lihora tse telele mesebetsing ea boipheliso e le hore re lokisetse lintho tseo malapa a rōna a li hlokang. Hopola hore Jehova o batla hore re bone se molemo bakeng sa mosebetsi oa rōna o thata. Mosebetsi oa rōna o tla re khotsofatsa haeba maikutlo a rōna le liketso tsa rōna li lumellana le pono ea hae le melao-motheo ea hae. Leha ho le joalo, a re ikemisetseng hore le ka mohla re se ke ra lumella mosebetsi oa boipheliso ho re sitisa ho etsa mosebetsi oa rōna o ka sehloohong—e leng oa ho bolela litaba tse molemo tsa ’Muso oa Molimo. Ha re etsa hore mosebetsi ona e be oona o tlang pele bophelong ba rōna, re bontša hore re rata Jehova ’me ka tsela eo re lula leratong la hae.
a Ho boleloa hore lentsoe la Segerike le fetoletsoeng e le “’metli oa mapolanka” ke “lentsoe le akaretsang, le bolelang motho ea sebetsang ka mapolanka ebang o ne a haha matlo kapa a betla thepa ea ka tlung kapa mofuta leha e le ofe oa lintho tse etsoang ka mapolanka.”
b Bona Molula-Qhooa oa April 15, 1999, leqepheng la 28-30, le oa January 1, 1983, leqepheng la 24, moo ho tšohloang ka ho pharaletseng lintlha tseo u ka nahanang ka tsona tabeng ea mosebetsi.