“Manyala” A Hlōleha ho Tlisa Khotso

“Etlare ha le bona Jerusalema o teetsoe hare ke makhotla a lira . . . ba leng Judea ba balehele lithabeng.”—LUKA 21:20, 21.

 1, 2. (a) Ke ka baka la’ng ha batho ba ke ke ba tlisa khotso ka mekhatlo e kang Machaba a Kopaneng? (b) Molimo o tla tlisa khotso lefatšeng joang?

HO SA TSOTELLEHE hore na batho ba leka ka matla hakae ho tlisa khotso le tšireletseho ka mekhatlo ea bona e kang Machaba a Kopaneng, ba ke ke ba atleha. Lebaka? Kahobane batho ha ba lula ka khotso le Molimo, ’me tšireletseho e sa feleng e ka ba teng ka hore batho ba phele ka khotso le ’Mōpi oa bona. (Pesaleme ea 46:1-9; 127:1; Esaia 11:9; 57:21) Bothata bona bo ka lokisoa joang? Hoa thabisa ho bolela hore litaba li se li le matsohong a Jehova. Khotso le tšireletseho li tla qetella li tlisitsoe lefatšeng lena ke ’Muso oa Molimo ka Mora oa oona, Jesu, eo tsoalong ea hae mangeloi a ileng a bina, a re: “Khanya e be ho Molimo maholimong a holimo, khotso e be lefatšeng ho batho bao o khahloang ke bona.”—Luka 2:14; Pesaleme ea 72:7.

² Lekholong la pele la lilemo, Jesu o ile a tsebahatsa ’Muso oa Molimo ’me a neha batho ba ratang khotso monyetla oa hore e be bara ba Molimo le babusi hammoho le eena ’Musong oo. (Mattheu 4:23; 5:9; Luka 12:32) Liketsahalo tse ileng tsa latela li tšoana hantle le tsa lekholong lena la rōna la lilemo. Ho hlahloba liketsahalo tseo ho tla re ruta haholo ka tsela e tla nkuoa ke mokhatlo oa batho oa “khotso le tšireletseho,” Machaba a Kopaneng.

Bajode ba Etsa Khetho

 3. Ke mang ea neng a leka ho boloka khotso ea machaba le tšireletseho mehleng ea Jesu, ’me ke hobane’ng ha boiteko boo bo sa ka ba atleha?

³ Mehleng ea Jesu, ’Muso oa Roma o ne o busa karolo e khōlō ea lefatše ’me o e-na le mehopolo ea oona ea khotso le tšireletseho. O ne o sebelisa masole a ’ona ho hōlisa Pax Romana (Khotso ea Roma) lefatšeng le neng le tsejoa. Empa Pax Romana e ne e ke ke ea ba khotso kamehla le mehla, kahobane Roma ea bohetene le masole a eona a ne a ke ke a tlisa poelano pakeng tsa motho le Molimo. Empa, ’Muso o tsebahalitsoeng ke Jesu o ne o phahametse oo hōle.

 4. Bajode ba bangata ba ile ba itšoara joang boboleling ba Jesu? Leha ho le joalo, ke boemo bofe bo ileng ba hōla lekholong la pele la lilemo?

⁴ Leha ho le joalo, batho ba bangata ba naha ea habo Jesu ba hana ’Muso oa Molimo. (Johanne 1:11; 7:47, 48; 9:22) Babusi ba bona, ba neng ba talima Jesu e le tšoso tšireletsong ea sechaba, ba mo nehela hore a bolaoe, ka matla ba re: “Ha re na morena, ha e se Cesare.” (Johanne 11:48; 19:14, 15) Leha ho le joalo, Bajode ba bang, le Balichaba ba bangata hamorao, ba thabela ho amohela Jesu e le Morena ea khethiloeng oa Molimo. (Ba-Kolosse 1:13-20) Ba bolela ka eena linaheng tse ngata, ’me Jerusalema ea fetoha setsi sa mokhatlo oa machaba oa Bakreste.—Liketso 15:2; 1 Petrose 5:9.

 5, 6. (a) Ho etsahetse joang ka kamano pakeng tsa Bajode le Baroma? (b) Jesu o fane ka temoso efe, ’me e ile ea boloka bophelo ba Bakreste ka 70 C.E. joang?

⁵ Ho sa tsotellehe hore Bajode ba ne ba ikhethetse Cesare e seng Jesu, maqhaama a kamano pakeng tsa Jerusalema le Roma a khoehla kapele. Bajode ba ma-Zealote ba etsa liphutuho tsa botšosi khahlanong le ’muso ho fihlela ha qetellong, ka 66 C.E., ho qhoma ntoa ea sebele. Masole a Roma a leka ho khutlisetsa Pax Romana, ’me kapele Jerusalema e ne e teetsoe hare ke masole. Sena sa bolela taba e khethehileng ho Bakreste. Lilemo tse telele pele ho moo, Jesu o ne a elelitse: “Etlare ha le bona Jerusalema o teetsoe hare ke makhotla a lira, le tsebe hoba tšenyeho ea oona e se e atametse. Mohlang oo, ba leng Judea ba balehele lithabeng; ba har’a Jerusalema ba tsoe; ba naheng ba se ke ba kena teng.” (Luka 21:20, 21) Joale Jerusalema o ne a teetsoe hare ’me Bakreste ba ne ba emetse monyetla oa hore ba balehe.

⁶ Sena sa etsahala kapele. Maroma a ne a qalile ho heletsa lerako, ’me Bajode ba bangata ba ne ba se ba loketse ho inehela ha moetapele oa mabotho oa Roma, Cestius Gallus, a khutlisa masole a hae ho sa lebelloa. Mazealote a sebelisa monyetla oo ho itlhophisetsa ho itšireletsa, empa Bakreste ba baleha motseng o ahloletsoeng timetso. Ka 70 C.E., masole a Roma a khutla ’me a teela marako a Jerusalema hare, nakong ena motse ’ohle oa timetsoa. Koluoa eo ea histori e re ama joang? Ka tsela ena: Keletso ea Jesu e ileng ea boloka bophelo ba balateli ba hae e na le seo e se bolelang ho rōna kajeno.

Ho na le Phethahatso e ’Ngoe

 7-9. (a) Re tseba joang hore boprofeta ba Jesu mabapi le ho teeloa hare ha Jerusalema ke makhotla a ntoa bo ne bo na le phethahatso e fetang ea nako eo? (b) Ho bala buka ea Daniele ka temoho ho tšehetsa sena joang?

⁷ Temoso ena e ne e le karolo ea boprofeta bo boletsoeng ke Jesu lilemo tse telele ha a ne a araba potso ea bohlokoa. Balateli ba hae ba ne ba ’motsitse: ‘[Pheliso ea tempele ea Bajode] e tla etsahala neng, ’me pontšo ea ho ba teng ha hao le ea ho fela ha tsamaiso ea lintho e tla ba efe?’ Ha Jesu a ba araba, a fana ka pontšo e neng e tla ba le likarolo tse ngata, ho akarelletsa ho teeloa hare ha Jerusalema ke makhotla a ntoa. (Mattheu 24; Mareka 13; Luka 21) Lilemo kamor’a lefu la Jesu, likarolo tse ngata tsa boprofeta bona tsa phethahala, tsa fihla sehlohlolong sa tsona timetsong ea Jerusalema le tsamaiso ea lintho ea Sejode ka 70 C.E.—Mattheu 24:7, 14; Liketso 11:28; Ba-Kolosse 1:23.

⁸ Leha ho le joalo, barutuoa ba ne ba botsitse le ka “ho ba teng” ha Jesu, hoo Bibele e ho hokahanyang le bofelo ba tsamaiso eohle ea lefatše ea lintho. (Daniele 2:44; Mattheu 24:3, 21) Kaba ho ba teng ka moea ha Jesu le ho fela ha tsamaiso eohle ea lintho ho sa ka ha etsahala lekholong la pele la lilemo, ho ne ho ka lebelloa phethahatso ea nako e tlang le e khōlō ea boprofeta ba Jesu, ’me liketsahalo tsa lekholong la pele la lilemo li ne li tla fana ka mohlala oa phethahatso e khōloanyane. Ho ne ho tla akarelletsa ho phethahala ho hoholo ha temoso ea Jesu mabapi le ho timetsoa ha Jerusalema.

⁹ Temoso ena e hlaka haholo ha re e hlahloba libukeng tse ling tse peli tsa Bibele moo e ngoliloeng. Ho Mattheu ho teeloa hare ha motse ke mabotho a ntoa ho hlalositsoe e le “manyala a bofeliso, a boletsoeng ke moprofeta Daniele, a eme nģalong e halalelang.” (Mattheu 24:15) Tlalehong ea Mareka “manyala” a eme “moo a sa lokelang.” (Mareka 13:14) Tlaleho ea Mattheu e bolela hore “manyala” a boletsoe bukeng ea Daniele. Ha e le hantle, polelo “manyala a bofeliso” e hlaha ka makhetlo a mararo bukeng eo: ho Daniele 9:27 moo e leng karolo ea boprofeta bo phethahetseng ha Jerusalema e felisoa ka 70 C.E., le ho Daniele 11:31 le Daniele 12:11. Ho ea ka mangolo a mabeli a thathamisitsoeng hamorao, “manyala” a ne a tla bonahala “nakong e emisitsoeng,” kapa “nakong ea bofelo.” (Daniele 11:29; 12:9) Re ’nile ra phela “nakong ea bofelo” ho tloha ka 1914; ’me ka hona temoso ea Jesu e sebetsa le mehleng ea rōna.—Mattheu 24:15.

Khetho ea Bokreste-’motoana

10, 11. Liketsahalo tsa lekholong lena la lilemo li tšoana le tsa lekholong la pele la lilemo joang?

¹⁰ Lekholong la rōna la lilemo, liketsahalo li phethahala joaloka lekholong la pele la lilemo. Kajeno, joaloka mehleng eo, ho na le ’muso o busang lefatše. Mehleng ena ke matla a lefatše a Manyesemane le Maamerika, a lekang ka matla ho jala mehopolo ea oona mabapi le khotso le tšireletseho molokong oa motho. Lekholong la pele la lilemo, Iseraele oa nama o ile a hana Jesu e le Morena ea tlotsitsoeng oa Molimo. Ka 1914 Jesu a qala “ho ba teng” e le Morena ea hlonngoeng teroneng oa Jehova. (Pesaleme ea 2:6; Tšenolo 11:15-18) Empa lichaba, ho akarelletsa le tsa Bokreste-’motoana, li hanne ho mo amohela. (Pesaleme ea 2:2, 3, 10, 11) Lichaba tsa kena ntoeng e mahlomafubelu ea lefatše bakeng sa borena ba machaba. Baetapele ba bolumeli ba Bokreste-’motoana—joaloka baetapele ba Bajode—ba etella pele ketsong ea ho hana Jesu. Ho tloha ka 1914 ba ’nile ba sebeletsa lipolotiking ’me ba thibetse ho boleloa ha litaba tse molemo tsa ’Muso.—Mareka 13:9.

¹¹ Joaloka mehleng ea Jesu, batho ba bangata kajeno ba thabela ho amohela borena ba Jehova ’me ba tsebahalitse litaba tse molemo tsa ’Muso oa hae lefatšeng lohle. (Mattheu 24:14) Hona joale Lipaki tsa Jehova tse fetang limillione tse tharo li bolela botšepehi ba tsona bakeng sa ’Muso oa Molimo. (Tšenolo 7:9, 10) Ba lumela ka botlalo litokisetsong tsa Jehova tsa ho tlisa khotso le tšireletseho, ’me ha ba jele pate lipolotiking tsa lefatše lena.—Johanne 17:15, 16; Ba-Efese 1:10.

“Manyala” a Kajeno

12. “Manyala” a mehleng ena ke afe?

¹² “Manyala a bofeliso” kajeno ke eng? Lekholong la pele la lilemo e ne e le makhotla a Roma a neng a rometsoe ho khutlisetsa Pax Romana (Khotso ea Roma) Jerusalema. Leha ho le joalo, mehleng ena lichaba tse neng li loana Ntoeng ea I ea Lefatše tsa felloa ke tšepo khopolong ea hore ntoa ea lefatše lohle e ka thusa ho tlisa khotso ’me tsa leka ntho e ncha: mokhatlo oa machaba bakeng sa ho sireletsa khotso ea lefatše. Mokhatlo ona oa hlonngoa ka 1919 e le Selekane sa Lichaba ’me o sa le teng e le Machaba a Kopaneng. Ke oona “manyala a bofeliso a mehleng ena.”

13, 14. (a) Bokreste-’motoana bo boletse lipolelo life tsa boikaketsi ka “manyala”? (b) Ke hobane’ng ha ketso eo e ne e le borapeli ba litšoantšo, ’me bo ile ba beha “manyala” ao boemong bofe?

¹³ Hoa thabisa ho tseba hore lentsoe la Seheberu le fetoletsoeng e le “manyala” ho Daniele ke shiq·qutsʹ. Ka Bibeleng, lentsoe lena le sebelisoa ka ho khethehileng litšoantšong le borapeling ba litšoantšo. (1 Marena 11:5, 7) Hopola tlhaloso ena ha u bala se boletsoeng ke baetapele ba bolumeli ka Selekane:

“Pono ena ea ho kopana ha batho ba lefatše . . . e ne e tla ba eng haeba e ne e se ‘Muso oa Molimo?” “Selekane sa Lichaba se theiloe Evangeling.” (Lekhotla le Kopaneng la Likereke tsa Kreste Amerika) “Sepheo se seng le se seng le mosebetsi o mong le o mong oa [Selekane sa Lichaba] o phethahatsa thato ea Molimo kamoo e rutiloeng ke Jesu Kreste.” (Babishopo ba Kereke ea Engelane) “Seboka sena se babatsa tšehetso le lithapelo tsohle tsa Bakreste bakeng sa Selekane sa Lichaba e le kofuto ea ho finyella [khotso ea lefatše].” (Lekhotla-Kakaretso la Baptist, Litho tsa Kereke ea Boprotestanta, le Presbyteria Brithani). “[Selekane sa Lichaba] ke boiteko bo hlophisitsoeng bakeng sa ho ntšetsa pele lintho tseo Lekhotla la Bopapa le ’nileng la li laba-labela.”—Cardinal Bourne, Mobishopo e Moholo oa Westminster.

¹⁴ Ha lichaba li sa hane ’Muso oa Molimo feela empa hape li hloma mokhatlo oa tsona oa khotso, ke borabele. Ha baetapele ba Bokreste-’motoana ba tšoantša mokhatlo oo le ’Muso oa Molimo le Evangeli, ba bolela hore “ke kofuto” ea khotso, ketso eo ke borapeli ba litšoantšo. Ba beha mokhatlo oo sebakeng sa ’Muso oa Molimo, “nģalong e halalelang.” Ka sebele, “a eme moo a sa lokelang.” (Mattheu 24:15; Mareka 13:14) ’Me baetapele ba bolumeli ba tsoela pele ho tšehetsa mohlahlami oa Selekane sa Lichaba, Machaba a Kopaneng, ho e-na le ho lebisa batho ’Musong o hlonngoeng oa Molimo.

Kotsi ea Bokreste-’motoana

15, 16. Kamano pakeng tsa Bokreste-’motoana le lichaba tse tšehetsang “manyala” e tsoela pele joang?

¹⁵ Le hoja malumeli a Bokreste-’motoana a khethile Selekane sa Machaba le mohlahlami oa sona ho feta ’Muso oa Molimo, kamano ea sona le lichaba tseo e leng litho tsa mekhatlo ena e senyehile. Hona ho tšoana le ho etsahetseng pakeng tsa Bajode le Baroma. Ho tloha ka 1945 Machaba a Kopaneng a na le litho tse ngata ho tsoa linaheng tseo e seng tsa Bokreste kapa tse khahlanong le Bokreste, ’me hona ho bolela kotsi ho Bokreste-’motoana.

¹⁶ Ho feta moo, mafatšeng a mangata ho na le khohlano pakeng tsa bolumeli ba Bokreste-’motoana le Naha. Poland Kereke e Katholike e talingoa e le sera sa ’muso. Ireland Leboea le Lebanone, malumeli a Bokreste-’motoana a hōlisitse mathata a khotso le tšireletseho. Ho phaella moo, malumeli a Bokreste-’motoana a hlahisitse batho ba khothalletsang pefo, joaloka Mazealote a Bajode. Lekhotla la Lefatše la Likereke tsa Protestanta le ntšitse menehelo bakeng sa mekhatlo ea botšosi, ha ka lehlakoreng le leng baprista ba Katholike ba loana merung e le bakhukhuni ’me ba sebeletsa mebuso e batlang puso ea bompoli.

17. (a) Jerusalema oa mehleng ena ke ofe? (b) Ho tla qetella ho etsahetse’ng ka oona?

¹⁷ Nako e tla senola hore na likamano tse joalo li tla senyeha ho isa bohōleng bofe pakeng tsa malumeli a Bokreste-’motoana le lichaba, empa se etsahetseng lekholong la pele la lilemo se bontša kamoo qetello e tla ba kateng. Kamoo Jesu a boneng kateng e sa le pele, masole a Baroma a ile a qetella a felisitse Jerusalema mahlomoleng lekholong la pele la lilemo. Ho phethahala ho tšoanang ha boprofeta ho bontša hore lichaba hammoho le Machaba a Kopaneng a tla hlasela le ho felisa “Jerusalema,” ke hore, bolumeli ba Bokreste-’motoana.—Luka 21:20, 23.

Balehelang Lithabeng

18. Batho ba pelo li bonolo ba lokela ho etsa eng ha ba lemoha “manyala” a eme sebakeng sa oona?

¹⁸ Lekholong la pele la lilemo, kamor’a hore “manyala” a bonahale, Bakreste ba fumana monyetla oa ho baleha. Jesu o ne a ba elelitse hore ba etse joalo kapele kahobane ba sa tsebe hore na monyetla oo o tla ba bulehela halelele hakae. (Mareka 13:15, 16) Ka mokhoa o tšoanang, ha batho ba pelo li bonolo kajeno ba hlokomela “manyala” ao, ba lokela ho baleha kapele pusong ea bolumeli ba Bokreste-’motoana. Motsotso o mong le o mong oo ba bang tlas’a ’muso oo ka oona bophelo ba bona ba moea bo kotsing, ’me ke mang ea tsebang hore na monyetla oa hore ba balehe o tla ba bulehela halelele hakae?

19, 20. (a) Bakreste ba lekholong la pele la lilemo ba ile ba etsa eng ha ba bona Jerusalema o teetsoe hare ke makhotla a Baroma? (b) “Lithaba” li tšoantšetsa eng kajeno, ’me ke eng se lokelang ho susumetsa batho ba pelo li bonolo ho balehela ho tsona?

¹⁹ Molaetsa oa Luka o elelitse Bakreste ba mehleng ea hae hore hang ha ba bona “Jerusalema o teetsoe hare ke makhotla a lira” ba balehe. Joalokaha ho se ho boletsoe, makhotla ao a ile a fihla ka 66 C.E., ’Me monyetla oa hore ba balehe oa buleha hona selemong seo ha makhotla a Cestius Gallus a khutlela morao. Kamor’a hore Bakreste ba balehe, ntoa ea tsoela pele pakeng tsa Bajode le Baroma—le hoja e ne e se Jerusalema. Moemphera Nero a roma Vespasian Palestina, ’me a atleha litlhaselong tsa hae ka 67 le ka 68. Nero a shoa, ’me Vespasian a tšoareha tabeng tsa ho mo hlahlama setulong sa Borena. Kamor’a hore a etsoe moemphera ka 69 C.E., a roma mora oa hae Titus ho qetella ntoa ea Bajudea. Ka 70 C.E., Jerusalema ea timetsoa.

²⁰ Leha ho le joalo, Bakreste ha ba ka ba lula Jerusalema hore ba bone ketsahalo eo eohle. Ha feela ba bona motse o teeloa hare ke makhotla a lira, ba tseba hore o lintšing tsa timetso. Ka ho tšoanang kajeno, kofuto e tla felisa Bokreste-’motoana e se e le teng. Hang feela ha re hlokomela kotsi eo Bokreste-’motoana bo leng ho eona, re lokela ‘ho balehela lithabeng,’ sebakeng sa Jehova sa tširelo le mokhatlong o hlophisitsoeng oa puso ea leholimo. Boprofeta bo bong ha bo fane ka tšepo ea hore na ho tla ba le nako eo lichaba li tla emisa tlhaselo ea tsona ea Bokreste-’motoana. Ho ke ke ha hlokahala hore ho be le khefu pakeng tsa tlhaselo le timetso ea bona. Batho ba pelo li bonolo ba lokela ho baleha bolumeling ba Bokreste-’motoana hona joale.

Jerusalema le Bokreste-’motoana

21. Ke ka baka la’ng ha “manyala” a ile a bonahala qetellong ea mehla ea Jerusalema, athe lekholong lena la lilemo a bonahetse qalehong ea mehla ea qetello ea tsamaiso ena?

²¹ Na re lokela ho makala hore lekholong la pele la lilemo “manyala” a ile a bonahala pele ho timetso ea Jerusalema, athe kajeno a bonahetse qalehong ea mehla ea qetello ea lefatše lena? Che. Liketsahalong ka bobeli, “manyala” a bonahetse ka nako eo Jehova a neng a batla hore batho ba hae ba balehe. Lekholong la pele la lilemo, Bakreste ba ne ba lokela ho lula Jerusalema ka nako e itseng hore ba bolele teng. (Liketso 1:8) Ebile feela ka 66 C.E., ha timetso e se e atametse, “manyala” a ileng a bonahala ho ba lemosa hore ba balehe. Empa ho ba “har’a” Jerusalema ea kajeno ho bolela ho ba karolo ea bolumeli ba Bokreste-’motoana.a Ho ke ke ha etsahala hore re sebeletse Jehova ka tsela e amohelehang ha re le tulong e joalo e mpe le ea bokoenehi. Ka hona, tšimolohong ea mehla ea qetello ea lefatše lena “manyala” a ile a bonahala, a lemosa Bakreste ho baleha. Bohato ba ho baleha bolumeling ba Bokreste-’motoana bo tsoela pele, motho e mong le e mong o lemosoa ho baleha hang-hang ha a lemoha “manyala” ao.

22. Ke lipotso life tse sa ntseng li hloka likarabo?

²² Re ka botsa, ke’ng se isang ketsong e joalo e tšohanyetsang, ea ho felisoa ha Bokreste-’motoana ke lichaba tse hlometseng tsa Machaba a Kopaneng? Sena se tla etsahala neng? ’Me ketso eo e tla tlatsetsa joang khotsong le tšireletsehong ea lefatše la rōna? Re tla buisana ka lipotso tsena sehloohong sa rōna se latelang.

Khotso, Tšireletseho, le ‘Setšoantšo sa Sebata’

“La nkisa feelleng ka moea, ’me ka bona mosali ea lutseng holim’a sebata se ’mala oa sekarelata, se tletseng mabitso a bonyefoli, se nang le lihloho tse supileng, le linaka tse leshome.”—TŠENOLO 17:3.

 1. Ke hobane’ng ha re thahasella ho tseba ka pono ea Johanne ea sebata se lihlooho li supileng le linaka tse leshome?

MOAPOSTOLA Johanne a bona sebata sena se tšosang ponong e bulutsoeng ke Molimo. Empa ha se Johanne feela ea se boneng. Le uena u se bone, kapa u balile ka sona lipampiring tsa litaba. Na u-ua se lemoha?

 2, 3. Johanne o bone libōpuoa life tse latellanang ponong ea hae?

² Ke ’nete hore kajeno re bona sebata sena, ha se bonahale ka tsela eo Johanne a se hlalositseng kateng. Seo Johanne a se boneng e ne e le tšoantšetso ea ntho e neng e tla etsahala lefatšeng “ka letsatsi la Morena.” (Tšenolo 1:10) Kajeno re bona ho phethahala ha eona. Sebopeho se nyontšang sa sebata seo Johanne a se boneng se bonahatsa boikutlo ba Jehova ka seo sebata se se tšoantšetsang—Jehova o nyontšoa ke sona! Johanne o ne a se a bontšitsoe Satane Diabolose a liheloa lefatšeng “a halefile hampe, ka ho tseba hobane nako ea hae ha e sa le ekae.” (Tšenolo 12:12) Hape a bontšoa tsamaiso ea lipolotiki ea lefatše la Satane e neng e tšoantšetsa sebata se seholo se nang le lihlooho tse supileng le linaka tse leshome se nyolohang “leoatleng” la batho. (Tšenolo 13:2; 17:15; Esaia 57:20; Luka 4:5, 6) Sebata sena se ne se laola batho bohle, ’me batho ba ne ba qobelloa ho ba le ‘letšoao la sebata’ letsohong la bona le letona kapa liphatleng tsa bona, le bontšang hore ba se tšehetsa.—Tšenolo 13:7, 16, 17.

³ Johanne a bona ha batho ba etsa setšoantšo sa sebata sena. (Tšenolo 13:14, 15) Ke setšoantšo sena seo a se boneng ponong e ka holimo se hlalosoang ho Tšenolo khaolo ea 17. “Setšoantšo” sena se lihlooho li supileng, le linaka li leshome se tla ba le karolo e khōlō liketsahalong tsa nako e tlang; ka hona ho bohlokoa ho se tseba. Re ka se tseba joang?

“Setšoantšo” sa Sebata Kajeno

 4, 5. Lihlooho tsa sebata sa pono eo li ne li tšoantšetsa eng?

⁴ Lengeloi la nea Johanne boitsebiso bo bong bo tla re thusa. La re: “Lihloho tse supileng ke lithaba tse supileng, tseo mosali a lutseng holim’a tsona. Hape, ke marena a supileng. Ho se ho oele a mahlano, e mong o sa le teng, ’me e mong ha a e-so ho tle; etlare hobane a tle, o tla ba teng ho se hokae.” (Tšenolo 17:9, 10) Ho boleloa ha “marena” le “lithaba”—tseo ka Bibeleng li emelang mebuso ea lipolotiki—ho bontša hore lihlooho tsa sebata li emela mebuso. (Jeremia 51:25) Ke mebuso efe e supileng e amehang?

⁵ Mehleng ea Johanne ho ne ho se ho oele mebuso e mehlano, ’me o mong o ne o le teng, ha o mong o ne o tla ba teng. Historing ea Bibele, ho bile le mebuso e mehlano e neng e le matla, e hatella batho ba Molimo, ’me e ne e oele pele ho mehla ea Johanne: Egepeta, Assyria, Babylona, Medo-Persia, le Greece. Ha Johanne a ne a phela, ho ne ho busa Roma. Lilemo tse makholo kamor’a lefu la Johanne, ’muso oa Roma oa felloa ke matla lefatšeng ’me oa nkeloa sebaka ke ’muso oa Manyesemane. Kapele linaha tse ka bophirimela tse neng li busoa ke Manyesemane tsa fumana boipuso ba tsona ’me tsa sebelisana haholo le Brithani ho bōpa ’muso oa lefatše oa Manyesemane le Maamerika. Enoa ke ‘morena’ ea neng “a e-so ho tle” mehleng ea Johanne. Kamano e ne e le efe pakeng tsa sebata seo Johanne a se boneng le mebuso e supileng e neng e emeloa ke lihlooho tsa sona? “Sona ke morena oa boroba meno e le ’meli, ’me ke e mong oa a supileng.”—Tšenolo 17:11.

 6. (a) Linaka tsa sebata li ne li bolela eng? (b) Ke ka tsela efe li neng li ‘e-so nke borena’?

⁶ Hape, hopola hore sebata seo se ne se e-na le linaka tse leshome. Mabapi le tsona, lengeloi la re: “Linaka tse leshome tseo u li boneng ke marena a leshome, a e-song ho nke borena, a mpa a tla amohela matla a borena hammoho le sebata ka hora e le ’ngoe.” (Tšenolo 17:12) Ka Bibeleng, palo leshome e emela phetheho ea lintho tsa lefatšeng. Ka baka leo linaka tsena tse leshome li tšoantšetsa mebuso eohle ea lefatše e tšehetsang sebata ka nako e khutšoanyane (“ka hora e le ’ngoe”) nakong ea ‘letsatsi la Morena.’ Li akarelletsa mebuso e supileng ea lefatše, hammoho le mebuso ea mehleng ena e tsoileng ‘lihloohong tse tšeletseng tsa sebata,’ le hoja lihloho tse tšeletseng e se e sa hlole e le mebuso ea lefatše. “Marena” ana a ne a le sieo mehleng ea Johanne.a Kaha a fumane borena, a “neela sebata borena le matla a bona.”—Tšenolo 17:13.

 7, 8. (a) Johanne o bone sebata sefe, kamoo se hlalosoang ho Tšenolo khaolo ea 17? (b) Se amana joang le lihlooho le linaka?

⁷ Na u se u lemoha sebata? E, e sa le oona “manyala a bofeliso” a qalileng e le Selekane sa Lichaba ’me hona joale e se e le Machaba a Kopaneng. (Mattheu 24:15; Daniele 12:11) Ho tla joang hore mokhatlo ona ‘e be o mong oa mebuso e supileng ea lefatše’? Ka kelello ea hore mokhatlo ’ohle o kang sebata, joaloka ’muso oa borobeli, o bile teng ka tšehetso ea mebuso e seng e le teng, motšehetsi e moholo e le ’muso oa lefatše oa Manyesemane le Maamerika.

⁸ Ho ekelletsa mona, kamoo lengeloi le boleletseng Johanne, “linaka tse leshome” li “neela sebata borena le matla a bona.” (Tšenolo 17:13) Haeba mebuso e tšoantšetsoang ke lihlooho le linaka e ne e sa tšehetse sebata, se ne se tla hloka matla. Lebaka ke eng? Kahobane e mpa e le setšoantšo feela sa sona. (Tšenolo 13:14) Joaloka litšoantšo tsohle, ha se na matla ka bosona. (Esaia 44:14-17) Bophelo leha e le bofe boo se nang le bona bo tsoa ho batšehetsi ba sona. (Tšenolo 13:15) Ka linako tse ling batšehetsi ba bang ba sona ba ile ba nka mehato e tiileng ba sebelisa Machaba a Kopaneng, mohlala oa sena ke Ntoeng ea Korea.

 9. Tlhaloso ea rōna ka sebata e tiisoa joang?

⁹ Lintlha tse ling tse qaqisang tse fanoeng ke lengeloi li tiisa tlhaloso ea rōna ea sebata sena. “Sebata seo u se boneng se ne le se teng, ’me ha se eo; se se se tla nyologa sekoting, se ntoo ea tahlehong.” (Tšenolo 17:8) Karolo ea mantsoe ana e se e phethahetse. Ntoa ea bobeli ea lefatše ea bolaea Selekane sa Lichaba ka ho feletseng. Ka 1942, ha Lipaki tsa Jehova li qala ho utloisisa boprofeta bona hantle, ho ne ho ka boleloa mantsoe ana ka Selekane sa sebata: ‘Ha e-s’o be sona.’b Empa ka 1945 sa “nyologa sekoting” e le mokhatlo oa Machaba a Kopaneng. Na o tla atleha mosebetsing oa oona oa ho tlisa khotso le tšireletseho? Boprofeta boa latola. Ho e-na le hoo, ‘se tla ea tahlehong.’

Ea Lutseng Holim’a Sebata

10, 11. (a) Ke mang ea neng a lutse holim’a sebata ponong ea Johanne? (b) Karolo ena ea pono e phethahetse joang mehleng ea rōna?

¹⁰ Na u hlokometse ntho e ’ngoe ka sebata sena? Ho na le “mosali” ea lutseng holim’a sona. O hlalosoa e le ’muso oa lefatše lohle oa bolumeli ba bohata, “Babylona e moholo, ’m’a liotsoa le a manyala a lefatše.” (Tšenolo 17:3-5, 15) Na malumeli a lefatše a ile a ’lula holim’a’ mekhatlo ena ka bobeli, a leka ho tataisa tsela ea eona? E, haholo-holo malumeli a Bokreste-’motoana.

¹¹ Ka mohlala, mongoli oa se-Dutche Pierre van Paassen o hlalosa “cheseho ea bolumeli” ea baemeli ba likereke tsa Boprotestanta Amerika, Brithani, le linaheng tsa Scandinavia ba neng ba tlile libokeng tsa Selekane sa Lichaba. Ka 1945 Lekhotla le Kopaneng la Likereke tsa Kreste Amerika le itse: “Re ikemiselitse ho tšehetsa katoloso ea mesebetsi ea Mokhatlo oa Machaba a Kopaneng.” Ka 1965 Mopapa Paul VI a bolela hore mokhatlong oo o bone “pontšo ea lerato le tsebo e phahameng ea Molimo bakeng sa tsoelopele ea lelapa la motho lefatšeng—pontšo eo Re bonang molaetsa oa Evangeli oa leholimo o fetoha oa lefatše.” Baetapele ba bolumeli ba entse hore mokhatlo ona ‘o tlale mabitso a bonyefoli.’—Tšenolo 17:3; bapisa Mattheu 24:15; Mareka 13:14.

A ke ke a Tlisa Khotso

12. Kamano ea batšehetsi ba mokhatlo oa Machaba a Kopaneng le ’Muso oa Molimo e bile efe?

¹² Machaba a Kopaneng ha a na kamano e ntle le ’Muso oa Molimo. Batšehetsi ba oona ba hanyetsa ’Muso oo. Lengeloi le itse ho Johanne: ‘[Linaka tseo tse leshome] li tla loantša Konyana, ’me Konyana e tla li hlōla, kahobane ke Morena oa marena, le ’Musi oa babusi, ’me ba nang le eena ke ba bitsitsoeng, le bakhethoa, le balumeli.” (Tšenolo 17:14) Ho phethahatsoeng ha boprofeta, lichaba li ’nile tsa ‘loantša Konyana’ ho theosa le mehla ena ea bofelo, li hanyetsa le ho hlōrisa manģosa a ’Muso oa hae. Leha ho le joalo, Konyana e ke ke ea hlōloa, le bahlanka ba hae ba lefatšeng ba tsoelang pele ba bolela litaba tse molemo tsa ’Muso oa Molimo ba ke ke ba hlōloa ho sa tsotellehe lithibelo, lichankane, esita le lefu.—Mattheu 10:16-18; Johanne 16:33; 1 Johanne 5:4.

13. Ke ka baka la’ng ha Machaba a Kopaneng a ke ke a tlisa khotso ea ’nete?

¹³ Ho toba ’nete, Machaba a Kopaneng ha ho mohla a tla tlisa khotso ea sebele. Ea lutseng holim’a oona, “Babylona e moholo,” ke mohlohlelletsi ea khopo ka ho fetisisa oa ntoa e bileng teng historing ’me o “tahiloe ke mali a bahalaleli le ke mali a lipaki tsa Jesu.” (Tšenolo 17:6) Lintoa tsa lichaba tse tšehetsang mokhatlo oo li qoelisitse lefatše maling. (Mattheu 24:6, 7) ’Me matla a susumelletsang mebuso ena. Satane Diabolose, “drakone e khōlo” ha se moetsi oa khotso. (Tšenolo 12:9, 17; 13:2) Ha ho mohla batho ba tla lula ka tšireletseho ha feela mekhatlo ena e sa le teng. Ho hlokahala hore e tlosoe.

Mehato e Hlokahalang ea Khotso

14. (a) Ponong ea Johanne, ho etsahetse’ng ka ea neng a lutse holim’a sebata? (b) Sena se tla phethahala joang?

¹⁴ Mokhatlo oa pele o tla felisoa ke bolumeli ba bohata, ka tsela e neng e sa lebelloa. Ho tla etsahala tjena: “Linaka tse leshome tseo u li boneng ho sebata, li tla hloea seotsoa, li se felise, li se hlobolise, li je nama tsa sona, ’me li se chese mollong.” Ketso eo e tla tšosa batho hakaakang! (Tšenolo 17:16; 18:9-19) Ke “linaka” tse timetsang, tse tletseng bochaba tsa mokhatlo oa Machaba a Kopaneng tse tla felisa seotsoa seo. Sena se re hopotsa hantle hakaakang mantsoe a boprofeta ba Jesu ka “manyala” a neng a tla felisa “Jerusalema”! (Mareka 13:14-20; Luka 21:20) Leha ho le joalo, le hoja e le lichaba tse tla tlisa timetso, ha e le hantle li phethahatsa kahlolo ea Molimo ho “seotsoa se seholo,” ho akarelletsa Bokreste-’motoana. Phello e ba efe? Bolumeli ba bohata ‘ha bo sa tla hlōla bo fumanoa.’—Tšenolo 17:1; 18:21.

15, 16. (a) ‘Mahlomola a maholo’ ke eng? (b) Phello ea oona e tla ba efe? (c) Ke joang Satane a tlang ho thibeloa ho senya litebello tsa khotso tsa batho?

¹⁵ Jesu o boletse hore ho felisoa ha Bokreste-’motoana e tla ba tšimoloho ea ‘mahlomola a maholo, ha e sa le le tšimolohong ea lefatše, ho tla fihlela joale, tsietsi e kalo ha e-so ho ka e e-ba teng, ’me ha e ka ke ea boela ea e-ba teng le ka mohla o le mong.’ (Mattheu 24:15, 21) Ha mahlomola a tsoela pele, ’Muso oa Molimo o tla liha kahlolo holim’a mokhatlo ’ohle o hlophisitsoeng oa Satane oa bopolotiki le oa khoebo. (Daniele 2:44) Johanne o bone Morena tšebetsong ea hae: “Eaba ke bona leholimo le buloa, ’me ha hlaha pere e tšoeu, ’me ea e kaletseng o bitsoa Motšepehi le Oa ’nete; o ahlola, o loana ka ho loka.” Lichaba tsa lipolotiki tsa lefatše hammoho le “setšoantšo sa sebata” li phuthehetse ho mo loantša. Phello ea ntoa eo e ba efe? Ho felisoa ha babolai ba khotso!—Tšenolo 19:11, 19-21.

¹⁶ Joale ho sala tšitiso e le ’ngoe e khōlō ea khotso: Satane Diabolose ka sebele sa hae. Johanne o tsoela pele ho hlalosa ho tšoaroa ha sera sena se seholo sa batho: “Ka ntoo bona lengeloi le leng le theoha leholimong, le tšoere senotlolo sa sekoti le lehlaahlela le leholo letsohong la lona. La tšoara drakone, noha ea khale, e leng Diabolose le Satane, ’me la e holehela lilemo tse sekete.”—Tšenolo 20:1-3.

Nako ea ho Khetha

17. Batho ba lakatsang khotso ea sebele ba lokela ho nka mehato efe?

¹⁷ Etlaba nako ea phetoho e khōlō hakaakang bakeng sa batho! Nakong eo ho felisoang mekhatlo le mebuso, se tla salla batho e tla ba hore ba khethe. Ka lerato la hae, Jehova o itse: “Lichaba tsohle li tla bolelloa pele litaba tse molemo,” pele ho mahlomola a maholo. (Mareka 13:10, NW) Barati ba khotso ba menngoa ‘ho tsoa’ ho Babylona e moholo. (Tšenolo 18:4) Ba leng bolumeling ba Bokreste-’motoana ba phehelloa ho ‘balehela lithabeng.’ (Luka 21:21) Ba ikokobeletsang ’Muso oa Molimo ba lokela ho qoba ho ba le ‘letšoao la sebata.’ (Tšenolo 14:9-12; Johanne 17:15, 16) Bongata bo boholo bo nang le lipelo tse lokileng bo tla ‘tsoa mahlomoleng a maholo.’ (Tšenolo 7:9-14) Ha ho hlile ha ho hlokahale hore motho a felisoe le tsamaiso ea Satane.—Liproverbia 2:21, 22.

18, 19. (a) Ho ka boleloa eng ka nako ea ho qaleha ha mahlomola a maholo? (b) Bakreste ba itokisetsa nako eo joang?

¹⁸ Liketsahalo tsena tsa bohlokoa li tla bonahala neng? “Litaba tse molemo” li se li utluoa ke batho lefatšeng lohle kajeno. ’Me “manyala” a se bonahatse. (Mattheu 24:14-16) “Setšoantšo sa sebata” se se se le teng ka khetlo la bobeli, ’me joale se se se “tla ea tahlehong.” (Tšenolo 17:8) Ho phethahala ha “pontšo” ho hlakisa hore re ’nile ra phela nakong ea ho ba teng ha Jesu ka lilemo tse 71, ha e sa le ho tloha ka 1914. (Mattheu 24:3) Jesu o itse: “Etlare ha le bona tseo tsohle, le tsebe hoba Mor’a motho o haufi, o monyako. Ka ’nete ke re ho lōna: Moloko ona o ke ke oa feta, tseo tsohle li e-so ho etsahale.” (Mattheu 24:33, 34) Ka baka leo, e lokela e be ‘mahlomola a maholo’ a haufi haholo. Na re ka bua nako ka ho nepisisa ho feta moo? Che, e seng hona joale.

¹⁹ Moapostola Pauluse o profetile sena: “Ha feela ba re: ‘Khotso le tšireletseho!’ timelo e tla ba tsometsa.” (1 Ba-Thessalonika 5:3, NW) Ka hona mahlomola a maholo a tla tsometsa batho ka kakaretso. Leha ho le joalo, a ke ke a tsometsa Bakreste. Baa tseba hore a tla tla ’me ba mamela keletso ea Jesu: “Falimehang ke hona, ’me le rapele ka mehla, le tle le neoe tokelo ea ho phonyoha ho tseo tsohle tse tla etsahala.”—Luka 21:36.

20. Ke ka baka la’ng ha hona joale Bakreste ba ke ke ba bolela nako eo mahlomola a maholo a tla qala ka eona?

²⁰ Leha ho le joalo, Bakreste ba ke ke ba bolela ka ho nepisisa hore mahlomola a maholo a tla qalisa neng. Hobane Jehova ha a senola “letsatsi leo le hora eo.” (Mareka 13:32; Mattheu 24:42) Ka baka leo, ha Machaba a Kopaneng a etsa khoeletso ea hore Selemo sa 1986 ke “Selemo sa Khotso sa Machaba,” Bakreste ba talima ketsahalo eo ka thahasello e khōlō. Empa ba ke ke ba profeta hore na e be ketsahalo ena e tla paka ho phethahala ha mantsoe a Pauluse a qotsitsoeng ka holimo. Leha ho le joalo, ba leboha Jehova hore ba tseba ho lemoha se boleloang ke “setšoantšo sa sebata” le “manyala a bofeliso.” Ka baka leo ba bona mokhatlo ona ka leihlo le tšoanang le leo Jehova a o bonang ka Iona ’me ha ba thetsoe ke boiteko ba oona ba ho tlisa khotso.

21. (a) Bakreste ba thabela khotso efe esita le hona joale? (b) Ba ka lebella pele ho eng ka tšepo?

²¹ Ba lulang ba ‘falimehile’ ’me ba ikokobeletsa ’Muso oa Molimo ba thabela khotso hona joale. Jehova, “Molimo oa khotso,” o na le bona ’me o ba nea ‘khotso e fetisang kutloisiso eohle.’ (Ba-Filippi 4:7, 9) Ho feta moo, ba lebeletse pele nakong e seng e le haufi ha lefatše lohle le tla bona ho phethahala ha boprofeta bo botle ba Esaia: “Moputso oa ho loka e tla ba khotso, tholoana ea ho loka e be phomolo le boiketlo [tšireletseho] ka ho sa eeng kae. Sechaba sa ka se tla aha moahong oa khotso, le matlung a tšepehang, nģalong tsa boiketlo le phomolo.” (Esaia 32:16-18) Tšireletseho ena e tla aparela lefatše lohle. (Esaia 11:9) ’Me e tla ba khotso ea sebele kahobane e tla tlisoa ke Jehova ka boeena.