Kwa Sababu Gani Udanganyifu Ni Mwingi Sana?

MITHALI moja ya zamani ya Kiingereza inadai kwamba “nafasi ndiyo hufanya mtu mwivi.” Tofauti na maoni hayo, kuna watu wengine wanaosisitiza kwamba “mwivi ndiye huitokeza nafasi ya kuiba.”

Hata udanganyifu uwe unaanza namna gani, namna za udanganyifu zilizo nyingi zimeongezeka zikafikia kipimo chenye kuogopesha. Walakini, namna nyingi za udanganyifu zimekuwa zikizoewa na watu wengi sana hata ikawa kawaida kuziona kuwa sawa tu.

Fikiria hali fulani-fulani zilizo halisi. Tajiri wa kazi anaambia karani apunguze tarakimu zinazoonyeshwa katika hesabu za shirika zionyeshe kwamba ni pesa chache zimepokewa kwa kuuza bidhaa fulani. Karani anaona kwamba si vibaya kufanya hivyo kwa sababu anafanya vile tu ameelekezwa na bwana-mkubwa. Mke anatumia udanganyifu kuhusu matumizi ya pesa zilizopangiwa ununuzi wa vifaa vya jamaa, huku akijipa uhakika wa kwamba ana haki ya kuchomoa kiasi fulani cha pesa azitumie kwa kununua kitu cha kibinafsi. Mume anaambia mkewe kwamba imekuwa lazima afanye kazi ya ziada huko afisini, kumbe anaenda kutembea na marafiki zake au, labda, pamoja na mwanamke mwingine.

Mtu mmoja mwenye duka alisema hivi majuzi kwamba vijana wanaingia katika duka lake wakiwa vikundi-vikundi. Wakati mmoja wao anaponunua kitu, wale wengine wananyakua vitu vilivyo kwenye meza ya kuhesabia pesa. Yeye anasema, “Mimi nilipokuwa kivulana, wavulana walikuwa wakiogopa kukamatwa. Jambo la kusikitisha ni kwamba sasa, wao hawajali hata-a. Katika maeneo fulani, ukiwaambia waende zao, wanarudi na kuvunja-vunja madirisha yako.”

Wala si watu wenye kuishi maisha ya hali ya chini peke yao wanaofanya mambo hayo. Siku chache zilizopita, mwanamke wa makamo mwenye cheo cha heshima katika Uingereza alishtakiwa kwa kuiba vitu dukani akijifanya ameenda huko kununua ati. Na ni nani ambaye hajasoma habari za mamilioni ya visa vya watu wenye kutumia pesa walizopewa na wenzao wawawekee, hata kama nyakati nyingine kunakuwa na visa vichache tu vya kufanya hivyo?

Ni nini visababishi ya maelekeo haya ya udanganyifu yaliyozidi mno? Kuna visababishi vingi. Tangu utoto mchanga watoto walio wengi wanawekwa katika hali zenye mavutano ya kufuata udanganyifu usioonekana wazi. Hadithi za akina babu, ngano za vitabu kama vile “Ali Baba na Wale Wevi Arobaini,” sinema, programu za televisheni na vitabu vingi vinatukuza udanganyifu kwa njia mbalimbali.

Alipohojiwa, mwanamume mmoja katika Sao Paulo, Brazil, alilaumu mavutano ya mazoea ya kidini kama lile la kusamehe-samehe watu makosa yao kwa urahisi tu kwa sababu wameungama makosa mengi waliyofanya. Mwanamke mmoja alikubali wazi kwamba yeye alikoma kabisa kuwa mtu mnyofu wakati alipogundua kwamba yule mwenye kuitwa “Baba Krismasi” alikuwa mtu wa ukoo wake. Tangu ule udanganyifu wa kuambia watoto kwamba vitoto vichanga huletwa na ndege fulani, mpaka kwa wanasiasa wenye ahadi zisizotimizwa​—katika pande zote za maisha tunazungukwa na mavutano yenye nguvu yanayoelekea kukaza fikira kwenye udanganyifu.

Watu wengine wanashindwa kuona madhara yanayoletwa na kile wanachokiita “tu-uongo tudogo-tudogo tu” au “kauongo ka kujiokoa,” lakini mwanzilishi wa Ukristo alisema: “Aliye dhalimu katika lililo dogo, huwa dhalimu katika lililo kubwa pia.” Yeye alimtambulisha Ibilisi pia kuwa ‘baba wa uongo’ na kuwa ndiye wanadamu, kwa ujumla wanamtii awe mtawala wao. Hakika tunastahili kufikiria sana jambo hilo, nalo linatusaidia tufahamu kwa sababu gani udanganyifu umeenea sana.​—Luka 16:10; angalia pia Yohana 8:44; 14:30.