Wayahudi

Je, Wayahudi wa asili leo ni watu wa Mungu waliochaguliwa?

Wayahudi wengi huamini hivyo. Encyclopaedia Judaica (Jerusalem, 1971, Buku la 5, safu ya 498) inasema hivi: “WATU WALIOCHAGULIWA, ni jina la kawaida la watu wa Israeli, linaloonyesha kwamba watu wa Israeli wana uhusiano wa pekee na usio na kifani pamoja na Mungu wa ulimwengu wote. Hilo ni wazo kuu katika historia ya Wayahudi.”—Ona Kumbukumbu la Torati 7:6-8; Kutoka 19:5.

Watu wengi katika Jumuiya ya Wakristo huamini vivyo hivyo. Sehemu ya jarida Journal and Constitution la Atlanta (Januari 22, 1983, uku. 5-B) yenye kichwa “Dini” ilisema hivi: “Tofauti na mafundisho ya karne nyingi ya kanisa kwamba Mungu alikuwa ‘amewatupilia mbali watu wake Israeli’ na badala yao akaweka ‘Israeli mpya,’ yeye [Paul M. Van Buren, mwanatheolojia kwenye Chuo Kikuu cha Temple huko Philadelphia] anasema sasa makanisa yanathibitisha kwamba ‘lile agano kati ya Mungu na Wayahudi ni la milele. Badiliko hilo la ajabu limefanywa na Waprotestanti na Wakatoliki, pande zote mbili za Atlantiki.’” The New York Times (Februari 6, 1983, uku. 42) liliongeza hivi: “‘Wainjilisti wa mrengo wa kulia wanavutiwa sana na Waisraeli, nao huamini kwamba kila jambo ambalo Waisraeli hufanya lazima liungwe mkono, kwa sababu Mungu yuko upande wa Israeli,’ akasema Timothy Smith, profesa wa theolojia kwenye Chuo Kikuu cha Johns Hopkins ambaye pia ni mwinjilisti wa Wesley.” Baadhi ya watu katika Jumuiya ya Wakristo wanatarajia kwamba mwishoni, Waisraeli wote watageuzwa imani na kuokolewa. Wengine hufikiri kwamba sikuzote kumekuwa na uhusiano wa kudumu kati ya Mungu na Israeli, kwa hiyo wao hudai kwamba watu wa Mataifa tu ndio wanaopaswa kupatanishwa kupitia Kristo.

Hebu fikiria: Baada ya uhamisho wa Babiloni, Waisraeli waliporudishwa kwenye nchi yao, watu hao walipaswa kurudisha ibada ya kweli katika nchi yao waliyopewa na Mungu. Mmoja wa miradi ya kwanza ilikuwa ni kujengwa upya kwa hekalu la Yehova huko Yerusalemu. Hata hivyo, tangu Waroma walipoharibu Yerusalemu mwaka wa 70 W.K., hekalu hilo halijapata kujengwa upya kamwe. Badala yake, msikiti wa Kiislamu umejengwa mahali palipokuwa hekalu hilo. Ikiwa leo, Wayahudi wanaodai kuwa chini ya Sheria ya Musa, wangekuwa Yerusalemu wakiwa watu wa Mungu waliochaguliwa, je, hekalu lililotengwa kwa ajili ya ibada yake halingekuwa limejengwa upya?

Mt. 21:42, 43: “Yesu akawaambia [wakuu wa makuhani na wanaume wazee kati ya Wayahudi wa Yerusalemu]: ‘Je, hamkusoma kamwe katika Maandiko, “Jiwe ambalo wajenzi walilikataa ndilo limekuwa jiwe kuu la pembeni. Limetokana na Yehova, nalo ni la kustaajabisha machoni petu”? Ndiyo sababu ninawaambia ninyi, Ufalme wa Mungu utachukuliwa kutoka kwenu na kupewa taifa lenye kuzaa matunda yake.’”

Mt. 23:37, 38: “Yerusalemu, Yerusalemu, muuaji wa manabii na ambaye huwapiga kwa mawe wale waliotumwa kwake,—ni mara ngapi nilitaka kuwakusanya watoto wako, kama vile kuku anavyokusanya vifaranga vyake chini ya mabawa yake! Lakini hamkutaka. Tazama! Nyumba yenu mmeachiwa hali ya ukiwa.”

Je, agano la Mungu pamoja na Abrahamu linatoa uhakikisho kwamba bado Wayahudi ni watu wa Mungu waliochaguliwa?

Gal. 3:27-29: “Ninyi nyote mliobatizwa katika Kristo mmemvaa Kristo. Hakuna Myahudi wala Mgiriki, hakuna mtumwa wala mtu huru, hakuna mwanamume wala mwanamke; kwa maana ninyi nyote ni mtu mmoja katika muungano na Kristo Yesu. Zaidi ya hayo, ikiwa ninyi ni wa Kristo, ninyi kwa kweli ni uzao wa Abrahamu, warithi kuhusiana na ahadi.” (Kwa hiyo, kwa maoni ya Mungu, kuwa uzao wa Abrahamu hakutegemei kuzaliwa kutokana na ukoo wa Abrahamu.)

Je, Wayahudi wote watageuzwa wamwamini Kristo na kupata wokovu wa milele?

Rom. 11:25, 26: “Sitaki ninyi, akina ndugu, mkose kuijua siri hii takatifu, kusudi msiwe wenye busara machoni penu wenyewe: kwamba, kwa sehemu, kumekuwa na kutiwa uzito kwa hisi za Israeli mpaka hesabu kamili ya watu wa mataifa iwe imeingia, na kwa namna hii [Kigiriki, houʹtos] Israeli wote wataokolewa.” (Ona kwamba kuokolewa kwa “Israeli wote” kunatimizwa, si kwa Wayahudi wote kugeuzwa imani, bali kwa ‘kuingia’ kwa watu kutoka mataifa mengine. Watafsiri fulani hutafsiri mstari wa 26 hivi: “Ndipo Israeli wote wataokoka.” Lakini A Manual Greek Lexicon of the New Testament [Edinburgh, 1937, G. Abbott-Smith, uku. 329] hufafanua maana ya houʹtos kuwa “kwa namna hii, basi, hivyo.”)

Ili kuelewa kwa usahihi andiko la Waroma 11:25, 26, tunapaswa pia kukumbuka maneno haya yanayotangulia katika Waroma: “Yeye si Myahudi aliye hivyo kwa nje, wala kutahiriwa si kule ambako ni kwa nje juu ya mwili. Bali yeye ni Myahudi aliye hivyo kwa ndani, na kutahiriwa kwake ni kule kwa moyo kupitia roho, wala si kupitia sheria zilizoandikwa.” (2:28, 29) “Si wote wanaotokana na Israeli ni ‘Israeli’ kikweli.”—9:6.

Je, Wayahudi wanapaswa kumwamini Yesu Kristo ndipo waokolewe?

Andiko la Isaya 53:1-12 lilitabiri kifo cha Masihi ili ‘achukue dhambi ya watu wengi na kuingilia kati kwa ajili ya wakosaji.’ Andiko la Danieli 9:24-27 lilihusianisha kuja kwa Masihi na kifo chake pamoja na ‘kukomeshwa kwa makosa, na kumalizwa kabisa kwa dhambi.’ Maandiko hayo mawili yanaonyesha kwamba Wayahudi walihitaji kutetewa na kusamehewa dhambi. Je, wangeweza kumkataa Masihi kisha wawe na kibali cha Yule aliyemtuma?

Mdo. 4:11, 12, NW: “[Kuhusu Yesu Kristo, mtume Petro aliongozwa na roho takatifu kuwaambia watawala Wayahudi na wanaume wazee katika Yerusalemu hivi:] Hilo ndilo ‘jiwe ambalo ninyi wajenzi mlilitendea kana kwamba si la maana ambalo limekuwa jiwe kuu la pembeni.’ Zaidi ya hayo, hakuna wokovu katika mwingine yeyote, kwa maana hakuna jina lingine chini ya mbingu walilopewa wanadamu ambalo kupitia hilo lazima sisi tupate kuokolewa.” (Ijapokuwa taifa la Israeli la asili halina kibali cha pekee cha Mungu, Wayahudi mmoja-mmoja, kama watu wengine wa mataifa yote, wanaweza kupata wokovu kupitia Yesu yule Masihi.)

Je, mambo yanayotendeka katika Israeli leo ni utimizo wa unabii wa Biblia?

Eze. 37:21, 22: “Bwana Mwenye Enzi Kuu Yehova amesema hivi: ‘Tazama, ninawachukua wana wa Israeli kutoka katikati ya mataifa ambako wameenda, nami nitawakusanya kutoka pande zote na kuwaleta katika nchi yao. Nami kwa kweli nitawafanya kuwa taifa moja katika nchi hiyo, kwenye milima ya Israeli, na mfalme mmoja atakuwa mfalme wao wote.’” (Leo, Waisraeli hawatawaliwi na mfalme wa ukoo wa Daudi. Taifa lao ni jamhuri.)

Isa. 2:2-4: “Itatukia katika siku za mwisho kwamba mlima wa nyumba ya Yehova utawekwa imara juu ya kilele cha milima, nao utainuliwa juu ya vilima; na mataifa yote yatamiminika huko. Na vikundi vingi vya watu hakika vitaenda na kusema: ‘Njooni, twendeni juu kwenye mlima wa Yehova, kwenye nyumba ya Mungu wa Yakobo; naye atatufundisha njia zake, nasi tutatembea katika mapito yake.’ . . . Nao watafua panga zao ziwe majembe na mikuki yao iwe miundu. Taifa halitainua upanga juu ya taifa, wala hawatajifunza vita tena.” (Leo, huko Yerusalemu, ambako zamani hekalu lilikuwako hakuna “nyumba ya Mungu wa Yakobo,” lakini, badala yake, kuna msikiti wa Kiislamu. Nao Waisraeli wala jirani zao hawana mpango wowote wa ‘kufua panga zao ziwe majembe.’ Wanajilinda kwa kuwa tayari kivita.)

Isa. 35:1, 2: “Nyika na nchi isiyo na maji itafurahi; na nchi tambarare ya jangwani itakuwa na shangwe na kuchanua maua kama zafarani. Itachanua maua bila shaka, nayo itashangilia kwa shangwe na kwa kilio cha furaha. Itapewa utukufu wa Lebanoni, fahari ya Karmeli na ya Sharoni. Kutakuwa na wale watakaouona utukufu wa Yehova, fahari ya Mungu wetu.” (Katika Israeli, kumekuwa na mafanikio katika kupanda misitu na katika miradi ya kunyunyizia maji. Lakini watawala wa huko hawampi sifa Bwana Mungu. Kama waziri mkuu wa zamani, David Ben-Gurion, alivyosema: “Israeli imeazimia . . . kushinda jangwa na kulifanya lisitawi kwa utaalamu wa kisayansi, kwa kuanzisha miradi mbalimbali, na kwa kuigeuza nchi iwe ngome ya kidemokrasia.”)

Zek. 8:23: “Itakuwa katika siku hizo kwamba watu kumi kutoka katika lugha zote za mataifa watashika, ndiyo, wataushika upindo wa nguo ya mtu aliye Myahudi, wakisema: ‘Tutakwenda pamoja nanyi, kwa maana tumesikia ya kuwa Mungu yupo pamoja nanyi.’” (Unabii huo unarejezea Mungu gani? Katika lugha ya Kiebrania jina lake [יהוה, ambalo mara nyingi hutafsiriwa Yehova] linapatikana zaidi ya mara 130 katika kitabu hiki kimoja cha Maandiko Matakatifu. Leo, mtu anapotumia jina hilo, je, watu huamua kwamba lazima mtu huyo awe ni Myahudi? Hapana; kwa karne nyingi, Wayahudi kwa ujumla wameacha kulitamka jina la Mungu kwa sababu ya ushirikina. Leo, ongezeko la upendezi wa watu kuhusiana na Waisraeli wa kimwili halipatani na unabii huo.)

Basi, mambo yanayotendeka Israeli leo yanapasa kuonwaje? Kama tu baadhi ya mambo yanayotendeka ulimwenguni yaliyotabiriwa katika Biblia. Mambo hayo yanatia ndani vita, uvunjaji wa sheria, upendo wa watu kwa Mungu kupoa, na kupenda pesa.—Mt. 24:7; 12; 2 Tim. 3:1-5.

Unabii kuhusu kurudishwa kwa Israeli unatimizwa na nani leo?

Gal. 6:15, 16: “Tohara si kitu wala kutotahiriwa, bali kiumbe kipya ndicho kitu. Na wale wote watakaotembea kwa utaratibu kwa kanuni hii ya mwenendo, juu yao kuwe na amani na rehema, ndiyo, juu ya Israeli wa Mungu.” (Kwa hiyo, kuwa sehemu ya “Israeli wa Mungu” hakutegemei kutimiza matakwa aliyopewa Abrahamu kwa ajili ya wanaume wote wa nyumba yake kuhusu kutahiriwa. Badala yake, kama inavyoelezwa katika Wagalatia 3:26-29, wale wa Kristo na wana wa Mungu waliozaliwa kwa roho “kwa kweli ni uzao wa Abrahamu.”)

Yer. 31:31-34: “‘Tazama! Siku zinakuja,’ asema Yehova, ‘nami nitafanya agano jipya pamoja na nyumba ya Israeli na nyumba ya Yuda . . . Nao hawatafundishana tena kila mtu na mwenzake wala kila mtu na ndugu yake, wakisema, “Mjueni Yehova!” kwa maana wote watanijua mimi, kuanzia yule aliye mdogo zaidi kati yao mpaka yule aliye mkubwa zaidi kati yao,’ asema Yehova.” (Agano hilo jipya lilifanywa pamoja na wafuasi washikamanifu wa Yesu Kristo waliokuwa na tumaini la kuishi mbinguni, wala si pamoja na taifa la Israeli wa asili. Alipokuwa akianzisha Ukumbusho wa kifo chake, Yesu aliwapa kikombe cha divai na kusema: “Kikombe hiki kinamaanisha agano jipya kwa msingi wa damu yangu.” [1 Kor. 11:25])

Ufu. 7:4: “Nikaisikia hesabu ya wale waliotiwa muhuri, 144,000, waliotiwa muhuri kutoka kila kabila la wana wa Israeli.” (Mistari inayofuata inataja “kabila la Lawi” na “kabila la Yosefu.” Makabila hayo hayakuwa katika orodha za makabila 12 ya Israeli wa asili. Ingawa inasemwa kwamba watu ‘wangetiwa muhuri kutoka kila kabila,’ makabila ya Dani na Efraimu hayatajwi. [Linganisha na Hesabu 1:4-16.] Basi, wanaorejelewa hapa ni Israeli wa kiroho wa Mungu, ambao Ufunuo 14:1-3 huonyesha kwamba watatawala pamoja na Kristo katika Ufalme wa mbinguni.)

Ebr. 12:22: “Mmeukaribia Mlima Sayuni na jiji la Mungu aliye hai, Yerusalemu la mbinguni, na makumi ya maelfu ya malaika.” (Kwa hiyo, Wakristo wa kweli hutazamia kuona utimizo wa ahadi za Mungu katika “Yerusalemu la mbinguni” wala si katika Yerusalemu la duniani.)