Kitabu cha Biblia Namba 58—Waebrania

Mwandikaji: Paulo

Mahali Kilipoandikiwa: Rumi

Uandikaji Ulikamilishwa: c. (karibu) 61 W.K.

 1. Paulo aliandika barua kwa Waebrania kwa kupatana na utume gani?

PAULO ajulikana vizuri zaidi kuwa mtume “kwa mataifa.” Lakini je! huduma yake ilikuwa na mipaka kwa wasio Wayahudi tu? Sivyo hata kidogo! Muda mfupi tu kabla Paulo hajabatizwa na kupewa utume wa kazi yake, Bwana Yesu alisema hivi kwa Anania: “Huyu [Paulo] ni chombo kiteule kwangu, alichukue Jina langu mbele ya Mataifa, na wafalme, na wana wa Israeli.” (Mdo. 9:15, UV; Gal. 2:8, 9, NW) Kuandikwa kwa kitabu cha Waebrania kulipatana kikweli na utume wa Paulo kuchukua jina la Yesu kwa wana wa Israeli.

 2. Hoja zinazopinga uandikaji wa Paulo wa Waebrania zaweza kukanushwaje?

² Hata hivyo, wachambuzi fulani hutia shaka kwamba Paulo ndiye mwandikaji wa Waebrania. Pingamizi moja ni kwamba jina la Paulo halionekani katika barua hiyo. Lakini kwa kweli hilo si pingamizi, kwa kuwa vitabu vingine vingi vyenye kukubalika havimtaji mwandikaji, ambaye mara nyingi hutambulishwa na uthibitisho wa kindani. Zaidi ya hilo, watu fulani huonelea kwamba huenda Paulo akawa aliliacha nje jina lake kwa makusudi alipokuwa akiandikia Wakristo Waebrania katika Yudea, kwa kuwa jina lake lilikuwa limefanywa kitu cha kuchukiwa na Wayahudi huko. (Mdo. 21:28) Wala badiliko la kutofautiana mtindo na nyaraka zake nyingine si pingamizi halisi kwamba mwandikaji hakuwa Paulo. Awe alikuwa akiambia wapagani, Wayahudi, au Wakristo, sikuzote Paulo alionyesha uwezo wake wa ‘kuwa mambo yote kwa watu wa namna zote.’ Hapa kusababu kwake kwaelekezwa kwa Wayahudi kama kukitoka kwa Myahudi, hoja ambazo wao wangeweza kuzielewa kikamili na kuzithamini.—1 Kor. 9:22.

 3. Ni uthibitisho gani wa kindani unaounga mkono kwamba Paulo ndiye mwandikaji wa Waebrania na kuonyesha kwamba aliandika kwa ajili ya Wayahudi hasa?

³ Uthibitisho wote wa kindani ulio katika kitabu hicho waunga mkono kwamba mwandikaji alikuwa Paulo. Mwandikaji alikuwa katika Italia na alishirikiana na Timotheo. Mambo hayo ya uhakika yamfaa Paulo. (Ebr. 13:23, 24) Zaidi ya hilo, fundisho lililomo ni kawaida ya Paulo, ingawa hoja zilizomo zatokezwa kwa kutumia maoni ya Kiyahudi, zikikusudiwa kuvutia kundi lililo la Waebrania tu ambalo lilielekezewa barua hiyo. Juu ya jambo hilo Commentary ya Clarke, Buku 6, ukurasa 681, yasema hivi kuhusu Waebrania: “Kwamba Wayahudi ndio walioandikiwa, walio hivyo kiasili, yathibitishwa na mtungo mzima wa waraka wenyewe. Kama wasio Wayahudi ndio wangaliandikiwa, hakuna hata mmoja wao kati ya elfu kumi angeweza kuelewa hoja hiyo, kwa sababu ya kutokuwa na ufahamu wa mfumo wa Kiyahudi; ambao mwandikaji wa waraka huu achukulia kila mahali kwamba ulijulikana [na wenye kuandikiwa].” Hii yasaidia kueleza kwa nini kuna tofauti ya mtindo wakati ilinganishwapo na barua nyingine za Paulo.

 4. Kuna uthibitisho gani zaidi kwamba Paulo ndiye mwandikaji wa Waebrania?

⁴ Ugunduzi wa Chester Beatty Papyrus No. 2 (P⁴⁶) karibu 1930 umetoa uthibitisho zaidi wa kwamba mwandikaji ni Paulo. Akieleza juu ya kodeksi hii ya mafunjo, iliyoandikwa karibu karne moja na nusu tu baada ya kifo cha Paulo, mchambua-maandishi mashuhuri Mwingereza Sir Frederic Kenyon alisema hivi: “Yaonekana wazi kwamba Waebrania imepangwa mara tu baada ya Warumi (mahali ambapo inakuwa ni kama isiyotanguliwa na nyingineyo), jambo ambalo laonyesha kwamba kwenye tarehe ya mapema ambapo hati-mkono hii iliandikwa hakuna shaka lililoonwa juu ya kuandikwa kwayo na Paulo.”a Juu ya swali ili hili, Cyclopedia ya McClintock na Strong hueleza hivi waziwazi: “Hakuna uthibitisho wowote wa kutosha, wa ki-nje wala wa kindani, wenye kuonyesha kwamba waraka huu uliandikwa na mtu mwingine yeyote isipokuwa Paulo.”b

 5. Yaliyomo katika Waebrania yathibitishaje kuwa kimepuliziwa na Mungu?

⁵ Zaidi ya kitabu chenyewe kukubaliwa na Wakristo wa mapema, yaliyomo katika Waebrania huthibitisha kwamba ‘kimepuliziwa na Mungu.’ Huendelea kumwelekeza msomaji kwenye unabii mbalimbali wa Maandiko ya Kiebrania, kikifanya marejezo mengi sana kwenye miandiko ya mapema, na huonyesha jinsi haya yalivyotimizwa yote katika Kristo Yesu. Katika sura ya kwanza pekee, manukuu yasiyopungua saba kutokana na Maandiko ya Kiebrania hutumiwa kwa kadiri wazo lisitawishwavyo ya kwamba sasa Mwana ni mkubwa kuliko malaika. Hutukuza daima Neno la Yehova na jina lake, kikielekeza kwa Yesu kuwa Wakili Mkuu wa uhai na kwenye Ufalme wa Mungu mikononi mwa Kristo kuwa tumaini pekee la ainabinadamu.

 6. Uthibitisho waonyesha nini juu ya mahali na wakati wa kuandika Waebrania?

⁶ Kwa habari ya wakati wa kuandikwa, tayari imeonyeshwa kwamba Paulo aliandika barua hii akiwa Italia. Katika kuimalizia barua, yeye asema hivi: “Jueni ya kuwa ndugu yetu Timotheo amekwisha kufunguliwa; ambaye, akija upesi, nitaonana nanyi pamoja naye.” (13:23) Hii yaonekana kuonyesha kwamba Paulo alikuwa akitarajia kufunguliwa mapema kutoka gerezani na alitumainia kuandamana na Timotheo, ambaye pia alikuwa ametiwa gerezani lakini akawa tayari amefunguliwa. Hivyo, mwaka wa mwisho wa kutiwa gerezani kwa Paulo katika Rumi mara ya kwanza waonyeshwa kuwa ndiyo tarehe ya kuandikwa, yaani, 61 W.K.

 7. Wakristo Wayahudi katika Yerusalemu walikabiliwa na upinzani wa aina gani, nao walihitaji nini?

⁷ Wakati wa mwisho wa mfumo wa mambo wa Kiyahudi, kipindi cha kupitia mtihani mkali kiliwapata Wakristo Waebrania katika Yudea na hasa wale walio katika Yerusalemu. Habari njema zilipokua na kuenea, Wayahudi walikuwa wakiona uchungu na kuwa washupavu mno katika kuwapinga Wakristo. Miaka michache tu mapema, kuonekana tu kwa Paulo katika Yerusalemu kulikuwa kumechochea ghasia, Wayahudi wafuatilia dini wakipiga kelele kwa sauti kubwa hivi: “Mwondoe huyu katika nchi, kwa maana haifai aishi”! Wayahudi zaidi ya 40 walikuwa wamejifunga kiapo wasile wala wasinywe mpaka wawe wamemwondolea mbali, na ulitakiwa msindikizo thabiti wa askari wenye silaha nyingi ili ashuke kwenda Kaisaria wakati wa usiku. (Mdo. 22:22; 23:12-15, 23, 24) Kundi lililazimika kuishi, kuhubiri, na kujiendeleza thabiti katika imani likiwa katika mazingira hayo ya ushupavu wa kidini na chuki kwa Wakristo. Walilazimika kuwa na maarifa na uelewevu timamu wa jinsi Kristo alivyoitimiza Sheria ili wajizuie kuanguka warudie Dini ya Kiyahudi na ushikaji wayo wa Sheria ya Musa pamoja na utoaji wa dhabihu za wanyama, zote hizo sasa zikiwa ni desturi tupu tu za ibada.

 8. Kwa sababu gani Paulo alikuwa na habari za kumstahilisha kuandika barua hii kwa Waebrania, naye alitokeza mpangilio wa hoja gani mbalimbali?

⁸ Hakuna mtu aliyeweza kuelewa zaidi ya Paulo juu ya msongo na mnyanyaso uliopata Wakristo Wayahudi. Hakuna mtu aliyekuwa na maarifa bora ya kuwatolea hoja zenye nguvu na mikanusho ya mapokeo ya Kiyahudi kuliko Paulo, Farisayo wa hapo zamani. Akitumia maarifa yake mapana sana ya Sheria ya Musa, aliyosomea miguuni pa Gamalieli, yeye alitokeza uthibitisho usioweza kufanyiwa ushindani kwamba Kristo ndiye utimizo wa Sheria, maamrisho yayo, na dhabihu zayo. Alionyesha jinsi sasa mahali pa mambo hayo yalivyokuwa pamechukuliwa na mambo halisi yaliyo matukufu zaidi, yakileta mafaa zenye ubora mkubwa zaidi chini ya agano jipya lililo bora. Akili yake yenye makini ilifuatanisha uthibitisho mmoja baada ya mwingine kwa mpangilio wa wazi wenye kusadikisha. Mwisho wa agano la Sheria na kuingia kwa agano jipya, ubora wa ukuhani wa Kristo kuliko ukuhani wa Haruni, thamani halisi ya dhabihu ya Kristo ikilinganishwa na matoleo ya ng’ombe ndume na mbuzi, kuingia kwa Kristo ndani ya kuwapo kwenyewe kwa Yehova katika mbingu badala ya kuingia katika hema la kidunia tu—mafundisho mapya yote haya ya kuvuta fikira, yaliyochukiwa sana na Wayahudi wasioamini, yalitokezwa hapa kwa Wakristo Waebrania kwa uthibitisho mwingi sana kutokana na Maandiko ya Kiebrania hivi kwamba hakuna Myahudi mwenye kufikiria mambo kwa kiasi angeweza kukosa kusadikishwa.

 9. Barua kwa Waebrania ikawa silaha gani yenye nguvu, nayo ilikuwaje wonyesho wa upendo wa Paulo?

⁹ Wakiwa na barua hii, Wakristo Waebrania walikuwa na silaha mpya yenye nguvu ya kufunga vinywa vya Wayahudi wenye kunyanyasa, na pia hoja yenye nguvu ya kusihi ili kusadikisha na kuongoa Wayahudi wanyoofu wenye kutafuta kweli ya Mungu. Barua hiyo huonyesha upendo wa Paulo wa kina kirefu kwa Wakristo Waebrania na tamaa yake yenye hamu sana ya kuwasaidia kwa njia yenye mafaa katika wakati wao wa uhitaji mkubwa.

YALIYOMO KATIKA WAEBRANIA

10. Maneno ya kufungua ya Waebrania yaeleza nini kuhusu cheo cha Kristo?

¹⁰ Cheo kilichokwezwa cha Kristo (1:1–3:6). Maneno ya kufungua yakaza uangalifu juu ya Kristo: “Mungu, ambaye alisema zamani na baba zetu katika manabii kwa sehemu nyingi na kwa njia nyingi, mwisho wa siku hizi amesema na sisi katika Mwana.” Mwana huyu ndiye Mrithi mwekwa wa mambo yote na ndiye mwenye kuangazia wengine utukufu wa Baba yake. Baada ya kufanya utakaso wa dhambi zetu, sasa yeye ‘ameketi mkono wa kuume wa Ukuu huko juu.’ (1:1-3) Paulo hunukuu andiko baada ya andiko kuthibitisha ukuu wa Yesu kupita malaika.

11. (a) Kwa nini Paulo ashauri juu ya kutoa zaidi ya uangalifu wa kawaida kwa mambo yaliyosikiwa? (b) Kwa sababu ya mambo aliyojionea mwenyewe na cheo chake kilichokwezwa, Yesu aweza kufanya mambo gani?

¹¹ Paulo aandika kwamba “imetupasa kuyaangalia zaidi.” Kwa nini? Kwa sababu Paulo atoa hoja kwamba, kama malipo ya adhabu kali yalikuwako kwa kutotii “neno lililonewa na malaika . . . sisi je! tutapataje kupona, tusipojali wokovu mkuu namna hii? ambao kwanza ulinenwa na Bwana.” Mungu alimfanya “mwanadamu” akiwa chini kidogo kuliko malaika, lakini sasa sisi twamwona Yesu huyu “amevikwa taji ya utukufu na heshima, ili kwa neema ya Mungu aionje mauti kwa ajili ya kila mtu.” (2:1-3, 6, 9) Katika kuleta wana wengi kwenye utukufu, Mungu kwanza alifanya huyu Wakili Mkuu wa wokovu wao ‘akamilike kwa njia ya mateso.’ Yeye ndiye humfanya Ibilisi awe si kitu na kukomboa ‘wale ambao maisha yao yote kwa hofu ya mauti walikuwa katika hali ya utumwa.’ Hivyo Yesu huwa “kuhani mkuu mwenye rehema, mwaminifu.” Na jambo la ajabu ni kuwa yeye mwenyewe aliteseka chini ya mtihani, “aweza kuwasaidia wao wanaojaribiwa.” (2:10, 15, 17, 18) Hivyo, Yesu ahesabiwa kuwa astahili utukufu mwingi kuliko Musa.

12. Ni lazima Wakristo waepuke mwendo gani ndipo waingie katika pumziko la Mungu?

¹² Kuingia ndani ya pumziko la Mungu kwa imani na utii (3:7–4:13). Kati ya watu wote, Wakristo hasa wapaswa kuchukua onyo kutokana na kielelezo cha Waisraeli cha kukosa uaminifu, kwa kuhofu kusitawisha “moyo mbovu wa kutokuamini, kwa kujitenga na Mungu aliye hai.” (Ebr. 3:12; Zab. 95:7-11) Kwa sababu ya kutotii na kukosa imani, Waisraeli walioondoka Misri walishindwa kuingia pumziko la Mungu, au Sabato, ambalo katika hilo yeye ameacha kazi za kuumba kuhusiana na dunia. Hata hivyo, Paulo aeleza hivi: “Imesalia raha ya sabato kwa watu wa Mungu. Kwa maana yeye aliyeingia katika raha yake amestarehe mwenyewe katika kazi yake, kama vile Mungu alivyostarehe katika kazi zake.” Kigezo cha kutotii kilichoonyeshwa na Israeli chapasa kuepukwa. “Maana Neno la Mungu li hai, tena lina nguvu, tena lina ukali kuliko upanga uwao wote ukatao kuwili . . . tena li jepesi kuyatambua mawazo na makusudi ya moyo.”—Ebr. 4:9, 10, 12.

13. (a) Ni jinsi gani Kristo alivyopata kuwa “kuhani milele,” mwenye daraka la kuleta wokovu wa milele? (b) Kwa nini Paulo awahimiza Waebrania wasonge mbele kwenye ukomavu?

¹³ Maoni ya ukomavu juu ya ubora wa ukuhani wa Kristo (4:14–7:28). Paulo awahimiza Waebrania washikilie kumwungama Yesu, Kuhani Mkuu aliye mkubwa ambaye amepita katika mbingu, ili waweze kupata rehema. Kristo hakujitukuza, bali Baba ndiye aliyesema hivi: “Ndiwe kuhani milele kwa mfano wa Melkizedeki.” (Ebr. 5:6; Zab. 110:4) Kwanza, Kristo alikamilishwa kwa ajili ya cheo cha kuhani mkuu kwa kujifunza utii kupitia kuteseka, ili awe na daraka la kuwaletea wokovu wa milele wale wanaomtii. Paulo ‘ana maneno mengi ya kunena ambayo ni shida kuyaeleza,’ lakini Waebrania wangali watoto wachanga wenye kuhitaji maziwa, hali, kwa uhakika, wapaswa kuwa walimu. “Chakula kigumu ni cha watu wazima, ambao akili zao, kwa kutumiwa, zimezoezwa kupambanua mema na mabaya.” Mtume awahimiza ‘wakaze mwendo ili waufikilie utimilifu.’—Ebr. 5:11, 14; 6:1.

14. Ni jinsi gani waamini waweza kuirithi ahadi, na tumaini lao limethibitishwaje?

¹⁴ Haiwezekani wale ambao wamelijua neno la Mungu na ambao wameanguka, wakatendeshwa tena waje kwenye toba “kwa sababu wao wamtundika Mwana wa Mungu upya kwa ajili yao wenyewe na kumfunua wazi kwenye aibu ya peupe.” Ni kupitia imani na saburi tu kwamba waamini waweza kuirithi ahadi iliyofanywa kwa Abrahamu—ahadi iliyohakikishwa na kuimarishwa na mambo mawili yasiyobadilika: neno la Mungu na kiapo chake. Tumaini lao, ambalo ni “nanga kwa ajili ya nafsi, ikiwa hakika na imara pia,” limethibitishwa na kuingia kwa Yesu “ndani ya pazia” akiwa Mtangulizi na Kuhani Mkuu kulingana na namna ya Melkizedeki.—6:6, 19, NW.

15. Ni nini huonyesha kwamba ukuhani wa Yesu, ulio kulingana na namna ya Melkizedeki, ungekuwa bora kuliko wa Lawi?

¹⁵ Melkizedeki huyu alikuwa “mfalme wa Salemu” na pia “kuhani wa Mungu aliye juu.” Hata Abrahamu kichwa cha familia alimlipa zaka (sehemu ya kumi), na kupitia yeye Lawi akafanya hivyo, akiwa bado katika viuno vya Abrahamu. Hivyo baraka ya Melkizedeki kwa Abrahamu ilinyooka ikamfikia Lawi asiyezaliwa, na hiyo ilionyesha kwamba ukuhani wa Kilawi ulikuwa hafifu kwa ule wa Melkizedeki. Zaidi ya hilo, ikiwa ukamilifu ulikuja kupitia ukuhani wa Kilawi wa Haruni, je! kungekuwa na uhitaji wa kuhani mwingine “kwa mfano wa Melkizedeki”? Zaidi ya hilo, kwa kuwa kuna badiliko la ukuhani, “hapana budi sheria nayo ibadilike.”—7:1, 11, 12.

16. Kwa nini ukuhani wa Yesu ni bora kuliko ukuhani chini ya Sheria?

¹⁶ Kwa uhakika, Sheria haikukamilisha chochote bali ilithibitika kuwa dhaifu na isiyo na matokeo. Makuhani wayo walikuwa wengi kwa sababu waliendelea kufa, lakini Yesu kwa “kuwa akaa milele, anao ukuhani wake usioondoka. Naye, kwa sababu hii, aweza kuwaokoa kabisa wao wamjiao Mungu kwa yeye; maana yu hai sikuzote ili awaombee.” Huyu Kuhani Mkuu, Yesu, ni “mtakatifu, asiyekuwa na uovu, asiyekuwa na waa lo lote, aliyetengwa na wakosaji,” hali makuhani wakuu waliowekwa na Sheria ni dhaifu, wakilazimika kwanza kutoa dhabihu kwa ajili ya dhambi zao wenyewe kabla hawajaweza kuombea wengine. Kwa hiyo neno la kiapo cha Mungu ‘limemweka Mwana, aliyekamilika hata milele.’—7:24-26, 28.

17. Agano jipya ni bora katika jambo gani?

¹⁷ Ubora wa agano jipya (8:1–10:31). Yesu ameonyeshwa kuwa “mpatanishi wa agano ambalo kwa kulinganishwa ni bora zaidi, ambalo limewekwa kisheria juu ya ahadi zilizo bora zaidi.” (8:6, NW) Paulo anukuu kwa ukamili Yeremia 31:31-34, akionyesha kwamba wale walio katika agano jipya wana sheria za Mungu zikiwa zimeandikwa katika akili na mioyo yao, ya kwamba wote watamjua Yehova, na kwamba Yehova kwa vyovyote ‘hatakumbuka tena dhambi zao.’ Hili “agano jipya” limefanya lile la kwanza (agano la Sheria) liwe kuukuu, ambalo liko “karibu na kutoweka.”—Ebr. 8:12, 13.

18. Paulo afanya ulinganishi gani juu ya jambo la dhabihu kuhusiana na yale maagano mawili?

¹⁸ Paulo aeleza dhabibu za kila mwaka kwenye hema la lile agano la kwanza kuwa “sheria . . . zilizoamriwa hata wakati wa matengenezo mapya.” Hata hivyo, Kristo alipokuja akiwa Kuhani Mkuu, ilikuwa kwa damu yake mwenyewe ya thamani, wala si ile ya mbuzi na ya ng’ombe ndume wachanga. Kunyunyiza kwa Musa damu ya wanyama kulikuwa kumehalalisha lile agano la kwanza na kusafisha hema la ufananishi, lakini dhabihu zilizo bora zilihitajiwa kabisa kwa mambo halisi ya kimbingu kuhusiana na agano jipya. “Kwa sababu Kristo hakuingia katika patakatifu halisi; bali aliingia mbinguni hasa, aonekane sasa usoni pa Mungu kwa ajili yetu.” Si lazima Kristo afanye dhabihu za kila mwaka, kama alivyofanya kuhani mkuu wa Israeli, kwa maana “sasa, mara moja tu, katika utimilifu wa nyakati, amefunuliwa, azitangue dhambi kwa dhabihu ya nafsi yake.”—9:10, 24, 26.

19. (a) Sheria imekuwa haiwezi kufanya nini, na kwa nini? (b) Mapenzi ya Mungu ni nini kuhusiana na utakaso?

¹⁹ Kwa muhtasari, Paulo asema kwamba “basi torati [Sheria, NW], kwa kuwa ni kivuli cha mema yatakayokuwa,” dhabihu zayo zenye kurudiwa-rudiwa hazijaweza kuondoa ‘kujiona kuwa na dhambi.’ Hata hivyo, Yesu aliingia ulimwenguni kufanya mapenzi ya Mungu. “Katika mapenzi hayo tumepata utakaso, kwa kutolewa mwili wa Yesu Kristo mara moja tu.” Kwa hiyo, acha Waebrania walishike sana julisho rasmi la peupe la imani yao bila kuyumbayumba na ‘kuangaliana wao kwa wao na kuhimizana katika upendo na kazi nzuri,’ si kuacha kujikusanya pamoja. Wakiendelea kutenda dhambi kimakusudi baada ya kupokea maarifa sahihi ya ile kweli, “haibaki tena dhabihu kwa ajili ya dhambi.”—10:1, 2, 10, 24, 26.

20. (a) Imani ni nini? (b) Paulo asimulia vifananishi gani vya imani?

²⁰ Imani yaelezwa na kufanyiwa kielezi (10:32–12:3). Paulo sasa awaambia Waebrania hivi: “Endeleeni kukumbuka siku za hapo kwanza ambazo katika hizo, baada ya nyinyi kuangaziwa nuru, mlivumilia shindano kubwa chini ya mateso.” Wao wasitupilie mbali uhuru wao wa kusema, ambao una thawabu kubwa, bali na wavumilie ili wapokee utimizo wa ile ahadi na ‘wawe na imani hadi kuihifadhi hai nafsi.’ Imani! Ndiyo, hicho ndicho chahitajiwa. Kwanza, Paulo aifafanua hivi: “Imani ni taraja lililohakikishwa la mambo yanayotumainiwa, wonyesho dhahiri wa mambo hakika ijapokuwa hayaonwi.” Halafu, katika sura moja yenye kutia nguvu, yeye asimulia kwa ufuatano wa haraka maelezo mafupi juu ya watu wa zamani walioishi, wakafanya kazi, wakapigana, wakavumilia, na wakawa warithi wa uadilifu kupitia imani. “Kwa imani” Abrahamu, akikaa katika mahema pamoja na Isaka na Yakobo, alingojea “jiji lililo na misingi halisi,” ambalo Mjenzi walo ni Mungu. “Kwa imani” Musa aliendelea kuwa thabiti, “kama anayeona Yule asiyeonekana.” “Niseme nini zaidi?” auliza Paulo. “Kwa maana wakati utanipungukia nikiendelea kusimulia juu ya Gideoni, Baraki, Samsoni, Yeftha, Daudi na pia Samweli na manabii wengine, ambao kupitia imani walishinda falme katika kupigana, wakatekeleza uadilifu, wakajipatia ahadi.” Wengine pia walijaribiwa kupitia dhihaka, mapigo, vifungo, na mateso lakini walikataa uachilio “ili kwamba waweze kupata ufufuo bora.” Kwa kweli, “ulimwengu haukustahili kuwa na hao.” Wote hawa walipewa ushahidi kupitia imani yao, lakini bado watapaswa kupokea utimizo wa ile ahadi. “Hivyo, basi,” Paulo aendelea kusema, “kwa sababu tuna wingu kubwa hivyo la mashahidi wanaotuzunguka, acheni tuvue kila uzito na dhambi ambayo hutatanisha sisi kwa urahisi, na acheni sisi tukimbie kwa uvumilivu katika shindano la mbio ambalo limewekwa mbele yetu, tunapotazama kwa mkazo sana Wakili Mkuu na Mkamilishaji wa imani yetu, Yesu.”—10:32, 39; 11:1, 8, 10, 27, 32, 33, 35, 38; 12:1, 2, NW.

21. (a) Ni jinsi gani Wakristo waweza kuvumilia katika shindano la imani? (b) Paulo atoa sababu gani imara zaidi ya kusikiliza onyo la kimungu?

²¹ Uvumilivu katika shindano la imani (12:4-29). Paulo awapa waidha (shauri) Wakristo Waebrania wavumilie katika shindano la imani, kwa maana Yehova anawatia nidhamu kama wana. Sasa ndio wakati wa kuimarisha mikono na magoti yaliyolegea na kuendelea kunyoosha vijia vya miguu yao. Ni lazima wao walinde kabisa kabisa kuhusiana na mwingio wa mzizi wowote wenye sumu au unajisi ambao ungeweza kusababisha wakataliwe, kama katika kisa cha Esau, ambaye hakuthamini mambo matakatifu. Kwenye mlima halisi, Musa alisema hivi: “Nimeshikwa na hofu na kutetemeka” kwa sababu ya ule wonyesho wenye kutia hofu wa moto unaowaka miali, lile wingu, na ile sauti. Lakini wao wamekaribia kitu chenye kutia hofu zaidi—Mlima Sayuni na Yerusalemu wa kimbingu, mamiriadi ya malaika, kundi la Mzaliwa wa kwanza, Mungu Hakimu wa wote, na Yesu mpatanishi wa agano jipya lililo bora. Sasa kuna sababu hata zaidi ya kusikiliza onyo la kimungu! Katika wakati wa Musa sauti ya Mungu iliitikisa dunia, lakini sasa Yeye ameahidi kusukasuka mbingu na dunia pia. Paulo afahamisha wazi maana ya hayo: “Basi kwa kuwa tunapokea ufalme usioweza kutetemeshwa, na . . . tumtolee Mungu ibada ya kumpendeza, pamoja na unyenyekevu na kicho; maana Mungu wetu ni moto ulao.”—12:21, 28, 29.

22. Paulo amalizia barua yake kwa shauri gani lenye kujenga?

²² Mawaidha mbalimbali juu ya mambo ya ibada (13:1-25). Paulo amalizia kwa shauri lenye kujenga: Upendo wa kidugu na uendelee, msisahau ukaribishaji-wageni, acheni ndoa iheshimike miongoni mwa wote, endeleeni kutopenda pesa, iweni watiifu kwa wale wanaoongoza miongoni mwenu, na msichukuliwe mbali na mafundisho ya kigeni. Mwisho, “kwa njia yake yeye [Yesu], na tumpe Mungu dhabihu ya sifa daima, yaani, tunda la midomo iliungamayo jina lake.”—13:15.

SABABU NI CHENYE MAFAA

23. Paulo atoa hoja gani juu ya Sheria, naye aungaje mkono hoja yake?

²³ Ikiwa ni hoja ya kuunga mkono Kristo, barua kwa Waebrania ni ya ufundi usioshindika, ikiwa imeuundwa kikamilifu na kuandikwa waziwazi na uthibitisho kutoka Maandiko ya Kiebrania. Inazungumza juu ya sehemu mbalimbali za Sheria ya Musa—lile agano, ile damu, yule mpatanishi, lile hema la ibada, ule ukuhani, yale matoleo—na kuzionyesha kuwa zilikuwa tu kigezo kilichofanywa na Mungu kikielekezea kwenye mambo makubwa zaidi yaliyokuwa mbele, yote yakifikia upeo katika Kristo Yesu na dhabihu yake, ule utimizo wa Sheria. Sheria ambayo ‘imefanywa kuukuu na kuchakaa i karibu na kutoweka,’ akasema Paulo. Lakini “Yesu Kristo ni yeye yule, jana na leo na hata milele.” (8:13; 13:8; 10:1) Lo! jinsi Waebrania hao walivyoshangilia waliposoma barua yao!

24. Ni mpango gani unaoelezwa katika Waebrania ulio wenye mafaa isiyopimika kwetu leo?

²⁴ Lakini hayo yana thamani gani kwetu leo, katika hali zetu zilizo tofauti? Kwa kuwa hatuko chini ya Sheria, je! twaweza kupata lolote lenye mafaa katika hoja ya Paulo? Ndiyo, kabisa. Humo tumefanyiwa muhtasari wa mpango wa lile agano jipya lililo kuu ambalo lategemea ahadi kwa Abrahamu kwamba kupitia Mbegu yake familia zote za dunia zingejibarikia. Hilo ndilo tumaini letu la kupata uhai, tumaini pekee letu, utimizo wa ahadi ya kale ya Yehova ya kuleta baraka kupitia Mbegu ya Abrahamu, Yesu Kristo. Ingawa hatuko chini ya Sheria, tunazaliwa katika dhambi tukiwa wazao wa Adamu, na tunahitaji kuhani mkuu mwenye rehema, mmoja mwenye toleo la dhambi lenye kustahili, mmoja anayeweza kuingia moja kwa moja kwenye kuwapo kwa Yehova mbinguni na kutuombea huko. Hapo ndipo tunapompata, yule Kuhani Mkuu anayeweza kutuongoza kwenye uhai katika ulimwengu mpya wa Yehova, anayeweza kuhurumia udhaifu wetu, akiwa “alijaribiwa sawasawa na sisi katika mambo yote,” na ambaye hutualika “tukikaribie kiti cha neema kwa ujasiri, ili tupewe rehema, na kupata neema ya kutusaidia wakati wa mahitaji.”—4:15, 16.

25. Paulo anaonyesha matumizi gani ya Maandiko ya Kiebrania yanayoelimisha?

²⁵ Kuongezea hayo, kaitka barua ya Paulo kwa Waebrania, tunaona ushuhuda wenye kusisimua moyo kwamba unabii mbalimbali ulioandikwa zamani za kale katika Maandiko ya Kiebrania ulitimizwa baadaye katika njia ya ajabu. Wote huo ni kwa kutuagiza na kutufariji leo. Kwa kielelezo, katika Waebrania, mara tano Paulo anatumia maneno ya unabii wa Ufalme kwenye Zaburi 110:1 kwa Yesu Kristo akiwa Mbegu ya Ufalme, ambaye “ameketi mkono wa kuume wa kiti cha enzi cha Mungu” ili asubiri “adui zake wawekwe kuwa chini ya miguu yake.” (Ebr. 12:2; 10:12, 13; 1:3, 13; 8:1) Zaidi ya hilo, Paulo anukuu Zaburi 110:4 katika kueleza umaana wa cheo cha Mwana wa Mungu akiwa “kuhani milele kwa mfano wa Melkizedeki.” Kama vile Melkizedeki wa kale, ambaye katika maandishi ya Biblia “hana baba, hana mama, hana wazazi, hana mwanzo wa siku zake, wala mwisho wa uhai wake,” Yesu ni Mfalme na pia “adumu kuhani milele” ili kuleta mafaa za milele za dhabihu yake ya ukombozi kwa wote wanaojiweka chini ya utawala wake kwa utiifu. (Ebr. 5:6, 10; 6:20; 7:1-21) Ni kwa Mfalme-Kuhani uyo huyo ambaye Paulo arejezea katika kunukuu Zaburi 45:6, 7: “Mungu ni kiti cha enzi chako milele na milele, na fimbo ya ufalme wako ni fimbo ya unyoofu. Ulipenda uadilifu, na ulichukia uhalifu wa sheria. Ndiyo sababu Mungu, Mungu wako, amekupaka mafuta ya shangwe zaidi ya wenzi wako.” (Ebr. 1:8, 9, NW) Kwa kadiri Paulo anavyonukuu Maandiko ya Kiebrania na kuonyesha utimizo wayo katika Kristo Yesu, twaona sehemu-sehemu za vigezo vya kimungu vikiingia mahali pavyo na kutuelimisha.

26. Waebrania chatoa kitia-moyo gani cha kupiga mbio katika imani na kwa saburi?

²⁶ Kama ambavyo barua kwa Waebrania inavyoonyesha waziwazi, Abrahamu alitazamia Ufalme, “mji wenye misingi, ambao mwenye kuubuni na kuujenga ni Mungu”—‘wa mbinguni.’ “Kwa imani” alichuchumilia Ufalme huo, naye alitoa dhabihu kubwa ili aweze kupata baraka zao kupitia “ufufuo ulio bora.” Jinsi tunavyoona kielelezo chenye kutokeza katika Abrahamu na katika wanaume na wanawake wa imani hao wote—“wingu kubwa la mashahidi” ambalo Paulo alieleza katika sura 11 ya Waebrania! Tusomapo maandishi hayo, mioyo yetu yaona shangwe na kushangilia, kwa kuthamini pendeleo na tumaini tulilo nalo pamoja na washika ukamilifu hao waaminifu. Hivyo twatiwa moyo “tupige mbio kwa saburi katika yale mashindano yaliyowekwa mbele yetu.”—11:8, 10, 16, 35; 12:1.

27. Ni mataraja gani matukufu ya Ufalme yanayokaziwa katika Waebrania?

²⁷ Akinukuu unabii wa Hagai, Paulo avuta fikira kwenye ahadi ya Mungu: “Mara moja tena nitatetemesha si nchi tu, bali na mbingu pia.” (Ebr. 12:26; Hag. 2:6) Hata hivyo, Ufalme wa Mungu ukiwa mikononi mwa Kristo Yesu, yule Mbegu, utadumu milele. “Basi kwa kuwa tunapokea ufalme usioweza kutetemeshwa, na tuwe na neema, ambayo kwa hiyo tumtolee Mungu ibada ya kumpendeza, pamoja na unyenyekevu na kicho.” Maandishi hayo yenye kusisimua yatuhakikishia kwamba Kristo atokea mara ya pili “pasipo dhambi, kwa hao wamtazamiao kwa wokovu.” Basi, kupitia yeye, “na tumpe Mungu dhabihu ya sifa daima, yaani, tunda la midomo iliungamayo jina lake.” Jina kuu la Yehova Mungu na litakaswe kwa umilele kupitia Mfalme-Kuhani wake, Yesu Kristo!—Ebr. 12:28; 9:28; 13:15.

[Maelezo ya Chini]