Sehemu ya 3

Jinsi Tunavyoweza Kujua Kwamba Kuna Mungu

 1, 2. Ni kanuni gani hutusaidia kuamua kama kuna Mungu?

NJIA moja ya kuamua kama kuna Mungu ni kutumia kanuni hii ambayo imethibitishwa vizuri: Kilichofanyizwa kinahitaji mfanyi. Kadiri kile kitu kilichofanyizwa kilivyo kigumu kufahamika, ndivyo inavyokuwa lazima mfanyi awe mwenye uwezo zaidi.

² Kwa mfano, tazama huku na huku katika nyumba yako. Meza, viti, dawati, vitanda, vyungu, vikaangio, sahani, na vyombo vingine vya kulia vyote huhitaji mfanyi, na ndivyo kuta, sakafu, na dari. Hata hivyo, vitu hivyo ni rahisi kutengeneza kwa kulinganisha. Kwa kuwa vitu rahisi vyahitaji mfanyi, je, si jambo la akili kwamba vitu vilivyo vigumu kufahamika vyahitaji mfanyi mwenye akili hata zaidi?

Ulimwengu Wote Mzima Wetu Wenye Kutia Hofu

 3, 4. Ulimwengu wote mzima hutusaidiaje kujua kwamba kuna Mungu?

³ Saa huhitaji mfanyiza-saa. Namna gani mfumo wetu wa jua ulio mgumu zaidi sana kufahamika, ukiwa na Jua na sayari zake zikilizunguka kwa usahihi wa kisehemu cha sekunde karne baada ya karne? Namna gani ile galaksi yenye kustaajabisha tunamoishi, iitwayo Njia ya Maziwa, ikiwa na nyota zake zaidi ya bilioni 100? Je, wewe umetua usiku kuitazama Njia ya Maziwa? Je, wewe ulivutiwa? Basi fikiria ulimwengu wote mzima ulio mkubwa ajabu wenye mabilioni yasiyohesabika ya magalaksi kama ile yetu, Njia ya Maziwa! Pia, maumbo hayo ya kimbingu ni yenye kutegemeka sana katika miendo yayo karne baada ya karne hivi kwamba yamefananishwa na saa zenye usahihi.

⁴ Ikiwa saa, ambayo ni rahisi kwa kulinganishwa, inaonyesha kwamba kuna mfanyiza-saa, hakika ulimwengu wote mzima ulio mgumu sana kufahamika na wenye kustaajabisha mno hudokeza kwamba kuna mbuni na mfanyi. Ndiyo sababu Biblia hutualika ‘tuinue macho yetu juu na kuona,’ kisha inauliza hivi: “Ni nani aliyeziumba hizi?” Jibu ni hili: “[Ni Mungu] aletaye nje jeshi lao kwa hesabu; aziita zote kwa majina; kwa ukuu wa uweza wake, na kwa kuwa yeye ni hodari kwa nguvu zake; hapana moja isiyokuwapo mahali pake.” (Isaya 40:26) Hivyo, ulimwengu wote mzima upo kwa sababu ya nguvu yenye akili, isiyoonekana, yenye kuudhibiti—Mungu.

Dunia Imebuniwa kwa Njia Isiyo na Kifani

 5-7. Ni mambo gani yanayohusu dunia huonyesha kwamba ilikuwa na Mbuni?

⁵ Kadiri wanasayansi wachunguzavyo dunia, ndivyo wajuavyo kwamba imebuniwa kwa njia isiyo na kifani ifae kukaliwa na binadamu. Iko umbali ufaao kabisa kutoka kwenye jua ili ipate kiasi kifaacho cha nuru na joto. Mara moja kwa mwaka inazunguka jua, ikiwa inainama kwa kiwango kifaacho kabisa, kuwezesha majira katika sehemu nyingi za dunia. Pia dunia huzunguka juu ya mhimili wayo kila muda wa saa 24, ikiandaa kwa ukawaida vipindi vya nuru na giza. Ina anga lenye mchanganyiko unaofaa kabisa wa gesi ili tuweze kupumua na kukingwa tusipatwe na mnururisho wenye kudhuru kutoka anga za juu. Pia ina maji na udongo muhimu kwa ukuzi wa vyakula.

⁶ Bila mambo hayo yote, na mengineyo, yakifanya kazi pamoja, haingewezekana uhai uweko. Je, yote hayo yalitukia kwa aksidenti? Jarida Science News lasema hivi: “Yaonekana kana kwamba haingaliwezekana hali hizo hususa na sahihi kabisa zitokee bila mpango.” Ni kweli, haingaliwezekana. Zilihusisha ubuni wenye kusudi wa Mbuni stadi kabisa.

⁷ Ikiwa ungeingia ndani ya nyumba nzuri sana upate kwamba ina chakula kingi, kwamba ina mfumo bora wa kupasha joto na kusawazisha hali-joto, na kwamba imetiwa mabomba vizuri ili itoe maji, ungeamua nini? Kwamba ilijifanyiza yenyewe tu? Sivyo, hakika ungeamua kwamba mtu mwenye akili aliibuni na kuifanyiza kwa uangalifu sana. Dunia ilibuniwa pia na kufanyizwa kwa uangalifu sana ili kuandalia wakaaji wayo vitu walivyohitaji, na ni ngumu zaidi sana kufahamika na ina vitu zaidi ya nyumba yoyote.

 8. Kuna jambo gani zaidi kuhusu dunia linaloonyesha upendo wenye kujali wa Mungu kwetu?

⁸ Pia, fikiria vile vitu vingi ambavyo huongeza raha katika maisha. Tazama ule unamna-namna mwingi mno wa maua yenye rangi nzuri pamoja na harufu zayo zenye kupendeza wanazofurahia wanadamu. Halafu kuna ule unamna-namna mwingi wa vyakula vyenye ladha tamu sana kwetu. Kuna misitu, milima, maziwa-maji, na uumbaji mwingineo wenye kupendeza kuutazama. Vilevile, namna gani yale machweo yenye kupendeza yanayoongezea furaha yetu ya maisha? Na katika jamii ya wanyama, je, sisi hatufurahishwi na michezo ya haliasili yenye kupendeza ya vitoto vya mbwa, paka, na vitoto vya wanyama wengineo? Hivyo dunia huandaa vitu vingi vyenye kupendeza visivyotazamiwa ambavyo havihitajiwi kabisa ili kutegemeza uhai. Hivi huonyesha kwamba dunia ilibuniwa kwa uangalifu wenye upendo, kwa kuwafikiria wanadamu, ili kwamba tusiweze kuwako tu bali pia tuweze kufurahia maisha.

 9. Ni nani aliyeifanyiza dunia, naye aliifanyiza kwa sababu gani?

⁹ Kwa hiyo, uamuzi wa akili ni kukiri Mpaji wa vitu hivi vyote, kama alivyofanya mwandikaji wa Biblia aliyesema hivi juu ya Yehova Mungu: “Wewe, ndiwe uliyeziumba mbingu na nchi.” Kwa kusudi gani? Anatoa jibu kwa kumwelezea Mungu kuwa “ndiye aliyeiumba dunia na kuifanya; ndiye aliyeifanya imara; hakuiumba ukiwa, aliiumba ili ikaliwe na watu.”—Isaya 37:16; 45:18.

Chembe Hai Yenye Kustaajabisha

10, 11. Kwa nini chembe hai inastaajabisha sana?

¹⁰ Namna gani vitu vilivyo hai? Je, hivi havihitaji mfanyi? Kwa mfano, fikiria sehemu chache zenye kustaajabisha za chembe hai. Katika kitabu chake Evolution: A Theory in Crisis, mwanabiolojia wa molekyuli, Michael Denton ataarifu hivi: “Hata mfumo ulio sahili zaidi ya [mifumo] yote iliyo hai duniani leo, chembe za bakteria, ni vitu vilivyo vigumu mno kufahamika. Ingawa zile chembe za bakteria zilizo ndogo zaidi ya zote ni ndogo mno ajabu, . . . kwa kweli kila moja ni kiwanda halisi kidogo sana chenye maelfu ya vipande vilivyobuniwa kwa ustadi sana vya mashine yenye visehemu vingi sana vya molekyuli . . . ambayo ni ngumu sana kufahamika kuliko mashine yoyote iliyotengenezwa na mwanadamu na ambayo haina kifani kabisa katika ulimwengu wa vitu visivyo na uhai.”

¹¹ Kuhusu mfumo wa kijeni katika kila chembe, yeye ataarifu hivi: “Uwezo wa DNA kuhifadhi habari unapita kwa mbali sana mfumo mwingine wowote ujulikanao; ni sahihi sana hivi kwamba habari zote zinazohitajiwa kuonyesha mambo yote madogo-madogo ya kitu kigumu sana kufahamika kama vile binadamu zina uzito ulio chini ya elfu chache za sehemu moja ya milioni ya gramu. . . . Kulinganisha na kiwango cha akili na ugumu uonyeshwao na mfumo wa molekyuli wa uhai, [vitu tulivyotokeza] hata vile vya hali ya juu kabisa huonekana kuwa ovyo. Twahisi tumenyenyekezwa.”

12. Mwanasayansi mmoja alisema nini kuhusu asili ya chembe?

¹² Denton aongeza hivi: “Ugumu wa aina ya chembe sahili zaidi ijulikanayo ni mkubwa mno hivi kwamba haiwezekani kukubali kwamba kitu kama hicho kingetupwa pamoja kwa ghafula na namna fulani ya tukio la kiajabu, lisiloelekea kutukia hata kidogo.” Lazima kiwe kilikuwa na mbuni na mfanyi.

Ubongo Wetu Wenye Kustaajabisha Mno

13, 14. Kwa nini ubongo unastaajabisha hata zaidi ya chembe hai?

¹³ Halafu mwanasayansi huyo asema hivi: “Kwa habari ya ugumu, chembe moja si kitu ikilinganishwa na mfumo kama ubongo wa mamalia. Ubongo wa kibinadamu una chembe za neva zipatazo milioni elfu kumi. Kila chembe ya neva hutokeza nyuzi za kuunganisha kati ya elfu kumi na mia moja elfu hivi ambazo kupitia hizo huwasiliana na chembe nyingine za neva katika ubongo. Jumla ya viunganishi katika ubongo wa kibinadamu hukaribia . . . milioni elfu moja milioni.”

¹⁴ Denton aendelea: “Hata kama ni sehemu moja tu ya mia ya viunganishi hivyo katika ubongo vilikuwa vimepangwa hususa kitengenezo, bado hiyo ingewakilisha mfumo wenye hesabu kubwa zaidi ya viunganishi hususa kuliko katika mfumo wote wa mawasiliano Duniani.” Ndipo auliza hivi: “Je, aina yoyote ya njia isiyo na mpango ingaliweza wakati wowote kuunganisha mfumo kama huo?” Kwa wazi, jibu lazima liwe hapana. Lazima ubongo uwe ulikuwa na Mbuni na Mfanyi mwenye kujali.

15. Wengine wametoa maelezo gani juu ya ubongo?

¹⁵ Ubongo wa kibinadamu hufanya hata kompyuta za hali ya juu zaidi zionekane kuwa za kikale. Mwandikaji wa sayansi Morton Hunt alisema hivi: “Kumbukumbu letu lenye kutenda hushika habari mara bilioni kadhaa zaidi ya kompyuta kubwa ya utafiti ya wakati wetu.” Hivyo, daktari-mpasuaji wa ubongo Dakt. Robert J. White alikata maneno hivi: “Mimi sina la kufanya ila kukiri kuwako kwa Akili Bora Kabisa, iliyokuwa na daraka la kubuni na kusitawisha uhusiano wa kustaajabisha wa ubongo na akili—jambo lipitalo sana uwezo wa kufahamu wa mwanadamu. . . . Sina budi kuamini yote haya yalikuwa na mwanzo wenye akili, kwamba Mtu fulani aliitokeza.” Pia lazima iwe ni Mtu fulani ambaye alijali.

Mfumo wa Damu Usio na Kifani

16-18. (a) Ni katika njia gani mfumo wa damu hauna kifani? (b) Twapaswa kuongozwa kwenye mkataa gani?

¹⁶ Fikiria, pia, ule mfumo wa damu usio na kifani ambao husafirisha vilishaji-mwili na oksijeni na hukinga dhidi ya maambukizo. Kuhusu chembe nyekundu za damu, sehemu kuu ya mfumo huu, kitabu ABC’s of the Human Body hutaarifu hivi: “Tone moja la damu lina chembe moja moja za damu zaidi ya milioni 250 . . . Mwili una labda trilioni 25 zote pamoja, [ambazo] zikitandazwa, zatosha kufunika viwanja vinne vya tenisi. . . . Chembe nyingine mpya hurudishwa mahali pa zilizoharibika kwa mwendo wa milioni 3 kila sekunde.”

¹⁷ Kuhusu chembe nyeupe za damu, sehemu nyingine ya ule mfumo wa damu usio na kifani, chanzo icho hicho hutuambia hivi: “Ingawa kuna aina moja tu ya chembe nyekundu, chembe nyeupe za damu ni za aina tofauti-tofauti, kila aina ikiwa na uwezo wa kupiga vita vya mwili kwa njia iliyo tofauti. Kwa mfano, aina moja huangamiza chembe zilizokufa. Aina nyinginezo hufanyiza viua-vijidudu dhidi ya virasi, kuondolea sumu vitu vigeni, au kula na kuyeyusha kihalisi bakteria.”

¹⁸ Ni mfumo wenye kustaajabisha na wenye kupangwa kitengenezo kwa hali ya juu kama nini! Hakika kitu chochote ambacho kimetengenezwa vizuri sana hivyo na chenye kukinga sana hivyo lazima kiwe na mwenye kukipanga kitengenezo mwenye akili na mwenye kujali sana—Mungu.

Maajabu Mengine

19. Jicho linalinganaje na vitu vilivyofanyizwa na mwanadamu?

¹⁹ Kuna maajabu mengine mengi katika mwili wa kibinadamu. Mojawapo ni jicho, ambalo limebuniwa kiajabu sana hivi kwamba hakuna kamera iwezayo kufanya mambo lifanyayo. Mwastronomia Robert Jastro alisema hivi: “Yaonekana kuwa jicho lilibuniwa; hakuna mbuni wa darubini ambaye angeweza kufanya vizuri zaidi.” Na kichapo Popular Photography husimulia hivi: “Macho ya kibinadamu huona mambo mengi zaidi ya ionavyo filamu. Yanaona pande tatu, kwa pembe pana zaidi, bila kupotosha yaonwayo, kwa mwendo wenye kuendelea . . . Haifai kulinganisha kamera na jicho la kibinadamu. Jicho la kibinadamu lafanana zaidi na kompyuta ya hali ya juu sana yenye akili isiyo ya asili, [yenye] uwezo wa kutayarisha habari, miendo na njia za utendaji ambazo ni za hali ya juu zaidi ya chombo, kompyuta au kamera iliyofanywa na mwanadamu.”

20. Ni zipi baadhi ya sehemu nyingine zenye kustaajabisha za mwili wa kibinadamu?

²⁰ Fikiria, pia, njia ambayo viungo vya mwili vilivyo vigumu sana kufahamika hushirikiana bila jitihada yetu yenye kukusudiwa. Kwa mfano, sisi hutia tumboni mwetu aina mbalimbali za vyakula na vinywaji, hata hivyo mwili huviyeyusha na kutoa nishati. Jaribu kuweka vitu mbalimbali jinsi hiyo ndani ya tangi la petroli la gari uone litaenda umbali gani! Halafu kuna ule mwujiza wa kuzaa, kutokeza kitoto chenye kupendeka sana—nakala ya wazazi wacho—kwa muda wa miezi tisa tu. Na namna gani uwezo wa mtoto mwenye umri wa miaka michache tu wa kujifunza jinsi ya kuongea katika lugha ngumu sana?

21. Kwa kufikiria maajabu ya mwili, watu wenye kutumia akili husema nini?

²¹ Naam, viumbe vingi vya ajabu, vilivyo vigumu sana kufahamika katika mwili wa kibinadamu hutustaajabisha sana. Hakuna mhandisi awezaye kufanyiza vitu hivyo. Je, hivyo vingeweza kuwa kazi ya tukio lisiloongozwa na akili? Hakika sivyo. Badala ya hivyo, wafikiriapo sehemu hizi zote nzuri ajabu za mwili wa kibinadamu, watu wenye kutumia akili husema, kama alivyosema mtunga zaburi: “Nitakusifu wewe [Mungu] kwa sababu kwa njia yenye kutia hofu mimi nimeumbwa kiajabu. Kazi zako ni za ajabu.”—Zaburi 139:14, NW.

Mjenzi Mkuu Zaidi

22, 23. (a) Kwa nini yatupasa kukiri kuwako kwa Mungu? (b) Kwa usahihi Biblia husema nini juu ya Mungu?

²² Biblia hutaarifu hivi: “Kila nyumba hujengwa na mtu fulani, bila shaka; lakini Mungu alijenga kila kitu kilichoko.” (Waebrania 3:4, The Jerusalem Bible) Kwa kuwa nyumba yoyote, hata iwe sahili namna gani, lazima iwe na mjenzi, basi ulimwengu wote mzima ulio mgumu zaidi sana kufahamika, pamoja na unamna-namna mwingi mno wa uhai duniani, lazima pia uwe ulikuwa na mjenzi. Na kwa kuwa sisi hukubali kuwako kwa wanadamu waliovumbua vyombo kama eropleni, televisheni, na kompyuta, je, haitupasi pia kukubali kuwako kwake Yeye aliyewapa wanadamu ubongo wa kufanyiza vitu hivyo?

²³ Biblia hufanya hivyo, ikimwita “Mungu [wa kweli] BWANA [Yehova, NW] . . . yeye aliyeziumba mbingu, na kuzitanda; yeye aliyeitandaza nchi na mazao yake; yeye awapaye pumzi watu walio juu yake.” (Isaya 42:5) Kwa usahihi, Biblia hujulisha wazi hivi: “Umestahili wewe, Bwana [Yehova, NW] wetu na Mungu wetu, kuupokea utukufu na heshima na uweza; kwa kuwa wewe ndiwe uliyeviumba vitu vyote, na kwa sababu ya mapenzi yako vilikuwako, navyo vikaumbwa.”—Ufunuo 4:11.

24. Tunaweza kujuaje kwamba kuna Mungu?

²⁴ Naam, twaweza kujua kwamba kuna Mungu kwa vitu ambavyo yeye ameumba. “Kwa sababu mambo yake [Mungu] yasiyoonekana tangu kuumbwa ulimwengu yanaonekana, na kufahamika kwa kazi zake [Mungu].”—Warumi 1:20.

25, 26. Kwa nini utumizi mbaya wa kitu fulani haumaanishi hakikuwa na mfanyi?

²⁵ Uhakika wa kwamba kitu fulani kilichofanyizwa kinatumiwa vibaya haumaanishi hakikuwa na mfanyi. Eropleni yaweza kutumiwa kwa makusudi ya amani, ikiwa ndege ya abiria. Lakini inaweza pia kutumiwa kuleta uharibifu, ikiwa ndege ya kuangushia makombora. Kutumiwa kwayo kwa njia yenye kuleta kifo hakumaanishi kwamba haikuwa na mfanyi.

²⁶ Vivyo hivyo, uhakika wa kwamba mara nyingi wanadamu wamegeuka wakawa wabaya sana haumaanishi kwamba hawakuwa na Mfanyi, kwamba hakuna Mungu. Kwa hiyo, Biblia huonelea kwa usahihi hivi: “Ninyi mnapindua mambo; Je! mfinyanzi ahesabiwe kuwa kama udongo; kitu kilichofinyangwa kimnene yeye aliyekifinyanga, Hakunifinyanga huyu; au kitu kilichoumbwa kimnene yeye aliyekiumba, Yeye hana ufahamu?”—Isaya 29:16.

27. Kwa nini twaweza kutarajia Mungu ajibu maswali yetu kuhusu kuteseka?

²⁷ Muumba ameonyesha hekima yake kupitia ugumu wa kustaajabisha wa vitu alivyovifanyiza. Yeye ameonyesha kwamba kweli kweli anatujali kwa kufanya dunia itufae kabisa kuishi juu yayo kwa kufanya miili na akili zetu kwa njia nzuri ajabu, na kwa kufanya vitu vingi sana tuvifurahie. Hakika yeye angeonyesha hekima na kujali uko huko kwa kujulisha majibu ya maswali kama haya: Kwa nini Mungu ameruhusu kuteseka? Yeye atafanya nini juu yayo?

[Picha katika ukurasa wa 5]

Dunia, ikiwa na anga layo lenye kukinga, ni makao yasiyo na kifani yaliyobuniwa kwa ajili yetu na Mungu mwenye kujali

[Picha katika ukurasa wa 6]

Dunia ilifanyizwa kwa upendo wenye kujali ili tuweze kufurahia maisha kikamili

[Picha katika ukurasa wa 7]

‘Ubongo mmoja una viunganishi vingi zaidi ya mfumo wote wa mawasiliano yaliyo Duniani.’—Mwanabiolojia wa molekyuli

[Picha katika ukurasa wa 8]

“Yaonekana kuwa jicho lilibuniwa; hakuna mbuni wa darubini ambaye angeweza kufanya vizuri zaidi.”—Mwastronomia