Dumisha Imani na Afya Yako ya Kiroho

“Endelea kushika kigezo cha maneno yenye afya ambayo wewe ulisikia kutoka kwangu pamoja na imani na upendo ambavyo vyahusiana na Kristo Yesu.”—2 Timotheo 1:13, NW.

 1. Kwa nini afya njema ya kimwili ni mali ya thamani kubwa ambayo ni lazima idumishwe?

AFYA njema ya kimwili ni mali yenye thamani kubwa. Tuwapo wenye afya, twaweza kufanya mengi na kuona shangwe nyingi zaidi ya maisha. Lakini tuwapo wagonjwa au wasiojiweza daima, maisha huwa magumu zaidi. Bila shaka, ni lazima afya njema idumishwe. Watu wengi huachilia afya yao au hutenda mambo yenye kusababisha magonjwa. Hata hivyo, kwa kawaida wale ambao hujitunza huwa na kadiri fulani ya afya njema na imara katika muda mwingi wa maisha yao.

 2. (a) Kwa nini afya ya kiroho ni ya thamani kuliko afya ya kimwili? (b) Ni nini kinachotakwa ili kubaki mwenye afya katika imani?

² Afya ya kiroho ina umaana wenye kuizidi kwa mbali afya ya kimwili. Afya ya kimwili iliyo bora zaidi haiwezi kuleta zawadi ya Mungu ya uhai wa milele. Afya njema ya kiroho hutokana na ibada safi na imani yenye kutegemea msingi wa maarifa sahihi. (Yohana 17:3; Waebrania 11:6; Yakobo 1:27) Mtume Paulo alisema hivi: “Acheni wanaume waliozeeka wawe wenye kiasi katika mazoea, wenye uzito, timamu katika akili, wenye afya katika imani, katika upendo, katika uvumilivu.” (Tito 2:2, NW) Mtu yeyote anayetamani kuwa mwenye afya katika imani ni lazima ajitahidi kwa bidii ya uendelevu na kudumu akikesha. Matisho ya kutaka kuharibu afya timamu ya kiroho huenda yakatoka ndani au nje yetu. Ni lazima tuwe na habari juu ya matisho haya ikiwa tutadumisha imani na afya yetu ya kiroho katika ulimwengu huu mgonjwa.

Ulimwengu Huu Ni Mgonjwa Jinsi Gani?

 3, 4. Ugonjwa wa kiadili waonekanaje katika ulimwengu huu na katika vitendo vya watu?

³ Hakuna shaka kwamba ulimwengu huu ni mgonjwa sana kiadili. Sisi twaona ugonjwa wenye kufisha katika “viungo” vyote vya ulimwengu huu—dini zao, mifumo yao ya kisiasa, mashirika yao ya kibiashara, vitumbuizo vyao. Ni watu wachache wenye staha kwa Mungu na kwa sheria ambazo ametoa kwa ajili ya hali njema ya aina ya binadamu. Na kama vile historia yaonyesha, mzoroto wa kiadili waongoza hakika kwenye ongezeko la magonjwa na matata ya kimwili. Hata hivyo ajabu ni kwamba, watu walio wengi hawataki kufanya lolote ili waponye hali hii ya ugonjwa wa kiadili kwa sababu wao huvipenda vitu vyenye kuisababisha.

⁴ Ulimwengu huu ni mgonjwa we! Katika kutafuta misisimuko au kujaribu kuepa uhalisi wa maisha, watu wengi wameharibu maisha zao kupitia kileo na utumizi mbaya wa dawa za kulevya. Jeuri iko kila mahali, uhai ni wa bei kidogo, na jela zimejaa mpaka zikafurikwa na wahalifu. Katika nchi nyingi, nusu ya ndoa zote huishia katika talaka. Watoto wasio na usimamizi ufaao wa wazazi hukua wakiwa wasiotii. Kwa sababu ukosefu wa adili katika ngono umeenea sana, UKIMWI na magonjwa mengine yenye kuambukizwa kupitia ngono unaenea kwa haraka kubwa.

 5. Isaya alielezaje hali zilizokuwa katika Yuda la kale?

⁵ Mungu angeweza kusema juu ya ulimwengu mgonjwa huu yale aliyomvuvia Isaya kujulisha wazi kuhusu Yuda potovu: “Ole kwa taifa lenye dhambi, watu walio wazito kwa makosa, mbegu yenye kutenda uovu, wana waharibifu! Wao wameacha Yehova, wao wametendea yule Mmoja Mtakatifu wa Israeli kwa ukosefu wa staha, wao wamerudi nyuma-nyuma. Ni wapi pengine ambapo wewe utazidi kupigwa, kwa maana wewe waongeza uasi zaidi? Kichwa kizima kimo katika hali ya ugonjwa, na moyo mzima ni mnyonge. Tangu wayo wa mguu hata kwenye kichwa hakuna kisehemu ambacho ni timamu ndani yalo.” —Isaya 1:4-6, NW.

 6. Katika Yuda la kale na katika siku yetu, kumekuwa na itikio gani kwa usihi wa Yehova wa kujifunza kutenda mema?

⁶ Kwa ujumla usihi wa Yehova kuhusu kutubu na ‘kujifunza kutenda mema’ haukutiiwa katika Yuda. (Isaya 1:16-20, NW) Hatimaye hiyo iliongoza kwenye uharibifu wa Yerusalemu na utekwa wa Wayahudi katika Babuloni. Ni waaminifu wachache tu waliopata baraka na hifadhi ya Mungu katikati ya taifa gonjwa hilo. Vilevile leo, katika ulimwengu huu ulio mgonjwa tangu kichwa hadi kidole cha mguu, ni wachache tu ambao watamani kujifunza kutenda mema. Hawa watumishi waaminifu wa Yehova wanafanya jitihada za bidii ya uendelevu ili kudumisha imani na afya ya kiroho sasa, wakiwa na tumaini la kupata afya kamilifu ya kimwili na uhai wa milele katika ulimwengu mpya wa Mungu ulioahidiwa. —2 Petro 3:13; Ufunuo 21:1-4.

Hatari za Kiroho Katika Ulimwengu Mgonjwa Huu

 7. (a) Ni hatari gani zenye kuhatarisha imani na afya yetu ya kiroho? (h) Maandiko yasema nini kuhusu kukabiliana na viasili vikubwa vitatu ambavyo vinahatarisha afya ya kiroho?

⁷ Kudumisha imani na afya ya kiroho ni tatizo kwa sababu ugonjwa wa kiadili wa ulimwengu huu unaambukiza sana. Ni lazima Wakristo washindane pia na hali ya kutokamilika kwao wenyewe waliyoirithi. (Warumi 7:21-25) Zaidi ya hilo, Shetani, “mtawala wa ulimwengu,” ajua udhaifu mbalimbali wa mnofu naye ni fundi mkubwa wa kushawishi. (Yohana 14:30; 1 Yohana 5:19) Hatari tatu hizi zilizo kubwa ambazo zinahatarisha imani na afya ya kiroho—mnofu, ulimwengu, na Ibilisi—zaweza kushindwa kwa jitihada kali. Lakini yawezekana kuwa “si sehemu ya ulimwengu,” ingawa twaishi humo. Twaweza ‘kuendelea kutembea kwa roho ya Mungu na kutotekeleza tamaa yoyote ya kimnofu.’ Na kwa msaada wa kimungu twaweza ‘kusimama imara dhidi ya hila za Ibilisi.’ (Yohana 17:15, 16; Wagalatia 5:16; Waefeso 6:11; 2 Wakorintho 2:11, NW) Lakini acheni sasa tufikirie jinsi twaweza kukabiliana na hivi viasili vikubwa vitatu ambavyo vinahatarisha imani na afya ya kiroho.

 8. Yesu aelezaje kani zile zilizo ndani yetu ambazo hufanya kazi dhidi ya afya ya kiroho?

⁸ Ndani ya asili yetu isiyokamilika ya kibinadamu mna kani ambazo zaweza kutokeza dhambi na ambazo zaweza kutugonjwesha kiroho. (Yakobo 1:14, 15) Hiyo ni kweli hasa ndani ya ule moyo wa kitamathali. Yesu alisema: “Kutoka ndani, kutoka kwenye moyo wa wanadamu, hutokea kusababu mambo yenye maumizo: mauasherati, mawivi, mauo, mauzinzi, matamanio yenye choyo, vitendo vya uovu, udanganyifu, mwenendo mlegevu, jicho lenye husuda, kufuru, mjigambo, kutosababu mambo kiakili. Maovu yote haya hutokea kutoka ndani na hunajisi mwanadamu.”—Marko 7:21-23, NW.

 9. (a) Ni tamaa gani ambazo zina mzizi katika ule moyo wa kitamathali? (b) Kulingana na Mithali 4:20-23, ni jinsi gani sisi twaweza kuulinda moyo salama?

⁹ Ingawa moyo ndio chanzo cha tamaa zilizo mbaya, katika watu wenye kuhofu Mungu ndio pia ulio makao ya kicho kwa Yehova na upendo kwa mambo yenye kufaa. (Mathayo 22:37; Waefeso 4:20-24) Kama mema au mabaya ndiyo yatashinda katika kisa chetu yategemea ni mambo gani sisi huingiza ndani ya mioyo yetu. Neno la Mungu lashauri hivi: “Mwana wangu, toa uangalifu kwa maneno yangu. Kwa semi zangu betua sikio lako. Hizo zisipate kuondoka mbali kutoka kwenye macho yako. Ziweke katikati ya moyo wako. Kwa maana hizo ni uhai kwa wale wanaozipata na afya kwa mnofu wao wote. Zaidi ya vingine vyote ambavyo ni vya kulindwa, linda salama moyo wako, kwa maana vyanzo vya uhai vyatoka humo.” —Mithali 4:20-23, NW.

10. Udhaifu wetu mbalimbali wa kimnofu huathirije hisia-moyo na tamaa zetu?

¹⁰ Udhaifu wetu mbalimbali wa kimnofu huathiri hisia-moyo na tamaa zetu. Ni nani ambaye pindi kwa pindi hakumbwi na hali ya kuwa na moyo mchache, kukosa saburi, kuudhika? Tukisahihisha haraka maelekeo haya ya kimnofu, afya ya kiroho yaweza kudumishwa. Lakini kiburi na tamaa ya makuu yaweza kutia mizizi upesi katika moyo. Pupa na tamaa ya anasa na sherehe za ulafi na ulevi zaweza kuchukua nafasi iliyomo. Na nyege, ingawa ni za kiasili kwa sababu ya jinsi Mungu alivyotufanyiza, zaweza kutupotosha kwa ujanja. Ili kuzuia ugonjwa huo wa kiroho usisitawi ndani yetu, twahitaji kusitawisha matunda ya roho ya Mungu katika maisha zetu kila siku, tukijizoeza ‘kukirihi lililo ovu’ na ‘kujishikiza sana kwenye lililo jema.’—Warumi 12:9, NW; Wagalatia 5:22, 23.

Vyanzo vya Nje vya Ugonjwa wa Kiroho

11. (a) Ni mitazamo na vitendo gani vya kilimwengu ambavyo huambukiza sana? (b) Kulingana na Yesu, ni katika jambo gani sisi twapasa kutoa uangalifu kwa mioyo yetu?

¹¹ Ambukizo la kiroho laweza kuja kutokana na vyanzo vya nje. Laweza kuenea litufikie kutoka kwa wale walio wafu kiroho. (Waefeso 2:1-3) Sisi tukiwa na ukaribiano mwingi mno nao, twaweza kuokota mitazamo na mitindo yao ya maisha. Kusonga mbele katika mambo ya kimwili, kupenda pesa, kuona shangwe juu ya vitu vya kimwili vilivyo bora zaidi, na kufurahia starehe nyingi ndiyo mambo makubwa katika maisha za watu wa ulimwengu huu. Lakini kutamani mambo ya jinsi hiyo huambukiza sana, na hata kuacha nafasi kidogo ya kuingiwa na mambo yao kwaweza kutuzembesha kiroho. Yesu alionya hivi: “Jiangalieni, mioyo yenu isije ikalemewa na ulafi, na ulevi, na masumbufu ya maisha haya; siku ile ikawajia ghafula, kama mtego unasavyo; kwa kuwa ndivyo itakavyowajilia watu wote wakaao juu ya uso wa dunia nzima.”—Luka 21:34, 35.

12. Ni jinsi gani mawazo na mafundisho yasiyofaa yaweza kuwa hatari kwa afya ya kiroho?

¹² Mawazo na mafundisho yasiyofaa ya ulimwengu huu yaweza kutuambukiza sisi pia. Paulo alionya hivi: “Utakuja wakati ambapo watu hawatasikiliza mafundisho ya kweli, ila watafuata tamaa zao wenyewe na kujikusanyia walimu tele watakaowaambia mambo yale tu ambayo masikio yao yako tayari kusikia. Watakataa kuusikia ukweli, watageukia hadithi za uwongo.” (2 Timotheo 4:3, 4, HNWW) Mafundisho bandia ni kama donda-ndugu. (2 Timotheo 2:16, 17) Liingiapo, kisehemu fulani cha mnofu wako hufa kwa sababu damu yenye kupa uhai imekatizwa kutoka sehemu hiyo ya mwili.

13. Ikiwa ugonjwa wa kiroho umeingia kama donda-ndugu, ni jambo gani lapasa kufanywa?

¹³ Donda-ndugu huenea haraka we! Ili kuzuia kifo, huenda daktari akalazimika kukata nje sehemu fulani ya mwili. Kwa hiyo, ikiwa mashaka, malalamiko, au uasi-imani vyatisha kukuchafua wewe kiroho, vikatilie mbali haraka! (Linganisha Mathayo 5:29, 30.) Pata msaada kutoka kwa wazee wa kundi. Usiwe kama wale ambao Paulo alieleza kuwa “wenye ugonjwa wa akili kuhusu miswaliano na majadiliano kuhusu maneno” kwa sababu wao ‘hawakubali kuyaachia nafasi maneno yenye afya.’—1 Timotheo 6:3, 4, NW.

14. Huenda wazee wakapata ni jambo gani lahitajiwa kabisa kufanywa ili kulinda afya ya kiroho ya kundi?

¹⁴ Ili kulinda afya ya kiroho ya kundi, wazee wahitaji ‘kutia moyo kwa fundisho ambalo ni lenye afya na kukaripia pia wale wanaopinganisha.’ (Tito 1:9, 13, 16; 2:1, NW) Labda watu wa jinsi hiyo waweza kurudishwa kwenye hali yenye afya ya kiroho. (2 Timotheo 2:23-26) Lakini namna gani ikiwa wao waendeleza fundisho bandia bila kutubu? Basi, hapo ni lazima wazuiliwe karantini wasiambukize wengine. Wao hutengwa na ushirika, nasi hukaa mbali nao ili ambukizo lao la kiroho lisienee kutufikia sisi.—Warumi 16:17, 18; 1 Wakorintho 5:9-13; Tito 3:9-11.

15. Katika kujaribu kulegeza-legeza afya ya kiroho ya watu wa Mungu, ni njia gani mbili zilizo kuu ambazo Ibilisi ametumia?

¹⁵ Chanzo cha tatu cha hatari kwa imani na afya ya kiroho ni Ibilisi. (Waefeso 6:11, 12) Moja kwa moja hadi siku yetu, yeye amejaribu kudhoofisha imani ya watu wa Yehova kwa mnyanyaso, kutia na kitendo cha wanaghasia, mapigo, vifungo gerezani, na matisho ya kifo. (Ufunuo 2:10) Kwa kuwa ni mara haba ambapo Shetani hufanikiwa kuvunja uaminifu wa kimaadili wa mmoja wa watumishi wa Mungu kwa kutumia mbinu hizi, yeye hutumia vivutio vya ulimwengu huu, ambao yeye ndiye mungu wao, katika jitihada ya kusababisha baadhi yao waanguke.—2 Wakorintho 4:4; 11:3, 14.

16. Ni kinga gani tulizo nazo katika kukinza mashambulio ya Ibilisi juu ya imani na afya yetu ya kiroho?

¹⁶ Twaweza kukingaje mashambulio yenye kufanywa na Ibilisi? Ni kwa kuvaa mavazi yote ya silaha za kiroho zitokazo kwa Mungu. Hasa ni lazima ‘tuichukue ngao kubwa ya imani, ambayo kwayo twaweza kuyazima makombora yote yanayowaka moto’ ambayo Shetani hutuvurumishia. Pia ni lazima tusali kupatana na maneno ya Yesu: “Usitutie majaribuni, lakini utuokoe na yule mwovu.” (Waefeso 6:11-18, NW; Mathayo 6:13) Tukisali hivyo na tutende kupatana na sala zetu, twaweza kutarajia msaada wa Baba yetu wa kimbingu katika kuzima makombora yote yenye moto ya Shetani.

Kukaa Tukiwa na Afya Katika Imani

17. Katika kudumisha afya ya kiroho, ni jambo la maana jinsi gani kutwaa “chakula kwenye wakati ufaao” na kushiriki kwa ukawaida katika utendaji mbalimbali wa Kikristo?

¹⁷ Kuzuia mambo kabla hayajatendeka ni jambo kubwa katika kudumisha afya njema ya kimwili. Chakula chenye lishe nzuri, mazoezi yafaayo, na utunzi wa ujumla wa akili na mwili ni mambo muhimu. Kinga za kiasili dhidi ya magonjwa huwa imara zaidi katika mwili wenye afya. Vivyo hivyo, ili kudumisha afya ya kiroho, ni muhimu tufuate ulaji ambao Mungu atushauri na kuthamini “chakula [cha kiroho] kwenye wakati ufaao” ambacho huandaliwa kupitia “mtumwa mwaminifu na mwenye uangalifu.” Ili kukikataa chakula ovyo cha kiroho cha ulimwengu huu, ni lazima tujifunze Biblia na vichapo vya Kikristo na tukutane pamoja na watu wa Mungu kwa ukawaida. (Mathayo 24:45-47, NW; Waebrania 10:24, 25) Twahitaji pia mazoezi yenye kutokana na ‘kuzidi sana kutenda kazi ya Bwana sikuzote’ katika huduma na utendaji mwingine mbalimbali wa Kikristo.—1 Wakorintho 15:58.

18. Ni nini “kigezo cha maneno yenye afya,” na kwa nini ni lazima sisi tukiweke katika moyo na akili?

¹⁸ Ili ukae ukiwa mwenye afya katika imani, tumia kwa ukamili maandalizi ya kiroho ya Mungu. Kama vile Paulo alivyomwambia Timotheo: “Endelea kushika kigezo cha maneno yenye afya ambayo wewe ulisikia kutoka kwangu pamoja na imani na upendo ambavyo vyahusiana na Kristo Yesu. Amana nzuri hii ilinde kupitia roho takatifu ambayo inakaa ndani yetu.” (2 Timotheo 1:13,14,NW) Lugha ina kigezo cha maneno. Vivyo hivyo, ile “lugha iliyotakata” ya ukweli wa Biblia ina kigezo ambacho hasa chategemea msingi wa kutetewa kwa uhaki wa Yehova kupitia ule Ufalme. (Sefania 3:9, NW) Ni lazima sisi tuweke kigezo hiki cha maneno yenye afya katika moyo na akili ikiwa tutadumisha imani na afya yetu ya kiroho. Ama sivyo, itafifia iwe si ya maana kwetu. Kuna ushuhuda wa kwamba jambo hili lilitukia katika kundi la Korintho, ambako watu fulani walikuwa “dhaifu na wagonjwa-wagonjwa” kwa sababu hawakuwa na ufahamivu mwingi wa kiroho.—1 Wakorintho 11:29-32, NW.

19. (a) Ikiwa ugonjwa wa kiroho umesitawi, ni jambo gani lapasa kufanywa? (b) Wazee waweza kufanya nini ikiwa mtu ni mgonjwa kiroho?

¹⁹ Jambo gani lapasa kufanywa ikiwa wewe umesitawisha ugonjwa wa kiroho? Ni wazi kabisa kwamba msaada wenye upendo wahitajiwa, nao upo, kwa maana Yakobo asema: “Je! kuna yeyote aliye mgonjwa miongoni mwenu? Mwacheni awaite wanaume wazee wa kundi waje kwake, na kuwaacha wamwombee, wampake mafuta kwa jina la Yehova.” (Yakobo 5:14, NW) Ndiyo, waite wazee. Kwa kuwa ni matabibu wa kiroho, wao waweza kukusaidia uufikie mzizi wa ugonjwa wa kiroho. Watasugua-sugua mafuta ya maponyo ya Neno la Mungu kwa uanana lakini kwa matokeo mazuri. Ikiwa umetenda dhambi lakini u mwenye toba, uwe na uhakikishio wa kwamba Yehova husamehe kweli kweli. (Zaburi 103:8-14) Wazee wasalipo pamoja na wewe na kwa ajili yako, ni jambo gani laweza kutarajiwa? Yakobo ajibu hivi: “Sala ya imani itamfanya huyo asiye na maelekeo mazuri ajisikie vema, na Yehova atamwinua. Pia, ikiwa yeye amefanya dhambi, atasamehewa.”—Yakobo 5:15, NW.

Afya ya Kiroho Huongoza Kwenye Uhai wa Milele

20. (a) Baraza lenye kuongoza la karne ya kwanza lilitoa shauri gani kuhusu kudumisha afya ya kiroho? (b) Ni nini kitakachotusaidia tungojapo mibaraka ya ulimwengu mpya?

²⁰ “Afya njema kwenu nyinyi!” Kwa maneno hayo, baraza lenye kuongoza la karne ya kwanza la watu wa Yehova lilimalizia barua yalo yenye kutaja ‘mambo ya lazima’ yaliyotakwa kwa Wakristo. Wao walipaswa ‘kuendelea kushika mwiko wa vitu vinavyotolewa dhabihu kwa sanamu na wa damu na wa vitu vinavyonyongwa na wa uasherati.” (Matendo 15:28, 29, NW) Ushauri huo wa kupata afya njema ya kiroho ungali wafaa. Na wakati tungojeapo mibaraka ya ulimwengu mpya, twaweza kudumisha imani na afya yetu ya kiroho tukiendelea kuzihubiri habari njema za Ufalme kwa bidii na kutegemeza jina la Yehova katika ulimwengu mgonjwa huu. Kukaa tukiwa wenye shughuli jinsi hii kutatuzuia tusikose saburi ya kuingoja mibaraka ya ulimwengu mpya ulio karibu. Ni kweli, “taraja lenye kuahirishwa linafanya moyo uwe mgonjwa, lakini kitu chenye kutamaniwa ni mti wa uhai kikiisha kuja.”—Mithali 13:12, NW.

21. Ni mibaraka gani iliyo akibani kwa ajili ya wale wenye kufanikiwa kudumisha imani na afya yao ya kiroho katika ulimwengu mgonjwa huu?

²¹ Usiikose mibaraka mikubwa ambayo Yehova amewawekea akibani wale wampendao Jitihada yote ile ya kukinza mavutano ya kilimwengu, jitihada yote ile ya kumenyana mweleka na udhaifu wako mbalimbali wa kimnofu, na jitihada yote ile ya kugeuzia mbali makombora ya Ibilisi yaliyo na moto haitakuwa imekuwa ya kazi bure, Katika ulimwengu mpya wa Yehova, wewe utauona kwa macho yako mwenyewe wakati ambapo “hapana mwenyeji atakayesema, Mimi mgonjwa.” (Isaya 33:24) Hiyo itakuwa kweli kwa sababu ya uandalizi wa Mungu kupitia dhabihu ya ukombozi ya Yesu Kristo, yule mmoja ambaye ‘alichukua magonjwa yetu na kubeba maradhi yetu.” (Mathayo 8:17; Isaya 53:4, NW) Utaweza kunywa kutokana na ule “mto [wa ufananisho] wa maji ya uhai” na kula kutokana na “miti ya uhai” iliyo na majani “kwa ajili ya kuponya mataifa.” (Ufunuo 22:1, 2, NW) Uhai usio na mwisho katika ukamilifu na furaha utakuwa thawabu yako kwa kudumisha imani na afya yako ya kiroho katika ulimwengu mgonjwa huu.

◻ Je! Wewe Wakumbuka?

◻ Kwa nini kuwa mwenye afya katika imani ni jambo la maana kuliko kuwa katika afya njema ya kimwili?

◻ Ni nini hatari kubwa tatu zinazohatarisha imani na afya ya kiroho?

◻ Afya njema ya kiroho ina uhusiano gani na moyo wa kitamathali?

◻ Ikiwa mtu ni mgonjwa kiroho, ni jambo gani lipasalo kufanywa?

[Picha katika ukurasa wa 16]

Hata katika ulimwengu mgonjwa, yawezekana kuwa na imani imara na afya njema ya kiroho

[Picha katika ukurasa wa 18]

Afya njema ya kiroho hutegemea utendaji wa Kikristo wenye bidii na kutwaa kwa ukawaida chakula cha kiroho kwenye wakati ufaao