Mandhari Kutoka Bara Lililoahidiwa

Shangilia! Mashinikizo Yanafurika kwa Mafuta

NABII Yoeli aliwahimiza ‘wana wa Sayuni wafurahi na kumfurahia Yehova.’ Alitumia mafuta katika kusimulia shangwe na ufanisi wao: “Na sakafu za kupepetea zitajaa ngano, na mashinikizo yatafurika kwa divai na mafuta.”—Yoeli 2:23, 24.

Ikiwa ungaliishi katika Israeli katika nyakati za Biblia, ungalifurahia kuwa na mzeituni kama huu unaoonyeshwa juu, karibu na nyumba yako, au katika mashamba yako.a Mti huo ungalifanya maisha yako yawe rahisi zaidi, yenye kupendeza zaidi. Kwa nini mzeituni ungekuwa wa maana hivyo?—Linganisha Waamuzi 9:8, 9.

Kwanza, tazama mti wako kwa ukaribu. Mizeituni yaweza kuishi kwa muda wa karne nyingi, mingine kwa muda wa zaidi ya miaka elfu moja, kwa hiyo uchunguzi ungeelekea kuonyesha shina lenye vifundo vingi, lenye rangi ya kijivu. Mti wako huenda ukawa wenye urefu wa meta sita, kwa hakika si mrefu sana kama mwerezi au wenye madaha kama mtende. Majani yao yaliyo mabichi sikuzote, yenye kumetameta, huandaa kivuli kwa mwaka mzima. Bado, usingethamini mti wako hasa kwa ajili ya sura yao au kivuli chao. Bila shaka sivyo.

Tunda ndilo kitu chenye thamani, yale maelfu ya zeituni za rangi ya chanikiwiti au nyeusi! Hilo ndilo jambo ambalo lingefanya mzeituni uwe wenye maana kwa maisha na utendaji mbalimbali katika Israeli. Katika Mei mti huo hufunikwa kwa maua meupe-meupe, katika kutayarishia zeituni. (Ayubu 15:33) Zeituni zinapoiva, zinabadilika kutoka chanikiwiti ya kimanjano hadi kahawia-nyeusi au nyeusi.

Kuvuna zeituni katika Oktoba/Novemba kulikuwa kazi ngumu. Ungeupiga-piga mti kwa vijiti ili matunda mabivu yaweze kuanguka kwenye vitambaa vilivyotandikwa chini. (Kumbukumbu la Torati 24:20) Zeituni zilikuwa zikioshwa kabla ya kutayarishwa, kama vile kuzilowesha katika maji ya chumvi ili kuondoa ladha yazo chungu ya kawaida. Kisha nini?

Hilo lingetegemea jinsi ambavyo ulitaka kufurahia au kupata faida kutoka kwa mavuno yako mengi. Ungeweza kuzila zeituni zikiwa mbichi, au ungeweza kuzihifadhi ili familia yako ipate ugavi mtamu kwa miezi mingi. Zeituni zingeweza kuwa sehemu kuu ya ulaji, labda mlo uliotia ndani zeituni zenye ladha nyingi pamoja na keki za shayiri.

Lakini, labda ungepitisha zeituni nyinginezo katika utaratibu unaohitajiwa ili kupata kile kifaa chenye kutumika sana na chenye thamani kubwa sana—mafuta ya zeituni. Ungeweza kupata gredi mbalimbali za mafuta, ukizitumia katika njia nyingi. Kwanza, ungeweza kupiga-piga kwa wororo au kushindilia zeituni mbivu katika kinu au hata kuzikanyaga kwa miguu. (Mika 6:15) Hilo lilitokeza mafuta ya hali ya juu zaidi, yaitwayo sasa extra virgin, yaliyofaa kwa taa zilizoinurisha tabenakulo. (Kutoka 25:37; 27:20, 21) Ebu wazia jinsi ambavyo ungethamini sana ugavi wa mafuta hayo bora ili kuyatumia katika upishi wa pindi za pekee!

Zeituni, hata zile za hali ya chini zaidi, zingeweza kuwekwa katika shinikizo ili kukamua mafuta mengi zaidi kutoka kwa nyama ya tunda, ingawa mafuta hayo yangekuwa ya gredi ya chini. Nyama ya tunda ina karibu asilimia 50 ya mafuta. Mashinikizo ya aina tofauti yangeweza kutumiwa, lakini moja linaonyeshwa hapa. Zeituni nzima-nzima au zilizopondwa-pondwa kwa sehemu ziliwekwa ndani ya mcheduara. Jiwe la kusagia, lililogeuzwa na punda au na mwanadamu, lilizungushwa juu yazo, likiyakamua mafuta, yaliyotiririka na kukusanywa katika mitungi.—Mathayo 18:6.

Mafuta ya zeituni yaweza kufananishwa na maji ya dhahabu—yalithaminiwa sana na kutumiwa kwa njia nyingi. Mti mmoja ungeweza kutokeza ugavi wa mafuta wa mwaka mmoja kwa familia ya washiriki watano au sita. Yangekuwa sehemu kuu ya ulaji wao, yakiwa rahisi kusagwa tumboni na yakiwa na kiasi kikubwa cha nishati. (Linganisha Yeremia 41:8; Ezekieli 16:13.) Ungeweza kufanya mafuta mengine kuwa marashi na kuyatumia yakiwa kirembeshi au kumwaga mengine kwenye kichwa cha mgeni ili kuonyesha ukaribishaji-wageni. (2 Samweli 12:20; Zaburi 45:7; Luka 7:46) Ungeweza kuyatumia yakiwa dawa ya kupoza majeraha.—Isaya 1:6; Marko 6:13; Luka 10:34.

Hayo bado si matumizi yako pekee ya ugavi mkubwa wa mafuta ya mzeituni. Ungeweza kuyatumia pia ili kuinurisha nyumba yako, kuwa sehemu ya toleo kwa Mungu, au yakiwa kifaa cha biashara yenye faida. Naam, katika nyakati za Biblia mzeituni ulikuwa mti wenye thamani zaidi, kwa hiyo Yoeli angeweza ifaavyo kuutumia ili kuonyesha ufanisi na shangwe.—Kumbukumbu la Torati 6:11; Zaburi 52:8; Yeremia 11:16; Mathayo 25:3-8.

[Maelezo ya Chini]

[Hisani ya Picha katika ukurasa wa 24]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.