Lidia—Mwabudu wa Mungu Mkaribishaji-Wageni

TANGU nyakati za kale, watumishi wa Mungu wa kweli wamejitofautisha kwa ukaribishaji-wageni wao. (Mwanzo 18:1-8; 19:1-3) Ufafanuliwao kuwa “upendo wa, upendezi kwa ajili ya, au fadhili kuelekea wageni,” ukaribishaji-wageni utokanao na moyo mweupe hata leo ni ishara ya Ukristo wa kweli. Kwa kweli, huo ni takwa kwa wote ambao wangemwabudu Mungu kwa kukubalika.—Waebrania 13:2; 1 Petro 4:9.

Mtu mmoja aliyeonyesha ukaribishaji-wageni katika njia ionyeshayo kielelezo kizuri alikuwa Lidia. Yeye ‘aliwashurutisha’ wamishonari Wakristo waliokuwa wakizuru Filipi wakae nyumbani kwake. (Matendo 16:15) Ingawa Lidia anatajwa kifupi tu katika Maandiko, machache yasemwayo juu yake yaweza kuwa kitia-moyo kwetu. Vipi? Lidia alikuwa nani? Twajua nini kumhusu?

“Mwenye Kuuza Rangi ya Zambarau”

Lidia aliishi Filipi, jiji kubwa la Makedonia. Hata hivyo, alikuwa ametoka Thiatira, jiji la eneo la Lidia, katika Asia Ndogo magharibi. Kwa sababu hiyo wengine hudokeza kwamba “Lidia” lilikuwa lakabu alilopewa huko Filipi. Yaani, alikuwa “Mlidia,” sawa na vile yule mwanamke ambaye Yesu Kristo alimtolea ushahidi alivyoitwa “mwanamke Msamaria.” (Yohana 4:9) Lidia aliuza “zambarau” au bidhaa zilizotiwa rangi hiyo. (Matendo 16:12, 14) Kuwako kwa watengenezaji wa rangi katika Thiatira na katika Filipi kwathibitishwa na maandishi yaliyofukuliwa na waakiolojia. Yawezekana kwamba Lidia alikuwa amehama kwa sababu ya kazi yake, ama ili afanye kazi yake mwenyewe ama awe mwakilishi wa kampuni ya watengenezaji wa rangi Wathiatira.

Rangi ya zambarau ilikuwa na vyanzo mbalimbali. Iliyokuwa ya bei ghali zaidi iliziduliwa kutoka kwa aina fulani za kombe za pwani. Kulingana na mshairi wa karne ya kwanza Mroma Martial, vazi la zambarau bora zaidi ya Tiro (kitovu kingine ambapo rangi hiyo ilitokezwa) lingeweza kugharimu kufikia sesterces 10,000, au dinari 2,500 kiwango kilicho sawa na mshahara wa mfanyakazi wa siku 2,500. Kwa wazi mavazi hayo yalikuwa vitu vya starehe ambavyo ni wachache tu wangeweza kununua. Kwa hiyo huenda ikawa kwamba Lidia alikuwa tajiri. Kwa vyovyote, aliweza kuwatolea ukaribishaji-wageni mtume Paulo na waandamani wake—Luka, Sila, Timotheo, na huenda wengine.

Kuhubiri kwa Paulo Katika Filipi

Wapata mwaka wa 50 W.K., Paulo alifunga safari yake ya kwanza kwenda Ulaya na kuanza kuhubiri katika Filipi.a Alipofika jiji jipya, ilikuwa desturi ya Paulo kulizuru sinagogi na kuhubiria kwanza Wayahudi na wageuzwa-imani waliokusanyika huko. (Linganisha Matendo 13:4, 5, 13, 14; 14:1.) Hata hivyo, kulingana na vyanzo fulani vya habari, sheria ya Roma ilikataza Wayahudi wasifuate dini yao wakiwa ndani ya “mipaka mitakatifu” ya Filipi. Kwa hiyo, baada ya kupisha “siku kadha wa kadha” huko, siku ya Sabato wamishonari hao walipata mahali kando ya mto nje ya jiji ambapo ‘walidhani pana mahali pa kusali.’ (Matendo 16:12, 13) Huo yaonekana ulikuwa Mto Gangites. Huko wamishonari waliwapata wanawake tu, mmoja wao akiwa Lidia.

“Mwabudu wa Mungu”

Lidia alikuwa “mwabudu wa Mungu” (NW), lakini huenda alikuwa mgeuzwa-imani wa Dini ya Kiyahudi aliyekuwa akitafuta kweli ya kidini. Ingawa alikuwa na kazi nzuri, Lidia hakuwa mwenye kufuatia vitu vya kimwili. Badala ya hivyo, alitenga wakati kwa ajili ya mambo ya kiroho. “Moyo wake ulifunguliwa na Bwana, ayatunze maneno yaliyonenwa na Paulo,” na Lidia akaikubali kweli. Kwa kweli, ‘alibatizwa yeye na nyumba yake.’—Matendo 16:14, 15.

Biblia haisemi waziwazi wale washiriki wengine wa nyumba ya Lidia walikuwa nani. Kwa kuwa hakuna mtajo wa mume, huenda ikawa alikuwa mseja au mjane. Huenda “nyumba yake” ilifanyizwa na watu wa ukoo, lakini maneno hayo yaweza pia kudokeza watumwa au watumishi. Kwa vyovyote, Lidia alishiriki kwa bidii mambo aliyokuwa amejifunza pamoja na wale walioishi naye. Ni lazima awe alikuwa na shangwe kama nini walipoamini na kuikubali imani ya kweli!

‘Alitushurutisha Tuje’

Kabla ya kukutana na Lidia, huenda wamishonari hao walilazimika kuridhika na malazi waliyopata kwa gharama zao wenyewe. Lakini alifurahia kuweza kuwatolea malazi ya badala. Jambo la kwamba alilazimika kuwashurutisha ladokeza kwamba Paulo na waandamani wake walikataa kwa kiasi fulani. Kwa nini? Paulo alitaka ‘kuitoa injili bila gharama, bila kutumia kwa utimilifu uwezo wake’ na kutokuwa mzigo wa kulemea kwa yeyote. (1 Wakorintho 9:18; 2 Wakorintho 12:14) Lakini Luka aongeza hivi: “Hata alipokwisha kubatizwa, yeye na nyumba yake, akatusihi, akisema, Kama mmeniona kuwa mwaminifu kwa Bwana, ingieni nyumbani mwangu mkakae. Akatushurutisha.” (Matendo 16:15) Lidia alipendezwa zaidi na kuwa mwaminifu kwa Yehova, na kutoa ukaribishaji-wageni yaonekana kulikuwa uthibitisho wa imani yake. (Linganisha 1 Petro 4:9.) Ni kielelezo kizuri kama nini! Je, sisi pia hutumia mali zetu ili kuendeleza masilahi ya habari njema?

Ndugu Katika Filipi

Paulo na Sila walipowekwa huru kutoka gerezani baada ya kisa kilichohusisha kijakazi aliyepagawa na roho waovu, walirudi nyumbani kwa Lidia, walikopata ndugu fulani. (Matendo 16:40) Huenda ikawa waamini katika kutaniko la Filipi lililotoka kufanyizwa karibuni walitumia nyumba ya Lidia kuwa mahali pa kukutania pa kawaida. Yafaa kufikiri kwamba nyumba yake iliendelea kuwa kitovu cha utendaji wa kitheokrasi katika jiji hilo.

Ukaribishaji-wageni mchangamfu wa kwanza ulioonyeshwa na Lidia ulithibitika kuwa sifa ya kutaniko lote. Licha ya umaskini wao, pindi kadha wa kadha Wafilipi walimtumia Paulo vitu alivyohitaji, na mtume huyo alikuwa mwenye shukrani.—2 Wakorintho 8:1, 2; 11:9; Wafilipi 4:10, 15, 16.

Lidia hatajwi katika barua ambayo Paulo aliwatumia Wafilipi karibu mwaka wa 60-61 W.K. Maandiko hayafunui lililompata baada ya matukio yaliyosimuliwa katika Matendo sura ya 16. Hata hivyo, huo mtajo mfupi wa mwanamke huyo mwenye kutokeza hutufanya tutake ‘kufuata mwendo wa ukaribishaji-wageni.’ (Warumi 12:13, NW) Sisi ni wenye shukrani kama nini kwa kuwa na Wakristo kama Lidia miongoni mwetu! Roho yao huchangia sana kufanya makutaniko yawe yenye uchangamfu na yenye urafiki, kwa utukufu wa Yehova Mungu.

[Maelezo ya Chini]

[Sanduku katika ukurasa wa 28]

Maisha ya Kiyahudi Katika Filipi

Lazima iwe maisha katika Filipi hayakuwa rahisi kwa Wayahudi na wageuzwa-imani wa Dini ya Kiyahudi. Huenda kulikuwa na mielekeo fulani ya kupinga Wayahudi, kwa kuwa muda mfupi kabla ya ziara ya Paulo, Maliki Klaudio alikuwa amewafukuza Wayahudi kutoka Roma.—Linganisha Matendo 18:2.

Jambo la maana ni kwamba, Paulo na Sila walikokotwa mpaka mbele ya makadhi baada ya kumponya kijakazi mwenye roho mwovu wa uaguzi. Mabwana-wakubwa wake, wakiwa sasa wamenyimwa chanzo cha mapato chenye faida kubwa, walitumia kwa faida yao ubaguzi wa wenyeji wenzao kwa kutangaza hivi waziwazi: “Watu hawa wanachafua sana mji wetu, nao ni Wayahudi; tena wanatangaza habari ya desturi zisizokuwa halali kwetu kuzipokea wala kuzifuata, kwa kuwa sisi tu Warumi.” Likiwa tokeo, Paulo na Sila walipigwa kwa bakora na kutupwa gerezani. (Matendo 16:16-24, italiki ni zetu.) Katika hali kama hiyo, kumwabudu waziwazi Yehova, Mungu wa Wayahudi, kulihitaji moyo mkuu. Lakini yaonekana Lidia alikuwa tofauti.

[Picha katika ukurasa wa 7]

Magofu Filipi