Kanuni za Kimungu Zaweza Kukufaidi

BILA shaka unafahamu kwamba wanyama wanaongozwa na silika. Mashine nyingi zimetengenezwa kufuata maagizo. Lakini wanadamu kwa hakika waliumbwa waongozwe na kanuni. Unawezaje kuwa na hakika kuhusu jambo hilo? Yehova, Mwanzilishi wa kanuni zote za uadilifu, alitangaza hivi alipowaumba wanadamu wa kwanza: “Na tumfanye mtu kwa mfano wetu, kwa sura yetu.” Muumba ni roho, yeye hana mwili unaoonekana kama wetu, kwa hivyo tumeumbwa kwa “mfano” wake katika maana ya kwamba tunaweza kuiga utu wake, na kuonyesha kiasi fulani cha sifa zake bora. Wanadamu wana uwezo wa kuishi kulingana na kanuni, yaani, kulingana na kile wanachoamini kuwa utaratibu wa matendo mazuri. Yehova alifanya kanuni hizo nyingi ziandikwe katika Neno lake.—Mwanzo 1:26; Yohana 4:24; 17:17.

Huenda mtu akasema, ‘Lakini Biblia ina kanuni nyingi sana, siwezi kuzijua zote.’ Ni kweli. Lakini fikiria jambo hili: Ijapokuwa kanuni zote za kimungu zinatufaidi, baadhi ya kanuni hizo ni muhimu zaidi kuliko nyingine. Unaweza kuona hilo katika Mathayo 22:37-39, ambapo Yesu alisema kwamba katika Sheria ya Musa kuna amri na kanuni zilizokuwa muhimu zaidi kuliko nyingine.

Ni kanuni zipi zilizo muhimu zaidi? Kanuni muhimu za Biblia ni zile zinazoathiri moja kwa moja uhusiano wetu pamoja na Yehova. Tukizitii, Muumba anakuwa mwelekezi mkuu wa dira yetu ya maadili. Kwa kuongezea, kuna kanuni zinazoathiri uhusiano wetu pamoja na wengine. Tukizitumia tutapata msaada wa kukinza mtazamo wa mimi kwanza, hata uwe unadhihirishwa kwa njia gani.

Acha tuanze na mojawapo ya kweli muhimu zaidi za Biblia. Kweli hiyo ni nini, na inatuathiri jinsi gani?

‘Aliye Juu ya Nchi Yote’

Maandiko Matakatifu husema wazi kwamba Yehova ndiye Muumba wetu Mtukufu, Mungu Mweza-Yote. Hawezi kamwe kulinganishwa wala mahali pake kuchukuliwa na mwingine. Hii ni kweli ya msingi iliyoandikwa katika Biblia.—Mwanzo 17:1; Mhubiri 12:1.

Mmoja wa waandikaji wa kitabu cha Zaburi alisema hivi kumhusu Yehova: “Ndiwe peke yako uliye juu, juu ya nchi yote.” Mfalme Daudi wa kale aliandika: “Ufalme ni wako, Ee BWANA, nawe umetukuzwa, u mkuu juu ya vitu vyote.” Naye Yeremia, nabii mashuhuri alichochewa kuandika: “Hapana hata mmoja aliye kama wewe; Ee BWANA; wewe ndiwe uliye mkuu, na jina lako ni kuu katika uweza.”—Zaburi 83:18; 1 Mambo ya Nyakati 29:11; Yeremia 10:6.

Tunapaswa kutumia kweli hizi kuhusu Mungu namna gani katika maisha yetu ya kila siku?

Ni wazi kwamba Muumba wetu aliye Mpaji-Uhai ndiye tunapaswa kutanguliza maishani mwetu. Je, haitafaa basi, kukinza mwelekeo wowote wa kutaka kujionyesha—mwelekeo ambao huenda ukaathiri watu fulani zaidi ya wengine? Kanuni yenye hekima inayopaswa kutuongoza ni ile isemayo, “fanyeni mambo yote kwa utukufu wa Mungu.” (1 Wakorintho 10:31) Nabii Danieli aliweka kielelezo kizuri kuhusiana na hilo.

Historia inasema kwamba wakati fulani Mfalme Nebukadneza wa Babuloni, alisumbuliwa na ndoto na akataka kujua maana yake. Ijapokuwa kila mtu alivurugika, Danieli alimwambia mfalme kwa usahihi jambo alilotaka kujua. Je, Danieli alijivunia hilo? La, alimpa utukufu ‘Mungu wa mbinguni afunuaye siri.’ Danieli aliendelea kusema: “Sikufunuliwa siri hii kwa sababu ya hekima iwayo yote niliyo nayo zaidi ya watu wengine walio hai.” Danieli alikuwa mtu aliyefuatia kanuni. Si ajabu kwamba katika kitabu cha Danieli anasemwa mara tatu kuwa mtu ‘apendwaye sana’ na Mungu.—Danieli 2:28, 30; 9:23; 10:11, 19.

Utafaidika kwa kumwiga Danieli. Kusudi letu litaonyesha kama sisi tunamwiga Danieli. Sifa zapaswa zimwendee nani kwa chochote ufanyacho? Hata hali yako iweje, unaweza kutenda kulingana na kanuni hii muhimu sana ya Biblia—Yehova ni Bwana Mwenye Enzi Kuu. Ukifanya hivyo, utakuwa mtu ‘apendwaye sana’ naye.

Tuchunguze sasa kanuni mbili za msingi zinazoweza kutuongoza katika uhusiano wetu pamoja na wengine. Pamoja na kuenea kwa ubinafsi, uhusiano pamoja na wengine hauwi rahisi.

“Kwa Hali ya Akili ya Kujishusha”

Wanaojitanguliza mara nyingi hawatosheki. Wengi wanataka maisha bora hata zaidi na wanayataka sasa. Kwa watu hao, kiasi ni aina fulani ya udhaifu. Wanaona subira kuwa sifa inayopasa kuonyeshwa na watu wengine tu. Wanapotaka kufanikiwa maishani, kila kitu kinakuwa sawa kwao. Je, unafikiri kwamba unaweza kutenda tofauti?

Watumishi wa Mungu hukabiliwa na mtazamo huo kila siku, lakini hawapaswi kuathiriwa nao. Wakristo wakomavu hukubali kanuni ya kwamba “si yule ajipendekezaye mwenyewe hukubaliwa, bali mtu ambaye Yehova hupendekeza.”—2 Wakorintho 10:18.

Utafaidika ukitumia kanuni katika Wafilipi 2:3, 4. Andiko hilo linakutia moyo ‘kutofanya lolote kwa ugomvi au majisifu ya bure, bali kwa hali ya akili ya kujishusha chini ukifikiria kwamba wengine ni wakubwa kuliko wewe.’ Na hivyo utakuwa ‘ukiangalia si masilahi ya kibinafsi ya mambo yako mwenyewe tu, bali pia masilahi ya kibinafsi yale ya wengine.’

Gideoni, mmoja wa waamuzi wa Waebrania wa kale, hakujitukuza bali alijieleza kwa njia ya unyofu. Hakujipendekeza kuongoza Waisraeli. Hata hivyo, Gideoni alipochaguliwa kuwa kiongozi, yeye alikumbuka alikuwa duni tu. Gideoni alisema: “Tazama jamaa zangu ndio walio maskini sana katika Manase, na mimi ndimi niliye mdogo katika nyumba ya baba yangu.”—Waamuzi 6:12-16.

Hata hivyo, baada ya Yehova kumpa Gideoni ushindi, watu wa Efraimu walianzisha ugomvi naye. Gideoni alitendaje? Je, ushindi huo ulimfanya atende kwa kiburi? La. Aliepuka msiba kwa kutoa jibu la upole. “Je, mimi nimefanya nini sasa kama mlivyofanya ninyi?” Hakika Gideoni alikuwa mwenye kujishusha.—Waamuzi 8:1-3.

Ni kweli kwamba matukio yanayohusu Gideoni yalitokea zamani sana. Na bado ni yenye thamani tunapoyachunguza. Utaona kwamba Gideoni alikuwa na mtazamo tofauti sana na ule unaonyeshwa na watu leo, na aliishi kulingana na mtazamo huo na akafanikiwa.

Mtazamo uliopo wa kuzingatia mambo ya kibinafsi waweza kuharibu mtazamo wetu na kutufanya tujihisi hatufai. Kanuni za Biblia hurekebisha mtazamo huo uliopotoka nao hutufunza thamani halisi tuliyo nayo kwa Muumba wetu na kwa wengine.

Tunapotii kanuni za Biblia, tunashinda ule mtazamo wa ubinafsi. Hatuongozwi tena na hisia wala utu wetu. Kadiri tuendeleavyo kujifunza juu ya kanuni za uadilifu, ndivyo tupatavyo kumjua zaidi Mwanzilishi wa kanuni hizo. Tunapozingatia hasa kanuni za kimungu tusomapo Biblia, jitihada zetu hazitakuwa za bure.—Ona sanduku.

Yehova amewafanya wanadamu kwa hali ya juu kuliko wanyama wanaoongozwa hasa na silika. Kufanya mapenzi ya Mungu kwatia ndani kutumia kanuni zake. Tukifanya hivyo, dira yetu ya maadili itafanya kazi kwa njia inayofaa na itatuongoza hadi ndani ya mfumo mpya wa Mungu. Biblia hutupa sababu ya kutazamia hivi karibuni mfumo mpya wa duniani pote ambamo ndani yake “uadilifu utakaa.”—2 Petro 3:13.

[Sanduku/Picha katika ukurasa wa 6]

Baadhi ya Kanuni za Biblia Zenye Kusaidia

Katika familia:

“Acheni kila mmoja afulize kutafuta sana, si faida yake mwenyewe, bali ya mtu yule mwingine.”—1 Wakorintho 10:24.

“Upendo . . . hautafuti masilahi yao wenyewe.”—1 Wakorintho 13:4, 5.

“Acheni kila mtu mmoja-mmoja kati yenu ampende hivyo mke wake kama yeye mwenyewe.”—Waefeso 5:33.

“Enyi wake, iweni katika ujitiisho kwa waume zenu.”—Wakolosai 3:18.

“Msikilize baba yako aliyekuzaa, wala usimdharau mama yako akiwa mzee.”—Mithali 23:22.

Shuleni, kazini, au katika shughuli nyingine:

“Mizani ya hadaa ni chukizo kwa BWANA . . . Mtu mwovu hupata mshahara wa udanganyifu.”—Mithali 11:1, 18.

“Mwibaji na asiibe tena, bali acheni afanye kazi ya bidii.”—Waefeso 4:28.

“Ikiwa yeyote hataki kufanya kazi, wala msimwache ale.”—2 Wathesalonike 3:10.

“Lolote mnalofanya, lifanyeni kwa nafsi yote kama kwa Yehova.”—Wakolosai 3:23.

“Twataka kujiendesha wenyewe kwa kufuata haki katika mambo yote.”—Waebrania 13:18.

Maoni yetu kuhusu mali:

“Afanyaye haraka kuwa tajiri hakosi ataadhibiwa.”—Mithali 28:20.

“Apendaye fedha hatashiba fedha.”—Mhubiri 5:10.

Kujichunguza mwenyewe:

“Mtu kutafuta utukufu wake mwenyewe si utukufu.”—Mithali 25:27.

“Mwingine na akusifu wala si kinywa chako mwenyewe.”—Mithali 27:2.

“Naambia kila mtu huko miongoni mwenu asijifikirie mwenyewe zaidi kuliko ilivyo lazima kufikiria.”—Waroma 12:3.

“Ikiwa yeyote afikiri yeye ni kitu wakati yeye si kitu, anadanganya akili yake mwenyewe.”—Wagalatia 6:3.

[Picha katika ukurasa wa 5]

Danieli alimpa Mungu sifa

[Picha katika ukurasa wa 7]

Kuwatendea wengine kulingana na kanuni za kimungu huchangia furaha na uhusiano mzuri

[Hisani ya Picha katika ukurasa wa 7]

U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./Robert Bridges