Sura ya 23

Ole wa Pili—Majeshi ya Wapanda-Farasi

1. Zijapokuwa jitihada za viongozi wa kidini za kufutilia mbali nzige, kumekuwa nini, na kuja kwa ole zaidi mbili kunaonyesha nini?

KUANZIA 1919 na kuendelea, shambulio la nzige wa ufananisho juu ya Jumuiya ya Wakristo limesumbua sana viongozi wa kidini. Wao wamejaribu kufutilia mbali hao nzige, lakini hao wameendelea kuja wakiwa na uthabiti zaidi ya wakati uliotangulia. (Ufunuo 9:7) Na si hayo tu. Yohana anaandika: “Ole mmoja umepita. Tazama! Ole nyingine mbili zaidi zaja baada ya vitu hivi.” (Ufunuo 9:12, NW) Tauni zenye kutesa zaidi ziko akibani kwa ajili ya Jumuiya ya Wakristo.

2. (a) Kunakuwa nini wakati malaika wa sita anapopuliza tarumbeta yake? (b) Ile “sauti moja kutoka pembe za madhabahu ya dhahabu” inawakilisha nini? (c) Ni kwa nini malaika wanne wanatajwa?

² Ni nini chanzo cha ole wa pili? Yohana anaandika: “Na malaika wa sita akapuliza tarumbeta yake. Na mimi nikasikia sauti moja kutoka pembe za madhabahu ya dhahabu iliyo mbele za Mungu ikisema kwa malaika wa sita, ambaye alikuwa na tarumbeta: ‘Fungua malaika wanne ambao wamefungwa kwenye mto mkubwa Eufrati.’” (Ufunuo 9:13, 14, NW) Kuachiliwa kwa malaika hao ni katika kujibu sauti ambayo inakuja kutoka pembe za madhabahu ya dhahabu. Hii ni madhabahu ya dhahabu ya uvumba, na mara mbili katika wakati uliopita uvumba wa mabakuli ya dhahabu kutoka madhabahu hii umeshirikishwa na sala za watakatifu. (Ufunuo 5:8; 8:3, 4) Kwa sababu hiyo, hii sauti moja inawakilisha sala za umoja za watakatifu duniani. Wanaomba kwamba wao wenyewe waokolewe kwa ajili ya utumishi zaidi wa kutumia nishati wakiwa “wajumbe” wa Yehova, hiyo ikiwa ndiyo maana ya msingi ya neno la Kigiriki ambalo hapa limetafsiriwa “malaika.” Ni kwa nini kuna malaika wanne? Nambari hii ya ufananisho yaonekana ikionyesha kwamba wao wangekuwa wamepangwa kitengenezo sana hata kuenea dunia yote nzima.—Ufunuo 7:1; 20:8.

3. Ni jinsi gani malaika wanne walikuwa “wamefungwa kwenye mto mkubwa Eufrati”?

³ Ni jinsi gani malaika hao walikuwa “wamefungwa kwenye mto mkubwa Eufrati”? Katika nyakati za kale mto Eufrati ulikuwa ndio mpaka wa kaskazini-mashariki wa lile bara ambalo Yehova alikuwa amemwahidi Abrahamu. (Mwanzo 15:18; Kumbukumbu 11:24) Kwa wazi, hao “malaika” walikuwa wamezuiliwa mpakani mwa bara lao walilopewa na Mungu, au milki ya kidunia ya utendaji, wakizuiwa wasiingie kabisa ndani ya utumishi ambao Yehova alikuwa amewatayarishia. Pia Eufrati ulikuwa umeshirikishwa sana na lile jiji la Babuloni, na baada ya anguko la Yerusalemu katika 607 K.W.K., Waisraeli wa mnofu walitumia miaka 70 huko katika utekwa, ‘wakiwa wamefungwa kwenye mto mkubwa Eufrati.’ (Zaburi 137:1) Mwaka wa 1919 uliwapata Waisraeli wa kiroho wakiwa wamefungwa katika kizuizi kama hicho, wakiwa wamehuzunika na wakiomba Yehova wapate mwongozo.

4. Ni utume gani ambao malaika wanne wanao, na umetimizwaje?

⁴ Kwa furaha, Yohana anaweza kuripoti: “Na wale malaika wanne walifunguliwa, ambao wametayarishwa kwa ajili ya saa na siku na mwezi na mwaka, kuua theluthi ya wanadamu.” (Ufunuo 9:15, NW) Yehova ni Mtunza-Wakati aliye sahihi. Yeye ana ratiba ya wakati naye anashikamana nayo. Kwa sababu hiyo, wajumbe hawa wanaachiliwa barabara kulingana na ratiba na kwa wakati ili watimize kazi waliyo nayo kufanya. Wazia shangwe yao walipotoka kwenye utumwa katika 1919, wakiwa tayari kwa kazi! Wao wana utume si wa kutesa tu bali mwishowe wa “kuua theluthi ya wanadamu.” Huu unahusiana na zile tauni zilizotolewa habari na ile mipigo ya tarumbeta nne za kwanza, zilizotesa theluthi ya dunia, bahari, wale viumbe walio ndani ya bahari, vibubujiko na mito, na vyanzo vya kimbingu vya nuru. (Ufunuo 8:7-12) Malaika wanne wanazidi hapo. Wao ‘wanaua,’ wakifichua kabisa kabisa hali ya kiroho yenye ufu ya Jumuiya ya Wakristo. Matamko yaliyotolewa kwa tarumbeta kuanzia 1922 na kuendelea kufikia wakati huu, yametimiza hilo.

5. Kwa habari ya Jumuiya ya Wakristo, mvumo wa mpigo wa tarumbeta ya sita ulikuwaje na mwangwi katika 1927?

⁵ Kumbuka, malaika wa kimbingu ndipo ametoka kuvumisha tarumbeta ya sita. Kwa kuitikia, wa sita wa ule mfululizo wa mikusanyiko ya kimataifa ya kila mwaka ya Wanafunzi wa Biblia ulifanywa Toronto, Ontario, Kanada. Huko programu ya Jumapili, Julai 24, 1927, ilipelekwa hewani kupitia stesheni za redio 53, mwenezo mkubwa zaidi wa msambazo wa stesheni za redio hadi wakati huo. Ujumbe huo wa kusemwa ulifikia wasikilizaji ambao inawezekana kuwa walikuwa mamilioni mengi. Kwanza, azimio lenye kani nyingi lilifichua Jumuiya ya Wakristo kuwa imekufa kiroho na likatoa mwaliko huu: “Katika saa hii ya hangaiko Yehova Mungu anaalika vikundi vya watu watoke katika, na kuacha kabisa ‘Jumuiya ya Wakristo’ au ‘Ukristo uliopangwa kitengenezo’ na kugeukia mbali nayo kabisa . . . ; [acheni] vikundi vya watu vijitoe kimoyo kabisa kwa Yehova Mungu na Mfalme na ufalme wake.” “Uhuru kwa Ajili ya Vikundi vya Watu” ndicho kilichokuwa kichwa cha hotuba ya watu wote iliyofuata. J. F. Rutherford aliitoa katika ule mtindo wake wa kawaida wenye nguvu-msukumo, wenye kufaa “moto na moshi na salfa” ambavyo Yohana anafuata kuona katika njozi.

6. Yohana anaelezaje habari ya majeshi ya wapanda-farasi anayofuata kuona?

⁶ “Na idadi ya majeshi ya wapanda-farasi ilikuwa mamiriadi mawili ya mamiriadi: mimi nilisikia idadi yao. Na hivi ndivyo mimi niliona wale farasi katika njozi, na walioketi juu yao: wao walikuwa na mabamba-kifua mekundu-moto na hayakintho-buluu na salfa-manjano; na vichwa vya farasi vilikuwa kama vichwa vya masimba, na katika vinywa vyao moto na moshi na salfa vilitoka. Kwa tauni tatu hizi theluthi ya wanadamu waliuawa, kwa moto na moshi na salfa ambavyo vilitoka katika vinywa vyao.”—Ufunuo 9:16-18, NW.

7, 8. (a) Majeshi ya wapanda-farasi hutoka kwa kishindo yakiwa chini ya mwelekezo wenye uongozi wa nani? (b) Ni katika njia zipi majeshi ya wapanda-farasi ni kama nzige walioyatangulia?

⁷ Kwa wazi, majeshi ya wapanda-farasi hawa huenda kwa kishindo chini ya mwelekezo wenye kuongoza wa malaika wanne. Lo! ni tamasha yenye kutia hofu kama nini! Wazia tendo-mwitikio lako kama wewe ungekuwa ndiwe shabaha ya shambulio kama hilo la majeshi ya wapanda-farasi! Mwonekano wao wenyewe ungepiga moyo wako kwa hofu. Ingawa hivyo, je! wewe umeona jinsi majeshi ya wapanda-farasi hawa wanavyofanana na nzige waliowatangulia? Nzige walikuwa kama farasi; katika majeshi ya wapanda-farasi kuna farasi. Kwa hiyo, vikosi vyote viwili vinahusika katika vita ya kitheokrasi. (Mithali 21:31) Nzige walikuwa na meno kama ya masimba; farasi wa majeshi ya wapanda-farasi wana vichwa kama vya masimba. Kwa hiyo, vikosi vyote viwili vinafungamanishwa na Simba wa kabila la Yuda mwenye ushujaa Yesu Kristo, ambaye ndiye Kiongozi, Kamanda, na Kielelezo wao.—Ufunuo 5:5, NW; Mithali 28:1.

⁸ Nzige na majeshi ya wapanda-farasi pamoja hushiriki katika kazi ya hukumu ya Yehova. Nzige waliibuka katika moshi ambao ulionya kimbele juu ya ole na moto wenye uharibifu kwa Jumuiya ya Wakristo; katika vinywa vya farasi mnatoka moto, moshi, na salfa. Nzige walikuwa na mabamba-kifua ya chuma, kuashiria kwamba mioyo yao ililindwa na kujitoa kusikopindika kwa ajili ya uadilifu; majeshi ya wapanda-farasi yalivaa mabamba-kifua yenye rangi nyekundu, buluu, na manjano, kurudisha moto, moshi, na salfa ya jumbe za hukumu zenye kuleta kifo zinazofoka katika vinywa vya farasi. (Linga Mwanzo 19:24, 28; Luka 17:29, 30.) Nzige walikuwa na mikia kama nge kwa ajili ya kutesa; farasi wana mikia kama manyoka kwa ajili ya kuua! Inaonekana kwamba kilichoanzwa na nzige chapasa kifuatiliwe na majeshi ya wapanda-farasi kwa mkazo mkubwa zaidi hadi utimilifu.

9. Majeshi ya wapanda-farasi hufananisha nini?

⁹ Kwa hiyo haya majeshi ya wapanda-farasi hufananisha nini? Kama vile jamii ya Yohana iliyopakwa mafuta ilivyoanza mbiu kama ya tarumbeta ya hukumu ya Yehova ya kisasi cha kimungu dhidi ya Jumuiya ya Wakristo, wakiwa na mamlaka ya ‘kuchoma kwa uchungu na kudhuru,’ ndivyo sisi tungetazamia kikundi icho hicho chenye uhai kitumiwe katika ‘kuua,’ yaani, katika kujulisha kwamba Jumuiya ya Wakristo pamoja na viongozi wa kidini wayo ni wafu kiroho kabisa kabisa, wakiwa wametupiliwa mbali na Yehova na wako tayari kwa ajili ya “tanuri ya moto” ya uharibifu wa milele. Kweli kweli, sehemu yote ya Babuloni Mkubwa lazima ipotelee mbali. (Ufunuo 9:5, 10; 18:2, 8; Mathayo 13:41-43, NW) Hata hivyo, kwa kutangulia uharibifu wayo, jamii ya Yohana inatumia “ule upanga wa roho, yaani, neno la Mungu,” katika kufichua hali kama ya kifo ya Jumuiya ya Wakristo. Malaika wanne na wapanda-farasi hutoa mwelekezo kwa huu uuaji wa kitamathali wa “theluthi ya wanadamu.” (Waefeso 6:17; Ufunuo 9:15, 18, NW) Hiyo huonyesha upangaji unaofaa wa kitengenezo na mwelekezo wa kitheokrasi chini ya uangalizi wa Bwana Yesu Kristo wakati kikosi cha watangazaji Ufalme kinapotoka kasi kushambulia piganoni.

Mamiriadi Mawili ya Mamiriadi

10. Ni katika maana gani kuna mamiriadi mawili ya mamiriadi ya majeshi ya wapanda-farasi?

¹⁰ Kunawezaje kuwa na mamiriadi mawili ya mamiriadi ya haya majeshi ya wapanda-farasi? Kihalisi miriadi moja ni 10,000. Kwa sababu hiyo, mamiriadi mawili ya mamiriadi yangekuwa milioni 200.a Kwa furaha, sasa kuna mamilioni ya watangazaji wa Ufalme, lakini hesabu yao ni kasoro sana ya mamia ya mamilioni! Ingawa hivyo, kumbuka maneno ya Musa kwenye Hesabu 10:36, NW: “Urudi, O Yehova kwenye mamiriadi ya maelfu ya Israeli.” (Linga Mwanzo 24:60.) Kihalisi, hiyo ingemaanisha, ‘Urudi kwenye makumi ya mamilioni ya Israeli.’ Hata hivyo, Israeli walikuwa hesabu yapata milioni mbili au tatu katika siku ya Musa. Basi, Musa alikuwa akisema nini? Hapana shaka yeye alikuwa akilini na wazo la kwamba Waisraeli wapaswa kuwa wasiohesabika kama “nyota za mbingu na kama chembe za mchanga ambazo ziko ufuoni mwa bahari,” badala ya kuhesabiwa. (Mwanzo 22:17; 1 Nyakati 27:23, NW) Hivyo, yeye alitumia neno la “miriadi” kuonyesha hesabu kubwa lakini isiyoonyeshwa waziwazi. Hivyo, The New English Bible hufasiri mstari huu hivi: “Pumzika, BWANA wa maelfu yasiyohesabika ya Israeli.” Hii inaafikiana na fasili ya pili ya neno la “miriadi” linalopatikana katika kamusi za Kigiriki na Kiebrania: “halaiki isiyohesabika,” “halaiki.”—The New Thayer’s Greek-English Lexicon of the New Testament; A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament ya Gesenius, iliyotafsiriwa na Edward Robinson.

11. Ili jamii ya Yohana iwe mamiriadi hata katika maana ya ufananisho, ni jambo gani lingehitajiwa?

¹¹ Hata hivyo, wale wa jamii ya Yohana ambao wangali wanabaki duniani hesabu yao ni chache zaidi ya 10,000—punde kuliko miriadi moja halisi. Wangewezaje kulinganishwa na maelfu yasiyohesabika ya majeshi ya wapanda-farasi? Ili wawe mamiriadi hata katika maana ya ufananisho, je! wasingehitaji kupata miimarisho? Hilo ndilo wamekuwa wakihitaji, na kwa fadhili zisizostahiliwa za Yehova, hilo ndilo wamepokea! Hiyo imetoka wapi?

12, 13. Ni matukio gani ya kihistoria kutoka 1918 mpaka 1935 yaliyoonyesha chanzo cha miimarisho?

¹² Tangu 1918 hadi 1922 jamii ya Yohana ilianza kutolea binadamu wenye taabu taraja lenye furaha la kwamba “mamilioni wanaoishi sasa hawatakufa kamwe.” Katika 1923, pia ilifanywa ijulikane kwamba “kondoo” wa Mathayo 25:31-34 wangerithi uhai duniani chini ya Ufalme wa Mungu. Tumaini linalofanana na hilo lilitolewa katika kijitabu Freedom for the Peoples, kilichotolewa kwenye mkusanyiko wa kimataifa katika 1927. Katika miaka ya mapema ya 1930 jamii nyoofu ya Yehonadabu na wale ‘watu wanaolia na kuugua’ juu ya hali ya kiroho yenye kusikitisha ya Jumuiya ya Wakristo walionyeshwa kuwa ni wale wale kondoo walio na mataraja ya uhai wa kidunia. (Ezekieli 9:4; 2 Wafalme 10:15, 16) Likielekeza hao kwenye “majiji ya makimbilio” ya ki-siku-hizi, The Watchtower la Agosti 15, 1934, lilitaarifu hivi: “Wale wa jamii ya Yonadabu wamesikia mvumo wa tarumbeta ya Mungu na wametii onyo kwa kukimbilia tengenezo la Mungu na kushirikiana na watu wa Mungu, na ni lazima wakae humo.”—Hesabu 35:6, NW.

¹³ Katika 1935 wale wa jamii hii ya Yonadabu walialikwa kipekee wahudhurie mkusanyiko wa Mashahidi wa Yehova katika Washington, D.C. U.S.A. Huko, Ijumaa, Mei 31, J. F. Rutherford alitoa hotuba yake yenye kujulikana sana “Mkutano Mkubwa,” ambayo katika hiyo yeye alionyesha waziwazi kwamba kikundi hiki cha Ufunuo 7:9 kilikuwa ni kile kile kama wale “kondoo” wa Mathayo 25:33—kikundi kilicho wakfu chenye matumaini ya kidunia. Kama utangulizi wa mambo yatakayokuja, kwenye mkusanyiko huo Mashahidi wapya 840 walibatizwa, walio wengi wao wakiwa wa wale wa umati mkubwa.b

14. Je! umati mkubwa ungekuwa na sehemu katika shambulio la majeshi ya wapanda-farasi wa ufananisho, na ni azimio gani lililoonyeshwa katika 1963?

¹⁴ Je! huu umati mkubwa umekuwa na sehemu katika shambulio la majeshi ya wapanda-farasi lililoanza 1922 na ambalo lilipokea mkazo kwenye mkusanyiko wa Toronto katika 1927? Chini ya mwelekezo wa malaika wanne, jamii ya Yohana iliyopakwa mafuta, hakika wanayo. Kwenye mkusanyiko wenye kuzunguka ulimwengu “Habari Njema za Milele” mkusanyiko wa 1963, walijiunga na jamii ya Yohana katika azimio lenye kuamsha. Hilo lilijulisha wazi kwamba ulimwengu “wakabili tetemeko la dunia la matata ya ulimwengu kama ambalo haujapata kujua kamwe, na matengenezo yao yote ya kisiasa na Babuloni wa kidini wao yatatikiswa yawe vipande vipande.” Azimio lilitolewa kwamba “sisi tutaendelea kujulisha wazi watu wote bila upendeleo ‘habari njema za milele’ kuhusu ufalme wa Mungu wa Kimesiya na kuhusu hukumu zake, ambazo ni kama tauni kwa adui zake lakini ambazo zitatekelezwa kwa ajili ya ukombozi wa watu wote wanaotamani kuabudu Mungu Muumba kwa kukubalika, kwa roho na kwa ukweli.” Azimio hilo lilikubaliwa kwa idili katika makusanyiko 24 kuzunguka tufe lote na jumla ya wakusanyikaji 454,977, ambao zaidi ya asilimia 95 walikuwa wa ule umati mkubwa.

15. (a) Katika 2005 umati mkubwa ulijumlika kuwa asilimia gani ya kani-kazi ambayo Yehova anatumia shambani? (b) Ile sala ya Yesu kwenye Yohana 17:20, 21 inaonyeshaje umoja wao pamoja na jamii ya Yohana?

¹⁵ Umati mkubwa umeendelea kujulisha peupe umoja wao usio na masharti pamoja na ile jamii ya Yohana katika kumimina tauni juu ya Jumuiya ya Wakristo. Katika 2005 huu umati mkubwa ulijumlika kuwa asilimia 99.8 ya kani-kazi ambayo Yehova anatumia katika shamba. Washiriki wao wanapatana kabisa kabisa na jamii ya Yohana, ambao kwa habari yao Yesu alisali kwenye Yohana 17:20, 21, NW hivi: “Mimi nafanya ombi, si kuhusu hawa tu, bali pia kuhusu wale wanaoweka imani yao katika mimi kupitia neno lao; ili kwamba wote wapate kuwa mmoja, kama vile wewe, Baba, ulivyo katika muungano pamoja na mimi na mimi katika muungano pamoja na wewe, kwamba wao pia wapate kuwa katika muungano pamoja na sisi, ili kwamba ulimwengu upate kuitikadi kwamba wewe ulituma mimi niende.” Jamii ya Yohana inapoongoza ikiwa chini ya Yesu, umati mkubwa unashiriki pamoja nao katika shambulio la majeshi ya wapanda-farasi lenye mkumbo ulio mkubwa zaidi sana katika historia yote ya kibinadamu!c

16. (a) Yohana anaelezaje habari ya vinywa na mikia ya farasi wa ufananisho? (b) Vinywa vya watu wa Yehova vimetayarishwaje kwa ajili ya utumishi? (c) Ni nini kinacholingana na uhakika wa kwamba “mikia yao ni kama manyoka”?

¹⁶ Hayo majeshi ya wapanda-farasi yanahitaji vifaa vya vita. Na lo! jinsi Yehova ameandaa hivi vizuri ajabu! Yohana anaeleza habari yavyo: “Kwa maana mamlaka yao imo katika vinywa vyao na katika mikia yao; kwa maana mikia yao ni kama manyoka na ina vichwa, na kwa hivyo wao hufanya dhara.” (Ufunuo 9:19, NW) Yehova ameweka rasmi wahudumu wake walio wakfu na kubatizwa kwa ajili ya utumishi huu. Yeye amewafundisha jinsi ya ‘kuhubiri neno’ kupitia Shule ya Huduma ya Kitheokrasi na mikutano mingine ya kundi na mashule, hivi kwamba wanapata uwezo wa kusema kwa mamlaka kwa “ulimi wa waliofundishwa.” Yeye ameweka maneno yake katika vinywa vyao na akawatuma watoke kwenda kujulisha hukumu zake “peupe na kutoka nyumba kwa nyumba.” (2 Timotheo 4:2; Isaya 50:4; 61:2; Yeremia 1:9, 10; Matendo 20:20, NW) Kwa maelfu ya mamilioni ya Biblia, vitabu, broshua, na magazeti yaliyogawanywa miaka iliyopita, jamii ya Yohana na umati mkubwa wameacha nyuma yao ujumbe wenye kuchoma kwa uchungu unaolingana na “mikia.” Kwa wapinzani wao, wanaoarifiwa juu ya “dhara” linalokuja kutoka kwa Yehova, haya majeshi ya wapanda-farasi yanaonekana kikweli kuwa mamiriadi mawili ya mamiriadi.—Linga Yoeli 2:4-6.

17. Je! Mashahidi wa Yehova wana sehemu yoyote katika shambulio la majeshi ya wapanda-farasi katika yale mabara ambako fasihi haziwezi kuenezwa kwa sababu kazi ni marufuku? Fafanua.

¹⁷ Washiriki wa sehemu yenye bidii zaidi sana ya haya majeshi ya wapanda-farasi ni ndugu walio katika mabara ambako kazi ya Mashahidi wa Yehova ni marufuku. Kama kondoo katikati ya mbwa-mwitu, hawa hawana budi kuwa “wenye tahadhari kama nyoka na hata hivyo bila hatia kama njiwa.” Kwa kutii Yehova wao ‘hawawezi kuacha kusema vitu ambavyo wameona na kusikia.’ (Mathayo 10:16; Matendo 4:19, 20; 5:28, 29, 32, NW) Kwa kuwa wana vifaa vichache vilivyochapwa vya kugawa peupe au hawana kabisa, je! ni lazima sisi tukate kauli kwamba wao hawana hisa katika shambulio la majeshi ya wapanda-farasi? Sivyo hata kidogo! Wao wana vinywa vyao na mamlaka kutoka kwa Yehova kuvitumia kusema ukweli wa Biblia. Wao wanafanya hivyo, vivi hivi na kwa usadikishi, wakianzisha mafunzo katika Biblia na ‘wakileta wengi kwenye uadilifu.’ (Danieli 12:3, NW) Ingawa huenda wao wasichome kwa uchungu kwa mikia yao katika maana ya kuacha nyuma fasihi zenye kupiga sana, moto, moshi, na salfa vya mfano hutoka katika vinywa vyao wanapotoa ushuhuda kwa busara na kwa uangalifu kuhusu siku ya utetezi ya Yehova inayokaribia.

18. Ni katika lugha ngapi na kwa hesabu gani kikosi hiki cha wapanda-farasi kimegawa ujumbe wenye kusumbua kwa namna iliyochapwa?

¹⁸ Kwingineko, fasihi za Ufalme huendelea kufichua mafundisho na njia za Kibabuloni za Jumuiya ya Wakristo, na kitamathali, zikileta “dhara” inalostahili. Kwa kutumia njia za kupiga chapa za ki-siku-hizi, kwa miaka 68 kabla ya 2005, haya majeshi ya wapanda-farasi wengi waliweza kugawa katika lugha za dunia zaidi ya 450, mabilioni ya Biblia, vitabu, magazeti, na broshua—mara nyingi zaidi ya mamiriadi mawili ya mamiriadi halisi. Lo! ni mchomo mchungu ulioje ambao mikia hiyo imetoa!

19, 20. (a) Ingawa shabaha hasa ya jumbe zenye kusumbua imekuwa Jumuiya ya Wakristo, wengine katika mabara yaliyo mbali na Jumuiya ya Wakristo wameitikiaje? (b) Yohana anaelezaje habari ya tendo-mwitikio la watu kwa ujumla?

¹⁹ Yehova alikusudia kwamba yaupasa ujumbe huu wenye kusumbua ‘uue theluthi ya wanadamu.’ Kwa sababu hiyo, shabaha yao hasa imekuwa Jumuiya ya Wakristo. Lakini umefikia mabara yaliyo nje ya Jumuiya ya Wakristo, kutia na mengi ambako unafiki wa dini za Jumuiya ya Wakristo unajulikana vizuri. Je! watu wa mabara haya wamekaribia Yehova zaidi kama tokeo la kuona kupigwa tauni kwa hili tengenezo la kidini lenye ufisadi? Wengi wamefanya hivyo! Kumekuwako na itikio la utayari miongoni mwa watu wasikivu na wenye kupendeka ambao wanaishi katika maeneo yaliyo nje ya kizio cha karibu cha uvutano wa Jumuiya ya Wakristo. Lakini kwa habari ya watu kwa ujumla, Yohana anaeleza habari ya tendo-mwitikio lao: “Lakini wabakio kati ya wanadamu ambao hawakuuawa na tauni hizi hawakutubu kazi za mikono yao, ili kwamba isiwapase kuabudu roho waovu na sanamu za dhahabu na fedha na shaba na jiwe na mti, ambazo haziwezi wala kuona wala kusikia wala kutembea; na wao hawakutubu mauaji kimakusudi yao wala mazoea yao ya uwasiliano na roho wala uasherati wao wala wivi wao.” (Ufunuo 9:20, 21, NW) Hakutakuwa na muongolewo wa waovu wasiotubu ulimwenguni pote. Wote wanaoendelea katika njia zao zenye uovu watalazimika kukabili hukumu mbaya kutoka kwa Yehova katika siku kubwa ya utetezi wake. Lakini “kila mmoja ambaye huita juu ya jina la Yehova ataponyoka akiwa salama.”—Yoeli 2:32; Zaburi 145:20; Matendo 2: 20, 21, NW.

²⁰ Yale ambayo tumezungumzia ni sehemu tu ya ole wa pili. Kuna zaidi yanayokuja kabla ya ole huu kufikia mwisho wao, kama vile tutakavyoona katika sura zinazofuata.

[Maelezo ya Chini]

[Picha katika ukurasa wa 149]

Kupulizwa kwa tarumbeta ya sita huanzisha ole wa pili

[Picha katika ukurasa wa 150, 151]

Malaika wanne wanaelekeza shambulio la majeshi ya wapanda-farasi lililo kubwa zaidi ya yote katika historia

[Picha katika ukurasa wa 153]

Majeshi ya wapanda-farasi yenye hesabu kubwa mno yamegawa mamilioni yasiyo na hesabu ya vichapo vinavyotegemea Biblia

[Picha katika ukurasa wa 154]

Wabakio kati ya wanadamu hawakutubu