Kumtolea Yehova Dhabihu Zenye Kukubalika

WAKATI mmoja katika historia, tukio lenye kutokeza lingeweza kuonekana kwenye mwingilio wa upande wa mashariki wa bustani ya Edeni.a Hapo, makerubi wenye nguvu walilinda, sura yao yenye kuogofya ikionyesha wazi kwamba hakuna yeyote aliyepaswa kuthubutu kupita. Upanga uliozunguka wenye kuwaka mwali, ambao yaelekea uliangaza miti iliyokuwa karibu kwa mng’aro wenye kuogofya wakati wa usiku, vilevile ulizuia yeyote asiingie humo. (Mwanzo 3:24) Hata tukio hilo liwe lilivutia kama nini, watazamaji wowote wale walikaa mbali.

Yaelekea Kaini na Abeli walitembelea eneo hilo mara nyingi. Kwa kuwa Adamu na Hawa waliwazaa wakiwa nje ya bustani hiyo, Kaini na Abeli wangeweza tu kuwazia jinsi ilivyokuwa kuishi katika Paradiso, kama wazazi wao walivyoishi humo wakati fulani, ikiwa na miti ya kijani kibichi yenye kusitawi sana na matunda na mboga nyingi. Sasa sehemu ndogo ya Edeni ambayo ingeweza kuonekana bila shaka ingekuwa isiyolimwa na iliyofunikwa kwa majani.

Bila shaka Adamu na Hawa walikuwa wamewaeleza watoto wao ni kwa nini bustani hiyo ilikuwa haitunzwi na ni kwa nini walikuwa wamefukuzwa kutoka humo. (Mwanzo 2:17; 3:6, 23) Ni lazima Kaini na Abeli wawe walivunjika moyo kama nini! Wangeweza kuiona bustani hiyo, lakini hawangeweza kuingia humo. Walikuwa karibu sana na Paradiso, na bado walikuwa mbali sana nayo. Kutokamilika kulikuwa kumewatia dosari, na hakuna lolote la maana ambalo Kaini wala Abeli wangeweza kufanya kuhusu hali hiyo.

Bila shaka uhusiano wa wazazi wao haungeweza kuboresha mambo. Alipokuwa akimhukumu Hawa, Mungu alisema: “Utakuwa na hamu na mumeo, naye atakutawala.” (Mwanzo 3:16, Biblia Habari Njema) Kupatana na unabii huo, ni lazima sasa Adamu alidhihirisha utawala wake juu ya mke wake, labda akiwa hamtendei tena kama mwandamani au msaidizi. Naye Hawa yaonekana alimtegemea mwanamume huyo kupita kiasi. Kitabu kimoja cha maelezo hata kilifikia hatua ya kufafanua “hamu” yake kuwa “tamaa iliyokaribia kuwa sawa na maradhi.”

Biblia haisemi ni kwa kadiri gani wavulana hao waliathiriwa na hali hiyo ya ndoa ya wazazi wao. Ingawa hivyo, ni dhahiri kwamba Adamu na Hawa waliwawekea watoto wao mfano wenye kufadhaisha.

Kuchagua Njia Tofauti

Hatimaye, Abeli akawa mchungaji naye Kaini akawa mkulima. (Mwanzo 4:2) Alipokuwa akichunga makundi yake ya wanyama, yaelekea Abeli alikuwa na wakati mwingi wa kutafakari juu ya unabii wa pekee uliotolewa kabla ya wazazi wake kufukuzwa kutoka Edeni: “Nitaweka uadui kati yako na huyo mwanamke, na kati ya uzao wako na uzao wake [“mbegu yako na mbegu yake,” NW]; huo utakuponda kichwa, na wewe utamponda kisigino.” (Mwanzo 3:15) Ni lazima Abeli awe alijiuliza, ‘Ahadi ya Mungu kuhusu mbegu ambaye atamponda nyoka itatimizwaje, naye mbegu atapondwaje kisigino?’

Baada ya muda fulani, yaelekea walipofikia umri wa utu mzima kabisa, Kaini na Abeli walitoa kila mmoja wao dhabihu kwa Yehova. Kwa kuwa Abeli alikuwa mchungaji, haishangazi kwamba yeye alitoa “wazao wa kwanza wa wanyama wake na sehemu zilizonona za wanyama.” Tofauti na Abeli, Kaini alitoa “mazao ya ardhi.” Yehova aliikubali dhabihu ya Abeli, bali “Kaini hakumtakabali, wala sadaka yake.” (Mwanzo 4:3-5) Kwa nini?

Wengine huonyesha uhakika wa kwamba dhabihu ya Abeli ilitokana na “wazao wa kwanza wa wanyama wake,” ilhali ya Kaini ilikuwa tu “mazao ya ardhi.” Lakini tatizo halikuwa ubora wa mazao ambayo Kaini alitoa, kwa kuwa simulizi hilo lasema kwamba Yehova alimtakabali ‘Abeli na sadaka yake,’ bali “Kaini hakumtakabali, wala sadaka yake.” Kwa hiyo, Yehova alitazama hasa hali ya moyo ya mwabudu huyo. Ni nini alichotambua kwa kufanya hivyo? Andiko la Waebrania 11:4 lasema kwamba Abeli alitoa dhabihu yake “kwa imani.” Kwa hiyo, yaonekana dhabihu ya Kaini ilikosa imani iliyofanya dhabihu ya Abeli ikubaliwe.

Kwa habari hiyo, yafaa kuangaliwa kwamba dhabihu ya Abeli ilihusisha kumwagwa damu. Huenda akawa kwa kufaa alikata kauli kwamba ahadi ya Mungu kuhusu mbegu ambaye angepondwa kisigino ingehusisha dhabihu ya uhai. Hivyo, dhabihu ya Abeli ingekuwa ombi la kufunika, nayo ilionyesha imani kwamba Mungu angetoa dhabihu yenye kufunika dhambi katika wakati ufaao.

Tofauti na hilo, yaelekea Kaini alifikiria kijuujuu tu dhabihu aliyotoa. “Dhabihu yake ilikuwa tu ishara ya kumtambua Mungu kuwa mfadhili,” akadokeza mwelezaji mmoja wa Biblia wa karne ya 19. “Ilifunua waziwazi kwamba hakutambua kuvunjika kokote halisi kwa uhusiano kati yake na Muumba wake, wala uhitaji wowote wa kutubu dhambi au kutegemea ufuniko fulani.”

Isitoshe, akiwa mzaliwa wa kwanza, huenda Kaini hata alidhania kwa kiburi kwamba yeye ndiye mbegu aliyeahidiwa ambaye angemharibu Nyoka, Shetani. Yawezekana Hawa pia alikuwa na tamaa hiyo kubwa ya makuu kwa ajili ya mwana wake wa kwanza. (Mwanzo 4:1) Bila shaka, ikiwa hivyo ndivyo Kaini na Hawa walivyotarajia, walikuwa wamekosea sana.

Biblia haionyeshi jinsi ambavyo Yehova alionyesha kibali chake kwa dhabihu ya Abeli. Wengine hudokeza kwamba ilichomwa kabisa kwa moto kutoka mbinguni. Kwa vyovyote vile, alipong’amua kwamba dhabihu yake imekataliwa, “Kaini akaghadhibika sana, uso wake ukakunjamana.” (Mwanzo 4:5) Kaini alikuwa akielekea kupatwa na msiba.

Shauri la Yehova na Itikio la Kaini

Yehova alisababu na Kaini. “Kwa nini una ghadhabu? na kwa nini uso wako umekunjamana?” akauliza. Swali hilo lilimpa Kaini fursa ya kutosha kuchunguza hisia zake na nia yake. “Kama ukitenda vyema,” Yehova akaendelea kusema, “hutapata kibali? Usipotenda vyema dhambi iko, inakuotea mlangoni, nayo inakutamani wewe, walakini yapasa uishinde.”—Mwanzo 4:6, 7. (Ona sanduku kwenye ukurasa wa 23.)

Kaini hakusikiliza. Badala yake alimpeleka Abeli uwandani na kumwua kimakusudi. Baadaye, Yehova alipomwuliza mahali ambapo Abeli angeweza kupatikana, Kaini aliungamanisha dhambi yake na uwongo. “Sijui,” akajibu vikali. “Mimi ni mlinzi wa ndugu yangu?”—Mwanzo 4:8, 9.

Kabla na baada ya Abeli kuuawa kimakusudi, Kaini alikataa ‘kutenda vyema.’ Aliamua kuacha dhambi imshinde, na kwa sababu hiyo, Kaini akafukuzwa kutoka eneo ambalo familia ya kibinadamu iliishi. “Alama,” labda agizo rasmi tu, iliwekwa ili mtu yeyote asilipize kisasi kifo cha Abeli kwa kumwua Kaini.—Mwanzo 4:15.

Baadaye Kaini alijenga jiji na kuliita jina la mwana wake. Basi, haishangazi kwamba wazao wake walikuja kujulikana kwa sababu ya ujeuri wao. Hatimaye, ukoo wa Kaini uliisha wakati Gharika ya Noa ilipowafutilia mbali wanadamu wote wasio waadilifu.—Mwanzo 4:17-24; 7:21-24.

Simulizi la Biblia kuhusu Kaini na Abeli halikuhifadhiwa ili liwe tu likisomwa kwa kujiburudisha. Badala yake, liliandikwa “kwa kufunzwa kwetu” na ni “lenye manufaa kwa kufundisha, kwa kukaripia.” (Waroma 15:4; 2 Timotheo 3:16) Twaweza kujifunza nini kutokana na simulizi hilo?

Somo Kwetu

Kama Kaini na Abeli, Wakristo leo wanaalikwa kumtolea Mungu dhabihu—si dhabihu halisi ya kuteketezwa, bali “dhabihu ya sifa, yaani, tunda la midomo ambayo hulifanyia jina lake tangazo la hadharani.” (Waebrania 13:15) Sasa kazi hiyo inaendelea kutimizwa ulimwenguni kote, Mashahidi wa Yehova wanapohubiri habari njema za Ufalme wa Mungu katika nchi zaidi ya 230. (Mathayo 24:14) Je, wewe unashiriki kazi hiyo? Basi waweza kuwa na uhakika kwamba ‘Mungu si asiye mwadilifu ili asahau kazi yako na upendo ulioonyesha kwa ajili ya jina lake.’—Waebrania 6:10.

Sawa na dhabihu za Kaini na Abeli, dhabihu yako haikadiriwi kulingana na vile inavyoonekana kwa nje—kwa mfano, haikadiriwi tu kulingana na idadi ya saa unazotumia katika huduma. Yehova hutazama ndani zaidi. Andiko la Yeremia 17:10 (NW), lasema kwamba yeye “anauchunguza moyo” na hata “anazichunguza figo”—mawazo ya ndani kabisa, hisia, na vichocheo vya utu wa mtu. Kwa hiyo, suala hasa ni nia wala si kiasi. Kwa kweli, dhabihu yetu iwe kubwa au ndogo, ni yenye thamani kwa Mungu inapotolewa kutoka katika moyo unaochochewa na upendo.—Linganisha Marko 12:41-44 na 14:3-9.

Wakati huohuo, twapaswa kufahamu kwamba Yehova atakataa dhabihu zisizofaa kama vile alivyoikataa dhabihu ya Kaini iliyotolewa shingo upande. (Malaki 1:8, 13) Yehova hudai kwamba umtolee kilicho bora zaidi, kwamba umtumikie kwa moyo wako wote, nafsi yako yote, akili yako yote na kwa nguvu zako zote. (Marko 12:30) Je, wewe unafanya hivyo? Basi, una sababu za kutosha kuridhika na dhabihu yako. Paulo aliandika: “Acheni kila mmoja athibitishe kazi yake mwenyewe ni nini, na ndipo atakuwa na sababu ya mchachawo kwa habari yake mwenyewe peke yake, na si kwa kujilinganisha na mtu yule mwingine.”—Wagalatia 6:4.

Kaini na Abeli walilelewa pamoja. Lakini wakati na hali zilimpa kila mmoja wao fursa ya kusitawisha tabia za kipekee. Mtazamo wa Kaini uliendelea kutiwa uchungu na wivu, ugomvi, na hasira za ghafula.

Tofauti na Kaini, Abeli anakumbukwa na Mungu kuwa mtu mwadilifu. (Mathayo 23:35) Azimio lake la kumpendeza Mungu kwa vyovyote vile, lilimtofautisha Abeli kwa njia yenye kuchangamsha na washiriki wa familia yake—Adamu, Hawa, na Kaini, ambao walikosa kushukuru. Biblia hutuambia kwamba, ingawa Abeli alikufa yeye “bado asema.” Utumishi wake mwaminifu kwa Mungu ni sehemu ya rekodi ya kihistoria yenye kudumu iliyomo katika Biblia. Na tufuate kielelezo cha Abeli kwa kuendelea kumtolea Mungu dhabihu zenye kukubalika.—Waebrania 11:4.

[Maelezo ya Chini]

[Sanduku/Picha katika ukurasa wa 23]

Kigezo kwa Washauri Wakristo

“KWA nini una ghadhabu? na kwa nini uso wako umekunjamana?” Kwa swali hilo, Yehova alisababu na Kaini kwa fadhili. Hakumlazimisha Kaini abadilike, kwa kuwa Kaini alikuwa na uhuru wa kuchagua. (Linganisha Kumbukumbu la Torati 30:19.) Hata hivyo, Yehova hakusita kumwonyesha Kaini matokeo ya mwenendo wake mpotovu. Alimwonya Kaini hivi: “Kama ukitenda vyema, hutapata kibali? usipotenda vyema dhambi iko, inakuotea mlangoni, nayo inakutamani wewe.”—Mwanzo 4:6, 7.

Yafaa kuangaliwa kwamba hata alipomtolea karipio hilo kali, Yehova hakumtendea Kaini kama ‘mtu asiyeweza kunufaika na msaada.’ Badala yake, alimwambia Kaini baraka ambazo angepata kama angezibadili njia zake, naye alionyesha uhakika wa kwamba Kaini angeweza kushinda tatizo hilo kama angeamua kufanya hivyo. “Ukitenda vyema,” Yehova akasema, “hutapata kibali?” Pia alimwuliza Kaini hivi kuhusu ghadhabu yake ya kutaka kuua kimakusudi: ‘Je, utaishinda?’

Leo, wazee katika kutaniko la Kikristo wapaswa kuiga kielelezo cha Yehova. Kama ionyeshwavyo kwenye 2 Timotheo 4:2, ni lazima nyakati nyingine ‘wakaripie’ na ‘kukemea,’ wakionyesha waziwazi matokeo ya mwenendo mpotovu wa mkosaji. Wakati huohuo, wazee wapaswa ‘kuhimiza kwa bidii.’ Neno la Kigiriki pa·ra·ka·leʹo humaanisha “kutia moyo.” “Onyo hilo si kali, wala lenye kushambulia, wala lenye kuchambua,” chasema kichapo Theological Dictionary of the New Testament. “Wazo sawa na hilo laonyeshwa na uhakika wa kwamba, neno hilo laweza pia kumaanisha faraja.”

Jambo la kuvutia ni kwamba, neno la Kigiriki pa·raʹkle·tos, linalohusiana na hilo, laweza kurejezea msaidizi au mteteaji katika jambo fulani la kisheria. Kwa hiyo, wazee wanapotoa karipio la waziwazi, wanapaswa kukumbuka kwamba wao ni wasaidizi—wala si adui—wa mtu anayehitaji shauri. Kama Yehova, wazee wapaswa kuwa na mwelekeo unaofaa, wakiwa na uhakika kwamba mtu anayeshauriwa aweza kushinda tatizo lake.—Linganisha Wagalatia 6:1.

Bila shaka, hatimaye mtu binafsi ndiye anayewajibika kutumia onyo hilo. (Wagalatia 6:5; Wafilipi 2:12) Huenda washauri wakapata kwamba wengine hawasikizi maonyo yao, kama vile Kaini alivyoamua kupuuza karipio kutoka kwa Muumba mwenyewe. Hata hivyo, wazee wanapomwiga Yehova, Kigezo kikamilifu kwa washauri Wakristo, wanaweza kuwa na uhakika kwamba wamefanya yale wapaswayo kufanya.