Sura Ya Saba
Kuirudia Ibada ya Yehova
1. Miungu miwili kati ya miungu mikuu ya Babiloni inaitwaje, na ni nini kinachotabiriwa kuihusu?
ISRAELI watakapopelekwa uhamishoni Babiloni, watazungukwa na ibada ya uwongo. Wakati wa Isaya, watu wa Yehova bado wamo katika nchi yao wenyewe, na wana hekalu na ukuhani. Hata hivyo, wengi katika taifa lililo wakfu wamejiacha washindwe na ibada ya sanamu. Basi ni muhimu kuwatayarisha mapema wasiihofu mno miungu ya uwongo ya Babiloni wala kushawishika kuitumikia. Hivyo basi, Isaya anatoa unabii kuhusu miwili kati ya miungu mikuu ya Babiloni, akisema hivi: “Beli anaanguka chini, Nebo anainama; sanamu zao ziko juu ya wanyama, na juu ya ng’ombe; vitu vile mlivyokuwa mkivichukua huku na huku vimekuwa mzigo, mzigo wa kumlemea mnyama aliyechoka.” (Isaya 46:1) Beli ndiye mungu-sanamu aliye mkuu miongoni mwa Wakaldayo. Naye Nebo anaheshimiwa sana kuwa mungu wa hekima na masomo. Watu wengi wanaiheshimu miungu hiyo miwili, na hiyo inaonekana wazi kwa kuwa majina ya miungu hiyo yanahusishwa katika majina kadhaa ya Wababiloni binafsi—Belshaza, Nabopolasa, Nebukadreza, na Nebuzaradani, kutaja machache tu.
2. Kutojiweza kwa miungu ya Babiloni kunatiliwaje mkazo?
2 Isaya anasema kwamba Beli ‘ameanguka chini,’ na Nebo “anainama.” Miungu hiyo ya uwongo itabwagwa chini. Haitaweza kuwasaidia waabudu wake Yehova aletapo hukumu zake juu ya Babiloni. Hata haitaweza kujiokoa yenyewe, ng’o! Beli na Nebo hawatabebwa tena katika mahali pa heshima wakati wa maandamano, kama yale ya kuadhimisha sherehe za Siku ya Mwaka Mpya wa Babiloni. Bali, waabudu wao watawakokota kama mizigo ya kawaida. Badala ya kusifiwa na kutukuzwa, miungu hiyo itazomewa na kudharauliwa.
3. (a) Wababiloni watagutushwa na nini? (b) Kilichoipata miungu ya Babiloni kinaweza kuwa na somo gani leo?
3 He, acha Wababiloni wagutuke wanapotambua kwamba kumbe sanamu zao vipenzi ni mizigo tu inayobebwa na wanyama wachovu! Vivyo hivyo, leo miungu ya ulimwengu—vitu vile ambavyo watu huvitumainia na kuvitolea jasho na hata uhai wao—ni madanganyo matupu. Vitu kama utajiri, silaha, raha, watawala, uzalendo na mifano yake ya uzalendo, na vinginevyo kadha wa kadha vimeabudiwa na watu. Miungu hiyo itaonyeshwa wazi kuwa bure kabisa wakati wa Yehova uwadiapo.—Danieli 11:38; Mathayo 6:24; Matendo 12:22; Wafilipi 3:19; Wakolosai 3:5; Ufunuo 13:14, 15.
4. Miungu ya Babiloni ‘inajiinamisha’ na ‘kuinama’ katika maana gani?
4 Unabii unazidi kukazia kushindwa kabisa kwa miungu ya Babiloni, unaposema hivi: “Wanajiinamisha, wanainama pamoja; hawakuweza kuutua mzigo [“kuupatia mzigo njia ya kuokoka,” “NW”], bali wao wenyewe wamekwenda kufungwa.” (Isaya 46:2) Inaonekana miungu ya Babiloni ‘inajiinamisha’ na ‘kuinama’ kana kwamba imejeruhiwa vitani au ikawa vizee vinyonge. Hata haiwezi kuupunguza mzigo wa wanyama duni wanaoibeba, wala kuwapa njia ya kuokokea. Mambo yakiwa hivyo, je, watu wa agano la Yehova wanapaswa kweli kuiheshimu miungu hiyo kwa vyovyote, hata ingawa wao ni mateka Babiloni? La! Hali kadhalika, hata wakati watumishi wa Yehova waliotiwa mafuta walipokuwa katika utekwa wa kiroho hawakuiheshimu miungu ya uwongo ya “Babiloni Mkubwa,” iliyoshindwa kumzuia asianguke mwaka wa 1919 na tena itashindwa kumwokoa na mabaya yatakayomwangukia wakati wa “dhiki kubwa.”—Ufunuo 18:2, 21; Mathayo 24:21.
5. Leo Wakristo huepukaje kuyarudia makosa yaliyofanywa na Wababiloni waabudu-sanamu?
5 Leo Wakristo wa kweli hawainamii sanamu za aina yoyote. (1 Yohana 5:21) Misalaba, tasbihi, na mifano ya watakatifu haifanyi iwezekane kumfikia Muumba kwa urahisi zaidi. Vitu hivyo haviwezi kutuombea. Katika karne ya kwanza, Yesu aliwafundisha wanafunzi wake njia iliyo sawa ya kumwabudu Mungu aliposema hivi: “Mimi ndiyo njia na kweli na uhai. Hakuna ajaye kwa Baba ila kupitia mimi. Mkiomba jambo lolote katika jina langu, hakika nitalifanya.”—Yohana 14:6, 14.
‘Waliinuliwa Tangu Mimbani’
6. Yehova anatofautianaje na miungu ya mataifa?
6 Baada ya kuonyesha wazi ubatili wa kuabudu miungu-sanamu ya Babiloni, Yehova anawaambia watu wake hivi: “Nisikilizeni, enyi wa nyumba ya Yakobo, ninyi mlio mabaki ya nyumba ya Israeli, mliochukuliwa nami tangu tumboni, mlioinuliwa tangu mimbani.” (Isaya 46:3) Lo, Yehova ni tofauti kama nini na mifano ya kuchongwa ya Babiloni! Miungu ya Babiloni haina faida kwa waabudu wake. Miungu hiyo ikitaka kwenda, ni lazima ibebwe na mnyama mbeba-mizigo. Kinyume cha hilo, Yehova amekuwa akiwabeba watu wake. Amewaruzuku “tangu mimbani,” tangu taifa hilo liundwe. Wayahudi hao wakikumbuka kwa shauku jinsi Yehova alivyowabeba, watatiwa moyo waepuke kuabudu sanamu, wamtumainie Baba yao aliye Rafiki pia.
7. Ni jinsi gani utunzaji mwororo ambao Yehova huwapa waabudu wake ulivyo mkubwa kuliko utunzaji ambao wazazi wa kibinadamu huwapa watoto wao?
7 Yehova anawaongezea watu wake maneno haya mororo: “Na hata uzee wenu mimi ndiye, na hata wakati wenu wa mvi nitawachukueni; nimefanya, nami nitachukua [“nitabeba,” “NW”]; naam, nitachukua na kuokoa.” (Isaya 46:4) Njia ya Yehova ya kuwatunza watu wake inaupita kwa mbali utunzaji wa mzazi wa kibinadamu aliye makini mno. Huenda wazazi wakahisi kwamba daraka lao la kuwatunza watoto wao linaendelea kupungua zaidi na zaidi kadiri watoto hao wanavyoendelea kukua. Wazazi hao wanapozeeka, mara nyingi wao hutunzwa na watoto wao. Yehova hawi hivyo kamwe. Yeye haachi kamwe kuwatunza watoto wake wa kibinadamu—hata wakiwa wazee. Leo waabudu wa Mungu wanamtumainia na kumpenda Muumba wao, nao hufarijiwa sana na maneno hayo ya unabii wa Isaya. Wao hawana haja ya kuhangaikia siku au miaka ya maisha yao yaliyobaki katika mfumo huu wa mambo. Yehova anaahidi kwamba ataendelea ‘kuwachukua’ wale waliozeeka, awape nguvu wanazohitaji ili wavumilie na kudumu wakiwa waaminifu. Atawabeba, awatie nguvu, awaokoe.—Waebrania 6:10.
Jihadhari na Sanamu za Kisasa
8. Baadhi ya wananchi wenzi wa Isaya wametenda dhambi gani isiyoweza kutetewa?
8 Ebu wazia jinsi Wababiloni wanaozitumaini sanamu watakavyokata tamaa itakapoonekana hakika kwamba sanamu hizo ni ovyo tu! Je, Israeli wanapaswa kuamini kwamba miungu hiyo inaweza kulinganishwa na Yehova? Hata kidogo. Kwa haki, Yehova anauliza hivi: “Mtanifananisha na nani, na kunisawazisha naye, na kunilinganisha naye, ili tuwe sawasawa?” (Isaya 46:5) Hivyo basi, wananchi wenzi wa Isaya hawawezi kujitetea kwa kugeukia ibada ya sanamu bubu, bure, hoi! Ni upumbavu wa mwisho, eti taifa linalomjua Yehova litegemee mifano isiyo na uhai, tena isiyoweza kujikinga, iliyotengenezwa kwa mikono ya binadamu.
9. Eleza ni jinsi gani waabudu fulani wa sanamu huwazawaza kwa ukichwamaji.
9 Ebu ona jinsi waabudu-sanamu walivyo na mawazowazo ya ukichwamaji. Unabii unaendelea kusema hivi: “Watu wamwagao dhahabu kutoka mfukoni, na kupima fedha katika mizani, huajiri mfua dhahabu, akaifanya mungu; huanguka, naam, huabudu.” (Isaya 46:6) Waabudu wanajikung’uta senti yao ya mwisho eti wajitengenezee mungu, kana kwamba sanamu ya bei ghali ndiyo yenye nguvu za kuokoa kuliko sanamu ya mbao. Lakini, hata kama watajitahidi juu chini, na hata kama watatumia vifaa vya pesa na mapesa, sanamu isiyo na uhai ni sanamu tu, kwisha.
10. Ubatili mtupu wa kuabudu sanamu unafafanuliwaje?
10 Unabii unazidi kukazia upumbavu wa kuabudu sanamu unaposema hivi: “Humchukua begani, humchukua, wakamsimamisha mahali pake, akasimama; hataondoka katika mahali pake, naam, mmoja atamwita, lakini hawezi kujibu, wala kumwokoa na taabu yake.” (Isaya 46:7) Kuelekeza sala kwenye mfano usiosikia wala kutenda ni upuzi kama nini! Mtunga-zaburi anaeleza vizuri kwamba vitu hivyo vya ibada ni bure kabisa kwa kusema hivi: “Sanamu zao ni fedha na dhahabu, kazi ya mikono ya wanadamu. Zina vinywa lakini hazisemi, zina macho lakini hazioni, zina masikio lakini hazisikii, zina pua lakini hazisikii harufu, mikono lakini hazishiki, miguu lakini haziendi, wala hazitoi sauti kwa koo zake. Wazifanyao watafanana nazo, kila mmoja anayezitumainia.”—Zaburi 115:4-8.
“Mjipe Moyo”
11. Ni nini kitakachowasaidia wale wanaoyumbayumba ‘wajipe moyo’?
11 Baada ya kuonyesha ubatili wa kuabudu sanamu, sasa Yehova anawapa watu wake sababu ambazo inawapasa wamtumikie yeye: “Kumbukeni haya, mkajionyeshe kuwa waume [“mjipe moyo,” “NW”]; jifahamisheni haya, ninyi mkosao; kumbukeni mambo ya zamani za kale; maana mimi ni Mungu, wala hapana mwingine; mimi ni Mungu, wala hapana aliye kama mimi.” (Isaya 46:8, 9) Wale wanaoyumbayumba kati ya ibada ya kweli na ibada ya sanamu wanapaswa waikumbuke historia. Wanapaswa kuzingatia mambo ambayo Yehova amefanya. Hiyo itawasaidia wajipe moyo kutenda lililo haki. Itawasaidia warudie kumwabudu Yehova.
12, 13. Wakristo wamekabwa katika mapambano gani, na wanaweza kushinda jinsi gani?
12 Kitia-moyo hicho kingali kinahitajiwa leo. Hali moja na Waisraeli, Wakristo wanyofu hulazimika kupigana na vishawishi na hali zao wenyewe za kutokamilika. (Waroma 7:21-24) Isitoshe, wamekabana na adui asiyeonekana mwenye nguvu sana katika vita vya kiroho. Mtume Paulo anasema hivi: “Tuna kushindana mwereka, si dhidi ya damu na mwili, bali dhidi ya serikali, dhidi ya mamlaka, dhidi ya watawala wa ulimwengu wa giza hili, dhidi ya majeshi ya roho waovu katika mahali pa kimbingu.”—Waefeso 6:12.
13 Shetani na roho wake waovu watajitahidi kufa na kupona kujaribu kuwaondoa Wakristo katika ibada ya kweli. Ili Wakristo wafanikishe pigano lao, wanahitaji kufuata shauri la Yehova na kujipa moyo. Jinsi gani? Mtume Paulo anaeleza hivi: “Vaeni suti kamili ya silaha kutoka kwa Mungu ili mpate kuweza kusimama imara dhidi ya mbinu za Ibilisi.” Yehova hawapeleki watumishi wake piganoni wakiwa na vifaa ovyo. Silaha zao za kiroho zinahusisha ‘ngao kubwa ya imani, ambayo kwayo wataweza kuzima vishale vyote vinavyowaka moto vya yule mwovu.’ (Waefeso 6:11, 16) Waisraeli walikuwa wakosaji kwa sababu waliyapuuza maandalizi ya kiroho ambayo Yehova alikuwa amewafanyia. Kama wangaliyafikiria maajabu ambayo Yehova aliwafanyia tena na tena, wasingaligeuka kamwe kuziabudu sanamu zenye kuchukiza. Na tujifunze kutokana na mfano wao, tupige moyo konde kwamba hatutayumbayumba kamwe katika pigano la kutenda haki.—1 Wakorintho 10:11.
14. Yehova anaelekeza kwenye uwezo gani kuonyesha kwamba yeye pekee ndiye Mungu wa kweli?
14 Yehova ndiye ‘atangazaye mwisho tangu mwanzo, na tangu zamani za kale mambo yasiyotendeka bado; akisema, Shauri langu litasimama, nami nitatenda mapenzi yangu yote.’ (Isaya 46:10) Ni mungu yupi mwingine awezaye kulingana na Yehova katika jambo hilo? Uwezo wa kuutabiri wakati ujao unathibitisha Uungu wa Muumba kwa njia ya kutokeza. Hata hivyo, uhakika wa kutimizwa kwa matabiri hautokani na uwezo wa kuona mbele tu. Lile tangazo rasmi la kwamba “shauri langu litasimama” linakazia kutobadilika kwa kusudi la Mungu lililotajwa hususa. Kwa kuwa uwezo wa Yehova si haba, ulimwengu mzima hauna chochote cha kumzuia asitimize mapenzi yake. (Danieli 4:35) Kwa hiyo, tunaweza kuwa na uhakika kwamba unabii wowote ambao haujatimizwa mpaka sasa utatimizwa kabisa wakati wa Mungu ukiwadia.—Isaya 55:11.
15. Fikira zetu zinaelekezwa kwenye mfano gani wa ajabu unaoonyesha kwamba Yehova anaweza kuutabiri wakati ujao?
15 Halafu sasa unabii wa Isaya unatuonyesha mfano mzuri ajabu wa kwamba Yehova ana uwezo wa kutabiri matukio ya wakati ujao kisha kuyatimiza maneno yake: “Nikiita ndege mkali kutoka mashariki, mtu wa shauri langu toka nchi iliyo mbali; naam, nimenena, nami nitatekeleza; nimekusudia, nami nitafanya.” (Isaya 46:11) Yehova Mungu ndiye ‘atangazaye mwisho tangu mwanzo,’ kwa hiyo ataelekeza hali za mambo ya kibinadamu ili atimize shauri lake. Atamwita Koreshi “kutoka mashariki,” au kutoka kule maawio ya jua Uajemi, ambako kutakuwa na mji mkuu wa Pasargadae, ulio kipenzi cha Koreshi. Naye Koreshi atafanana na “ndege mkali,” airukie Babiloni vu!
16. Yehova anathibitishaje kwamba utabiri wake kuhusu Babiloni ni hakika?
16 Maneno haya, “Nimenena, nami nitatekeleza,” yanauthibitisha uhakika wa utabiri wa Yehova kuhusu Babiloni. Ingawa mwanadamu asiye mkamilifu ana maelekeo ya kutoa ahadi za msisimuko tu, Muumba hashindwi kamwe kutimiza neno lake. Kwa kuwa Yehova ndiye Mungu “asiyeweza kusema uwongo,” tunaweza kuwa na uhakika kwamba iwapo ‘amekusudia,’ ‘atafanya.’—Tito 1:2.
Mioyo Isiyo na Imani
17, 18. Ni nani wanaoweza kufafanuliwa kuwa ‘wenye mioyo mishupavu’ (a) nyakati za kale? (b) leo?
17 Kwa njia ya unabii, Yehova anaelekeza fikira zake tena kwa Wababiloni, akisema: “Nisikilizeni, ninyi mlio na moyo mshupavu, mlio mbali na haki.” (Isaya 46:12) Maneno “ninyi mlio na moyo mshupavu” hufafanua wale wenye shingo ngumu, wapinzani sugu wa mapenzi ya Mungu. Pasipo shaka, Wababiloni wako mbali sana na Mungu. Chuki yao kwa Yehova na watu wake inawaongoza kuharibu Yerusalemu na hekalu lake na kuwapeleka wakaaji wake uhamishoni.
18 Leo wale walio na mioyo ya kutia shaka, isiyoamini, hukataa kwa ushupavu kusikiliza ujumbe wa Ufalme unaohubiriwa katika dunia yote inayokaliwa. (Mathayo 24:14) Hawataki kukiri kuwa Yehova ndiye Mwenye Enzi Kuu anayestahili. (Zaburi 83:18; Ufunuo 4:11) Wanakinza na kupinga mapenzi yake kwa mioyo ‘iliyo mbali na haki.’ (2 Timotheo 3:1-5) Wanakuwa kama Wababiloni kwa kukataa kumsikiliza Yehova.
Wokovu wa Mungu Hautakawia
19. Yehova atawafanyiaje Israeli tendo la haki?
19 Maneno ya kumalizia ya Isaya sura ya 46 yanakazia pande mbalimbali za utu wa Yehova: “Mimi ninaleta karibu haki yangu, haitakuwa mbali, na wokovu wangu hautakawia; nami nitaweka wokovu katika Sayuni kwa ajili ya Israeli, utukufu wangu.” (Isaya 46:13) Mungu atakapowakomboa Israeli, hilo litakuwa tendo la haki. Yeye hataruhusu watu wake waendelee kukawia sana uhamishoni. Wokovu wa Sayuni utakuja wakati ufaao, “hautakawia.” Baada ya kufunguliwa utekwani, Waisraeli watakuwa tamasha kwa mataifa yanayowazunguka. Yehova atakapolikomboa taifa lake, hiyo itashuhudia kwamba yeye ana uwezo wa kuokoa. Miungu ya Babiloni, Beli na Nebo, itafunuliwa wazi ili watu wote waione kuwa ni miungu ya bure, isiyoweza kitu.—1 Wafalme 18:39, 40.
20. Wakristo wanawezaje kuwa na hakika kwamba ‘wokovu wa Yehova hautakawia’?
20 Mwaka wa 1919, Yehova alisababisha ukombozi wa watu wake kutoka kwenye utekwa wa kiroho. Hakuchelewa. Sisi leo tunatiwa moyo na tukio hilo, vilevile na yale matukio ya nyakati za kale ambapo Babiloni lilianguka mikononi mwa Koreshi. Yehova ameahidi kuukomesha mfumo huu mwovu wa mambo, pamoja na ibada yake ya uwongo. (Ufunuo 19:1, 2, 17-21) Kwa kuchukua mambo kwa maoni ya kibinadamu, huenda Wakristo fulani wakahisi kwamba wokovu wao umekawizwa. Hata hivyo, subira ambayo Yehova anaendelea kuonyesha mpaka wakati wake mwenyewe ufaao ufike ni kitendo cha haki kwelikweli. Isitoshe, “[Yehova] hataki yeyote aangamizwe bali hutaka wote wafikie toba.” (2 Petro 3:9) Basi, uwe na hakika kwamba, sawa na siku za Israeli wa kale, ‘wokovu hautakawia.’ Kwa kweli, siku ya wokovu inapozidi kukaribia, Yehova anaendelea kutoa mwaliko huu kwa upendo: “Mtafuteni BWANA, maadamu anapatikana, mwiteni, maadamu yu karibu; mtu mbaya na aache njia yake, na mtu asiye haki aache mawazo yake; na amrudie BWANA, naye atamrehemu; na arejee kwa Mungu wetu, naye atamsamehe kabisa.”—Isaya 55:6, 7.
[Picha katika ukurasa wa 94]
Miungu ya Babiloni inashindwa kumlinda na uharibifu
[Picha katika ukurasa wa 98]
Ni lazima Wakristo leo wajihadhari na sanamu za kisasa
[Picha katika ukurasa wa 101]
Jipe moyo wa kutenda lililo haki