Sura Ya Kwanza

Jinsi Kitabu Cha Danieli Kinavyokuhusu

1, 2. (a) Ni zipi baadhi ya hali zisizo za kawaida zinazoonyeshwa katika kitabu cha Biblia cha Danieli? (b) Ni maswali gani huzuka leo kuhusu kitabu cha Danieli?

MFALME mwenye nguvu anatisha kuwaua watu wake wenye hekima kwa sababu hawawezi kufunua na kufasiri ndoto yake iliyokuwa fumbo. Vijana watatu wanaokataa kuabudu sanamu kubwa sana watupwa kwenye tanuru iliyopashwa moto kupita kiasi, na bado waokoka. Shamrashamra za sherehe ziendeleapo, mamia ya watu waona mkono unaoandika maneno ya kifumbo kwenye ukuta wa makao ya kifalme. Mahaini waovu wamfanya mzee fulani atupwe katika tundu la simba, lakini atoka humo salama salimini. Nabii wa Mungu aona hayawani wanne katika ono, nao wana umaana wa kiunabii unaoenea kwa maelfu kadhaa ya miaka inayofuata.

² Hayo ni baadhi tu ya masimulizi yapatikanayo katika kitabu cha Biblia cha Danieli. Je, masimulizi hayo yastahili kufikiriwa kwa uzito? Kitabu hicho cha kale chaweza kutumikaje leo? Kwa nini tuhangaikie matukio yaliyotukia miaka 2,600 iliyopita?

DANIELI—KITABU CHA KALE KINACHOFAA NYAKATI ZA KISASA

3, 4. Kwa nini watu wengi hupendezwa ifaavyo na wakati ujao wa wanadamu?

³ Sehemu kubwa ya kitabu cha Danieli hukazia utawala wa ulimwengu, jambo kuu linalowapendeza watu wengi leo. Karibu kila mtu atakubali kwamba twaishi katika nyakati ngumu. Kila siku, ripoti za habari zenye kuhuzunisha hutukumbusha kwamba jamii ya kibinadamu yazama kwenye matatizo yenye kutatanisha—licha ya mafanikio makubwa ya sayansi na tekinolojia.

⁴ Fikiria hili: Mwanadamu ametembea mwezini, lakini katika sehemu nyingi hawezi kutembea bila kuogopa kwenye mitaa ya dunia. Aweza kujaza nyumba na vitu vingi vya kisasa, lakini hawezi kuzuia kuvunjika kwingi kwa familia. Naye aweza kutokeza njia nyingi za kusambaza habari, lakini hawezi kuwafundisha watu jinsi ya kuishi pamoja kwa amani. Hugh Thomas, profesa wa historia, aliandika hivi wakati mmoja: “Kuenea kwa ujuzi na elimu hakujamfundisha mwanadamu kujidhibiti wala hakujamfundisha jinsi ya kuishi na wanadamu wengine.”

 5. Kwa kiwango kikubwa, utawala wa mwanadamu umekuwa na matokeo gani?

⁵ Wakijaribu kuanzisha kiasi fulani cha utaratibu katika jamii, wanadamu wametokeza aina nyingi za serikali. Hata hivyo, hakuna hata mojawapo ya serikali hizo ambayo haihusishwi na ukweli wa aliyojionea Mfalme Solomoni: “Mtu mmoja anayo mamlaka juu ya mwenziwe kwa hasara yake.” (Mhubiri 4:1; 8:9, Chapa ya 1989) Bila shaka watawala fulani wamekuwa na malengo mazuri. Hata hivyo, hakuna mfalme, rais, wala dikteta awezaye kuondoa ugonjwa na kifo. Hakuna binadamu awezaye kuifanya dunia iwe Paradiso ambayo Mungu alikusudia.

 6. Kwa nini Yehova hahitaji ushirikiano wa tawala za kibinadamu ili kutimiza kusudi lake?

⁶ Lakini, Muumba ananuia naye aweza kufanya mambo hayo. Hahitaji ruhusa ya serikali za kibinadamu ili atimize kusudi lake, kwa kuwa kwake yeye “mataifa ni kama tone la maji katika ndoo, huhesabiwa kuwa kama mavumbi membamba katika mizani.” (Isaya 40:15) Naam, Yehova ni Mtawala Mwenye Enzi Kuu ya ulimwengu. Kwa hiyo, ana mamlaka kuu kuliko serikali za kibinadamu. Ufalme wa Mungu ndio utakaochukua mahali pa tawala zote za kibinadamu, na kubariki wanadamu milele. Labda hakuna kwingineko ambako jambo hili laonyeshwa wazi zaidi kuliko katika kitabu cha Biblia cha Danieli.

DANIELI—APENDWAYE SANA NA MUNGU

 7. Danieli alikuwa nani, na Yehova alimwonaje?

⁷ Yehova Mungu alimpenda sana Danieli, aliyekuwa nabii wake kwa miaka mingi. Malaika wa Mungu alimfafanua Danieli kuwa “mtu wa kutamanika sana.” (Danieli 9:23, NW) Neno la awali la Kiebrania lililotafsiriwa “mtu wa kutamanika sana” laweza kumaanisha “apendwaye sana,” “mwenye kustahiwa sana” au hata “kipenzi.” Danieli alikuwa mwenye thamani hasa machoni pa Mungu.

 8. Danieli alipataje kuwa Babiloni?

⁸ Ebu tuchunguze kifupi hali za kipekee za nabii huyu mpendwa. Mwaka wa 618 K.W.K., Nebukadreza, Mfalme wa Babiloni alizingira Yerusalemu. (Danieli 1:1) Punde baadaye, vijana fulani Wayahudi walioelimishwa vizuri walipelekwa kwa nguvu uhamishoni huko Babiloni. Danieli alikuwa miongoni mwao. Wakati huo, yamkini alikuwa tineja.

 9. Danieli na waandamani wake Waebrania walifundishwa nini?

⁹ Danieli na waandamani wake Hanania, Mishaeli, na Azaria walikuwa miongoni mwa Waebrania walioteuliwa wafundishwe kwa miaka mitatu “elimu ya Wakaldayo, na lugha yao.” (Danieli 1:3, 4) Wasomi fulani hutaarifu kwamba yamkini hilo lilihusisha mengi zaidi ya mtaala wa lugha tu. Kwa mfano, Profesa C. F. Keil ataarifu hivi: “Danieli na waandamani wake walipaswa kuelimishwa hekima ya makuhani Wakaldayo na watu wenye elimu, ambayo ilifundishwa kwenye shule za Babiloni.” Kwa hiyo, Danieli na waandamani wake walikuwa wakizoezwa hasa kwa ajili ya utumishi wa serikali.

10, 11. Ni magumu gani ambayo Danieli na waandamani wake walikabili, na Yehova aliwasaidiaje?

¹⁰ Hilo lilikuwa badiliko kubwa kama nini kwa Danieli na wenzake! Walikuwa wameishi miongoni mwa waabudu wa Yehova huko Yuda. Sasa walizungukwa na watu walioabudu miungu ya kiume na ya kike ya kihekaya. Hata hivyo, vijana hao, Danieli, Hanania, Mishaeli, na Azaria hawakuogopa. Licha ya hali hiyo yenye kujaribu imani, waliazimia kushikilia sana ibada ya kweli.

¹¹ Hilo halingekuwa rahisi. Mfalme Nebukadreza alikuwa mwabudu mwenye bidii wa Marduki, mungu mkuu wa Babiloni. Nyakati nyingine mfalme alidai mambo yasiyokubalika hata kidogo kwa mwabudu wa Yehova. (Kwa kielelezo, ona Danieli 3:1-7.) Hata hivyo, Danieli na waandamani wake walikuwa na uongozi hakika wa Yehova. Katika kile kipindi cha miaka mitatu ya kufundishwa, walibarikiwa na Mungu kwa kupata “maarifa na ujuzi katika elimu na hekima.” Isitoshe, Danieli alipewa uwezo wa kufahamu maana ya maono na ndoto. Baadaye mfalme alipowachunguza vijana hao wanne, aliwaona kuwa “walifaa mara kumi zaidi ya waganga na wachawi waliokuwa katika ufalme wake.”—Danieli 1:17, 20.

KUTANGAZA UJUMBE WA MUNGU

12. Danieli alikuwa na mgawo gani wa pekee?

¹² Miaka yote hiyo aliyokaa Babiloni, Danieli alikuwa mjumbe wa Mungu kwa watu kama vile Mfalme Nebukadreza na Mfalme Belshaza. Danieli alikuwa na mgawo muhimu sana. Yehova alikuwa amemruhusu Nebukadreza aharibu Yerusalemu, akimtumia akiwa chombo Chake. Hatimaye, Babiloni pia lingeharibiwa. Kwa kweli, kitabu cha Danieli chamtukuza Yehova Mungu kuwa Aliye Juu Zaidi na Mtawala katika “ufalme wa wanadamu.”—Danieli 4:17.

13, 14. Baada ya kuanguka kwa Babiloni, ni jambo gani lililompata Danieli?

¹³ Danieli aliendelea kutumikia kwenye makao ya mfalme kwa miaka ipatayo sabini, hadi kuanguka kwa Babiloni. Aliishi hata akaona Wayahudi wengi wakirejea nyumbani mwaka wa 537 K.W.K., ingawa Biblia haitaji kwamba aliandamana nao. Alikuwa mtendaji kwelikweli hadi angalau mwaka wa tatu wa utawala wa Mfalme Koreshi, mwanzilishi wa Milki ya Uajemi. Kufikia wakati huo, lazima Danieli awe alikuwa na umri uliokaribia miaka 100!

¹⁴ Baada ya kuanguka kwa Babiloni, Danieli aliandika matukio yenye maana zaidi maishani mwake. Hati yake sasa ni sehemu yenye kutokeza ya Biblia Takatifu nayo yaitwa kitabu cha Danieli. Lakini kwa nini tusikilize kitabu hiki cha kale?

MAMBO MAWILI, UJUMBE MMOJA

15. (a) Ni mambo gani mawili yaliyomo katika kitabu cha Biblia cha Danieli? (b) Masimulizi ya kitabu cha Danieli yaweza kutunufaishaje?

¹⁵ Kitabu hiki cha kipekee cha Danieli kina mambo mawili tofauti kabisa—moja ni masimulizi, lile jingine ni unabii. Sehemu zote hizo za kitabu cha Danieli zaweza kujenga imani yetu. Jinsi gani? Masimulizi—ambayo ni baadhi ya masimulizi dhahiri zaidi katika Biblia—hutuonyesha kwamba Yehova Mungu atawabariki na kuwatunza wale wanaodumisha uaminifu-maadili kwake. Danieli na waandamani wake watatu walidumisha ushikamanifu walipokabili majaribu yenye kuhatarisha uhai. Leo, wote wanaotaka kudumu wakiwa waaminifu-washikamanifu kwa Yehova watatiwa nguvu kwa kuchunguza kwa makini kielelezo chao.

16. Ni masomo gani tunayojifunza kutokana na unabii mbalimbali wa kitabu cha Danieli?

¹⁶ Ule unabii mbalimbali wa kitabu cha Danieli wajenga imani kwa kuonyesha kwamba Yehova hujua mwendo wa historia mamia ya miaka—hata maelfu ya miaka—mapema. Kwa kielelezo, Danieli aeleza kinaganaga juu ya kuinuka na kuanguka kwa serikali kuu za ulimwengu tangu wakati wa Babiloni la kale hadi “wakati wa mwisho.” (Danieli 12:4) Danieli aelekeza fikira zetu kwenye Ufalme wa Mungu ulio mikononi mwa Mfalme Wake aliyewekwa rasmi pamoja na washiriki “watakatifu,” akiurejezea kuwa serikali itakayodumu milele. Serikali hiyo itatimiza kikamili kusudi la Yehova kwa ajili ya dunia na itatokeza baraka kwa wote wanaotaka kumtumikia Mungu.—Danieli 2:44; 7:13, 14, 22.

17, 18. (a) Imani yetu itaimarishwaje kwa kuchunguza kwa makini kitabu cha Danieli? (b) Ni habari gani inayohitaji kushughulikiwa kabla ya kuanza kujifunza kitabu hiki cha unabii cha Biblia?

¹⁷ Twashukuru kwamba Yehova hakai tu na ujuzi juu ya matukio ya wakati ujao. Badala yake, yeye ni ‘Mfunua-siri.’ (Danieli 2:28) Tuchunguzapo utimizo wa unabii mbalimbali uliorekodiwa katika kitabu cha Danieli, imani yetu katika ahadi za Mungu itaimarishwa. Tutakuwa na uhakika zaidi kwamba Mungu atatimiza kusudi lake kwa wakati kamili na njia barabara achaguayo.

¹⁸ Imani ya wote wajifunzao kitabu cha Biblia cha Danieli wakiwa na moyo msikivu itakua. Hata hivyo, kabla ya kukichunguza kindani kitabu hiki, twahitaji kuchunguza uthibitisho wa kuona ikiwa kitabu hiki kwa hakika ni chenye kutumainika. Wachambuzi fulani wamekishambulia kitabu cha Danieli, wakisema kwamba unabii wake mbalimbali kwa hakika uliandikwa baada ya kutimizwa. Je, madai hayo ya wenye kutilia shaka ni halali? Sura inayofuata itashughulikia habari hiyo.

UMEFAHAMU NINI?

• Kwa nini kitabu cha Danieli ni cha nyakati za kisasa?

• Danieli na waandamani wake walipataje kuingia katika utumishi wa serikali ya Babiloni?

• Danieli alikuwa na mgawo gani wa pekee huko Babiloni?

• Kwa nini tusikilize unabii wa Danieli?

[Picha katika ukurasa wa 4]

[Picha katika ukurasa wa 11]