Igeni Imani Yao

Alijifunza Kuwa Mwenye Rehema

YONA alikuwa na wakati wa kutosha wa kufikiri. Alihitaji kusafiri kwa zaidi ya kilomita 800, angetembea kwa mwezi mmoja hivi au huenda hata muda mrefu zaidi. Kwanza alihitaji kuamua ikiwa angepitia njia ndefu zilizokuwa salama au njia fupi, kisha angepitia kwenye mabonde na milima mingi sana. Ilimbidi kupita kandokando ya Jangwa kuu la Siria, kuvuka mito kama vile mto mkubwa Efrati, na kuomba mahali pa kulala kwa watu asiowajua katika miji na vijiji vya Siria, Mesopotamia, na Ashuru. Aliposafiri alifikiria jiji la Ninawi aliloogopa sana, hata hivyo, kila hatua aliyopiga ilimpeleka karibu na jiji hilo.

Yona alijua jambo moja hakika: Hangeweza kugeuka na kutoroka. Alikuwa amejaribu kutoroka bila mafanikio. Yehova alipomwambia mara ya kwanza awape Waashuru katika jiji hilo lenye nguvu ujumbe wa hukumu, mara moja Yona aliabiri meli iliyokuwa ikielekea kwingineko. Kisha Yehova akasababisha kuwe na tufani kubwa, na muda si muda Yona aliona kwamba uasi wake ungefanya watu wote walio ndani ya meli wapoteze uhai. Ili kuwaokoa wanamaji hao jasiri, aliwaambia wamtupe baharini. Walifanya hivyo shingo upande, na Yona alifikiri kwamba angekufa hakika. Hata hivyo, Yehova alimtuma samaki mkubwa ammeze Yona na kumtema kwenye ufuo bila kumuumiza siku tatu baadaye. Mambo yaliyompata yalimfanya ashangae na kuwa mtiifu zaidi.a—Yona, sura ya 1, 2.

Yehova alipomwamuru Yona mara ya pili aende Ninawi, nabii huyo alitii na akafunga safari hiyo ndefu kuelekea upande wa mashariki. (Yona 3:1-3) Hata hivyo, je, alikubali nidhamu ya Yehova ibadili mtazamo wake kabisa? Ona kwamba Yehova alikuwa amemwonyesha rehema, akamwokoa asife maji, akampa nafasi nyingine ya kutimiza utume wake, na hakumwadhibu kwa uasi wake. Baada ya hayo yote, je, Yona alijifunza kuwaonyesha wengine rehema? Mara nyingi si rahisi kwa wanadamu wasio wakamilifu kujifunza kuonyesha rehema. Hebu tuone tunaweza kujifunza nini kutoka kwa Yona.

Ujumbe wa Hukumu na Itikio Lisilotarajiwa

Yona hakuwa na maoni kama ya Yehova kuhusu Ninawi. Tunasoma hivi: “Ninawi lilikuwa jiji kubwa kwa Mungu.” (Yona 3:3) Mara tatu, simulizi la Yona linasema kwamba Yehova aliliita “Ninawi lile jiji kubwa.” (Yona 1:2; 3:2; 4:11) Kwa nini jiji hili lilikuwa kubwa, au muhimu, kwa Yehova?

Ninawi lilikuwa jiji la kale, mojawapo ya majiji ya kwanza ambayo Nimrodi alijenga baada ya Gharika. Eneo la Ninawi lilikuwa kubwa na lenye majiji kadhaa, hivyo ilimbidi mtu atembee kwa siku tatu kutoka upande mmoja hadi mwingine. (Mwanzo 10:11; Yona 3:3) Inaonekana kwamba Ninawi lilikuwa jiji lenye kupendeza, lenye mahekalu ya kifahari, kuta imara, na majengo mengineyo. Lakini hayo si mambo yaliyofanya jiji hilo liwe muhimu kwa Yehova Mungu. Aliwajali watu hasa. Ninawi lilikuwa na watu wengi wakati huo. Ingawa walifanya mambo mabaya, Yehova aliwajali. Anathamini uhai wa wanadamu na anaona kwamba kila mtu anaweza kutubu na kujifunza kufanya yaliyo mema.

Mwishowe Yona alipofika Ninawi, huenda aliogopa hata zaidi kwa sababu ya wakaaji zaidi ya 120,000 wa jiji hilo.b Alitembea kwa siku moja, na hivyo kuingia ndani zaidi ya jiji hilo, labda akitafuta mahali panapofaa ili kuanza kutangaza ujumbe wake. Angewasiliana na watu hao jinsi gani? Je, alikuwa amejifunza kuzungumza lugha ya Waashuru? Au, je, Yehova alimpa kimuujiza uwezo wa kuizungumza? Hatujui. Huenda Yona alitangaza ujumbe wake katika lugha yake ya Kiebrania na kumtumia mtafsiri kuwaeleza Waninawi. Vyovyote vile, ujumbe wake ulikuwa rahisi na haungefanya apendwe na watu: “Bado siku 40 tu, na Ninawi litaangamizwa.” (Yona 3:4) Alisema kwa ujasiri na alirudia ujumbe huo mara nyingi. Kwa kufanya hivyo, alionyesha ujasiri na imani, sifa ambazo Wakristo wanahitaji leo kuliko wakati mwingine wowote.

Waninawi walisikiliza ujumbe wa Yona. Huenda alifikiri kwamba watu wangekuwa wajeuri na wenye uhasama. Badala yake, jambo la ajabu lilitendeka. Watu walisikiliza na kutii ujumbe wake! Maneno yake yalienea kama umeme. Baada ya muda, jiji lote lilikuwa likizungumzia unabii wa hukumu wa Yona. Simulizi la Yona linatuambia: “Watu wa Ninawi wakaanza kumwamini Mungu, ndipo wakatangaza kufunga na kuvaa nguo za magunia, kutoka aliye mkubwa zaidi kati yao mpaka aliye mdogo zaidi.” (Yona 3:5) Watu wote walikuwa na mtazamo uleule wa kutubu, matajiri kwa maskini, wenye nguvu kwa wadhaifu, na wadogo kwa wakubwa. Muda si muda, mfalme alisikia kwamba watu walikuwa wakitubu.

Mfalme pia alianza kumwogopa Mungu. Aliinuka kutoka kiti chake cha ufalme, akavua nguo zake za kifahari, akavaa nguo za magunia ambazo watu wake walikuwa wamevaa, na hata ‘akaketi katika majivu.’ Ingawa tayari watu wenyewe walikuwa wameanza kufunga, sasa mfalme pamoja na “wakubwa,” au watu wenye vyeo, alitoa agizo la kisheria kwamba watu wote wanapaswa kufunga. Aliamuru kwamba watu wote na pia wanyama wa kufugwa wavae nguo za magunia.c Alikiri kwa unyenyekevu kwamba watu wake walikuwa na hatia ya kutenda mabaya na jeuri. Pia alitumaini kwamba Mungu wa kweli angewaonyesha rehema alipoona kuwa wametubu. Mfalme huyo alisema: ‘Huenda Mungu wa kweli atageuka na kuacha hasira yake inayowaka, tusije tukaangamia.’—Yona 3:6-9.

Wachambuzi fulani wanafikiri kwamba Waninawi hawangeweza kubadili mtazamo wao haraka hivyo. Hata hivyo, wasomi wa Biblia wanasema kwamba nyakati za kale mara nyingi watu wenye ushirikina katika tamaduni kama hizo walibadili maoni haraka. Vyovyote vile, Yesu Kristo mwenyewe alitaja kutubu kwa Waninawi baadaye. (Mathayo 12:41) Alijua ukweli wa mambo kwa sababu alikuwa hai mbinguni na alijionea mambo hayo yalipotukia. (Yohana 8:57, 58) Lakini, Yehova alifanya nini Waninawi walipotubu?

Rehema ya Mungu na Maoni ya Wanadamu Yasiyobadilika

Baadaye Yona aliandika hivi: “Mungu wa kweli akaona matendo yao, kwamba walikuwa wamegeuka kutoka katika njia yao mbaya; naye Mungu wa kweli akajuta juu ya msiba ambao alikuwa amesema ataleta juu yao; naye hakuuleta.”—Yona 3:10.

Je, hilo linamaanisha Yehova aliona kwamba alikuwa amekosea alipotangaza hukumu juu ya Ninawi? La. Biblia inasema hivi kumhusu Yehova: “Kazi zake ni kamilifu, kwa maana njia zake zote ni haki. Mungu wa uaminifu, ambaye hana ukosefu wowote wa haki.” (Kumbukumbu la Torati 32:4) Yehova aliacha kuwakasirikia Waninawi. Aliona jinsi walivyobadilika na akaona kwamba adhabu aliyotaka kuwaletea haikufaa sasa. Huu ulikuwa wakati wa Mungu kuonyesha rehema.

Yehova si Mungu mkali na asiyejali kama viongozi wa dini wanavyosema mara nyingi. Badala yake, yeye ni mwenye usawaziko, mwenye rehema, na anatenda kulingana na hali. Anapoamua kuwaadhibu waovu, kwanza anatumia wawakilishi wake duniani kuwaonya watu, kwa sababu anatamani kuwaona waovu wakifanya kama Waninawi, yaani, kutubu na kubadili njia zao. (Ezekieli 33:11) Yehova alimwambia nabii wake Yeremia hivi: “Wakati wowote nikisema juu ya taifa na juu ya ufalme ili kuung’oa na kuubomoa na kuuharibu, na kwa kweli taifa lile ligeuke kutoka katika ubaya wake ambao nilisema juu yake, mimi pia nitajuta juu ya ule msiba niliokuwa nimefikiria kuutimiza juu yake.”—Yeremia 18:7, 8.

Kwa hiyo, je, unabii wa Yona ulikuwa wa uwongo? Hapana; ulitimiza kusudi la kuwaonya watu. Onyo hilo lilitolewa kwa sababu ya njia mbaya za Waninawi, ambazo sasa zilikuwa zimebadilika. Ikiwa Waninawi wangerudia njia zao za uovu, Mungu angewahukumu. Na ndivyo ilivyokuwa baadaye.—Sefania 2:13-15.

Yona alitenda jinsi gani uharibifu ulipokosa kuja kwa wakati aliotarajia? Tunasoma hivi: “Hata hivyo, jambo hilo halikumpendeza Yona hata kidogo, naye akawaka hasira.” (Yona 4:1) Yona hata alisali kwa njia inayosikika kama alikuwa akimkosoa Mweza-Yote! Yona alisema kwamba afadhali angekaa nyumbani, katika nchi ya kwao. Alidai kwamba alikuwa amejua Yehova hangewaletea Waninawi msiba, na hata alisema kwamba hiyo ndiyo sababu mwanzoni alikimbilia Tarshishi. Kisha akaomba afe, akisema kwamba kifo kingekuwa afadhali kuliko uhai.—Yona 4:2, 3.

Ni nini kilichomhangaisha Yona? Hatuwezi kujua alikuwa akifikiria nini, lakini tunajua kwamba Yona alikuwa amewatangazia watu hao wote kwamba Ninawi lingeangamizwa. Walikuwa wamemwamini. Na sasa, hawangeangamizwa. Je, aliogopa kudhihakiwa au kuitwa nabii wa uwongo? Hata kama alifikiri nini, hakufurahi kwamba watu walikuwa wametubu au kwamba Yehova aliwaonyesha rehema. Badala yake, inaonekana kwamba alikuwa akijisikitikia na kuhisi kwamba jina lake limeharibiwa. Lakini ni wazi kwamba Mungu mwenye rehema bado aliona sifa nzuri za Yona aliyekuwa ametaabika. Badala ya kumwadhibu Yona kwa kukosa heshima, Yehova alimwuliza kwa upole swali moja ili kumfanya afikiri: “Je, umewaka hasira kwa haki?” (Yona 4:4) Je, Yona alijibu? Biblia haisemi.

Yehova Amfundisha Yona Kuwa Mwenye Rehema

Nabii huyo aliyevunjika moyo aliondoka Ninawi, lakini badala ya kwenda nyumbani alielekea upande wa mashariki ambako kulikuwa na milima fulani ambayo ingemwezesha kuona eneo hilo vizuri. Alijenga kibanda kidogo, akaketi ili kungoja na kutazama Ninawi. Huenda bado alitumaini kwamba jiji hilo lingeangamizwa. Yehova angemfundisha jinsi gani mtu huyu mwenye kichwa kigumu awe na rehema?

Usiku, Yehova alifanya mtango umee. Yona alipoamka, aliona mmea uliositawi vizuri na uliompa kivuli bora kuliko alichopata katika kibanda chake duni. Alifurahi sana. “Yona akaanza kushangilia sana” kwa sababu ya mmea huo, huenda aliona mmea huo uliotokea kimuujiza kuwa ishara ya baraka na kibali cha Mungu. Hata hivyo, Yehova hakutaka tu kumwepusha Yona na joto na kumfanya aache kununa. Alitaka kuufikia moyo wa Yona. Hivyo Mungu alimtuma mdudu aharibu mmea huo. Kisha akasababisha “upepo wenye kukausha wa mashariki” mpaka Yona akaanza ‘kuzimia’ kwa sababu ya joto. Alivunjika moyo tena na kumwomba Mungu afe.—Yona 4:6-8.

Tena Yehova alimwuliza Yona ikiwa alikuwa na haki ya kuwa na hasira, wakati huu kwa sababu ya kuharibiwa kwa mtango. Badala ya kutubu, Yona alijitetea kwa kusema: ‘Ni kwa haki mimi nimewaka hasira, kiasi cha kufa.’ Sasa Yehova alikuwa ameweka msingi wa kumfundisha Yona.—Yona 4:9.

Mungu alimsaidia Yona kufikiri. Alimwambia kwamba alikuwa amesikitika kwa sababu ya mmea tu ambao ulisitawi usiku mmoja, na ambao nabii huyo hakuwa ameupanda wala kuukuza. Kisha Mungu alimalizia kwa kusema: “Kwa upande wangu, je, sipaswi kusikitikia Ninawi lile jiji kubwa, ambalo lina wanadamu zaidi ya 120,000 wasiojua hata kidogo tofauti kati ya mkono wao wa kuume na wa kushoto, na tena wanyama wengi wa kufugwa?”—Yona 4:10, 11.d

Je, unaona umuhimu wa jambo ambalo Yehova alimfundisha Yona? Yona hakuwa amefanya chochote ili kutunza mmea huo. Kwa upande mwingine, Yehova alikuwa amewapa Waninawi uhai na aliwategemeza kama anavyotegemeza viumbe wote duniani. Yona aliweza jinsi gani kuthamini zaidi mmea mmoja kuliko maisha ya wanadamu 120,000, pamoja na wanyama wao wote wa kufugwa? Ni kwa sababu Yona alifikiri kwa njia iliyoonyesha ubinafsi. Alisikitikia mmea huo kwa sababu ulikuwa ukimnufaisha yeye mwenyewe. Vivyo hivyo, hasira yake kuhusu Ninawi ilitokana na maoni yenye ubinafsi—tamaa ya kuheshimiwa, na kutoonekana kuwa mwongo.

Hilo ni jambo muhimu sana la kufikiria! Swali ni, Je, Yona alijifunza kutokana na mambo aliyojionea? Kitabu cha Yona kinamalizika bila kujibu swali la Yehova. Wachambuzi fulani wanalalamika kwamba Yona hakumjibu Yehova. Lakini kwa kweli, alijibu kwa kuwa aliandika kitabu cha Biblia cha Yona. Uthibitisho unaonyesha kwamba Yona ndiye aliyeandika kitabu hicho. Hebu mwazie nabii huyo akiandika simulizi hilo akiwa salama nchini kwao. Tunaweza kumwazia mtu mzee zaidi, mwenye hekima zaidi, na mnyenyekevu zaidi akitikisa kichwa anapofafanua makosa yake mwenyewe, uasi wake, na jinsi alivyokataa kwa ukaidi kuonyesha rehema. Ni wazi kwamba Yona alijifunza kutokana na maagizo ya Yehova yenye hekima. Alijifunza kuwa mwenye rehema. Namna gani sisi?

[Maelezo ya chini]

[Blabu katika ukurasa wa 16]

Mungu anatamani kuwaona waovu wakitubu na kubadili njia zao kama Waninawi walivyofanya

[Blabu katika ukurasa wa 17]

Mungu alitumia mtango kumfundisha Yona kuonyesha rehema