Mika ajibu: “Watu wake mwenyewe walio matajiri wamejaa jeuri, na wakaaji wake mwenyewe wamesema uwongo, na ulimi wao una udanganyifu kinywani mwao.” (Mika 6:12) Ni vizuri tuzingatie jinsi manabii hao walivyoshutumu “kuzoea kufanya udanganyifu” na wale ambao “ulimi wao una udanganyifu kinywani mwao.” Kwa hiyo, hata Wakristo, ambao bila shaka hawawezi kusema uwongo kimakusudi, wanapaswa kujiuliza hivi: ‘Je, nyakati nyingine mimi huzoea udanganyifu au huwa na ulimi wenye udanganyifu kinywani mwangu? Mungu anataka nijiendesheje kuhusiana na mambo hayo?’

13. Andiko la Mika 6:12 linataja tatizo gani lingine lililokuwapo?

¹³ Andiko la Mika 6:12 linatuambia kwamba njia moja ambayo watu wa kale wa Mungu waliwatendea wengine vibaya ni kwa ‘kusema uwongo, na ulimi wao ulikuwa na udanganyifu kinywani mwao.’ Hata hivyo, andiko hilo linataja tatizo lingine kubwa sana. Linataja kwamba ‘watu walio matajiri walikuwa wamejaa jeuri.’ Jinsi gani, nasi tunaweza kujifunza nini?

14, 15. Rekodi zinaonyesha nini kuhusu jeuri katika mataifa yaliyokuwa karibu na watu wa Mungu?

¹⁴ Fikiria jinsi mataifa fulani ambayo yalikuwa karibu na watu wa Mungu yalivyokuwa. Taifa la Ashuru, na jiji lake kuu la Ninawi, lilikuwa upande wa kaskazini-mashariki. Nahumu aliandika hivi kuhusu taifa hilo: “Ole wake jiji la umwagaji wa damu. Limejaa udanganyifu na unyang’anyi. Mawindo hayaondoki!” (Nahumu 3:1) Waashuru walijulikana kwa sababu ya kupigana kwa ukali na kuwatesa kikatili wafungwa wa vita—baadhi ya wafungwa waliteketezwa au kutolewa ngozi wakiwa hai, na wengine walipofushwa au kukatwa pua, masikio, au vidole. Kitabu kimoja (Gods, Graves, and Scholars) kinasema: “Waninawi walijulikana sana kwa sababu ya kuua, kupora, kuwakandamiza watu, na kuwatesa walio dhaifu; kupitia vita na jeuri ya kila namna.” Tuna maneno yaliyosemwa na mtu aliyeshuhudia (na labda hata kushiriki) jeuri hiyo. Baada ya kusikia ujumbe wa Yona, mfalme wa Ninawi alisema hivi kuhusu watu wake: “Nao wajifunike nguo za magunia, mwanadamu na mnyama wa kufugwa; na wamwite Mungu kwa nguvu na warudi, kila mmoja kutoka katika njia yake mbaya na kutoka katika jeuri iliyokuwa mikononi mwao.”—Yona 3:6-8.b

¹⁵ Jeuri ilienea katika mataifa mengine mbali na Ashuru. Edomu, lililokuwa kusini-mashariki mwa Yuda lingeadhibiwa pia. Kwa nini? “Nayo Edomu itakuwa nyika ya mahame yenye ukiwa, kwa sababu ya jeuri kwa wana wa Yuda, ambao walimwaga damu isiyo na hatia katika nchi yao.” (Yoeli 3:19) Je, Waedomu walitii onyo hilo na kuacha matendo yao ya jeuri? Karne mbili hivi baadaye, Obadia aliandika hivi: “Wanaume wako wenye nguvu wataingiwa na woga, Ee Temani [jiji la Edomu], . . . Kwa sababu ya jeuri uliyomtendea ndugu yako Yakobo, . . . utakatiliwa mbali mpaka wakati usio na kipimo.” (Obadia 9, 10) Lakini namna gani watu wa Mungu?

16. Amosi na Habakuki wanatufunulia tatizo gani lililokuwapo siku zao?

¹⁶ Amosi alieleza jinsi hali ilivyokuwa katika Samaria, jiji kuu la ufalme wa kaskazini: “‘Mwone machafuko mengi yaliyo katikati yake na visa vya upunjaji vilivyo ndani yake. Nao hawajajua jinsi ya kufanya yaliyo manyoofu,’ asema Yehova, ‘wale wanaoweka jeuri akiba na uporaji.’” (Amosi 3:9, 10) Huenda ukadhani kwamba hali ilikuwa tofauti huko Yuda, ambako kulikuwa na hekalu la Yehova. Lakini Habakuki, aliyeishi Yuda, alimuuliza Mungu hivi: “Nitakuomba msaada kutokana na jeuri mpaka wakati gani, nawe usiokoe? Kwa nini unanionyesha jambo lenye kudhuru, nawe unaendelea kutazama taabu tupu? Na kwa nini kuna uporaji na jeuri mbele yangu?”—Habakuki 1:2, 3; 2:12.

17. Kwa nini huenda jeuri ilisitawi miongoni mwa watu wa Mungu?

¹⁷ Je, huenda jeuri ilisitawi miongoni mwa watu wa Mungu kwa sababu walijiruhusu waathiriwe na mtazamo wa Ashuru, Edomu, au mataifa mengine kuelekea jeuri? Sulemani alikuwa amewaonya kuhusu jambo hilo: “Usimwonee wivu mtu mwenye jeuri, wala kuchagua yoyote kati ya njia zake.” (Methali 3:31; 24:1) Baadaye, Yeremia alitaja mambo waziwazi: “Yehova amesema hivi: ‘Msijifunze njia ya mataifa hata kidogo.’”—Yeremia 10:2; Kumbukumbu la Torati 18:9.