Sura Ya Kumi

Ikiwa Muumba Anajali, Mbona Wanadamu Wanateseka Sana?

KILA dakika moja, zaidi ya watu 30 hufa kwa maradhi ya kuambukiza, 11 hufa kwa kansa, na 9 hufa kwa maradhi ya moyo. Na unajua kwamba hayo ni baadhi tu ya maradhi ambayo yanapata watu; wengi huteseka na kufa kwa sababu nyinginezo.

Mnamo 1996, saa iliyoko katika sebule ya jengo la Umoja wa Mataifa katika New York City ilikuwa ikisonga ikionyesha kila pindi mtoto mchanga anapozaliwa katika familia maskini—ikawa ikisonga mara 47 kwa dakika moja. Kwa njia nyingine, kila siku, asilimia 20 ya watu ulimwenguni hulala njaa. Na vipi ukijaribu kuhesabu kiasi cha uhalifu katika eneo unaloishi?

Ni lazima tukubali kwamba wanadamu wanateseka sana ulimwenguni kote leo.

“Lakini,” asema mtu mmoja ambaye zamani alikuwa polisi “wengi wetu hatuguswi moyo na ukosefu wa haki unaoendelea kotekote.” Hata hivyo, wazo la kwamba sisi hatuwezi kuguswa moyo huenda likadumu mpaka tu maisha yetu au maisha ya mpendwa wetu yawe yamehusika. Kwa mfano, jiweke katika hali ya Masako, aliyewatunza mamake na babake kwa kuwa wote waliugua kansa. Walipozidi kukonda na kuumia, Masako alihisi hana namna kabisa ya kusaidia. Au fikiria hali ya Sharada yenye kusikitisha, yeye ni msichana wa Asia aliyekuwa na umri wa miaka tisa babake alipomwuza kwa dola 14 (za Marekani). Akiwa amepelekwa jiji la kigeni kutoka kijiji chao, alilazimishwa kulala na wanaume sita kwa siku.

Kwa nini wanadamu wanateseka sana hivyo? Na mbona Muumba hakomeshi kuteseka? Kwa sababu ya kuteseka hivyo, wengi humkataa Mungu. Mama ya yule mtu aliyekuwa polisi aliuawa na mtu mwenye kichaa cha kuua. Mtu huyo aeleza jinsi ahisivyo: “Sifikirii hata kidogo kwamba kuna Mungu mwenye upendo na mwenye enzi kuu aongozaye ulimwengu.” Wewe pia huenda ukauliza, ‘Kwa nini?’ Ndiyo, mbona wanadamu wanateseka hivyo? Ni nini kinachosababisha kuteseka, na je, Muumba anahangaikia jambo hilo?

Je, Maisha ya Awali Yanasababisha Kuteseka?

Katika sehemu nyingi za ulimwengu, mamilioni ya watu huamini kwamba watu huteseka kwa sababu ya maisha yao ya awali; yaani mtu anateseka kwa sababu hiyo ni adhabu ya mambo aliyoyafanya katika maisha yaliyopita. “Tunateseka kwa sababu tumefungwa katika Karma, kwa kuwa punde tu tuzaliwapo, sisi sote hubeba mzigo mzito wa Karma iliyopita.”a Maoni hayo yalitolewa na Daisetz T. Suzuki, mwanafalsafa ambaye alieneza mafundisho ya Zen katika jamii ya Magharibi. Wenye hekima wa Kihindu walibuni “sheria ya Karma” walipokuwa wakijaribu kueleza sababu inayofanya wanadamu wateseke. Lakini, je, kweli maelezo yao juu ya kuteseka yanafaa au kuridhisha?

Mwanamke mmoja wa dini ya Buddha alisema: “Nilifikiri halikuwa sawa kulazimika kuteseka kwa ajili ya jambo fulani nililozaliwa nalo lakini ambalo silijui kamwe. Nililazimika kulikubali kuwa hatima yangu.” Yeye hakuridhika na maelezo hayo juu ya kuteseka. Huenda hata wewe umeona hivyo. Ingawa wazo la kuzaliwa upya huenda lisiwe kawaida katika eneo lenu, msingi wake ni fundisho ambalo linapatikana kila mahali katika Jumuiya ya Wakristo na kwingineko—fundisho la kwamba wanadamu wana nafsi isiyoweza kufa ambayo huendelea kuishi mwili unapokufa. “Nafsi” hiyo yasemwa kuwa imehusika katika kuteseka—ama katika maisha ya sasa au maisha ya baada ya kifo.

Mawazo kama hayo yameenea, lakini kuna uthibitisho gani wa kwamba mambo hayo ni kweli? Kwa mambo muhimu kama haya, je, si jambo la hekima kuongozwa na mambo ambayo Muumba asema? Ingawa mawazo ya wanadamu na itikadi zenye nguvu zaweza kukosea, tumeona ya kwamba taarifa za Mungu zinategemeka.

Kama tulivyoona katika sura iliyotangulia, dhambi ya wazazi wetu wa kwanza ilitokeza msiba mkuu zaidi kwa binadamu—kifo. Muumba alionya Adamu hivi: “Siku [utakapokosa kutii, au utakapofanya dhambi] utakufa hakika.” (Mwanzo 2:17; 3:19) Mungu hakusema lolote juu ya Adamu kuwa na nafsi isiyoweza kufa; yeye alikuwa binadamu. Kwa usemi wa Biblia hili lamaanisha kwamba yeye alikuwa nafsi. Basi, alipokufa, nafsi iitwayo Adamu ikafa. Baada ya kifo yeye hakuwa na ufahamu wala hakuteseka.

Muumba wetu hafundishi wala hakubaliani na fundisho la Karma, kuzaliwa upya mara nyingi, wala nafsi isiyoweza kufa ambayo baadaye inaweza kuteseka katika maisha ya baadaye. Lakini tukifahamu athari za dhambi ya Adamu, tunaweza kuelewa vizuri mbona wanadamu huteseka leo.

Kuteseka Kulitoka Wapi?

Ingawa ni vigumu kufahamu kuteseka kwote kwa wanadamu, kutumia chombo kifaacho kwaweza kusaidia. Kama vile tu kutumia darubini kuwezavyo kutusaidia kuona vitu vilivyo mbali kwa wazi zaidi, kutumia Biblia hutuwezesha kufahamu kwa nini wanadamu huteseka.

Kwanza, Biblia inatutahadharisha kwamba “wakati na tukio lisilotazamiwa” huwapata watu wote. (Mhubiri 9:11, NW) Kwa mfano, Yesu alirejezea habari fulani ya wakati wake—watu 18 walikufa mnara ulipowaangukia. Yeye alielewesha wazi kwamba watu hao waliokufa hawakuwa wenye dhambi kuliko wengine. (Luka 13:1-5) Wao walikufa kwa sababu walikuwa mahali pabaya kwa wakati mbaya. Lakini Biblia yaandaa habari nyingi zaidi, ikitoa habari zenye kuridhisha kuhusu visababishi vikuu vya kuteseka. Habari zipi hizo?

Baada ya wanadamu wa kwanza kutenda dhambi, Hakimu wa kimungu, Yehova, alihukumu kwamba wao walipoteza haki yoyote ya kuendelea kuishi. Katika miaka waliyoishi hadi wafe, Adamu na Hawa waliteseka sana. Ni wao waliojiletea mateseko—athari za kuzeeka na za ugonjwa, kujitahidi kupata riziki, na huzuni ya kuona familia yao ikivunjika kwa wivu na ujeuri. (Mwanzo 3:16-19; 4:1-12) Ni muhimu kukumbuka chanzo hasa cha kuteseka huko kote. Ni wao waliojiletea. Hata hivyo, tunaweza kuelewaje kwa nini wanadamu huendelea kuteseka hadi wakati wetu?

Ingawa watu wengi wangekataa kuitwa wenye dhambi, Biblia inasema waziwazi hivi: “Kupitia mtu mmoja dhambi iliingia katika ulimwengu na kifo kupitia dhambi, na hivyo kifo kikasambaa kwa watu wote kwa sababu wote walikuwa wamefanya dhambi.” (Waroma 5:12) Wenzi wa kwanza wa kibinadamu walipata matokeo ya mwendo wao wenyewe wenye kudhuru, lakini wazao wao waliathiriwa pia. (Wagalatia 6:7) Wazao wao walirithi kutokamilika kulikotokeza kifo. Wengine huona hilo kuwa jambo lenye kueleweka zaidi wanapofikiria jambo la kisayansi la kwamba hata wakati huu watoto wanaweza kurithi maradhi au kasoro kutoka kwa wazazi wao. Ugonjwa wa kutoganda kwa damu, ugonjwa fulani wa upungufu wa damu, maradhi ya mishipa ya moyo, aina fulani ya ugonjwa wa sukari, na hata kansa ya matiti, ni magonjwa yanayoweza kurithiwa. Si kosa la watoto wenyewe, lakini wanaweza kuugua kutokana na kile ambacho wamerithi.

Wazazi wetu wa kale, Adamu na Hawa, walichagua kukataa njia ya Yehova ya kutawala wanadamu.b Unajua kutokana na historia ya kwamba wanadamu wamejaribu serikali za aina zote katika jitihada za kutawala dunia. Baadhi ya wanaume na wanawake wenye kuhusika katika jitihada hizo walikuwa na makusudi mazuri. Lakini, wewe unaonaje matokeo ya mwanadamu kujitawala? Je, kuteseka kwingi kwa wanadamu kumepungua? La, hasha. Badala yake, sera nyingi na vita vingi vya kitaifa vimezidisha kuteseka. Miaka ipatayo 3,000 iliyopita, mtawala mmoja mwenye hekima alisema: “Mtu mmoja anayo mamlaka juu ya mwenziwe kwa hasara yake.”—Mhubiri 8:9, UV, chapa ya 1989.

Je, waona hali ikiwa tofauti sana sasa, labda ikiwa afadhali? Watu wengi wangejibu hapana. Wanaume, wanawake, na watoto wengi hawateseki tu kwa sababu ya dhambi iliyorithiwa na kutokamilika bali pia kwa sababu ya kile ambacho wao au wengine wamefanya. Hasa kwa sababu ya pupa, ebu fikiria jinsi ambavyo mwanadamu ameitumia vibaya dunia. Watu wana hatia pia ya kusababisha uchafuzi, umaskini, na kuchangia njaa au hata kuenea kwa maradhi. Hata baadhi ya misiba ya asili, ambayo wengi huiita matendo ya Mungu, husababishwa na wanadamu. Kuna kisababishi kingine kikuu cha kuteseka ambacho husahaulika.

Yule Asababishaye Kuteseka

Kitabu kimoja cha Biblia hasa kinafunua mambo mengi kuhusu kisababishi kikuu cha kuteseka na pia kwa nini Muumba ameruhusu wanadamu waendelee kuteseka. Kitabu hiki, Ayubu, chaweza kufafanua vizuri suala la kuteseka. Kinafanya hivyo kwa kutupa mwono wa makao yasiyoonekana, ambako kulikuwa na matukio fulani makuu.

Miaka ipatayo 3,500 iliyopita, muda mfupi kabla ya Musa kuandika vitabu vya kwanza vya Biblia, Yobu aliishi katika eneo ambalo sasa linaitwa Arabuni. Rekodi yaonyesha kwamba Yobu alikuwa mnyoofu, mwenye fadhili, na mwenye kustahiwa. Alikuwa tajiri sana wa mifugo, hata akaitwa “mkuu sana kuliko watu wote wa upande wa mashariki.” Yobu mwenyewe alikuwa na familia yenye furaha—mke, wana saba, na binti watatu. (Ayubu 1:1-3; 29:7-9, 12-16) Siku moja, mjumbe aliingia mbio akileta ripoti ya kwamba baadhi ya mifugo yenye thamani ya Yobu ilikuwa imeporwa na maharamia wenye kushambulia. Upesi mwingine akaripoti juu ya kuangamia kwa kondoo wa Yobu. Kisha Wakaldayo wakachukua ngamia wake 3,000, wakiwaua watumishi wote ila mmoja tu. Hatimaye ikaja habari mbaya zaidi. Upepo usio wa kawaida uliharibu nyumba ya mwana wake wa kwanza na kuua watoto wake wote, ambao walikuwa wamekusanyika hapo. Akiteseka hivyo, je, Yobu angemlaumu Mungu? Wewe ungehisije kama ungekuwa katika hali yake?—Ayubu 1:13-19.

Kumbe msiba huja na wenzake. Yobu alishikwa na maradhi mabaya sana ambayo yalimpiga mwili wote kwa majipu.c Akawa mgonjwa sana na mwenye kuchukiza sana hivi kwamba mke wake akamlaumu Mungu. Akasema, “Umkufuru Mungu, ukafe.” Yobu hakujua kwa nini anateseka, lakini yeye hakumshtaki Mungu kuwa amesababisha kuteseka huko. Twasoma hivi: “Katika mambo hayo yote Ayubu hakufanya dhambi kwa midomo yake.”—Ayubu 2:6-10.

Wakipata habari juu ya masaibu ya Yobu, watu watatu waliomfahamu wakaja kumwona. “Hao waelekevu, walikatiliwa mbali wapi?” akauliza Elifazi, ambaye alidhani kwamba ni lazima Yobu alitenda maovu. (Ayubu, sura ya 4, na 5) Alimshtaki Yobu kuwa alifanya dhambi za siri, hata akiwanyima mikate wenye uhitaji na kuwadhulumu wajane na mayatima. (Ayubu, sura ya 15 na 22) Wale wafariji wengine wawili wanafiki pia walimshutumu Yobu kana kwamba ni yeye aliyejiletea kuteseka kwake. Je, walikuwa na haki ya kufanya hivyo? La hasha.

Kitabu cha Ayubu chatusaidia kutambulisha kisababishi kikuu cha kuteseka kwa Yobu na kuona ni kwa nini Mungu alikuruhusu. Sura ya 1 na ya 2 yafunua mambo ambayo yalikuwa yametokea punde tu katika mbingu zisizoonekana, katika makao ya roho. Roho mwasi aitwaye Shetani,d alikusanyika pamoja na roho wengine mbele za Mungu. Mwendo wa Yobu usio na kasoro ulipotajwa tu, Shetani akadai: “Je! huyo Ayubu yuamcha BWANA bure? . . . Lakini, nyosha mkono wako sasa, uyaguse hayo yote aliyo nayo, naye atakukufuru mbele za uso wako.”—Ayubu 1:9-12.

Yaani, Shetani alimshtaki Mungu kuwa anamhonga Yobu. Roho huyo mkaidi alidai kwamba ikiwa Yobu angenyang’anywa mali na kuharibiwa afya, angemkufuru Yehova. Yaani, Shetani alikuwa akisisitiza kwamba hakuna binadamu awezaye kumpenda Mungu na kuwa mwaminifu-mshikamanifu kwake akiwa anateseka. Mwito huo uliathiri daima dunia yote. Masuala ambayo Shetani alizusha yalikuwa lazima yatatuliwe. Basi, Mungu akampa Shetani ruhusa ya kumtesa Yobu, Shetani akamletea aina hizo mbalimbali za kuteseka.

Inaeleweka kwamba Yobu hakujua wala hangeweza kujua juu ya suala la ulimwenguni pote ambalo lilikuwa limezushwa mbinguni. Na Shetani alipanga mambo yaonekane kana kwamba ni Mungu aliyekuwa akisababisha misiba ya Yobu. Kwa mfano, radi ilipopiga kondoo wa Yobu, mtumishi aliyeokoka alikata kauli ya kwamba ulikuwa ni “moto wa Mungu.” Ingawa Yobu hakujua sababu ya matukio hayo yote, yeye alikataa kumkufuru Yehova Mungu wala kumkana.—Ayubu 1:16, 19, 21.

Ukichunguza hali za Yobu, utaona kwamba suala ni, Je, wanadamu watamtumikia Yehova kwa kumpenda, japo matatizo? Yobu alisaidia kujibu suala hilo. Ni upendo wa kweli kwa Mungu pekee ndio umwezeshao mtu abaki akiwa mwaminifu kwa Yehova, kama alivyofanya Yobu. Huo ulikuwa ushuhuda ulioje dhidi ya mashtaka ya uwongo ya Shetani! Hata hivyo, jambo hilo halikuanza na kumalizika wakati wa Yobu; limeendelea kwa karne nyingi. Sisi pia twahusika.

Wengi hutendaje wanapoona au kukabili kuteseka, hata kuwe kumesababishwa na nini? Huenda wasijue masuala yaliyozushwa katika siku za Yobu, au hata huenda wasiamini kwamba Shetani yuko. Kwa hiyo, mara nyingi wao hutilia shaka kama kuna Muumba, au humlaumu kwa kuteseka. Unaonaje jambo hilo? Kutokana na kile ambacho unajua juu ya Muumba, je, huwezi kukubaliana na mwandikaji wa Biblia Yakobo? Japo aliteseka, alikuwa na usadikisho huu: “Wakati yuko chini ya jaribu, acheni yeyote asiseme: ‘Mimi ninajaribiwa na Mungu.’ Kwa maana Mungu hawezi kujaribiwa na mambo maovu wala yeye mwenyewe hamjaribu yeyote.”—Yakobo 1:13.

Tuna msaada wenye thamani wa kupata maoni yenye hekima. Yaani, kwa kufikiria hali ya Yesu. Tunajua ya kwamba Yesu anaheshimiwa sana kwa ufahamu wake wa ndani, ujuzi, na uwezo wake akiwa mwalimu. Yeye alikuwa na msimamo gani kuhusu Shetani na kuteseka? Yesu alikuwa na uhakika wa kwamba Shetani Ibilisi yuko na kwamba anaweza kusababisha wanadamu wateseke. Kwa wazi, Shetani, aliyejaribu kuvunja uaminifu wa maadili wa Yobu alijaribu pia kumfanyia Yesu vivyo hivyo. Mbali na kuthibitisha ya kwamba Shetani ni mtu halisi, jambo hilo laonyesha kwamba mwito uliotolewa siku za Yobu ulikuwa unaendelea. Kama Yobu, Yesu alithibitika kuwa mwaminifu kwa Muumba hata akadhabihu mali na uwezo japo kufanya hivyo kulimsababishia uchungu mwingi wa kimwili na kifo kwenye mti wa mateso. Kisa cha Yesu chaonyesha kwamba Mungu alikuwa angali akiwapa wanadamu nafasi ya kudhihirisha kwamba wao wangekuwa waaminifu-washikamanifu kwake japo matatizo.—Luka 4:1-13; 8:27-34; 11:14-22; Yohana 19:1-30.

Muda Wazidi Kupita—Kwa Sababu Nzuri

Ili kuelewa ni kwa nini wanadamu wanateseka, ni lazima tutambue kwamba visababishi vya kuteseka ni aksidenti, mielekeo ya dhambi ya wanadamu, hali ya mwanadamu ya kuitumia vibaya dunia, na Shetani Ibilisi. Lakini, haitoshi kujua tu ni kwa nini wanadamu wanateseka. Mtu anapoteseka, ni rahisi kuhisi kama nabii wa kale Habakuki aliposema hivi: “Ee BWANA, nilie hata lini, wewe usitake kusikia? Nakulilia kwa sababu ya udhalimu, ila hutaki kuokoa. Mbona wanionyesha uovu, na kunitazamisha ukaidi? Maana uharibifu na udhalimu u mbele yangu; kuna ugomvi, na mashindano yatokea.” (Habakuki 1:2, 3) Ndiyo, kwa nini Yehova ‘hutazamisha ukaidi’ na haionekani kama anachukua hatua? Akiwa Mweza Yote, yeye ana uwezo na upendo wa haki unaohitajiwa ili kumaliza kuteseka. Basi atafanya hivyo lini?

Kama ilivyotajwa mapema, wenzi wa kwanza wa kibinadamu walipochagua kuwa huru kabisa, Muumba alikuwa na uhakika wa kwamba baadhi ya wazao wao wangetenda kwa njia tofauti. Kwa hekima Yehova aliruhusu wakati upite. Kwa nini? Ili kuthibitisha kwamba utawala bila Muumba hutokeza tu huzuni na, kwa upande mwingine, kuishi kwa kupatana na Muumba ndilo jambo lenye kufaa nalo hutokeza furaha.

Kwa wakati huu, Mungu amedumisha dunia ikiwa mazingira yenye kufurahisha kwa kiasi fulani. Mtume Paulo alisababu hivi: “Katika vizazi vilivyopita yeye aliruhusu mataifa yote yaendelee katika njia zayo, ijapokuwa, kwa kweli, hakujiacha mwenyewe bila ushahidi kwa kuwa alitenda mema, akiwapa nyinyi mvua kutoka mbinguni na majira yenye kuzaa matunda, akijaza mioyo yenu kikamili kwa chakula na uchangamfu.” (Matendo 14:16, 17) Kwa wazi, Muumba hasababishi kuteseka, lakini yeye amekuruhusu ili kutatue masuala muhimu zaidi.

Kitulizo Kitakuja Lini?

Kwa hakika, ongezeko la kuteseka kwa wanadamu laonyesha kwamba mwisho wake umekaribia. Kwa nini inaweza kusemwa hivyo? Biblia yafunua matukio katika makao yasiyoonekana katika siku za Yobu, nayo inafanya hivyo tena kuhusu siku zetu. Kitabu chake cha mwisho, Ufunuo, chakazia pambano lililotokea mbinguni. Matokeo yakawa nini? Shetani “akavurumishwa chini kwenye dunia” pamoja na roho wake waovu. “Kwa ajili ya hili,” kitabu hicho chaendelea kusema, “teremeni, nyinyi mbingu nanyi mkaao ndani yazo! Ole wa dunia na wa bahari, kwa sababu Ibilisi ameteremka kwenu, akiwa na hasira kubwa, akijua ana kipindi kifupi cha wakati.”—Ufunuo 12:7-12.

Ufikirio wa makini wa unabii wa Biblia waelekeza kwenye karne hii kuwa wakati ambapo tukio hilo lilitokea. Kama ambavyo huenda umejua, wanahistoria wenye kuheshimika wanakubali kwamba historia ilibadilika sana katika 1914, wakati Vita ya Ulimwengu ya Kwanza ilipoanza.e Tangu wakati huo, kumekuwa na ongezeko la kuteseka na ole. Yesu alielekezea wakati uo huo wanafunzi wake wa karibu walipomwuliza kuhusu “ishara ya kuwapo [kwake] na ya umalizio wa mfumo wa mambo.” Yesu alisema: “Taifa litainuka dhidi ya taifa, na ufalme dhidi ya ufalme; na kutakuwa na matetemeko makubwa ya dunia, na katika mahali pamoja baada ya pengine magonjwa ya kuambukiza na upungufu wa chakula; na kutakuwa na mambo ya kuonwa yenye kutia hofu na kutoka mbinguni ishara zilizo kubwa.” (Mathayo 24:3-14; Luka 21:5-19) Maneno haya, yaonyeshayo kuteseka kwingi, yanatimizwa kikamili kwa mara ya kwanza kabisa katika historia.

Biblia yasema matukio haya ni utangulizi wa “dhiki kubwa ya namna ambayo haijapata kutukia tangu mwanzo wa ulimwengu hadi sasa, la, wala haitatukia tena.” (Mathayo 24:21) Huo utakuwa mwingilio wa Mungu wa kukata maneno kwa mambo ya wanadamu. Atachukua hatua ya kumaliza huu mfumo mwovu wa mambo, ambao umesababisha kuteseka kwa muda mrefu sana. Lakini huo hautakuwa ‘mwisho wa ulimwengu’ kupitia maangamizi ya nyuklia ambayo yanaharibu wanadamu wote. Neno la Mungu latuhakikishia kwamba kutakuwako waokokaji. “Umati mkubwa . . . kutoka katika mataifa yote na makabila na vikundi vya watu na lugha” wataokoka dhiki hiyo.—Ufunuo 7:9-15.

Ili kuonyesha jinsi mambo yatakavyokuwa, fikiria mambo ambayo Biblia inasema yatafuata. Makao yaliyo kama bustani ambayo awali yalikusudiwa wanadamu yatarudishwa. (Luka 23:43) Hutawaona watu wasio na makao. Isaya aliandika: “Nao watajenga nyumba, na kukaa ndani yake; watapanda mizabibu, na kula matunda yake. . . . Maana kama siku za mti ndivyo zitakavyokuwa siku za watu wangu, na wateule wangu wataifurahia kazi ya mikono yao muda wa siku nyingi. Hawatajitaabisha kwa kazi bure, wala hawatazaa kwa taabu; kwa sababu wao ni wazao wa hao waliobarikiwa na BWANA, na watoto wao pamoja nao. . . . Mbwa-mwitu na mwana-kondoo watalisha pamoja, na simba atakula majani kama ng’ombe . . . Hawatadhuru wala kuharibu katika mlima wangu mtakatifu wote, asema BWANA.”—Isaya 65:21-25.

Namna gani kuteseka kwa mtu binafsi? Hakutakuwa na vita, ujeuri, wala uhalifu. (Zaburi 46:8, 9; Mithali 2:22; Isaya 2:4) Mfanyi wa mwanadamu na Mpaji-Uhai atawasaidia wanadamu wenye utii wapate afya njema na kuifurahia. (Isaya 25:8; 33:24) Hakutakuwa na njaa tena, kwa kuwa dunia itarudishwa iwe na usawaziko mzuri wa mazingira nayo itatokeza mazao kwa wingi. (Zaburi 72:16) Kwa kweli, visababishi vya kuteseka tunakoona sasa vitapitilia mbali.—Isaya 14:7.

Kwa hakika hiyo ni habari njema sana. Lakini huenda wengine wakahisi kwamba bado kuna mambo yenye kutisha. Mtu hawezi kufurahia sana baraka hizo ikiwa anajua kwamba baada ya miaka 70 au 80 tu atakufa. Na je, hawezi kuhuzunika kuhusu mpendwa wake aliyekufa kabla ya Muumba kuondoa kuteseka kwa binadamu? Kuna utatuzi gani?

Kuondoa Kuteseka Kubaya Zaidi

Muumba ana utatuzi. Yeye ndiye Mfanyi wa ulimwengu na wa uhai uliopo duniani. Anaweza kufanya mambo ambayo wanadamu hawawezi kufanya au yale ambayo wanadamu ndipo tu wanaanza kutambua kwamba yanawezekana. Ebu fikiria mifano miwili tu ya jambo hilo.

Tuna uwezo wa kuishi milele na milele.

Biblia yataja wazi tazamio la kupokea uhai udumuo milele kutoka kwa Mungu. (Yohana 3:16; 17:3) Baada ya kuchunguza chembe za urithi za wanadamu, Dakt. Michael Fossel aliripoti kwamba chembe za uzazi za kiume hazidhoofiki kwa umri. “Chembe za urithi ambazo tayari tunazo, zikitendeshwa ifaavyo, zaweza kudumisha chembe zetu bila kuzeeka.” Hayo yanapatana na yale tuliyozungumzia katika Sura ya 4, kwamba ubongo wetu una uwezo ambao hutumiwa kidogo katika muda wetu wa sasa wa maisha; inaonekana ulibuniwa uendelee kutenda bila kukoma. Bila shaka, hayo ni mambo madogo tu, yanayoongezea yale ambayo Biblia inasema moja kwa moja—Yehova atafanya iwezekane tuishi milele bila kuteseka. Ona ahadi yake katika kitabu cha mwisho cha Biblia: “[Mungu] atafuta kabisa kila chozi kutoka katika macho yao, na kifo hakitakuwapo tena, wala ombolezo wala kupaaza kilio wala umivu halitakuwapo tena kamwe.”—Ufunuo 21:4.

Muumba ana uwezo wa kumsaidia mtu ambaye aliteseka na kufa—akimrudisha kwenye uhai, akimfufua.

Lazaro ni mtu ambaye alifufuliwa. (Yohana 11:17-45; ona ukurasa wa 158-160.) Profesa Donald MacKay alitumia mfano wa faili ya kompyuta. Aliandika kwamba kuharibika kwa kompyuta si lazima kumaanishe kwamba hesabu iliyokuwa ndani yake imeharibika. Hesabu iyo hiyo inaweza kuwekwa katika kompyuta mpya na iendelee kutumika “ikiwa mtaalamu wa hesabu anataka.” Profesa MacKay aliendelea kusema: “Inaonekana kwamba sayansi ya utendaji wa ubongo haiwezi kupinga tumaini la uhai wa milele linalotajwa katika [Biblia], ambalo kwa kawaida hukazia ‘ufufuo.’” Mwanadamu akifa, Muumba baadaye anaweza kumfufua, kama alivyomfufua Yesu na kama Yesu alivyomfufua Lazaro. MacKay alikata kauli kwamba kifo cha mtu hakiwezi kuzuia kufufuliwa kwake katika mwili mpya “ikiwa Muumba wetu anataka.”

Ndiyo, ni Muumba aliye na utatuzi wa mwisho. Ni yeye pekee awezaye kuondoa kuteseka, madhara ya dhambi, na hata kifo. Yesu Kristo aliwaambia wanafunzi wake juu ya tukio lenye kutokeza ambalo lingali mbele yetu. Alisema: “Saa inakuja ambayo katika hiyo wote wale waliomo ndani ya makaburi ya ukumbusho watasikia sauti yake na kutoka.”—Yohana 5:28, 29.

Ebu fikiria! Mtawala Mwenye Enzi Kuu ya ulimwengu yuko tayari naye anaweza kufufua wale wote walio katika kumbukumbu yake. Hawa watapewa fursa ya kujithibitisha kuwa wenye kustahili kupokea “uhai ulio halisi.”—1 Timotheo 6:19; Matendo 24:15.

Lakini, je, kuna jambo tunalopaswa kufanya sasa tungojeapo kitulizo kamili kutokana na kuteseka kwa binadamu? Ikiwa ndivyo, je, hilo laweza kufanya maisha yetu yawe na umaana zaidi leo? Ebu tuone.

[Maelezo ya Chini]

[Sanduku katika ukurasa wa 168]

Hakuna Nafsi Isiyoweza Kufa

Biblia inafundisha kwamba kila mtu ni binadamu aliye nafsi; mtu afapo, nafsi hufa. Ezekieli 18:4, Zaire Swahili Bible, lasema: “Nafsi inayofanya zambi, itakufa.” Wafu hawana fahamu wala hawaishi mahali popote. Solomoni aliandika: “Wafu hawajui neno lo lote.” (Mhubiri 9:5, 10) Wala Wayahudi wala Wakristo wa mapema zaidi hawakufundisha kwamba nafsi haiwezi kufa.

“Nafsi katika A[gano] la K[ale] haimaanishi sehemu ya mtu, bali mtu kamili—mwanadamu akiwa kiumbe chenye uhai. Vivyo hivyo, katika A[gano] [J]ipya hiyo inamaanisha uhai wa mwanadamu . . . Biblia haisemi juu ya kuokoka kwa nafsi isiyoonekana.”—New Catholic Encyclopedia.

“Wazo la kutoweza kufa kwa nafsi na imani katika ufufuo wa wafu . . . ni mambo mawili yenye kutofautiana kabisa.”—Dopo la morte: immortalità o resurrezione? cha mwanatheolojia Philippe H. Menoud.

“Kwa kuwa kwa ujumla mwanadamu ni mwenye dhambi, basi wakati wa kifo, yeye hufa kabisa kwa mwili na nafsi (kifo kamili) . . . Kati ya kifo na ufufuo, kuna pengo.”—katekisimu ya Kilutheri iitwayo Evangelischer Erwachsenenkatechismus.

[Sanduku katika ukurasa wa 175]

Je, Muda Mrefu Sana Umepita?

Tokea siku za Yobu hadi za Yesu huenda ikaonekana kuwa muda mrefu sana kwa wanadamu kuendelea kuteseka—miaka ipatayo 1,600. Kwa mwanadamu, miaka 100 inaweza kuonekana kuwa muda mrefu sana wa kungoja hadi kuteseka kumalizike. Lakini ni lazima tutambue kwamba masuala makubwa ambayo Shetani alizusha yalimfanya Muumba aonekane vibaya. Kwa maoni ya Mungu kuruhusu kuteseka na uovu ni kwa kipindi kifupi. Yeye ni “Mfalme wa umilele” ambaye kwake ‘miaka elfu machoni pake ni kama siku ya jana ikiisha kupita.’ (1 Timotheo 1:17; Zaburi 90:4) Na kwa wanadamu watakaopewa uhai wa milele, kipindi hiki cha historia ambapo wanadamu waliteseka kitaonekana kama cha muda mfupi sana.

[Sanduku katika ukurasa wa 178]

Badiliko Kubwa Katika Historia

“Tukiwa kwenye wakati ufaao, kwa kutazama nyuma twaona wazi leo kwamba kutokea kwa Vita ya Ulimwengu ya Kwanza kuliletea karne ya ishirini ‘Wakati wa Matatizo’—kwa maneno yenye kueleza mengi ya mwanahistoria Mwingereza Arnold Toynbee—ambao ustaarabu wetu haujauacha.”—The Fall of the Dynasties, Edmond Taylor.

“Kwa kweli ni mwaka wa 1914 badala ya ule wa Hiroshima ndio unaotokeza badiliko katika wakati wetu, kwa kuwa sasa twaweza kuona kwamba . . . ni vita ya ulimwengu ya kwanza ambayo ilitokeza enzi ya mvurugo ambamo tunagaagaa ndani yake.”—Dakt. Rene Albrecht-Carrié, Chuo cha Barnard.

“Mnamo 1914 ulimwengu ulipoteza utengamano wake ambao umeshindwa kuupata tena tangu wakati huo. . . . Huu umekuwa wakati wa mvurugo mkubwa na ujeuri usio wa kawaida, kimataifa na kitaifa.”—The Economist.

[Sanduku katika ukurasa wa 181]

Je, Ufufuo wa Mtu Wawezekana?

Mtaalamu wa ubongo Richard M. Restak alieleza juu ya ubongo wa wanadamu na miunganisho yake. “Kila kitu kuhusu mtu na kila kitu ambacho tumefanya kinaweza kujulikana na mtazamaji awezaye kusoma miunganisho ya [ubongo] na utendaji ambao umewekwa katika chembe zetu bilioni 50 za neva.” Ikiwa ndivyo hali ilivyo, je, Muumba wetu mwenye upendo hawezi kujenga upya mtu kwa kutumia habari alizo nazo kuhusu mtu huyo?

[Sanduku katika ukurasa wa 182]

Miunganisho Yako ya Ubongo Imehesabiwa

Yesu alisema: “Nywele zenyewe za kichwa chenu zimehesabiwa zote.” (Mathayo 10:29-31) Vipi ubongo? Chembe za ubongo ni ndogo-ndogo sana hivi kwamba zinaweza kuonekana tu kwa kutumia darubini kali sana. Ebu wazia kujaribu kuhesabu, si tu chembe za ubongo, bali ile miunganisho midogo sana, ambayo huweza kufikia 250,000 katika chembe fulani za ubongo.

Dakt. Peter Huttenlocher, akitumia darubini kali ya elektroni, alikuwa wa kwanza kuhesabu miunganisho ya chembe za ubongo ya watu waliokufa—za vijusu, za watoto waliokufa, na za watu wazee. Kwa kushangaza, kwa kila sampuli, kila moja ikitoshana na kichwa cha pini, zote zilikuwa na karibu idadi sawa ya chembe za ubongo, 70,000 hivi.

Kisha Dakt. Huttenlocher akaanza kuhesabu miunganisho katika chembe za ubongo, kwenye sampuli hizo zinazotoshana na vichwa vya pini. Chembe za ubongo wa kile kijusi zilikuwa na miunganisho milioni 124; zile za mtoto aliyetoka tu kuzaliwa zilikuwa na milioni 253; na mtoto wa miezi minane alikuwa na milioni 572. Dakt. Huttenlocher alipata kwamba baadaye, mtoto alipoendelea kukua, idadi hiyo ilipungua polepole.

Ugunduzi huo unapendeza kwa kufikiria yale ambayo Biblia inasema juu ya ufufuo. (Yohana 5:28, 29) Ubongo wote wa mtu mzima una karibu bilioni milioni moja ya miunganisho, yaani, 1 ikifuatwa na sufuri 15. Je, Muumba ana uwezo wa kuhesabu hiyo miunganisho na hata wa kuijenga upya?

Kitabu The World Book Encyclopedia chasema kwamba katika ulimwengu kuna nyota bilioni mara bilioni 200, au 2 ikifuatiwa na sufuri 20. Muumba ajua nyota hizo zote kwa majina. (Isaya 40:26) Basi, yeye anaweza kukumbuka na kujenga upya miunganisho ya chembe za ubongo ambayo hufanyiza kumbukumbu na hisia za wanadamu ambao anachagua kuwafufua.

[Picha katika ukurasa wa 166]

Wengi huamini mzunguko wa Karma, tokea kuzaliwa hadi kifo

[Picha katika ukurasa wa 171]

Alexis, mwana wa Zari Nicholas wa Pili na Alexandra, alirithi ugonjwa wa damu. Tumerithi kutokamilika kutoka kwa baba yetu wa kale, Adamu

[Picha katika ukurasa wa 179]

Hata ingawa ameruhusu wanadamu wateseke, Muumba amewaandalia vitu vingi vyenye kupendeza