Mungu na Kaisari

“Basi, vya Kaisari mpeni Kaisari, na vya Mungu mpeni Mungu.”—LUKA 20:25.

1. (a) Ni nini cheo cha Yehova kilichokwezwa? (b) Tunawiwa nini na Yehova ambacho hatuwezi kumpa Kaisari?

YESU KRISTO alipotoa agizo hilo, hakuwa na shaka lolote kwamba matakwa ya Mungu kwa watumishi Wake hutangulia chochote ambacho Kaisari, au Serikali, huenda akataka wafanye. Yesu alijua zaidi ya mtu yeyote ukweli wa sala ya mtunga-zaburi kwa Yehova: “Ufalme wako ni ufalme wa zamani zote, na mamlaka [enzi kuu]a yako ni ya vizazi vyote.” (Zaburi 145:13) Ibilisi alipomtolea Yesu mamlaka juu ya falme zote za dunia ikaliwayo, Yesu alijibu hivi: “Imeandikwa, Msujudie Bwana Mungu wako, umwabudu yeye peke yake.” (Luka 4:5-8) Ibada haingepewa kamwe “Kaisari,” iwe Kaisari ni maliki wa Roma, mtawala mwingine wa kibinadamu, au Serikali yenyewe.

2. (a) Cheo cha Shetani ni nini kuhusiana na ulimwengu huu? (b) Shetani ana cheo chake kwa ruhusa ya nani?

² Yesu hakukana kwamba falme za ulimwengu zilikuwa za Shetani. Baadaye, alimwita Shetani “mkuu wa ulimwengu huu.” (Yohana 12:31; 16:11) Kuelekea mwisho wa karne ya kwanza W.K., mtume Yohana aliandika: “Twajua ya kuwa sisi tu wa Mungu; na dunia yote pia hukaa katika yule mwovu.” (1 Yohana 5:19) Hili halimaanishi kwamba Yehova ameacha enzi kuu yake juu ya dunia. Kumbuka kwamba Shetani alisema hivi alipokuwa akimtolea Yesu utawala juu ya falme za kisiasa: “Nitakupa uwezo juu ya tawala zote hizi, . . . kwa maana nimepewa hivi vyote.” (Luka 4:6, Habari Njema kwa Watu Wote) Shetani hutawala falme za ulimwengu kwa ruhusa ya Mungu tu.

3. (a) Serikali za mataifa zina cheo gani mbele ya Yehova? (b) Tunaweza kusemaje kwamba utii kwa serikali za ulimwengu huu haumaanishi kujitiisha kwa Shetani, mungu wa ulimwengu huu?

³ Vivyo hivyo, Serikali hutawala kwa sababu tu Mungu akiwa Mtawala Mwenye Enzi Kuu airuhusu ifanye hivyo. (Yohana 19:11) Hivyo, “mamlaka zilizopo” zaweza kusemwa kuwa “zimewekwa na Mungu katika mahali pa vyeo vyazo vyenye kuhusiana.” Kwa kuilinganisha na mamlaka kuu kuliko zote ya enzi kuu ya Yehova, mamlaka yao ni kidogo sana. Hata hivyo, hizo ni “mhudumu wa Mungu,” “watumishi wa Mungu wa watu wote,” kwa sababu hizo huandaa utumishi unaohitajika, hudumisha amani na utengamano, na kuadhibu watenda maovu. (Waroma 13:1, 4, 6, NW) Basi Wakristo wahitaji kuelewa kwamba hata ikiwa Shetani ndiye mtawala asiyeonekana wa ulimwengu huu, au mfumo huu, wao hawamtii Shetani wanapotambua utii wao unaohusu Serikali. Wao wanamtii Mungu. Katika mwaka huu wa 1996, Serikali ya kisiasa ingali sehemu ya “mpango wa Mungu,” mpango wa muda ambao Mungu aruhusu uwepo, na watumishi wa Yehova wa kidunia wanapaswa kutambua hivyo.—Warumi 13:2.

Watumishi wa Kale wa Yehova na Serikali

4. Kwa nini Yehova aliruhusu Yosefu kuwa mashuhuri katika serikali ya Misri?

⁴ Katika nyakati za kabla ya Ukristo, Yehova aliwaruhusu baadhi ya watumishi wake wawe na vyeo mashuhuri katika Serikali za mataifa. Kwa kielelezo, katika karne ya 18 K.W.K., Yosefu akawa waziri mkuu wa Misri, akiwa wa pili tu kwa Farao mwenye kutawala. (Mwanzo 41:39-43) Matukio yaliyofuata yalidhihirisha kwamba Yehova alipanga mambo hivyo ili Yosefu atumikie akiwa chombo cha kuhifadhi ‘mbegu ya Abrahamu,’ wazao wake, kwa ajili ya kutimizwa kwa makusudi Yake. Bila shaka yapasa kukumbukwa kwamba Yosefu aliuzwa utumwani Misri, naye aliishi katika kipindi ambacho watumishi wa Mungu hawakuwa na Sheria ya Kimusa wala “sheria ya Kristo.”—Mwanzo 15:5-7, NW; 50:19-21; Wagalatia 6:2.

5. Kwa nini Wayahudi waliokuwa uhamishoni waliamriwa ‘wautakie amani’ Babiloni?

⁵ Karne nyingi baadaye nabii mwaminifu Yeremia alipuliziwa na Yehova awaambie Wayahudi waliokuwa uhamishoni wanyenyekee watawala walipokuwa uhamishoni Babiloni na hata kuliombea amani jiji hilo. Katika barua yake kwao, yeye aliandika: “BWANA wa majeshi, Mungu wa Israeli, awaambia hivi watu wote waliochukuliwa mateka, . . . Kautakieni amani mji ule, ambao nimewafanya mchukuliwe mateka, mkauombee kwa BWANA; kwa maana katika amani yake mji huo ninyi mtapata amani.” (Yeremia 29:4, 7) Sikuzote watu wa Yehova wana sababu ya ‘kutafuta amani’ kwa ajili yao wenyewe na kwa ajili ya taifa wanaloishi, ili wawe na uhuru wa kuabudu Yehova.—1 Petro 3:11.

6. Ingawa walipewa vyeo vya juu vya kiserikali, ni kwa njia zipi Danieli na waandamani wake watatu walikataa kuridhiana kuhusu Sheria ya Yehova?

⁶ Wakati walipokuwa uhamishoni katika Babiloni, Danieli na Wayahudi wengine waaminifu watatu ambao walikuwa mateka katika utumwa Babiloni walinyenyekea mazoezi ya Serikali nao wakawa watumishi wa serikali wenye vyeo vya juu katika Babilonia. (Danieli 1:3-7; 2:48, 49) Hata hivyo, hata wakati walipokuwa wakizoezwa, wao walichukua msimamo thabiti juu ya masuala ya ulaji ambayo yangeweza kuwafanya wavunje Sheria ambayo Mungu wao, Yehova, alikuwa ameandaa kupitia Musa. Wao walibarikiwa kwa kufanya hivyo. (Danieli 1:8-17) Mfalme Nebukadneza alipoisimamisha sanamu ya Serikali, waandamani watatu wa Danieli Waebrania yaonekana walishurutishwa kuhudhuria sherehe hizo wakiwa pamoja na wakuu wenzao wa Serikali. Hata hivyo, wao walikataa ‘kuanguka na kuiabudu’ hiyo sanamu ya Serikali. Tena, Yehova akabariki uaminifu-maadili wao. (Danieli 3:1-6, 13-28) Vivyo hivyo leo, Mashahidi wa Yehova hustahi bendera ya taifa wanamoishi, lakini hawataifanyia tendo la ibada.—Kutoka 20:4, 5; 1 Yohana 5:21.

7. (a) Danieli alichukua msimamo gani mzuri, ijapokuwa alikuwa na cheo cha juu katika mfumo wa kiserikali wa Babiloni? (b) Ni mabadiliko yapi yaliyokuja katika nyakati za Kikristo?

⁷ Baada ya kuanguka kwa utawala mpya wa Babiloni, Danieli alipewa cheo kikubwa katika utawala mpya wa Umedi na Uajemi ambao ulichukua mahali pa Babiloni. (Danieli 5:30, 31; 6:1-3) Lakini hakuacha cheo chake cha juu kimfanye aridhiane uaminifu-maadili wake. Sheria ya Serikali ilipotaka amwabudu Mfalme Dario badala ya Yehova, yeye alikataa. Kwa sababu hiyo, alitupwa kwa simba, lakini Yehova alimwokoa. (Danieli 6:4-24) Bila shaka, hilo lilitukia katika nyakati za kabla ya Ukristo. Mara kutaniko la Kikristo lilipoanzishwa, watumishi wa Mungu wakaja kuwa ‘chini ya sheria mbele za Kristo.’ Mambo mengi ambayo yaliruhusiwa chini ya mfumo wa Kiyahudi yalipaswa kuonwa kwa njia tofauti, kwa kutegemea njia ambayo sasa Yehova alikuwa akishughulikia watu wake.—1 Wakorintho 9:21; Mathayo 5:31, 32; 19:3-9.

Mtazamo wa Yesu Kuelekea Serikali

8. Ni tukio gani lionyeshalo kwamba Yesu aliazimia kuepuka kujihusisha kisiasa?

⁸ Yesu Kristo alipokuwa duniani, yeye aliweka viwango vya juu zaidi kwa ajili ya wafuasi wake, naye alikataa kujiingiza kabisa katika mambo ya kisiasa au kijeshi. Baada ya Yesu kulisha kimuujiza maelfu kadhaa ya watu kwa vipande vichache vya mkate na samaki wadogo wawili, Wayahudi walitaka kumkamata na kumfanya kuwa mfalme wa kisiasa. Lakini Yesu akawaepa na kuenda milimani upesi. (Yohana 6:5-15) Kuhusu tukio hili, The New International Commentary on the New Testament chasema: “Kulikuwa na tamaa kubwa sana ya utaifa miongoni mwa Wayahudi wa wakati huo, na bila shaka wengi wa wale waliouona huo muujiza walihisi kwamba hapa palikuwa na kiongozi wa kimungu, ambaye alifaa kabisa kuwaongoza dhidi ya Waroma. Basi wakaazimia kumfanya mfalme.” Hicho chaongezea kwamba Yesu “alikataa kwa dhati” toleo hili la uongozi wa kisiasa. Kristo hakuunga mkono maasi yoyote ya Kiyahudi dhidi ya utawala wa Kiroma. Kwa kweli alitabiri matokeo ya uasi ambao ungetokea baada ya kifo chake—ole mbaya sana kwa wakazi wa Yerusalemu na uharibifu wa jiji hilo.—Luka 21:20-24.

9. (a) Yesu alifafanuaje uhusiano baina ya Ufalme wake na ulimwengu? (b) Ni mwongozo gani ambao Yesu aliwapa wafuasi wake kwa habari ya shughuli zao na serikali za ulimwengu?

⁹ Muda mfupi kabla ya kifo chake, Yesu alimwambia hivi mwakilishi wa kipekee wa maliki wa Roma katika Yudea: “Ufalme wangu sio wa ulimwengu huu. Kama ufalme wangu ungekuwa wa ulimwengu huu, watumishi wangu wangenipigania, nisije nikatiwa mikononi mwa Wayahudi. Lakini ufalme wangu sio wa hapa.” (Yohana 18:36) Mpaka Ufalme wake ukomeshe utawala wa serikali za kisiasa, wanafunzi wa Kristo hufuata kielelezo chake. Wao hujitiisha kwa mamlaka zilizowekwa lakini hawajiingizi katika miradi yazo ya kisiasa. (Danieli 2:44; Mathayo 4:8-10) Yesu aliwaandalia wanafunzi wake miongozo, akisema: “Mlipeni Kaisari yaliyo ya Kaisari, na Mungu yaliyo ya Mungu.” (Mathayo 22:21) Mapema, katika Mahubiri ya Mlimani, Yesu alikuwa amesema: ‘Mtu akikulazimisha mwendo wa maili moja, nenda naye maili mbili.’ (Mathayo 5:41) Katika muktadha wa mahubiri haya, Yesu alikuwa akitoa kielezi juu ya kanuni ya kuwa tayari kunyenyekea matakwa halali, iwe ni katika mahusiano ya kibinadamu au katika matakwa ya kiserikali ambayo yanapatana na sheria ya Mungu.—Luka 6:27-31; Yohana 17:14, 15.

Wakristo na Kaisari

10. Kulingana na mwanahistoria mmoja, Wakristo wa mapema walichukua msimamo gani wa kidhamiri kuhusu Kaisari?

¹⁰ Miongozo hii michache ilipasa kuongoza uhusiano kati ya Wakristo na Serikali. Katika kitabu chake The Rise of Christianity, mwanahistoria E. W. Barnes aliandika: “Wakati wowote, katika karne nyingi zijazo, ikiwa Mkristo angekuwa na shaka juu ya wajibu wake kwa Serikali, yeye angeendea mafundisho yenye mamlaka ya Kristo. Angelipa kodi: fedha za kutozwa huenda zilikuwa nyingi—hizo zilikuwa zisizoweza kuvumilika kabla ya kuanguka kwa Milki ya Magharibi—lakini Mkristo angezivumilia. Vilevile angekubali wajibu mwingine wote wa Serikali, maadamu hakutakikana kumpa Kaisari yaliyo ya Mungu.”

11. Paulo aliwashaurije Wakristo jinsi ya kushughulika na watawala wa kilimwengu?

¹¹ Ilikuwa kupatana na hiyo kanuni kwamba, muda uzidio kidogo miaka 20 baada ya kifo cha Kristo, mtume Paulo aliwaambia Wakristo katika Roma: “Kila nafsi na iwe katika ujitiisho kwa mamlaka zilizo kubwa.” (Waroma 13:1, NW) Karibu miaka kumi baadaye, muda mfupi kabla ya kufungwa kwake kwa mara ya pili na kuuawa katika Roma, Paulo alimwandikia Tito hivi: “Uwakumbushe watu [Wakristo wa Krete] kunyenyekea kwa wenye uwezo na mamlaka, na kutii, na kuwa tayari kwa kila kazi njema; wasimtukane mtu ye yote, wasiwe wagomvi, wawe wema, wakionyesha upole wote kwa watu wote.”—Tito 3:1, 2.

Uelewevu Wenye Kuendelea Juu ya “Mamlaka Zilizo Kubwa”

12. (a) Charles Taze Russell alikuwa na maoni gani juu ya msimamo ufaao wa Mkristo kuhusu mamlaka za kiserikali? (b) Kuhusu kutumikia katika jeshi, ni maoni gani yaliyotofautiana ambayo Wakristo watiwa-mafuta walikuwa nayo wakati wa Vita ya Ulimwengu 1?

¹² Mapema kama 1886, Charles Taze Russell aliandika katika kitabu The Plan of the Ages: “Wala Yesu wala Mitume hawakuingilia watawala wa kidunia kwa njia yoyote. . . . Walifundisha Kanisa kutii sheria, na kustahi wale walio mamlakani kwa sababu ya cheo chao, . . . walipe kodi zao zilizowekwa, na ila tu zilipopingana na sheria za Mungu (Mdo. 4:19; 5:29) hawakuwa wapinge sheria yoyote iliyowekwa. (Rum. 13:1-7; Mt. 22:21) Yesu na Mitume na kanisa la mapema wote walikuwa watii-sheria, ingawa wao walikuwa tofauti na serikali za ulimwengu huu nao hawakushiriki katika hizo.” Kitabu hiki kilitambulisha kwa usahihi “mamlaka za juu,” au “mamlaka zilizo kubwa,” zinazotajwa na mtume Paulo, kuwa mamlaka za kiserikali za kibinadamu. (Warumi 13:1, King James Version) Katika 1904 kitabu The New Creation kilisema kwamba Wakristo wa kweli “wapaswa kuwa miongoni mwa watu wenye kutii sheria zaidi wa wakati huu—si wachochezi, si wagomvi, si watafuta-makosa.” Jambo hilo lilieleweka kwa wengine kumaanisha unyenyekeo kamili kwa mamlaka, hata kufikia hatua ya kukubali utumishi katika jeshi wakati wa Vita ya Ulimwengu 1. Hata hivyo wengine waliona utumishi wa jeshi kuwa kinyume cha taarifa hii ya Yesu: “Wote waushikao upanga, wataangamia kwa upanga.” (Mathayo 26:52) Bila shaka, uelewevu wazi zaidi wa unyenyekeo wa Kikristo kwa mamlaka zilizo kubwa ulihitajika.

13. Ni badiliko gani katika uelewevu wa utambulisho wa mamlaka za juu lililotolewa katika 1929, na hilo lilithibitikaje kuwa lenye manufaa?

¹³ Katika 1929, wakati sheria za serikali mbalimbali zilipoanza kukataza mambo aliyoyaamuru Mungu au kudai mambo ambayo sheria ya Mungu ilikataza, ilihisiwa kwamba mamlaka za juu lazima zilikuwa ni Yehova Mungu na Yesu Kristo.b Huo ulikuwa ndio uelewevu wa watumishi wa Yehova katika kipindi chenye umaana cha kabla ya na wakati wa Vita ya Ulimwengu 2 na kuendelea hadi ile Vita Baridi, iliyokuwa yenye kuogofywa pia na yenye utayari kijeshi. Kwa kutazama nyuma, ni wazi kwamba maoni hayo, ambayo yalitukuza ukuu kupita wote wa Yehova na Kristo wake, yalisaidia watu wa Mungu kudumisha msimamo usioridhiana kamwe katika kipindi hicho chote kigumu.

Unyenyekeo Husianifu

14. Nuru iliyoongezeka iliangazwaje kwenye Warumi 13:1, 2 na maandiko yanayohusiana nalo katika 1962?

¹⁴ Katika 1961 New World Translation of the Holy Scriptures ilikamilishwa. Utayarishaji wayo ulihitaji uchunguzi wa kina sana wa lugha ya Maandiko. Tafsiri sahihi kabisa ya maneno ambayo hayakutumiwa katika Warumi sura ya 13 pekee bali yaliyotumiwa pia katika mafungu kama Tito 3:1, 2 na 1 Petro 2:13, 17 yalidhihirisha kwamba usemi “mamlaka zilizo kubwa” haukurejezea Mamlaka Kuu Kupita Zote, Yehova, na Mwanaye, Yesu, bali ulirejezea mamlaka za kiserikali za kibinadamu. Mwishoni-mwishoni mwa 1962, makala zilichapishwa katika Mnara wa Mlinzi (Kiingereza) zilizotoa maelezo sahihi ya Warumi sura ya 13 na pia kuandaa mwono wa wazi kuliko ule wa wakati wa C. T. Russell. Makala hizi zilisema kwamba utii wa Kikristo kwa mamlaka hauwezi kuwa kamili. Ni lazima uwe husianifu, ili usifanye watumishi wa Mungu wapingane na sheria za Mungu. Makala zaidi za Mnara wa Mlinzi zimekazia jambo hili muhimu.c

15, 16. (a) Uelewevu mpya wa Warumi sura ya 13 ulitokeza maoni gani yenye usawaziko mzuri zaidi? (b) Ni maswali gani yanayobaki kujibiwa?

¹⁵ Ufunguo huu wa uelewevu sahihi wa Warumi sura ya 13 umewezesha watu wa Yehova kusawazisha staha inayostahili mamlaka za kisiasa na msimamo usioridhiana juu ya kanuni za Kimaandiko zilizo muhimu. (Zaburi 97:11; Yeremia 3:15) Umewawezesha wawe na maoni yafaayo juu ya uhusiano wao na Mungu na shughuli zao na Serikali. Umehakikisha kwamba huku wakimpa Kaisari yaliyo ya Kaisari, hawapuuzi kumpa Mungu yaliyo ya Mungu.

¹⁶ Lakini, mambo ya Kaisari ni yapi hasa? Serikali yaweza kudai Mkristo nini kihalali? Maswali haya yatazungumzwa katika makala ifuatayo.

[Maelezo ya Chini]

Kwa kupendeza, katika kufafanua Warumi sura ya 13, Profesa F. F. Bruce aandika: “Ni wazi katika muktadha wa [Warumi 13], kama ilivyo na muktadha wa ujumla wa maandiko ya kimitume, kwamba serikali yaweza kwa halali kudai utii kutokana tu na viwango vya makusudi ambayo hiyo serikali imewekewa kimungu—hasa, serikali haiwezi kukinzwa tu, bali ni lazima ikinzwe inapodai utii unaopaswa kuwa wa Mungu pekee.”

Je, Waweza Kueleza?

◻ Kwa nini utii kwa mamlaka zilizo kubwa haumaanishi utii kwa Shetani?

◻ Yesu alikuwa na mtazamo gani kuelekea siasa za siku yake?

◻ Ni shauri gani ambalo Yesu aliwapa wafuasi wake kuhusu shughuli zao na Kaisari?

◻ Paulo aliwashaurije Wakristo kushughulika na watawala wa mataifa?

◻ Uelewevu wa utambulisho wa mamlaka zilizo kubwa umekuzwaje katika miaka ambayo imepita?

[Picha katika ukurasa wa 10]

Shetani alipomtolea mamlaka ya kisiasa, Yesu alikataa

[Picha katika ukurasa wa 13]

Russell aliandika kwamba Wakristo wa kweli “wapaswa kuwa miongoni mwa watu wenye kutii sheria zaidi wa wakati huu”