Ikiwa Ndoa Imo Katika Hatua ya Kuvunjika

 1, 2. Ndoa inapokuwa chini ya mkazo, ni swali gani liulizwe?

KATIKA mwaka 1988 mwanamke fulani Mwitalia aitwaye Lucia alikuwa ameshuka moyo sana.a Baada ya miaka kumi ndoa yake ilikuwa ikiisha. Mara nyingi yeye alikuwa akijaribu kupatanisha mambo na mume wake, lakini hilo halikufaulu hata kidogo. Kwa hiyo walitengana kwa sababu ya kutofaana na sasa akakabili hali ya kulea mabinti wawili akiwa peke yake. Akikumbuka wakati huo, Lucia asema: “Nilikuwa na uhakika kwamba hakuna jambo ambalo lingeweza kuokoa ndoa yetu.”

² Ikiwa una matatizo ya ndoa, huenda ukaweza kuelewa hisia za Lucia. Huenda ndoa yako ikawa na taabu na huenda ukawa ukijiuliza ikiwa yaweza bado kuokolewa. Ikiwa hali ni hivyo, utaliona kuwa jambo lenye kusaidia kufikiria swali hili: Je, nimefuata shauri lote zuri ambalo Mungu ametoa katika Biblia ili kusaidia kufanya ndoa ifanikiwe?—Zaburi 119:105.

 3. Ingawa talaka imekuwa yenye kutukia sana, ni itikio gani linaloripotiwa miongoni mwa watu wengi waliotaliki na familia zao?

³ Mikazo inapokuwa mingi kati ya mume na mke, huenda kukomesha ndoa kukaonekana kuwa hatua iliyo rahisi zaidi kuchukua. Lakini, ingawa nchi nyingi zimepatwa na ongezeko la kushtua katika mivunjiko ya familia, uchunguzi mbalimbali wa juzijuzi huonyesha kwamba asilimia kubwa ya wanaume na wanawake waliotalikiwa hujutia mvunjiko huo. Wengi wao hupatwa na matatizo mengi zaidi ya kiafya, ya kimwili na ya kiakili pia, kuliko wale wanaoendelea na ndoa yao. Mara nyingi, mvurugo na ukosefu wa furaha wa watoto wa talaka hudumu miaka kadhaa. Wazazi na marafiki wa familia iliyovunjika huteseka pia. Na namna gani njia ambayo Mungu, Mwanzilishi wa ndoa, huiona hiyo hali?

 4. Matatizo katika ndoa yashughulikiweje?

⁴ Kama ilivyoonyeshwa katika sura zilizotangulia, Mungu alikusudia ndoa iwe kifungo cha kudumu muda wote wa maisha. (Mwanzo 2:24) Basi, kwa nini ndoa nyingi sana huvunjika? Huenda hilo lisitukie ghafula. Kwa kawaida huwa kuna dalili za kuonya. Matatizo madogo-madogo katika ndoa yaweza kuzidi kuwa makubwa hadi yaonekane kutoshindika. Lakini matatizo haya yakishughulikiwa upesi kwa msaada wa Biblia, mivunjiko mingi ya ndoa ingeepukwa.

 5. Ni hali gani ya kihalisi yapaswa kukabiliwa katika ndoa yoyote?

⁵ Jambo ambalo nyakati nyingine huongoza kwenye matatizo ni matazamio yasiyo halisi ambayo huenda mwenzi wa ndoa mmoja au wote wawili wakawa nayo. Riwaya za kimahaba, magazeti yanayopendwa na wengi, programu za televisheni, na sinema zaweza kutokeza matumaini na ndoto zilizo tofauti sana na maisha halisi. Ndoto hizo zisipotimia, mtu aweza kuhisi amedanganywa, hana uradhi, na hata kuwa na uchungu. Lakini, watu wawili wasio wakamilifu waweza kupataje furaha katika ndoa? Jitihada inatakwa ili kutimiza uhusiano wenye mafanikio.

 6. (a) Biblia hutoa maoni gani yenye usawaziko juu ya ndoa? (b) Ni baadhi ya sababu gani zinazotokeza kutokukubaliana katika ndoa?

⁶ Biblia ni yenye kutumika. Inakiri shangwe za ndoa, lakini inaonya pia kwamba wale wanaofunga ndoa “watakuwa na dhiki katika mwili wao.” (1 Wakorintho 7:28) Kama ilivyoonyeshwa tayari, wenzi wote wawili ni wasio wakamilifu na wana mwelekeo wa kufanya dhambi. Hali ya kiakili na ya kihisia-moyo na malezi ya kila mwenzi ni tofauti. Nyakati nyingine waume na wake hukosa kukubaliana kuhusu fedha, watoto, na wakwe. Wakati usiotosha wa kufanya mambo pamoja na matatizo ya kingono yaweza pia kuwa chanzo cha pambano.b Wakati watakwa ili kushughulikia mambo hayo, lakini jipeni moyo! Waume na wake walio wengi huweza kukabili matatizo hayo na kupata masuluhisho yanayokubaliwa na wote wawili.

 7, 8. Ikiwa kuna hisia zilizoumizwa au hali za kutoelewana kati ya wenzi wa ndoa, ni njia gani iliyo ya Kimaandiko ya kuzishughulikia?

⁷ Wengi huona vigumu kuendelea kuwa watulivu wanapozungumzia hisia zilizoumizwa, hali za kutoelewana, au kushindwa kwao binafsi. Badala ya kusema moja kwa moja: “Nahisi nimeeleweka vibaya,” huenda mwenzi akawa mwenye hisia-moyo na kutia chumvi tatizo. Wengi watasema: “Unajijali mwenyewe tu,” au, “Hunipendi.” Akiwa hataki kuhusika katika ubishi, yule mwenzi mwingine huenda akakataa kuitikia.

⁸ Mwendo ufaao zaidi wa kufuata ni kutii shauri hili la Biblia: “Iweni na hasira ya kisasi, na bado msifanye dhambi; msiache jua litue mkiwa katika hali ya kuchokozeka.” (Waefeso 4:26) Mume na mke fulani wenye furaha, walipofikia mwaka wa 60 wa ndoa yao, waliulizwa siri ya ndoa yao yenye mafanikio. Mume alisema: “Tulijifunza kutokwenda kulala bila kusuluhisha tofauti, hata kama huenda zilikuwa ndogo kama nini.”

 9. (a) Ni jambo gani linalotambuliwa katika Maandiko kuwa sehemu muhimu ya uwasiliano? (b) Wenzi wa ndoa huhitaji kufanya nini mara nyingi, hata ikiwa hilo lataka moyo mkuu na unyenyekevu?

⁹ Mume na mke wanapokosa kukubaliana, kila mmoja ahitaji awe “mwepesi sana juu ya kusikia, wa polepole juu ya kusema, wa polepole juu ya hasira ya kisasi.” (Yakobo 1:19) Baada ya kusikiliza kwa uangalifu, huenda wenzi wote wawili wakaona uhitaji wa kuomba radhi. (Yakobo 5:16) Kusema kwa moyo mweupe, “Pole kwa kukuumiza,” hutaka unyenyekevu na moyo mkuu. Lakini kuzishughulikia tofauti kwa njia hii kutakuwa na matokeo sana katika kusaidia mume na mke wasuluhishe matatizo yao na pia kusitawisha uchangamfu na ukaribu utakaowafanya wapate raha zaidi katika ushirika wa mmoja na mwenzake.

10. Ni ulinzi gani uliopendekezwa na Paulo kwa Wakristo Wakorintho liwezalo kutumika kwa Mkristo leo?

¹⁰ Mtume Paulo alipowaandikia Wakorintho, yeye alipendekeza ndoa “kwa sababu ya kuenea kwa uasherati.” (1 Wakorintho 7:2) Ulimwengu leo ni mbaya vilevile, au hata mbaya zaidi kuliko, Korintho la kale. Habari zisizo za adili ambazo watu wa ulimwengu huzungumzia kwa wazi, njia isiyo ya adili wanayovalia, na hadithi za kuamsha nyege zinazotolewa katika magazeti na vitabu, katika televisheni, na katika sinema, zote hujumuika kuchochea hamu za kingono zilizo haramu. Kwa Wakorintho walioishi katika mazingira kama hayo, mtume Paulo alisema hivi: “Ni bora kuoa na kuolewa kuliko kuwashwa na harara.”—1 Wakorintho 7:9.

11, 12. (a) Mume na mke huwiana nini, nayo itolewe kwa roho gani? (b) Hali ishughulikiweje ikiwa haki ya ndoa yapaswa iachwe kwa muda?

¹¹ Kwa hiyo, Biblia huwaamuru Wakristo waliofunga ndoa hivi: “Acha mume ampe mke wake haki yake; lakini acha mke pia afanye hivyohivyo kwa mume wake.” (1 Wakorintho 7:3) Ona kwamba mkazo ni juu ya kutoa—si kudai. Ukaribu wa kimwili katika ndoa ni wenye kuridhisha ikiwa tu kila mwenzi anahangaikia faida ya yule mwingine. Kwa kielelezo, Biblia huamuru waume washughulike na wake zao “kulingana na ujuzi.” (1 Petro 3:7) Ni hivyo hasa katika kutoa na kupokea haki ya ndoa. Mke asipotendewa kwa wororo, huenda akaona vigumu kufurahia sehemu hii ya ndoa.

¹² Kuna nyakati ambapo huenda wenzi wa ndoa wakalazimika kunyimana haki ya ndoa. Huenda ikawa hivyo kwa habari ya mke nyakati fulani za mwezi au anapohisi amechoka sana. (Linganisha Mambo ya Walawi 18:19.) Huenda ikawa hivyo pia kwa habari ya mume anaposhughulikia tatizo zito kazini na ahisi amepungukiwa kihisia-moyo. Hali hizo za kuacha kwa muda kutoa haki ya ndoa zinashughulikiwa vizuri zaidi ikiwa wenzi wote wawili wanaizungumzia hiyo hali kwa wazi na wanaafiki kwa “makubaliano.” (1 Wakorintho 7:5) Hili litazuia mwenzi yeyote yule asifikie mkataa usiofaa. Lakini, mke akimnyima mume wake kimakusudi au mume akikosa kimakusudi kutoa haki ya ndoa kwa njia yenye upendo, huenda mwenzi akaweza kupatwa na kishawishi kwa urahisi. Katika hali kama hiyo, huenda matatizo yakatokea katika ndoa.

13. Wakristo waweza kujitahidije kudumisha kufikiri kwao kukiwa safi?

¹³ Kama vile Wakristo wote, ni lazima watumishi wa Mungu waliofunga ndoa waepuke pornografia, ambayo yaweza kutokeza hamu zisizo safi na zisizo za asili. (Wakolosai 3:5) Ni lazima pia walinde mawazo na vitendo vyao wanaposhughulika na washiriki wote wa jinsia tofauti. Yesu alionya hivi: “Kila mtu ambaye hufuliza kumtazama mwanamke ili kuwa na harara kwa ajili yake tayari amefanya uzinzi pamoja naye moyoni mwake.” (Mathayo 5:28) Kwa kutumia shauri la Biblia kuhusu ngono, waume na wake wapaswa waweze kuepuka kuingia katika kishawishi na kufanya uzinzi. Waweza kuendelea kufurahia ukaribu wenye kupendeza katika ndoa ambamo ngono inahaziniwa kuwa zawadi ifaayo kutoka kwa Mwanzilishi wa ndoa, Yehova.—Mithali 5:15-19.

14. Ni hali gani yenye kuhuzunisha ambayo hujitokeza yenyewe? Kwa nini?

¹⁴ Kwa furaha, katika ndoa za Kikristo zilizo nyingi, matatizo yoyote yanayotokea yaweza kushughulikiwa. Lakini, nyakati nyingine hali haiwi hivyo. Kwa sababu wanadamu si wakamilifu nao wanaishi katika ulimwengu wenye dhambi ulio chini ya udhibiti wa Shetani, ndoa nyingine hufikia hatua ya talaka. (1 Yohana 5:19) Wakristo washughulikieje hali hiyo ngumu?

15. (a) Ni msingi gani pekee ulio wa Kimaandiko wa talaka kukiwa na uwezekano wa kuoa au kuolewa tena? (b) Kwa nini wengine wameamua dhidi ya kutaliki mwenzi wa ndoa asiye mwaminifu?

¹⁵ Kama ilivyotajwa katika Sura ya 2 ya kitabu hiki, uasherati ndio msingi pekee wa Kimaandiko wa talaka kukiwa na uwezekano wa kuoa au kuolewa tena.c (Mathayo 19:9) Ikiwa una ithibati dhahiri kwamba mwenzi wako wa ndoa amekuwa asiyeaminika, basi unakabili uamuzi mgumu. Je, utaendelea katika ndoa hiyo au utataka talaka? Hakuna amri zozote. Wakristo fulani wamemsamehe kabisa mwenzi mwenye kutubu kikweli, na ndoa iliyohifadhiwa imekuwa na matokeo mazuri. Wengine wameamua kutotaliki kwa sababu ya watoto.

16. (a) Ni baadhi ya mambo gani ambayo yamesukuma watu fulani wamtaliki mwenzi wao wa ndoa mwenye kukosea? (b) Mwenzi asiye na hatia anapofanya uamuzi wa kutaliki au kutotaliki, kwa nini yeyote asichambue uamuzi wa huyo?

¹⁶ Kwa upande mwingine, huenda tendo la dhambi lilikuwa limetokeza mimba au maradhi ya kupitishwa kingono. Au labda watoto wanahitaji kulindwa dhidi ya mzazi mwenye kutenda vibaya kingono. Kwa wazi, kuna mengi ya kufikiriwa kabla ya kufanya uamuzi. Hata hivyo, ukipata kujua juu ya ukosefu wa uaminifu wa mwenzi wako wa ndoa na baada ya hapo uanze tena kufanya ngono na mwenzi wako, kwa njia hiyo unaonyesha kwamba umemsamehe mwenzi wako na wataka kuendelea na ndoa. Misingi ya talaka kukiwa na uwezekano wa Kimaandiko wa kuoa au kuolewa tena haiko tena. Hakuna apaswaye kuwa akijishughulisha na hilo na kujaribu kuathiri uamuzi wako, wala mtu yeyote hapaswi kuchambua uamuzi wako unapoufanya. Utalazimika kuishi na matokeo ya yale unayoamua. “Kila mmoja atachukua mzigo wake mwenyewe.”—Wagalatia 6:5.

17. Ikiwa hakuna uasherati, Maandiko huweka mipaka gani juu ya mtengano au talaka?

¹⁷ Je, kuna hali ambazo huenda mtengano ukafaa au labda kutalikana na mwenzi wa ndoa hata ikiwa huyo hajafanya uasherati? Ndiyo, lakini katika hali hiyo, Mkristo hayuko huru kumfuatia mtu mwingine akiwa na maoni ya kumwoa au kuolewa naye tena. (Mathayo 5:32) Hata ingawa Biblia huruhusu kutengana huko, hiyo huweka masharti kwamba yule anayeondoka apaswa “akae bila kuolewa [au kuoa] au sivyo apatane tena.” (1 Wakorintho 7:11) Ni baadhi ya hali gani za kupita kiasi ambazo huenda zikafanya kutengana kuonekane kuwa jambo linalofaa?

18, 19. Ni baadhi ya hali gani zenye kupita kiasi ambazo huenda zikamwongoza mwenzi apime kama mtengano wa kisheria au talaka yafaa, hata ingawa kuoa au kuolewa tena hakuwezekani?

¹⁸ Naam, huenda familia ikafukarika sana kwa sababu ya uvivu wa kupita kiasi na mazoea mabaya ya mume.d Huenda akatumia machumo yote ya familia ili kucheza kamari au kuyatumia ili kutegemeza uraibu wa madawa au wa alkoholi. Biblia hutaarifu hivi: “Ikiwa yeyote hawaandalii kitu . . . washiriki wa nyumbani mwake, ameikana imani naye ni mbaya zaidi kuliko mtu asiye na imani.” (1 Timotheo 5:8) Mtu huyo akikataa kubadili njia zake, labda hata akilipia matendo yake mabaya kwa kuchukua fedha ambazo mke huchuma, huenda mke akachagua kulinda hali njema yake na ya watoto wake kwa kupata mtengano wa kisheria.

¹⁹ Huenda pia hatua hiyo ya kisheria ikafikiriwa ikiwa mwenzi ni mjeuri kupita kiasi kumwelekea mwenzi wake, labda akimpiga huyo kwa kurudia-rudia kwa kadiri ambayo afya na hata uhai umo hatarini. Kwa kuongezea, mwenzi akijaribu daima kumlazimisha mwenzi wa ndoa avunje amri za Mungu kwa njia fulani, mwenzi anayetishwa huenda pia akafikiria mtengano, hasa ikiwa mambo yanafikia hatua ambapo uhai wa kiroho unatiwa hatarini. Mwenzi aliye hatarini huenda akafikia mkataa wa kwamba njia pekee ya ‘kumtii Mungu kuwa mtawala kuliko wanadamu’ ni kupata mtengano wa kisheria.—Matendo 5:29.

20. (a) Katika kisa cha mvunjiko wa familia, marafiki wakomavu na wazee huenda wakatoa nini, nao hawapaswi watoe nini? (b) Watu mmoja-mmoja waliofunga ndoa hawapaswi kutumia marejezeo ya Biblia kuhusu mtengano na talaka kuwa udhuru wa kufanya nini?

²⁰ Katika visa vyote vya kutendwa vibaya kupita kiasi kwa mwenzi, hakuna apaswaye kumsonga mwenzi asiye na hatia ama atengane ama aendelee kukaa na yule mwingine. Ingawa marafiki wakomavu na wazee huenda wakatoa utegemezo na shauri lenye msingi wa Biblia, hawa hawawezi kujua mambo yote madogo-madogo juu ya yale yanayoendelea kati ya mume na mke. Ni Yehova pekee awezaye kuona hayo. Bila shaka, mke Mkristo asingekuwa akiheshimu mpango wa Mungu juu ya ndoa akitumia udhuru usio na maana ili atoke katika ndoa. Lakini ikiwa hali ya hatari yenye kupita kiasi yadumu, hakuna apaswaye kumchambua akichagua kutengana na mume. Mambo ayo hayo yangeweza kusemwa kumhusu mume Mkristo anayetaka kutengana na mke. “Sisi sote tutasimama mbele ya kiti cha hukumu cha Mungu.”—Waroma 14:10.

21. Ni ono gani lionyeshalo kwamba shauri la Biblia juu ya ndoa hufanya kazi?

²¹ Miezi mitatu baada ya Lucia, aliyetajwa mapema, kutengana na mume wake, yeye alikutana na Mashahidi wa Yehova akaanza funzo la Biblia pamoja nao. “Kwa mshangao wangu mkubwa,” yeye aeleza, “Biblia ilitoa masuluhisho yenye kutumika kwa tatizo langu. Baada ya juma moja tu la kujifunza, nilitaka mara moja kupatana na mume wangu. Leo naweza kusema kwamba Yehova ajua jinsi ya kuokoa ndoa zilizomo katika taabu kwa sababu mafundisho yake husaidia wenzi wajifunze kustahiana. Si kweli, kama vile watu fulani husisitiza, kwamba Mashahidi wa Yehova hugawanya familia. Katika kisa changu, kinyume barabara cha hilo kilitokea.” Lucia alijifunza kutumia kanuni za Biblia maishani mwake.

22. Waume na wake wote wawe na uhakika katika nini?

²² Lucia si kielelezo cha pekee. Ndoa yapaswa iwe baraka, si mzigo wenye kulemea. Kwa kusudi hilo, Yehova ameandaa chanzo bora zaidi cha shauri kwa ndoa kilichopata kuandikwa wakati wowote—Neno lake lenye thamani. Biblia yaweza ‘kumtia mjinga hekima.’ (Zaburi 19:7-11) Imeokoa ndoa nyingi zilizokuwa zimefikia hatua ya kuvunjika na imeboresha nyinginezo nyingi zilizokuwa na matatizo mazito. Waume na wake wote na wawe na uhakika kamili katika shauri la ndoa ambalo Yehova Mungu hutoa. Hilo hufanya kazi kikweli!