Vijana Huuliza . . .

Je, Ningeweza Kufanya Vizuri Zaidi Shuleni?

“Maksi ni za maana sana kwa wazazi wangu. ‘Ulipata maksi ngapi katika mtihani wako wa hesabu? Ulipata maksi ngapi katika mtihani wako wa Kiingereza?’ Mimi huchukia hilo!” —Sam mwenye umri wa miaka 13.

SAM hayuko peke yake katika hali hii. Kwa kweli, waandikaji wa kitabu “Could Do Better” waandika: “Bado hatujapata mzazi ambaye anafikiri kuwa mtoto wake anafanya vizuri kama vile awezavyo kufanya shuleni.” Lakini vijana wengi, kama Sam, wanahisi kwamba wazazi wao wanawawekea mkazo mwingi sana ili waboreshe kazi yao ya shule—labda hata wazidi ubora. Wanaweza kukabili mkazo zaidi darasani. “Walimu hawana subira ya kutosha,” alalamika tineja mmoja. “Wanataka ukumbuke mambo mara moja na ukishindwa, wanakufanya ujihisi mpumbavu. Kwa hiyo mimi hata sijaribu.”

Vijana wanaoshindwa kufikia kiwango ambacho wazazi na walimu wao watarajia mara nyingi huitwa wasiofaulu. Na karibu wanafunzi wote hukosa kufaulu shuleni wakati fulani. Kwa nini? Kwa kupendeza, uvivu au kutoweza kujifunza sio sababu kila wakati.a

Sababu kwa Nini Wengine Hukosa Kufaulu

Wakiruhusiwa, inapokuja kwa kazi ya shule, kuna vijana ambao huonekana kuwa wameridhika tu bila kutia bidii. “Ikiwa naweza kufanya machache niwezavyo na nifaulu,” akiri Herman mwenye umri wa miaka 15, “nafanya tu hivyo.” Hata hivyo, kwa kutopendelea kokote, si wote wa vijana hawa walio na ubaridi kuelekea kujifunza. Yaweza kuwa tu kwamba wanapata somo fulani kuwa halivutii. Kisha kuna wale ambao huwa na ugumu wa kuona thamani yenye kutumika ya yale wanayojifunza. Reuben, mwenye umri wa miaka 17, alilieleza jinsi hii: “Kuna masomo ambayo nina hakika kuwa sitayatumia kamwe baada ya kutoka shuleni.” Kukosa upendezi au kichocheo kwaweza kwa urahisi kuongoza kwenye kukosa kufaulu.

Kuna sababu nyingine. Kwa kielelezo, ikiwa mwendo wa mwalimu ni wa kasi sana kwako, utatamauka. Ikiwa ni wa polepole sana, utachoshwa. Msongo wa marika pia waweza kuathiri jinsi unavyofanya vizuri shuleni. Chaeleza kitabu Kids Who Underachieve: “Ikiwa mtoto aliye mwerevu, anayejiweza kimasomo ataka kukubalika na marika ambao hawakazii fikira masomo, aweza kuhisi kulazimika kutofaulu.” Hivyo, tineja mmoja alilalamika kuwa alipofanya bidii katika miaka yake ya mapema shuleni, wengine walimwonea wivu na kumtania. Ndiyo, kijana aweza kukabiliwa na ukweli wa kanuni iliyo kwenye Mithali 14:17 (NW): “Mtu mwenye uwezo wa kufikiri huchukiwa.”

Nyakati nyingine, mizizi ya kutofaulu huwa tata zaidi. Kwa kuhuzunisha, vijana wengine hukua wakiwa na maoni hasi kujihusu. Hili laweza kutokea ikiwa kila wakati mtoto anashambuliwa na lakabu zisizo za fadhili, kama vile wa polepole, mpumbavu, au mvivu. Kwa kuhuzunisha, majina kama hayo yaweza kuwa unabii wa kujiridhisha. Kama vile daktari mmoja alivyosema, “ukiambiwa kuwa wewe ni mjinga na ujiruhusu kuamini hivyo, utatenda kulingana na hilo.”

Mara nyingi, midukuo ya wazazi na walimu huwa na makusudi mema. Hata hivyo, vijana waweza kuhisi kuwa mengi kupita kiasi yadaiwa kutoka kwao. Ikiwa hilo laonekana kuwa kweli katika kisa chako, hakikishiwa kwamba wazazi wako na walimu hawajaribu kukukasirisha. Huenda wanataka tu ufikie uwezo wa juu zaidi ulionao. Na bado, mkazo wa kufikia kiwango waweza kukufanya uhisi kukata tamaa. Lakini jipe moyo: Waweza kufanya vema zaidi shuleni.

Kupata Kichocheo

Hatua ya kwanza ni kupata kichocheo! Ili kufanya hivyo, wahitaji kuona kusudi la yale unayojifunza. Biblia husema: “Mtu alimaye kwa plau apaswa kulima kwa plau akiwa na tumaini na mtu apuraye apaswa kufanya hivyo akiwa na tumaini la kuwa mshiriki.” (1 Wakorintho 9:10) Kuona thamani ya “kulima kwa plau” katika masomo fulani kwa kawaida sio rahisi. Kwa kielelezo, waweza kusema, ‘Nataka kuwa mpanga-programu za kompyuta. Kwa hiyo kwa nini nilazimike kujifunza historia?’

Inakubalika kwamba, sio kila kitu ufanyacho katika masomo yako ya shule huenda yakaonekana kuwa yenye kuhusu—angalau sio kwa sasa. Lakini jaribu kuchukua mtazamo wenye kina. Elimu ya jumla katika masomo mbalimbali itatajirisha uelewevu wako wa ulimwengu unaokuzunguka. Vijana wengi kati ya Mashahidi wa Yehova wamepata kwamba elimu yenye unamna-namna imewasaidia “kuwa mambo yote kwa watu wa namna zote,” ikiwapa akili nyepesi katika kutoa ujumbe wa Ufalme kwa watu wa namna mbalimbali. (1 Wakorintho 9:22) Hata ikiwa somo laonekana kuwa na thamani ndogo yenye kutumika, wafaidika unapolifahamu. Mwishowe, utaongeza ‘uwezo wako wa kufikiri,’ jambo ambalo litakufaidi sana hatimaye.—Mithali 1:1-4.

Shule pia yaweza kusaidia katika kufunua vipawa vyako vilivyofichika. Mtume Paulo alimwandikia Timotheo: ‘Chochea kama moto zawadi ya Mungu iliyo katika wewe.’ (2 Timotheo 1:6) Kwa wazi Timotheo alikuwa amewekwa rasmi kutumikia katika utumishi wa pekee katika kutaniko la Kikristo. Lakini uwezo wake wa kupewa na Mungu—“zawadi” yake—ilihitaji kukuzwa, isije ikakaa bila kutenda ikiwa haina faida yoyote. Bila shaka, uwezo wako wa kimasomo si wa kupewa moja kwa moja na Mungu, kama ilivyokuwa zawadi ya Timotheo. Hata hivyo, uwezo ulionao—uwe ni katika sanaa, muziki, hesabu, sayansi, au nyanja nyingine zozote—ni wa pekee kwako, na shule yaweza kukusaidia kugundua na kukuza zawadi kama hizo.

Mazoea Mazuri ya Kujifunza

Hata hivyo, ili kufaidika zaidi katika shule, utahitaji kawaida nzuri ya kujifunza. (Linganisha Wafilipi 3:16.) Ratibu wakati wa kutosha kumaliza kiasi kikubwa cha masomo, lakini ujiruhusu kupata pumziko la mara kwa mara ili uweze kujiburudisha. Ikiwa funzo lako latia ndani kusoma, kwanza pitia habari hiyo ili uweze kupata kuifahamu. Kisha, fanya maswali yanayotegemezwa na vichwa vya sura au vichwa vikuu. Kisha soma, ukitafuta majibu ya maswali yako usomapo. Mwishowe, ona ikiwa waweza kukariri katika kumbukumbu yale uliyojifunza.

Husianisha yale unayojifunza na yale ujuayo tayari. Kwa kielelezo, mtaala wa sayansi waweza kuwa dirisha ambalo kupitia hilo sifa za Mungu “zisizoonekana zaonwa waziwazi.” (Waroma 1:20) Historia yaweza kukusaidia uweze kujithibitishia mwenyewe ukweli wa ile taarifa: “Ee BWANA, najua ya kuwa njia ya mwanadamu haimo katika nafsi yake; kuelekeza hatua zake si katika uwezo wa mwanadamu.” (Yeremia 10:23) Unapojikaza katika funzo lako, huenda ukapata kwamba kujifunza kwawa rahisi zaidi—hata kwenye kufurahisha zaidi! Solomoni alionelea: “Maarifa huwa mepesi kwa mwenye ufahamu.”—Mithali 14:6.

Dumisha Mtazamo Chanya

Hata hivyo, nyakati nyingine, kukosa kufaulu kwahusiana na uchaguzi wa rafiki za mtu. Je, rafiki zako hutia moyo kufaulu, au wao wenyewe hawafaulu? Mithali ya Biblia hutaarifu: “Enenda pamoja na wenye hekima, nawe utakuwa na hekima; bali rafiki wa wapumbavu ataumia.” (Mithali 13:20) Kwa hiyo wachague washiriki wako kwa hekima. Uwe na ushirika pamoja na wale wanaodumisha mwelekeo chanya kuelekea shule. Usisite kuzungumza na mwalimu wako kibinafsi kuhusu mradi wako wa kuboresha maksi zako. Hakuna shaka kwamba mwalimu wako atafanya jitihada za ziada ili kukusaidia kufanya hivyo.

Unapozungukwa na mawazo hasi kuhusu uwezo wako, fikiria kielelezo cha mtume Paulo. Watu walipochambua uwezo wake wa kusema, alijibu: “Lakini hata ikiwa sina ustadi katika usemi, hakika sivyo nilivyo katika ujuzi.” (2 Wakorintho 10:10; 11:6) Ndiyo, Paulo alikazia fikira nguvu zake badala ya udhaifu wake. Nini nguvu zako? Ikiwa huwezi kuzichanganua, kwa nini usizungumze na mtu mzima mwenye kutegemeza? Rafiki kama huyo aweza kukusaidia kutambua nguvu zako na ufaidike kutokana nazo.

Kusonga Mbele Yajapokuwa Matatizo

“Toa uangalifu wako wote, nishati zako zote, kwa mambo haya, ili kusonga mbele kwako kuwe wazi kwa wote waone.” (1 Timotheo 4:15, Phillips) Kama baba akizungumza na mwana wake, Paulo alimtia moyo Timotheo ambaye tayari alikuwa akifanya vizuri afanye vizuri hata zaidi katika utumishi wake. Katika nyakati za Biblia kitenzi cha Kigiriki kinachosimamia maneno “kusonga mbele,” kwa halisi kilimaanisha “kukata mbele,” yakileta akilini wazo la mtu kukata njia katika kichaka. Nyakati nyingine, kupitia shule kwaweza kuonekana hivyo. Lakini itakuwa rahisi zaidi kupitia kijia cha shule ikiwa wafikiri kwamba thawabu utakayopata mwishowe ni yenye thamani.

Jitihada, kichocheo, na kujifunza huenda sambamba. Kutoa kielezi: Fikiria kuhusu mtu anayecheza ala ya muziki. Ikiwa anaifurahia atacheza zaidi. Kadiri achezavyo sana, ndivyo achezavyo vizuri zaidi, jambo limwongezealo furaha zaidi. Kadiri tujifunzavyo, ndivyo iwavyo rahisi kujifunza hata zaidi. Kwa hiyo usihisi kuvunjika moyo na kazi yako ya shule. Weka jitihada inayohitajika, jihusishe na wale watakaokusaidia ufaulu, na ukumbuke na kutenda kulingana na maneno ya Azaria kwa Mfalme wa kale Asa: “Mikono yenu isilegee; kwa maana kazi yenu itakuwa na ijara.”—2 Mambo ya Nyakati 15:7.

[Maelezo ya Chini]

[Picha katika ukurasa wa 21]

Usisite kuzungumza na mwalimu wako kuhusu mradi wako wa kuboresha maksi zako

[Picha katika ukurasa wa 22]

Hata ikiwa somo laonekana kuwa na thamani ndogo yenye kutumika, wafaidika unapolifahamuy